«Διά τόν μέσο ἄνθρωπο ὅλα τὰ προβλήματα προέρχονται ἀπό τὸν Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γιά τούς ἐνημερωμένους ἀπό τόν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο καί γιά τοὺς ἱστορικούς ἀπό τὴν Γαλλική Ἐπανάσταση». Ἔρικ Λέντιχν, Αὐστριακός συγγραφεύς (1909-1999).
Την 11η ώρα, της 11ης ημέρας, του 11ου μηνός του 1918, υπογράφηκε η συνθήκη καταπαύσεως των εχθροπραξιών, μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας με την Γερμανία. Η υπογραφή της συνθήκης σήμανε την λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου(Α΄ΠΠ), ο οποίος ξέσπασε την 28η Ιουνίου 1914. Οι εκπρόσωποι των εμπολέμων συναντήθηκαν στην Κομπιένη της Γαλλίας, στο βαγόνι του σιδηροδρομικού συρμού[1], που αποτελούσε το κινητό στρατηγείο του Γάλλου Στρατάρχου Φερδινάνδου Φος. Το τέλος του πολέμου ξεκίνησε από εκεί που άρχισε, από τα Βαλκάνια. Πρώτα συνθηκολόγησε η Βουλγαρία, μετά η Τουρκία και στην συνέχεια η Αυστρία[2].
Πίνακας της Υπογραφής της Συνθήκης
Ο Απολογισμός του Πολέμου
Τα θύματα του πολέμου ανήλθαν σε 18 εκατομμύρια νεκρούς εκ των οποίων τα 7 ήσαν στρατιώτες[3]. Το κόστος του πολέμου υπολογίστηκε σε 76 δισ. χρυσές λίρες Αγγλίας, με την Γερμανία να εμφανίζει την μεγαλύτερη μείωση των αποθεμάτων της σε χρυσό (123 εκατ. χρυσές λίρες), ενώ οι ΗΠΑ την μεγαλύτερη αύξηση (280 εκατ. χρυσές λίρες). Τα σύνορα της Ευρώπης άλλαξαν ριζικά μετά τον διαμελισμό της Γερμανικής, Ρωσικής, Αυστρο-ουγγρικής και Οθωμανικής αυτοκρατορίας. 8 νέα κράτη εμφανίσθηκαν στον χάρτη της Ευρώπης(Πολωνία, Τσεχοσλοβακία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία, Φιλανδία). Οι κοινοβουλευτικές δημοκρατίες από 2 προ του πολέμου (Γαλλία και Ελβετία), αυξήθηκαν σε 16 μετά την λήξη του.
Η Τιμωρία
Οι 34 ρήτρες που περιλαμβάνονταν στο κείμενο της ανακωχής για την κατάπαυση του πυρός ήσαν ενδεικτικές των διαθέσεων των συμμάχων έναντι της Γερμανίας: Άμεση εκκένωση όλων των χωρών που είχαν υποστεί εισβολή, συμπεριλαμβανομένων και της Αλσατίας και της Λωρραίνης. Άμεση παράδοση 5.000 πυροβόλων, 25.000 πολυβόλων, 1.700 αεροσκαφών, 5.000 ατμομηχανών, 150.000 βαγονιών, 5.000 φορτηγών το σύνολο των υποβρυχίων και το μεγαλύτερο μέρος του πολεμικού της στόλου[4]. Αποχώρηση από όλες τις αποικίες της και αποκήρυξη των συνθηκών Μπρέστ - Λίτοφσκ με την Ρωσία και Βουκουρεστίου με την Ρουμανία.
Το Στύψιμο του Λεμονιού.
Η Γερμανία αναλάμβανε την υποχρέωση επανορθώσεως όλων των ζημιών». Ο όρος αυτός αποτέλεσε αντικείμενο των πιο πικρών συζητήσεων του μεσοπολέμου. Το ζητούμενο ήταν εάν η Γερμανία έπρεπε να πληρώσει με βάση αυτά που μπορούσε, ή με βάση αυτά που όφειλε. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Λόυντ Τζώρτζ σε αγόρευση στο κοινοβούλιο είπε: «Το καθήκον όλων των αληθινών πολιτικών, οι οποίοι κατευθύνουμε την κοινή γνώμη στις χώρες μας, είναι να μην υποκύψουμε στα άγρια πάθη της στιγμής, κηλιδώνοντας το θρίαμβο του δικαίου, αλλά να καθαγιάσουμε την θυσία των εκατομμυρίων, με την μόνιμη απαλλαγή της ανθρώπινης φυλής από την αγωνία και την κατάρα του πολέμου». Δυστυχώς για την ανθρωπότητα ο κοινός νους δεν πρυτάνευσε επί της κοινής γνώμης με αποτέλεσμα οι εκπρόσωποι των νικητών να επιδιώξουν «να στύψουν, όχι μόνο το γερμανικό λεμόνι, αλλά και τα κουκούτσια του».
Γάλλος Γερμανός Σκώτος
Τέλος Εποχής
Το τέλος του Α΄ ΠΠ σηματοδότησε αλλαγή σελίδας στην ιστορία της ανθρωπότητος. Το αίσθημα της ηρεμίας και της αισιοδοξίας για το αύριο που επικρατούσε προπολεμικά, αντικαταστάθηκε από αυτό της ανασφάλειας, της συγχύσεως και της αμφιβολίας. Στις συμφωνίες ειρήνης που υπεγράφησαν, υπερίσχυσε η απληστία των νικητών στην διανομή των λαφύρων, αντί της συμφιλιωτικής διαθέσεως προς τους ηττημένους. Η νοοτροπία αυτή οδήγησε σε μη ελέγξιμες καταστάσεις, οι οποίες κατέληξαν μοιραία στην ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ και το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η συνθήκη των Βερσαλλιών αποδείχθηκε μια εικοσαετής ανακωχή. Οι Ευρωπαίων ηγέτες ενώ γνώριζαν, ότι η βία αναπαράγει βία, προτίμησαν τα ικανοποιήσουν το λαϊκό συναίσθημα, αντί να θέσουν τα θεμέλια για μόνιμη ειρήνη. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι ηγεσίες έλαβαν καλύτερες αποφάσεις.
[1] Την 22α Ιουνίου 1940, ο Χίτλερ χρησιμοποίησε το ίδιο βαγόνι για να υπογραφεί η συνθήκη ανακωχής της Γαλλίας.
[2] Την 18 Σεπ 1918, συνθηκολόγησε η Βουλγαρία. Την 30 Οκτ 1918, υπογράφηκε η συνθήκη ανακωχής του Μούδρου από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Την 3 Νοε 1918, υπογράφηκε η συνθήκη ανακωχής της Πάντοβα, από την Αυστρία και την Ιταλία.
[3] 8 εκατομμύρια παρέμειναν ανάπηροι, ενώ 15 εκατ. τραυματίσθηκαν βαριά. Η Γερμανία έχασε το 15% του ανδρικού δυναμικού, η Αυστρία το 17% και η Γαλλία το 11%.
[4] 6 θωρηκτά, 18 καταδρομικά, 50 αντιτορπιλικά.
