Ο Πανηγυρικός της ημέρας που εκφωνήθηκε από την φιλόλογο, ιστορικό και ερευνήτρια κα. Κατερίνα Σχισμένου
Το Γρίμποβο είναι ένας ιερός τόπος, με ιστορία που δεν ανήκει μόνο στον τοπικό μας μικρό και ηρωικό χώρο αλλά και στον ευρύτερο ελληνικό. Αποτελεί μια σελίδα της αιματοβαμμένης και δύσκολης ελληνικής ιστορίας που οφείλουμε να γνωρίζουμε και να τιμούμε ως δεί και χρή.
Ξεκινώντας από την κατάσταση που επικρατούσε στην Κρήτη και τις σφαγές με τις οποίες απειλούνταν οι ελληνικοί πληθυσμοί από τους Τούρκους, η ελληνική κυβέρνηση στέλνει στρατιωτική δύναμη που προκαλεί την αντίδραση της Τουρκίας.
Ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Οι συγκρούσεις που ξεκινούν από την Θεσσαλία δεν έχουν καλή έκβαση για την Ελλάδα και ζητά βοήθεια από τις μεγάλες δυνάμεις. Στις 30 Απριλίου το 1897 επιδίδεται από τις μεγάλες δυνάμεις διάβημα προς την Τουρκία για κατάπαυση του πυρός……….
Το ελληνικό Γενικό Επιτελείο αποφασίζει επίθεση στην Ήπειρο με σκοπό την διαπραγμάτευση με την Τουρκία .
Στις 30 Απριλίου 1897, ο Συνταγματάρχης Μπαϊρακτάρης µε µια φάλαγγα αποτελούµενη από µια ταξιαρχία πεζικού, 3 ίλες ιππικού και δύο µοίρες πυροβολικού, πλησίασε στο ύψος του Ιµαρέτ, όπου είχε µερικές αψιµαχίες µε τον εχθρό.
Στις 2 Μαϊου, ο Συνταγματάρχηςχης Μπαϊρακτάρης ενισχυόµενος από ένα τάγµα της ταξιαρχίας Γκολφινόπουλου, άρχισε πάλι την επίθεση. Τρεις φάλαγγες, η µια από στο στενό της Κιάφας, οι άλλες δύο πιο πέρα ανατολικά, βάδιζαν εναντίον του Χανόπουλου.
Η επίθεση άρχισε σφοδρή και φαίνονταν, στο πρώτο στάδιο, ότι θα είχε επιτυχία. Η κατάσταση δυσκόλευε όμως, γιατί ο λόφος που κρατούσαν οι Τούρκοι είχε πυκνή οµίχλη, ενώ ταυτόχρονα στο σηµείο στο οποίο κινούνταν οι Έλληνες, κάθε κίνηση μπορούσε να παρατηρηθεί από τους Τούρκους και να χτυπηθεί.
Αν και οι Έλληνες δεν έχασαν κατά τις επιχειρήσεις έδαφος και κρατούσαν τις αρχικές τους θέσεις, ο ανώτερος διοικητής Συνταγµατάρχης Μάνος, έδωσε εντολή οπισθοχώρησης προς τη γέφυρα της Άρτας. Η οπισθοχώρηση έγινε µε τάξη, χωρίς να αφήσουν στον εχθρό πυροβόλα και άλλο υλικό πολέµου. Περίπου στις 5 το πρωΐ οι περισσότερες µονάδες τραβήχτηκαν προς τα πίσω, σε υποδεικνυόµενες θέσεις στην περιοχή της Άρτας, απ΄όπου τρείς µέρες νωρίτερα είχε αρχίσει ο σ/χης Μάνος την επίθεση.
Στις 4 Μαίου το 1897 Έλληνες και Τούρκοι καταγράφουν τις τεράστιες απώλειές τους και στις 7 Μαΐου υπογράφεται συνθήκη ανακωχής για την Ελλάδα. Έχει όμως βαρύτατες συνέπειες η πολεμική αποζημίωση που καλείται να καταβάλλει στην Τουρκία, να δεχθεί το ΔΟΕ και έτσι να οδηγηθεί σε νέο δανεισμό.
Η σημασία της θέσης και των μαχών του Γριμπόβου όμως δε σταματά σε αυτή την ιστορική συγκυρία. Είχε κι άλλη ιστορική σελίδα να αναδείξει αυτή την φορά το1912.
Την 5η Οκτωβρίου το 1912 τα Βαλκανικά κράτη όπως Ελλάδα, Σερβία, Μαυροβούνιο και Βουλγαρία κυρήττουν πόλεμο κατά της Τουρκίας. Στις 9 Οκτωβρίου 1912 πάλι στο Γρίμποβο διεξάγεται σημαντικότατη μάχη με στρατηγό το Σαπουτζάκη.
Η μάχη είναι νικηφόρα και καταλαμβάνεται η Φιλιππιάδα, και η Πρέβεζα με τη μάχη της Νικόπολης στις 20 Φεβρουαρίου. Είναι όμως ο δίαυλος για μια σειρά απελευθερωτικών μαχών όπως στα Πέντε Πηγάδια, στο Μπιζάνι για να ακολουθήσει η απελευθέρωση των Ιωαννίνων και ολόκληρης της Ηπείρου στις 21 Φεβρουαρίου το 1913.
Από κει και πέρα στις 17 Μαΐου το 1913 υπογράφεται η συνθήκη του Λονδίνου που λήγει και ο πρώτος βαλκανικός πόλεμος.
Σήμερα όλα αυτά μας ακούγονται απόμακρα, μακρινά έως εξωπραγματικά. Άνθρωποι που θυσίασαν στις ζωές τους για μια πατρίδα- για μια ελευθερία και μια Ιδέα. Βρισκόμαστε σ΄ αυτόν τον τόπο αμήχανοι και μικροί μπροστά σε τόσο μεγάλα και σημαντικά ιστορικά γεγονότα που ξεπερνούν τα τοπικά σύνορα και εντάσσονται στην εθνική και ευρωπαϊκή ιστορία.
Απλοί νέοι που τάχτηκαν στην υπηρεσία της πατρίδας και της δώρισαν τη ζωή τους για τη δική μας συνέχεια ως λαού και μάλιστα ως ελεύθερου λαού. Ενός λαού που γνωρίζει από αγώνες και μάχες μιας και πάντοτε βρισκόταν στο σταυροδρόμι της ιστορίας και στη γέφυρα των πολιτισμών μεταξύ Δύσης και Ανατολής.
Η εποχή μας βρίθει από βάθος και από πλάτος. Από ένα σωρό “Παραιτησίες” όπως θα έλεγε ο ποιητής, από μια σειρά ομαδικών υποχωρήσεων μπροστά στην έννοια της ελευθερίας. Σε μια σειρά υποβιβασμού των πραγμάτων από το επίπεδο μιας ιδανικής απλότητας στο επίπεδο της απλούστευσης και της απαλλαγής. ΄Ο,τι μας ενοχλεί το πετάμε, ακόμη και τις ιδέες ακόμη και τη μνήμη.
Άν μιλάς για την Ελλάδα είσαι τοπικιστής και δεν έχεις οικουμενικό πνεύμα, αν ψάχνεις για περιεχόμενο γίνεσαι γραφικός σα να ψάχνεις για τροφή στα σκουπίδια…. και το πλοίο που λέγεται Ελλάδα παραπαίει στα κύματα της ιστορίας που η ίδια σήκωσε σα συνέπεια του νόμου της βαρύτητας. Όσο πιο μεγάλο βάρος διαθέτεις τόσο πιο όμορφα βουλιάζεις -όσο πιο ελαφρύς γίνεσαι τόσο πιο ανάλαφρα πετάς….
Η πρώτη αλήθεια είναι ο θάνατος, η άλλη είναι η ζωή και το μεγαλείο να τη θυσιάζεις για την πατρίδα, για το χρέος.
Δεν είναι αδεξιότητα να τιμάς τους νεκρούς σου αλλά βαθύτατη υποχρέωση, δεν είναι αναπηρία να ξέρεις την τοπική σου ιστορία αλλά βαθύτατο χρέος σου για και στον τόπο που ζείς και δημιουργείς. Δεν είναι εορτασμός και λόγια το μνημόσυνο για τους ήρωες αλλά σπίθα για να βρείς το μέλλον μέσα από το παρελθόν σου.
Γιατί αυτό είναι το παρελθόν μας και η κληρονομία μας, η γνώση μας. Το χρέος μας στην ελευθερία το χρέος μας για μια ελεύθερη ζωή.
Άν δεν είχαμε αυτούς τους νεκρούς πώς θα ήμασταν εμείς τώρα ζωντανοί; Άν δεν είχαν θυσιαστεί αυτοί για εμάς πώς θα ζούσαμε εμείς τώρα ελεύθεροι; Άν δεν υπήρχε Ελλάδα πώς θα υπήρχε η Ευρώπη;
Τιμημένα αυτά τα χώματα, αιωνία η μνήμη αυτών που θυσιάστηκαν σ΄αυτόν και γι΄αυτόν τον τόπο.
