Συνέντευξη ΥΕΘΑ Ν. Δένδια στην POLITICAL και στον δημοσιογράφο Βασίλη Σκουλαράκο
Ο πρόεδρος Μακρόν μίλησε πρόσφατα για το ενδεχόμενο αποστολής δυτικών στρατιωτών στην Ουκρανία. Στην περίπτωση που ανταποκριθούν χώρες της Δύσης, η Ελλάδα θα εξέταζε την αποστολή δικών της στρατιωτικών στο έδαφος της Ουκρανίας;
Δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα, όπως έχει καταστήσει σαφές ο Πρωθυπουργός της χώρας μας, Κυριάκος Μητσοτάκης.
Κύριε Υπουργέ, η φρεγάτα ΥΔΡΑ ανταποκρίνεται επιτυχώς τις πρώτες μέρες της αποστολής της στην Ερυθρά Θάλασσα. Ωστόσο, όπως είπατε και εσείς προς το πλήρωμα, πρόκειται για αποστολή σε «ζώνη κινδύνου». Η ανησυχία που έχετε εκφράσει οφείλεται όχι μόνο στην επιθετικότητα αλλά και στις δυνατότητες που έχει το ελληνικό πλοίο, με δεδομένο ότι πρόκειται για φρεγάτα άνω των 30 ετών;
Από την πρώτη στιγμή επισήμανα, προτού καν αναχωρήσει η Φρεγάτα ΥΔΡΑ, ότι όντως η αποστολή της αυτή εμπεριέχει κινδύνους. Το επανέλαβα κατά την επίσκεψή μου στη Φρεγάτα αφού ξεκίνησε η Επιχείρηση. Τα στελέχη μας βρίσκονται σε πραγματική εμπόλεμη ζώνη και δεν πρόκειται ούτε για άσκηση ούτε για επίδειξη σημαίας. Ταυτόχρονα, όμως, επιτελούν το συνταγματικό τους καθήκον, της προστασίας των ελληνικών συμφερόντων, ως χώρας με τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο, συμβάλλοντας στη διατήρηση του επιπέδου ζωής των πολιτών μας μέσω των ελεύθερων διαδρομών ναυσιπλοΐας, όπως και στη διατήρηση του σημαντικού ρόλου των λιμανιών μας. Όσον αφορά το πλοίο που ανέλαβε τη συγκεκριμένη αποστολή, είναι απολύτως αξιόπλοο και διαθέτει τα οπλικά συστήματα και τα μέσα αυτοπροστασίας που του επιτρέπουν να εκτελέσει επιτυχώς την αποστολή του, τα οποία ενισχύθηκαν μάλιστα πριν τον απόπλου του.
Η επιχείρηση «Ασπίδες» αποτελεί μια σαφή ένδειξη πως οι συμμαχικές επιχειρησιακές απαιτήσεις ξεφεύγουν, όχι μόνο από τα όρια του Αιγαίου αλλά και της Μεσογείου. Μπορεί το Πολεμικό μας Ναυτικό να ανταποκριθεί με τα πλοία που διαθέτει; Έχετε μιλήσει για το πρόγραμμα των αμερικανικών φρεγατών Constellation. Όμως σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση του αμερικανικού ναυτικού, τα πρώτα ελάσματα για την αμερικανική φρεγάτα θα κοπούν από τα τέλη του 2027… Αυτό από μόνο του δείχνει ότι οι Constellation θα είναι μια πραγματικότητα για την Ελλάδα μετά το 2030. Μπορεί το Πολεμικό Ναυτικό να περιμένει μέχρι τότε;
H επιχείρηση «Ασπίδες» αποτελεί ένα πρώτο βήμα για δημιουργία αμυντικού βραχίονα στην ΕΕ. Ανέδειξε την ανάγκη για ένα ισχυρό Πολεμικό Ναυτικό, ικανό να δρα σε ευρύτερο γεωγραφικό φάσμα και το οποίο – και με τα πλοία που ήδη διαθέτει – μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς στις τρέχουσες προκλήσεις. Το απέδειξε το καλοκαίρι του 2020. Βεβαίως, οφείλουμε να μεριμνάμε και για την ενίσχυσή του σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Η ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων αποτελεί άλλωστε κυρίαρχη προτεραιότητα στην «Ατζέντα 2030», την οποία ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε ως τη «μεγαλύτερη μεταρρύθμιση στις Ένοπλες Δυνάμεις από την ίδρυση του ελληνικού κράτους». Όσον αφορά τις Constellation, η αποδοχή από τις ΗΠΑ της πρότασης να συμμετέχουμε στη ναυπήγηση νέων φρεγατών αυτού του τύπου, είναι μια μεγάλη εθνική επιτυχία. Η αποδοχή αυτή έχει τεράστιο επιχειρησιακό όφελος, καθώς η χώρα μας, σε συνδυασμό με την απόκτηση των 3 νέων FDI, έχει τη δυνατότητα να μπει στην επόμενη δεκαετία με νεότευκτα, στο μεγαλύτερο μέρος του στόλου της, πλοία. Ωστόσο, δεν μπορούμε να εφησυχάζουμε. Παράλληλα, με την προμήθεια των Constellation, υλοποιούμε ένα πολυεπίπεδο πρόγραμμα αναβάθμισης του στόλου μας, με εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων φρεγατών, την ενίσχυση των δυνατοτήτων τους και την επένδυση στις νέες τεχνολογίες και στην καινοτομία, όπως μεταξύ άλλων στα μη επανδρωμένα σκάφη, στην επιφάνεια της θάλασσας αλλά και κάτω από αυτή, για την επέκταση της επιχειρησιακής μας ευελιξίας.
Βλέποντας τους Γάλλους να προχωρούν εντός χρονοδιαγράμματος τη ναυπήγηση των τριών φρεγατών FDI Belh@rra, ορισμένοι διερωτώνται ποιος είναι ο λόγος που «φρέναρε» ή έχει απορριφθεί – εσείς θα μας πείτε – η ενεργοποίηση του δικαιώματος προαίρεσης για την 4η FDI, μια και οι Γάλλοι δηλώνουν ανοιχτοί σε αυτή τη συζήτηση.
Καταρχάς, θα ήθελα να τονίσω ότι η προμήθεια των τριών φρεγατών FDI Belh@rra αποτελεί ύψιστης σημασίας εξοπλιστικό πρόγραμμα για το Πολεμικό Ναυτικό, ενισχύοντας σημαντικά την αποτρεπτική ισχύ της χώρας. Η πρόοδος του προγράμματος είναι ομαλή και τηρείται το χρονοδιάγραμμα, με την πρώτη φρεγάτα, την “Κίμων”, να αναμένεται να παραδοθεί το 2025. Όσον αφορά την 4η FDI, όντως υφίσταται δικαίωμα προαίρεσης στο αρχικό συμβόλαιο. Η μη ενεργοποίηση της προαίρεσης οφείλεται στην ανάγκη ιεράρχησης και αναθεώρησης των αμυντικών προτεραιοτήτων καθώς και της επαναξιολόγησης των επιχειρησιακών απαιτήσεων από τα Γενικά Επιτελεία. Παρότι η προαίρεση για την 4η FDI δεν ενεργοποιήθηκε, η Ελλάδα διατηρεί ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής προμήθειας επιπλέον φρεγατών FDI, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελισσόμενες αμυντικές ανάγκες και τα διαθέσιμα οικονομικά μέσα. Επιπρόσθετα, θα ήθελα να επισημάνω ότι ηΕλλάδα και η Γαλλία διατηρούν άριστες σχέσεις στον τομέα της Άμυνας, με αμοιβαία επωφελή συνεργασία σε διάφορα επίπεδα.
Η επιστολή Μπλίνκεν αναφέρονταν – μεταξύ άλλων – στα παράκτια περιπολικά μάχης (LCS). Από το σχέδιο του αμερικανικού προϋπολογισμού προκύπτει ότι εκείνα που ενδιέφεραν το Πολεμικό μας Ναυτικό θα συνεχίσουν να υπηρετούν το US Navy. Δεμένα και παροπλισμένα ως τώρα είναι πλοία που ανώτατα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού είχαν χαρακτηρίσει ως ακατάλληλα και προβληματικά. Τελικά, με αυτή την υπόθεση τι μπορεί να γίνει;
Όπως είχα δηλώσει τον Φεβρουάριο στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, ορισμένες LCS που έχουν λύσει τα «παιδικά» τους προβλήματα, μας ενδιαφέρουν μόνον ως δωρεάν παραχώρηση και ως ενδιάμεση λύση, μέχρι να αποκτήσουμε τη φρεγάτα επόμενης γενιάς, η οποία ευελπιστούμε να είναι η Constellation. Εφόσον οι LCS είναι πλήρως επιχειρησιακές και μας δοθούν δωρεάν, είναι ένα σύστημα το οποίο θα αξιολογηθεί από τα Γενικά Επιτελεία. Αλλά η απόφαση θα ληφθεί αφού υποβληθούν οι εισηγήσεις του ΓΕΕΘΑ και του ΓΕΝ, οι οποίες αυτονόητα θα λάβουν υπόψη τους την κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα συγκεκριμένα πλοία τα οποία προσφέρονται προς παραχώρηση.
Κύριε υπουργέ, εκτιμάτε ότι η Αθήνα έχει κεφαλαιοποιήσει και σε ποιο βαθμό, σε ό,τι αφορά τη στρατιωτική βοήθεια, τη σχέση της με την Ουάσιγκτον;
Οι διμερείς σχέσεις μας με τις ΗΠΑ βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο που υπήρξαν σε βάθος πολλών δεκαετιών και χαρακτηρίζονται πλέον Στρατηγικές, βασισμένες σε κοινές αρχές και αξίες. Να επισημάνω ότι σ’ αυτή τη διαρκώς ενισχυόμενη πορεία των σχέσεων μας καταλυτικό ρόλο διαδραμάτισαν και οιυπογραφές των δύο αμυντικών συνεργασιών Ελλάδας και ΗΠΑ που είχα την τιμή να υπογράψω ως Υπουργός Εξωτερικών με τους ομολόγους μου των ΗΠΑ κ. Πομπέο και κ. Μπλίνκεν.
Με την υπογραφή αυτών των συμφωνιών αλλά και με την επιτυχημένη πραγματοποίηση των ετήσιων γύρων Στρατηγικού Διαλόγου με τις ΗΠΑ, η Ελλάδα πλέον αναγνωρίζεται ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή. Αξίζει απλώς να αναφέρω τη συμπερίληψη της Αλεξανδρούπολης στη Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας – ΗΠΑ και τις σχετικές αναφορές για τη σπουδαιότητά της στο κοινό ανακοινωθέν του Στρατηγικού Διαλόγου. Ο αναβαθμισμένος αυτός ρόλος της Ελλάδας αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς το εύθραστο περιβάλλον ασφάλειας που μας περιβάλει στην ευρύτερη περιοχή μας. Με την αναβάθμιση των σχέσεων μας με τις ΗΠΑ ενισχύθηκε σε μεγάλο βαθμό και η συνεργασία μας στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Αρκεί να αναφέρω την αναβάθμιση της Σούδας, τη μετατροπή μεγάλου αριθμού F-16 σε VIPER, τη συμμετοχή στο πρόγραμμα των F-35, τη διαπραγμάτευση για συμμετοχή μας στο πρόγραμμα ναυπήγησης των φρεγατών Constelation και αρκετά άλλα. Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε από αυτά και μόνο τα παραδείγματα, η αναβάθμιση των σχέσεών μας έχει αποδώσει καρπούς. Βεβαίως, στόχος μας είναι η διαρκής ενίσχυση των σχέσεών μας, η οποία αποφέρει κοινά οφέλη για Ελλάδα και ΗΠΑ.
Το θέμα της απόκτησης κορβετών έχει κλείσει οριστικά; Ιταλοί και Γάλλοι δήλωναν διατεθειμένοι να μας παραδώσουν πλοία εντός τριών ετών με το κόστος κοντά στα δύο δισ. Αν το ΠΝ είχε πάρει το πράσινο φως να προχωρήσει με Γάλλους ή Ιταλούς το 2021, φέτος το Ναυτικό θα είχε την πρώτη κορβέτα. Δεν θα ήταν μια ασφαλής επιλογή;
Tο πρόγραμμα ενίσχυσης του Πολεμικού Ναυτικού με νέες κορβέτες έχει ανασταλεί, αλλά δεν έχει ακυρωθεί, καθώς βρισκόμαστε σε αναμονή των προτάσεων των Γενικών Επιτελείων, στο πλαίσιο της προτεραιοποίησης των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Σε κάθε περίπτωση, στόχος μας είναιμέσω της καλύτερης δυνατής σχέσης κόστους/αποτελέσματος στα διατιθέμενα μέσα, η διατήρηση των αδιαμφισβήτητων αμυντικών δυνατοτήτων στο Αιγαίο και η συνεισφορά στη διασφάλιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Παράλληλα, όμως, στοχεύουμε και στην αλλαγή σελίδας σε επίπεδο νοοτροπίας, με μια σταδιακή μετάβαση από τη νοοτροπία «αγοράζω από το ράφι» στη νοοτροπία της συμπαραγωγής, όπως στην περίπτωση των Constellation.
Για τον Στρατό Ξηράς αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» η κατάσταση που διαμορφώθηκε στο Στεφανοβίκειο μετά τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου. Ποιες λύσεις εξετάζονται και πότε θα ανακοινωθούν, μιας και τα σενάρια είναι πολλά και η αβεβαιότητα μεγάλη για το προσωπικό της Αεροπορίας Στρατού.
Η 1η Ταξιαρχία Αεροπορίας Στρατού (1η ΤΑΞΑΣ) είναι ένας επιχειρησιακός Σχηματισμός με ιδιαίτερα σημαντικό επιχειρησιακό ρόλο. Γνωρίζω ότι η κατάσταση έχει δημιουργήσει μεγάλη αβεβαιότητα για το προσωπικό της Αεροπορίας Στρατού, και θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι εργαζόμαστε για να βρούμε λύσεις. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ότι το πλημμυρικό φαινόμενο προκάλεσε εκτεταμένες ζημιές στις εγκαταστάσεις της Αεροπορίας Στρατού, με αποτέλεσμα να τεθούν εκτός λειτουργίας σημαντικές υποδομές. Μία από τις λύσεις που εξετάζουμε είναι η δημιουργία νέων εγκαταστάσεων σε άλλη τοποθεσία. Ωστόσο, αυτή η λύση είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, καθώς απαιτεί την εύρεση κατάλληλης τοποθεσίας, την κατασκευή νέων εγκαταστάσεων και τη μεταφορά του εξοπλισμού. Το Γενικό Επιτελείο Στρατού εξετάζει και θα εισηγηθεί στο ΓΕΕΘΑ και στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας όλες τις πιθανές λύσεις. Στόχος μας, η τελική επιλογή να είναιβιώσιμη, οικονομικά αποδοτική και να διασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία της Αεροπορίας Στρατού.
Έχετε θέσει ως προσωπικό στοίχημα την αναγέννηση της ΕΑΒ. Σίγουρα δεν μπορούμε να μπούμε σε μια κούρσα προόδου, αντιδιαστέλλοντας την ΕΑΒ με την τουρκική αμυντική βιομηχανία η οποία έχει κάνει ομολογουμένως άλματα. Εξαγγελίες έχουμε ακούσει και έχουμε καταγράψει εδώ και πολλές δεκαετίες. Πιστεύετε ότι η ΕΑΒ έχει τον χρόνο ώστε να φτάσει σε ένα επίπεδο ικανό να υποστηρίξει την Πολεμική Αεροπορία και ίσως άλλα ανταγωνιστικά προγράμματα υποστήριξης που πιθανά να τους προσφερθούν;
Όπως έχω ξαναπεί, δεν νοείται Πολεμική Αεροπορία χωρίς την ΕΑΒ. Η αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, με την ΕΑΒ σε πρωταγωνιστικό ρόλο, αποτελεί ύψιστης σημασίας εθνικό στόχο.Είναι γεγονός ότι η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει σημειώσει πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Όμως, η ΕΑΒ διαθέτει έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό και σημαντική τεχνογνωσία. Με την κατάλληλη στρατηγική, με επενδύσεις και ορθολογική διοίκηση, μπορεί να καλύψει το χαμένο έδαφος και να φτάσει σε υψηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι εντάχθηκε η ανάταξη της ΕΑΒ στο πλαίσιο της συνολικής μεταρρύθμισης στις Ένοπλες Δυνάμεις, με την τροποποίηση του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για τη λειτουργία της, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και με ένα Δ.Σ. με όραμα και γνώσεις. Πιστεύω ακράδαντα ότι η ΕΑΒ έχει ό,τι χρειάζεται για να πετύχει. Έχει τον χρόνο, τα εφόδια και την απαραίτητη υποστήριξη από την κυβέρνηση. Στόχος μας, να καταστεί αξιόπιστος πάροχος υπηρεσιών υποστήριξης για τα αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας, ανταγωνιστικός «παίκτης» στην παγκόσμια αγορά αμυντικών συστημάτων και σημαντικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και εγχώριας προστιθέμενης αξίας.
Πολύς λόγος έχει γίνει για τα ρωσικής κατασκευής αντιαεροπορικά συστήματα που διαθέτει η χώρα μας σε Έβρο, στα νησιά ανατολικού Αιγαίου και Κρήτη. Θέλω αν μπορείτε να μου επιβεβαιώσετε αν μας έχει ζητηθεί να αποστείλουμε TOR M1, OSA-AK και S-300 για την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας. Εφόσον αυτό συμβεί, δεν θα σας ρωτήσω ποια συστήματα θα αντικαταστήσουν αυτή τη δύναμη, αλλά πότε. Και αν αυτά θα είναι κάποια εθνική αγορά ή κάποια παραχώρηση από τις ΗΠΑ, για παράδειγμα Patriot.
Η Ελλάδα έστειλε στο πλαίσιο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, μετά την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων, περίπου πριν από δύο χρόνια, από λόγους αρχής, καθώς οι πρακτικές αναθεωρητισμού δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές, ακόμη και από χώρες με τις οποίες μας συνδέουν παραδοσιακοί δεσμοί φιλίας. Οδηγός μας πάντα είναι το Διεθνές Δίκαιο. Όσον αφορά τα αντιαεροπορικά οπλικά συστήματα, ρωσικής κατασκευής που προαναφέρατε, αυτά είναι ενταγμένα στο Ελληνικό Εθνικό Σύστημα Αεράμυνας. Δεν νοείται η απόσυρσή τους, χωρίς την αντικατάστασή τους με οπλικά συστήματα παρόμοιων ή ανώτερων επιχειρησιακών δυνατοτήτων. Επιπρόσθετα, όπως ισχύει για όλα τα οπλικά συστήματα, κατά την προμήθειά τους, υφίστανται νομικές δεσμεύσεις για την πώληση ή παραχώρησή τους. Σε κάθε περίπτωση το εθνικό συμφέρον αποτελεί προτεραιότητα.
Η ένταση με την Τουρκία έχει σαφώς μειωθεί. Παραβιάσεις του FIR Αθηνών δεν υπάρχουν, ενώ και στη θάλασσα υπάρχουν μεμονωμένα περιστατικά τα οποία χαρακτηρίζονται ως χαμηλής έντασης. Θεωρείτε ότι η Τουρκία έχει αλλάξει ή κάποια στιγμή θα επιστρέψει στις προκλήσεις λόγω και έργω, με δεδομένο μάλιστα ότι παραμένει το απαράδεκτο Casus Belli και οι απαιτήσεις για αποστρατιωτικοποίηση νησιών;
Είναι αλήθεια ότι επί του πεδίου, μετά την επίσκεψη που πραγματοποίησα στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας ως Υπουργός Εξωτερικών, μαζί με τον τότε ομόλογό μου Μεβλούτ Τσαβούσογλου και τις επαφές του Πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη με τον Πρόεδρο κ. Ερντογάν, επικρατεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό ηρεμία. Είναι γεγονός επίσης όμως, ότι οι ανυπόστατες αιτιάσεις της Τουρκίας, όπως το CasusBelli και το τουρκολιβυκό μνημόνιο, παραμένουν στο τραπέζι. Παράλληλα, η Άγκυρα εξακολουθεί να τηρεί μια κάθε άλλο παρά εποικοδομητική στάση στο ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού, ενώ οι κατά καιρούς εξάρσεις ρητορικής κατά της χώρας μας, όπως πρόσφατα κατά των Ποντίων, επαναφέρουν στη μνήμη μας τα όσα προηγήθηκαν το διάστημα 2019 – 2022. Εκτιμώ ότι για να υπάρξει πραγματικά αλλαγή σελίδας στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και όχι απλώς μια «ύφεση», θα πρέπει η γειτονική μας χώρα να ενστερνιστεί πλήρως το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο. Όχι κατ’ ανάγκη με την ένταξή της στην Ε.Ε. – την οποία πάντως η Ελλάδα υποστηρίζει παγίως και ανεξαρτήτως πολιτικής ηγεσίας –, αλλά με την αποδοχή, εντός του συγκεκριμένου πλαισίου, όσων ως σύστημα Δικαίου προβλέπουν το Διεθνές Δίκαιο, το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, οι αρχές της Δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της καλής γειτονίας, της ειρηνικής επίλυσης διαφορών. Όσο αυτό δεν συμβαίνει, θα ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος παλινδρόμησης των ελληνο-τουρκικών σχέσεων στα όσα βιώσαμε πριν από λίγα χρόνια, με ενδεικτικό παράδειγμα το 2020.
