Της Συντακτικής Ομάδας του Bloomberg Opinion
Τις τελευταίες ημέρες της διακυβέρνησης των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, αρχηγός του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων της χώρας, έδωσε μερικές πολύ ασυνήθιστες οδηγίες σε ανώτερα στρατιωτικά στελέχη
Εάν λάμβαναν διαταγές για εξαπόλυση επίθεσης, μέχρι και για χρήση πυρηνικών όπλων, έπρεπε πριν τις εκτελέσουν να "διεξαγάγουν τη διαδικασία" της διαβούλευσης μαζί του.
Ο στρατηγός ζήτησε από όλους τους αξιωματικούς να εκφράσουν προφορικά τη συγκατάθεσή τους στην διαταγή του, συγκατάθεση την οποία ο ίδιος φέρεται να θεώρησε ως "όρκο".
Δικλείδες
Τα παραπάνω συνέβησαν, σύμφωνα με νέο βιβλίο των Bob Woodward και Robert Costa. Ο Μίλεϊ είχε ανησυχήσει τόσο πολύ για την έξαλλη συμπεριφορά του Τραμπ, αναφέρουν οι συγγραφείς, που θεώρησε ότι πρόσθετες εγγυήσεις ήταν απαραίτητες για να αποφευχθεί μια καταστροφή.
Κατά την έκδοση των διαταγών του, γνώριζε πολύ καλά ότι "έκανε μια κίνηση Σλέσινγκερ" ή αλλιώς ότι αντέγραφε τις ενέργειες του Αμερικανού υπουργού Άμυνας Τζέιμς Σλέσινγκερ, ο οποίος είχε λάβει παρόμοια μέτρα για να περιορίσει έναν ολοένα και πιο άστατο Ρίτσαρντ Νίξον το 1974.
Και τα δύο περιστατικά υπογραμμίζουν έναν μακροχρόνιο αλλά σε μεγάλο βαθμό ανεπίλυτο κίνδυνο: την έλλειψη προστατευτικών διεκλείδων για την αποτροπή ενός απερίσκεπτου ή ασταθούς προέδρου από το να ξεκινήσει έναν πυρηνικό πόλεμο.
Μετά τις τελευταίες αποκαλύψεις, οι Ρεπουμπλικανοί κατηγόρησαν τον στρατηγό Μίλεϊ για κάθε είδους αδίκημα, από ανταρσία κατά ανωτέρου έως εσχάτη προδοσία. Το εάν, ωστόσο, ο στρατηγός συμπεριφέρθηκε ακατάλληλα, είναι συζητήσιμο.
Δεν είναι σαφές εάν ο Μίλεϊ όντως προσπάθησε να σφετεριστεί τον έλεγχο της πολιτικής, εκτελεστικής εξουσίας επί των ενόπλων δυνάμεων, όπως τον κατηγορούν ορισμένοι επικριτές του ή απλώς προέτρεψε τους αξιωματικούς να τον κρατούν ενήμερο εάν λάμβαναν τυχόν εξωφρενικές διαταγές - ένα όχι παράλογο αίτημα σε μια εποχή που ο πρόεδρος της χώρας εμφανιζόταν "αχαλίνωτος" και μεγάλο μέρος της πολιτικής ηγεσίας του Πενταγώνου αποτελούνταν από προσωρινούς και υπηρεσιακούς αξιωματούχους που κατείχαν τις θέσεις τους μόλις για λίγες εβδομάδες.
Όπως φαίνεται, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ο Τραμπ σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο κόσμος είναι ασφαλής από μελλοντικούς προέδρους σε παρόμοια κατάσταση.
Ενός ανδρός... "πυρηνική" αρχή
Σύμφωνα με την τρέχουσα διαδικασία, ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, δηλαδή ο πρόεδρος των ΗΠΑ, έχει την αποκλειστική εξουσία να διατάξει πυρηνική επίθεση κατά αντιπάλου της χώρας, ανά πάσα στιγμή και τόπο.
Αν και ο νομοθέτης αναμένει από τον πρόεδρο να ζητήσει τη συμβουλή των μελών του υπουργικού συμβουλίου και της ηγεσίας των ενόπλων δυνάμεων πριν από την έκδοση της διαταγής, δεν υπάρχει καμία απαίτηση να το πράξει.
Μόλις ο πρόεδρος επιλέξει από τη λίστα επιλογών επίθεσης που περιέχονται στο πυρηνικό "παλμαρέ", τα πλήγματα θα μπορούσαν θεωρητικά να ξεκινήσουν εντός ολίγων λεπτών. Εκτός από την πιθανότητα μεμονωμένα στελέχη του στρατού να αρνηθούν να εκτελέσουν διαταγές τις οποίες ενδεχομένως να θεωρούσαν έκνομες, δεν υπάρχουν άλλοι θεσμοθετημένοι περιορισμοί στη δυνατότητα ενός προέδρου των ΗΠΑ να ξεκινήσει πυρηνικό πόλεμο.
Κίνδυνοι
Τέτοια απεριόριστη ισχύς ενέχει απαράδεκτα υψηλό βαθμό κινδύνου. Ως γενικός διοικητής των ενόπλων δυνάμεων, ο πρόεδρος θα πρέπει φυσικά να διατηρεί την εξουσία να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα αντιποίνων εάν οι ΗΠΑ δεχθούν πυρηνική επίθεση. Χρειάζονται ωστόσο ισχυρότερες εγγυήσεις για να περιοριστεί ο κίνδυνος μιας απρόκλητης πρώτης χρήσης τέτοιων όπλων.
Μια προεδρική εντολή για μια προληπτική πυρηνική επίθεση θα πρέπει να πιστοποιείται τουλάχιστον ως αυθεντική από τον υπουργό Άμυνας και να υπόκειται στον έλεγχο του γενικού εισαγγελέα (υπουργού Δικαιοσύνης), προκειμένου ο τελευταίος να πιστοποιεί τη νομιμότητά της. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, καθώς και οι ηγέτες αμφότερων των κομμάτων στο Κογκρέσο, θα πρέπει να ειδοποιούνται για τη διαταγή.
Θεωρητικά, ένας πρόεδρος που έχει προσανατολιστεί προς τη χρήση της βόμβας θα μπορούσε ακόμη κι έτσι να αγνοήσει τις αντιρρήσεις που ενδεχομένως να διατυπώνονταν για τη διαταγή του από εκπροσώπους της νομοθετικής ή της δικαστικής εξουσίας.
Ωστόσο, η συμμετοχή περισσότερων εκλεγμένων και διορισμένων αξιωματούχων στη διαδικασία θα μπορούσε να καθυστερήσει την ανάληψη μιας τέτοιας δράσης, να εξασφαλίσει χρόνο για την εξέταση λιγότερο καταστροφικών επιλογών και να επιτρέψει πιο επιθετικά μέτρα - όπως η επίκληση της 25ης τροπολογίας του συντάγματος των ΗΠΑ για την απομάκρυνση του προέδρου - εάν κάτι τέτοιο κριθεί απαραίτητο.
Ο πυρηνικός πόλεμος, σύμφωνα με τα λόγια του Ρόναλντ Ρέιγκαν, δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να διεξαχθεί. Από την αρχή της ατομικής εποχής, κάθε Αμερικανός πρόεδρος έχει αποδεχτεί τη ζοφερή λογική της αποτρεπτικής και όχι επιθετικής ισχύος των πυρηνικών όπλων, ωστόσο αυτό μπορεί να μην ισχύει πάντα στο μέλλον.
Μια πιο ειδική και προμελετημένη διαδικασία για τη λήψη "πυρηνικών" αποφάσεων είναι απαραίτητη για την προστασία της χώρας και του κόσμου από τις συνέπειες ενός λανθασμένου υπολογισμού από πλευράς ενός προέδρου των ΗΠΑ
https://www.capital.gr/bloomberg-view/3583001/mporei-o-proedros-ton-ipa-na-kiruxei-puriniko-polemo-se-pente-lepta
