Στα ύψη οι δαπάνες για συντάξεις παρά τις μεταρρυθμίσεις
Μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες συνταξιοδοτικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ θα παραμείνει η Ελλάδα κατά τη διάρκεια των επόμενων τεσσάρων δεκαετιών, παρά τη σημαντική προσαρμογή που προβλέπεται, εφόσον εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που έχουν ψηφιστεί και αφορούν τόσο το ύψος των συντάξεων όσο και τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης.
Με το ασφαλιστικό να παραμένει το μεγαλύτερο «αγκάθι» στις διαπραγματεύσεις με τους εκπροσώπους των θεσμών, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γήρανση του πληθυσμού το 2015 έρχεται να κρούσει τον κώδωνα, επισημαίνοντας δύο κεντρικά θέματα: Αφενός, ότι έχουν γίνει πολλά και τα αποτελέσματά τους θα φανούν μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, αφετέρου πρέπει να γίνουν και άλλα, καθώς η μείωση των γεννήσεων, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η κακή αφετηρία διατηρούν τις δαπάνες για συντάξεις σε σημαντικά υψηλό επίπεδο.
Η Ελλάδα ξεκινώντας από την πλέον αρνητική αφετηρία, με συνταξιοδοτικές δαπάνες της τάξεως του 16,2% του ΑΕΠ, το μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των 28 κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καταφέρνει μέσω των παρεμβάσεων που έχουν γίνει στο ασφαλιστικό τα τελευταία 5 χρόνια να περιορίσει τις δαπάνες της κατά τουλάχιστον 2 μονάδες του ΑΕΠ το 2060. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες μειώσεις, με εξαίρεση τη Μάλτα (-3,2 μονάδες), τη Δανία (-3,1 μονάδες) και την Κροατία (-3,9), χωρίς βέβαια αυτό να την οδηγεί σε πολύ καλύτερη κατάταξη στο μέλλον. Ετσι, και το... όχι και τόσο μακρινό 2060, η Ελλάδα κατατάσσεται τρίτη από το τέλος, με τις συνταξιοδοτικές δαπάνες να εκτιμώνται στο 14,3% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με την έκθεση, η οποία δεν λαμβάνει υπόψη της τις τρέχουσες εξελίξεις στην Ελλάδα, η... χειρότερη χρονιά πέρασε, καθώς η κορύφωση της αύξησης των δαπανών εκτιμάται πως ήταν τον προηγούμενο χρόνο.
Η χώρα μας, όπως και η Ευρώπη, γερνάει, με την Κομισιόν να επισημαίνει ότι ενώ το 2013 ένας στους πέντε πολίτες της χώρας ήταν ηλικίας από 65 ετών και άνω, το 2030 αντιστοιχεί ένας στους τέσσερις, ενώ το 2060 ένας στους τρεις Ελληνες θα είναι άνω των 65.
Αναφορικά με τη μέση ηλικία συνταξιοδότησης, η χώρα μας ξεκινά επίσης από πολύ κακή αφετηρία, καθώς τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες συνταξιοδοτούνται κατά μέσον όρο πριν από τα 62, μέσω των παρεμβάσεων που έχουν ήδη γίνει (όχι αυτών που προωθούνται στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας με τους θεσμούς), η συμμόρφωση όμως της Ελλάδας στην πορεία είναι σημαντική. Σύμφωνα με την έκθεση μάλιστα, η μεγαλύτερη αύξηση της μέσης ηλικίας συνταξιοδότησης επιτυγχάνεται από το 2020, με αποτέλεσμα το 2050 η χώρα να διαθέτει ένα από τα υψηλότερα πραγματικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, 67,3. Σημαντική συμβολή στην εξέλιξη αυτή αναμένεται να έχει η διάταξη που συνδέει τη συνταξιοδότηση με το προσδόκιμο ζωής και καθορίζει αυτόματη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, θεωρείται και το γεγονός ότι το μερίδιο των ατόμων ηλικίας από 55 έως 64 ετών στην αγορά εργασίας, από 8,1% το 2013, εκτινάσσεται στο 19% το 2020, ανεβαίνει στο 25,6% το 2035 για να πέσει στο 21,5% το 2060.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη γήρανση του πληθυσμού το 2015 περιγράφει ένα γκρίζο τοπίο στη Γηραιά Ηπειρο, αναφορικά με την αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων. Οι Ευρωπαίοι θα ζουν περισσότερο από πριν, αλλά θα έχουν και λιγότερα παιδιά. Μέσα στα επόμενα 45 χρόνια, θα υπάρξει αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων και των συνταξιούχων, ως άμεσο αποτέλεσμα της μείωσης του ποσοστού των γεννήσεων, ενώ θα μειώνεται συνεχώς ο αριθμός των ατόμων σε ηλικία εργασίας. Ετσι, το 2060 θα υπάρχουν μόνο δύο εργαζόμενοι για κάθε άτομο ηλικίας 65 ετών και άνω. Αυτό είναι 50% λιγότερο από ό,τι σήμερα. Αν και η μετανάστευση θα πρέπει να δώσει μια χείρα βοηθείας, ο πληθυσμός σε περίπου το ήμισυ των κρατών-μελών της Ε.Ε. αναμένεται να συρρικνωθεί.
