Μέχρι πρόσφατα υπήρχαν ειδήσεις και «μη ειδήσεις». Υπήρχε δηλαδή η καταγραφή των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών γεγονότων που απευθύνονταν στον πολίτη που ήθελε να γνωρίζει τι συμβαίνει γύρω του, και η καταγραφή «μη ειδήσεων» (ερευνών ή απόψεων), που απευθύνονταν στο κοινό που έψαχνε πιο πέρα από την απλή γνώση των γεγονότων.
Ο διαχωρισμός τα τελευταία χρόνια αλλάζει συλλήβδην μορφή. Απέναντι στις «ειδήσεις» τοποθετούνται οι «ψεύτικες ειδήσεις» (ή "fake news", όπως είναι ο διεθνής όρος).
Οι «ψεύτικες ειδήσεις» δεν είναι καινούργιες στον κόσμο της ενημέρωσης. Ποτέ άλλοτε όμως δεν ήταν τόσο διαδεδομένες και τόσο απειλητικές για την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στο σύνολο των ΜΜΕ, παραδοσιακών και διαδικτυακών.
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη ανάμεσα σε εγγεγραμμένους οπαδούς του Τραμπ, το 73% εξ αυτών δήλωσε ότι οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που έγιναν σε προεκλογικές συγκεντρώσεις του Τραμπ, χρηματοδοτήθηκαν και οργανώθηκαν από τον δισεκατομμυριούχο Τζωρτζ Σόρος, ενώ περισσότεροι από τους μισούς πίστεψαν ότι, αν εκλεγόταν η δημοκρατική υποψήφιος, θα εφαρμοζόταν ο μουσουλμανικός νόμος της Σαρία στην πολιτεία της Καλιφόρνια!
Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ θορυβημένος από τη γιγαντιαία διάδοση των ψευδών ειδήσεων μέσω του Facebook, ανακοίνωσε ότι σύντομα θα υπάρξει εφαρμογή στο FB με την οποία θα επισημαίνονται οι ψεύτικες ειδήσεις, τόσο από τους ίδιους τους χρήστες όσο και από ανεξάρτητες ομάδες «επαλήθευσης ειδήσεων». Η Google Chrome επίσης έχει ήδη ετοιμάσει εφαρμογές (plug in) που θα επισημαίνουν ότι συγκεκριμένοι διαδικτυακοί τόποι δεν φιλοξενούν έγκυρες ειδήσεις.
Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να σπάσει την αλυσίδα των ψεύτικων ειδήσεων;
Είναι εύκολο για έναν απλό πολίτη να ξεχωρίσει μία πραγματική είδηση από μία ψεύτικη; Η απάντηση είναι ένα μεγάλο ΟΧΙ.
Το πανεπιστήμιο Stanford διεξήγαγε έρευνα σε 7.800 μαθητές και φοιτητές σε 12 πολιτείες των ΗΠΑ για να διαπιστώσει την ικανότητά τους να αξιολογήσουν πηγές πληροφοριών. Οι ερευνητές δήλωσαν «σοκαρισμένοι» από το τη σχεδόν καθολική αδυναμία των νέων να αξιολογήσουν ακόμα και το αν μία «είδηση» ήταν είδηση ή καμουφλαρισμένη διαφήμιση προϊόντος ή υπηρεσίας.
Αν νομίζετε ότι ένας ενήλικας είναι σε καλύτερη θέση, δεν έχετε να πάρα να ρίξετε μία ματιά σε λογαριασμούς φίλων και γνωστών σας που σπεύδουν να πάρουν θέση σε «ειδήσεις» που τελικά ήταν ψεύτικες ή πάντως δεν είχαν τις διαστάσεις των κραυγαλέων τίτλων που απαιτούν οι 146 χαρακτήρες του twitter.
Είναι λοιπόν οι αναγνώστες ευκολόπιστοι ή ακόμα και ηλίθιοι;
Όχι, είναι η νέα μορφή των ειδήσεων που διακινούνται από τα social media, η οποία εύκολα αντιγράφεται και μπορεί να πλασαριστεί ως αληθινή. Είναι επίσης το γεγονός ότι το κοινό έχει εθιστεί πλέον σε «περίεργες» αλλά αληθινές ειδήσεις, που δεν μπορεί πλέον να ξεχωρίσει τις περίεργες (αλλά ψεύτικες) ειδήσεις.
Οι ψεύτικες ειδήσεις μπορεί να είναι εξ ολοκλήρου ψεύτικες ή εν μέρει, περίπτωση που καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την αναγνώρισή τους. Σκοπός των ψεύτικων ειδήσεων δεν είναι μόνο η χειραγώγηση του κοινού, αλλά εξίσου η αύξηση της «κίνησης» των λογαριασμών και των συνδεδεμένων site, ώστε να προσελκύονται διαφημίσεις, άρα και έσοδα. Διαδικτυακοί τόποι που «ποντάρουν» σε μαζική κίνηση και όχι σε ένα εκλεκτικό και μορφωμένο κοινό, είναι πιο εύκολο να συγκεντρώσουν διαφημίσεις λαϊκών προϊόντων και υπηρεσιών, που ούτως ή άλλως απευθύνονται σε «ευκολόπιστους» καταναλωτές.
Τι μπορεί να κάνει ο καθένας μας για να σπάσει την αλυσίδα των ψεύτικων ειδήσεων;
Να μοιράζει ειδήσεις με υπευθυνότητα.
Μπορεί να μην το έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα, αλλά ο καθένας μας, που έχει παρουσία στα social media, είναι σε θέση να επηρεάσει ένα μικρότερο ή μεγαλύτερο κύκλο ανθρώπων.
Αναρτήστε λοιπόν ή κάντε share ιστοριών που γνωρίζετε ότι προέρχονται από υπεύθυνες πηγές πληροφόρησης. Και μη διστάσετε να επισημάνετε σε κάποιον ότι έχει πέσει θύμα «ψευδούς είδησης».
Οι «φίλοι» δεν αφήνουν ποτέ τους «φίλους» τους να ζουν στο ψέμα.
Υ.Γ. Μετά την εκλογή Τραμπ στην Αμερική, τα μεγάλα «συστημικά ΜΜΕ» γνωρίζουν κατακόρυφη αύξηση της κυκλοφορίας και της τηλεθέασής τους, γεγονός που ερμηνεύεται ως αντίδραση στις «ψευδείς ειδήσεις» που διακίνησε κατά κόρον το επιτελείο Τραμπ μέσω των social media για να πετύχει την εκλογή του.
Αναδημοσίευση από το postmodern.gr - http://www.huffingtonpost.gr/dimitris-kalantzis/
