Είναι ίσως ο μοναδικός Έλληνας Στρατιωτικός και πολιτικός που δικαιώθηκε τόσο για τις προβλέψεις του όσο και για τις επιλογές του. Σε υπόμνημά του το 1914 προέβλεψε πρώτον ότι στρατιωτική απόβαση της Ελλάδος στη Μ.Ασία είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, αυτός ήταν και ο λόγος που δεν απεδέχθη την αρχιστρατηγία της ομώνυμης εκστρατείας και δεύτερον ότι η κατάληψη των Δαρδανελλίων μπορεί να επιτευχθεί μόνο αιφνιδιαστικά και χωρίς κήρυξη πολέμου προς την Τουρκία .Δυστυχώς επαληθεύθηκε.
Στις 28/10/ 40 με την κήρυξη του πολέμου προέβλεψε ότι, εάν οι Μονάδες των συνόρων κρατήσουν 15 ημέρες μέχρι να ολοκληρωθεί η επιστράτευση και οι μετακινήσεις των στρατευμάτων, τότε θα νικήσουμε και οι Ιταλοί θα τραπούν εις άτακτο φυγή . Ευτυχώς επαληθεύθηκε.
Ο Μεταξάς λόγω της γερμανικής στρατιωτικής του μόρφωσης συμπαθούσε τη Γερμανία με την οποία είχε αναπτύξει και οικονομική συνεργασία ,όμως την κρίσιμη στιγμή δεν ακολούθησε την καρδιά του αλλά τη λογική ,δηλαδή ,επέλεξε τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ελλάδας γιαυτό απέρριψε αμέσως και χωρίς δισταγμό το αύθαδες και ιταμό αίτημα των Ιταλών. Δικαιώθηκε για την επιλογή του.
Οι ενέργειες του 4ώρου, από την 3ην έως την 7ην πρωϊνήν της 28ης Οκτωβρίου 1940 αποδεικνύουν ότι ο Μεταξάς ήτο μέγας και στιβαρός ηγέτης.
Οι ενέργειες αυτές εν συνόψει και χρονικά έχουν ως εξής:
Πρώτον ενημέρωσε τον Παπάγο ότι από την 6ην πρωινή θα είμαστε σε εμπόλεμη κατάσταση με την Ιταλία από τον οποίο απαίτησε άμεση ειδοποίηση όλων των Μονάδων.
Δεύτερον κάλεσε στην οικία του και ενημέρωσε τον Άγγλον πρέσβη για την απόρριψη της Ιταλικής αξίωσης.
Τρίτον μετέβη στα ανάκτορα και ενημέρωσε τον βασιλέα.
Τέταρτον κάλεσε τον Τούρκο πρέσβη στο ΥΠΕΞ και τον ενημέρωσε σχετικά.
Πέμπτον την 5ην πρωϊνήν συγκάλεσε στο ΥΠΕΞ Υπουργικό Συμβούλιο αφού ανακοίνωσε σ’αυτό την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία εναντίον της Ελλάδος έδωσε στον καθένα τις δέουσες οδηγίες ώστε να προβεί στις ενδεδειγμένες ενέργειες, ακολούθως το Υπουργικό Συμβούλιο υπόγραψε τα διατάγματα περί γενικής επιστρατεύσεως ,περί πολιτικής επιστρατεύσεως και κήρυξης στρατιωτικού νόμου, τα οποία αμέσως εκδόθηκαν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τοιχοκολλήθηκαν στα κεντρικότερα σημεία των Αθηνών.
Πέμπτον την 5ην πρωϊνήν συγκάλεσε στο ΥΠΕΞ Υπουργικό Συμβούλιο αφού ανακοίνωσε σ’αυτό την κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία εναντίον της Ελλάδος έδωσε στον καθένα τις δέουσες οδηγίες ώστε να προβεί στις ενδεδειγμένες ενέργειες, ακολούθως το Υπουργικό Συμβούλιο υπόγραψε τα διατάγματα περί γενικής επιστρατεύσεως ,περί πολιτικής επιστρατεύσεως και κήρυξης στρατιωτικού νόμου, τα οποία αμέσως εκδόθηκαν δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως και τοιχοκολλήθηκαν στα κεντρικότερα σημεία των Αθηνών.
Έκτον απηύθυνε διάγγελμα προς τον Ελληνικό Λαό το οποίο κατέληγε με το «Νυν υπέρ πάντων ο αγών» και έβδομον κάλεσε τους διοικητές της Τράπεζας της Ελλάδας και της Εθνικής καθώς και τους Προϊσταμένους των Υπηρεσιών του Κράτους και τους έδωσε τις δέουσες οδηγίες για την εύρυθμη λειτουργία των Υπηρεσιών τους.
Μετά από αυτό τον μαραθώνιο και ενώ η ώρα ήτο ακριβώς 7 το πρωί βγήκε στο περιστύλιο του Υπουργείου όπου έτυχε θερμοτάτης υποδοχής από τον κόσμο που ζητωκραύγαζε , Ζήτω το Έθνος, Κάτω οι Φρατέλοι, Ζήτω η Ελλάδα , Μπράβο Αρχηγέ.
Ο Μεταξάς συνέδεσε το όνομά του με μια από τις λαμπρότερες σελίδες της Ιστορίας μας, με την 28 Οκτωβρίου 1940,όπου με το ΟΧΙ προς τον Γκράτσι εξέφρασε ομόθυμα το αίσθημα και τη θέληση των Ελλήνων στους οποίους έδωσε τη δυνατότητα να αποδείξουν για μια ακόμη φορά τις αρετές τους.
Το πόσο ΜΕΓΑΛΟΣ ΗΓΕΤΗΣ ήτο ο Μεταξάς φάνηκε αμέσως μετά το θάνατό του 29/01/1941 όπου οι Έλληνες καταλήφθηκαν από το άγχος της ανασφάλειας και αισθάνθηκαν την έλλειψη του αρχηγού διότι οι εναπομείναντες πολιτικοί ηγέτες της Ελλάδας μπορεί να ήσαν ακέραιοι κανένας τους όμως δεν είχε το πολιτικό ανάστημά του.
Αυτός ήταν σε αδρές γραμμές ο Ιωάννης Μεταξάς, ο Πρωθυπουργός του ΟΧΙ, ο Επικεφαλής της Άμυνας και της Διπλωματίας του 40, ο Αρχηγός, ο Στρατηγός υπό την ηγεσία του οποίου το Ελληνικό Έθνος έγραψε σελίδες δόξας και μεγαλείου στο Αλβανικό Μέτωπο και έστειλε το πρώτο μήνυμα νίκης στη σπαραγμένη Ευρώπη ,όπου οι Λαοί και οι Κυβερνήσεις της κάμπτονταν στην απειλή του Άξονα .
Ιωάννης Δημητρόπουλος
Αντιστράτηγος ε.α-Μαθηματικός