Παραλαμβάνοντας μια χώρα κατεστραμμένη από τον εμφύλιο και τον δυτικό αποκλεισμό που ακολούθησαν την επανάσταση του 1917, ο Στάλιν ανέλαβε να δρομολογήσει το έργο της οικονομικής προόδου. Πιστώθηκε τη βίαιη και με πολλά θύματα -αλλά σημαντική- εκβιομηχάνιση της ΕΣΣΔ, καθώς και τη νίκη επί των δυνάμεων του Άξονα. Την αυγή του Ψυχρού Πολέμου, η ΕΣΣΔ εμφανιζόταν ως η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη του κόσμου, γεγονός το οποίο οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική του Στάλιν. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, βέβαια, ο Στάλιν είχε αποκοπεί από τους περισσότερους παλαιούς συνεργάτες του, αμφισβητώντας την αφοσίωσή τους προς τον ίδιο. Όταν εκείνος έφυγε από τη ζωή, τα παλαιά στελέχη, τα οποία είχαν επιβιώσει των εκκαθαρίσεων των προηγούμενων ετών, ανέλαβαν την εξουσία εγκαινιάζοντας ένα συλλογικό σύστημα διακυβέρνησης.
Στην κορυφή του σοβιετικού κράτους αναδείχθηκε η τριανδρία των Γκεόργκι Μαλενκόφ ως πρωθυπουργού, Λαυρέντι Μπέρια ως υπουργού Εσωτερικών και επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών και Νικήτα Χρουστσόφ ως γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στη θέση του υπουργού Εξωτερικών επανήλθε ο Βιατσεσλάβ Μόλοτοφ, ο οποίος είχε περιπέσει σε δυσμένεια το 1949. Πολύ σύντομα, όμως, ένας νέος αγώνας για την εξουσία θα διεξαγόταν μεταξύ των μελών της ηγετικής τριανδρίας. Μέσα στο 1953 συνελήφθη, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε ο Μπέρια, άνθρωπος-σύμβολο της σταλινικής καταστολής, και τον Φεβρουάριο του 1955 αποπέμφθηκε ο Μαλενκόφ από την πρωθυπουργία. Ο Χρουστσόφ ήταν πλέον ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της υπερδύναμης.
Η αποσταλινοποίηση, δηλαδή η διαδικασία απομάκρυνσης από το μοντέλο διακυβέρνησης του Στάλιν και η καταδίκη της προσωπολατρίας, τέθηκε στον βασικό πυρήνα του προγράμματος της νέας ηγεσίας. Στόχος του Χρουστσόφ ήταν η ρήξη με το σταλινικό παρελθόν και η αναζωογόνηση του κόμματος του Λένιν. Ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, το σύστημα καταστολής χαλάρωσε και απελευθερώθηκαν ορισμένοι κρατούμενοι. Ο αριθμός των αποφυλακισθέντων, βέβαια, δεν ήταν μεγάλος. Ταραχές ξέσπασαν στα γκουλάγκ από κρατούμενους οι οποίοι περίμεναν την αποφυλάκισή τους. Η ηγεσία θορυβήθηκε από το ενδεχόμενο αμφισβήτησης της εξουσίας της, αν οι ταραχές επεκτείνονταν στην υπόλοιπη χώρα.
Ο Χρουστσόφ και οι συνεργάτες του, όμως, φοβούνταν ένα ακόμη πιθανό σενάριο: την αποκάλυψη της εμπλοκής τους στις εκκαθαρίσεις του σταλινικού καθεστώτος κατά τον Μεσοπόλεμο σε περίπτωση που σχηματίζονταν εξεταστικές επιτροπές στο πλαίσιο της αποσταλινοποίησης. Ο Χρουστσόφ βρήκε την ευκαιρία να ξεπεράσει αυτόν τον σκόπελο κατά τη διάρκεια του 20ού Συνεδρίου του ΚΚΣΕ. Σε ομιλία του στις 25 Φεβρουαρίου 1956, την τελευταία ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου, επέλεξε να επιρρίψει την ευθύνη αποκλειστικά στον Στάλιν και στον μηχανισμό που εκείνος είχε συγκροτήσει, αποφεύγοντας να αποδώσει ευθύνες σε άλλα στελέχη ή το ίδιο το κόμμα. Κατηγόρησε τον προκάτοχό του στην ηγεσία του κόμματος για μεγαλομανία και κατάχρηση εξουσίας καταδικάζοντας, παράλληλα, την προσωπολατρία. Ανέδειξε τις κτηνωδίες του σταλινικού καθεστώτος επισημαίνοντας πως με τις εκκαθαρίσεις του ο Στάλιν άφησε ευάλωτη τη χώρα απέναντι στον κίνδυνο του ναζισμού.
Τα μέλη του κόμματος που παρευρίσκονταν στη συνεδρίαση σοκαρίστηκαν από τους μύδρους εναντίον του Στάλιν εκ μέρους του Χρουστσόφ. Το κείμενο της ομιλίας του Χρουστσόφ διανεμήθηκε ανεπίσημα στους κομματικούς μηχανισμούς. Μετά τη λήξη του συνεδρίου, απελευθερώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενοι στις φυλακές και τα γκουλάγκ. Μεγάλο μέρος της κομματικής ελίτ, το οποίο ταύτιζε την επιβίωσή του με την παραμονή του Χρουστσόφ στην ηγεσία, υποστήριξε το μήνυμα της εισήγησής του. Παρά ταύτα, η αμφισβήτηση του σταλινικού καθεστώτος υπονόμευσε ως έναν βαθμό την κομματική λειτουργία εντός και εκτός ΕΣΣΔ (βλ. εξεγέρσεις στην Πολωνία και Ουγγαρία) κλονίζοντας την πίστη των κομμουνιστών στο αλάθητο του κόμματος.
ΠΗΓΉ:https://www.kathimerini.gr/istoria/562895383/san-simera-25-fevroyarioy-1956-o-chroystsof-apokiryssei-ti-staliniki-periodo/
