Νέο πεδίο βολής στο Αιγαίο θα επιδιώξει η Τουρκία

Τη στιγμή που η Ελλάδα προσέρχεται με θετική διάθεση στον διάλογο με την Τουρκία για να συμφωνηθούν Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο, η Αγκυρα έχει διαμηνύσει στην Αθήνα ότι αργά ή γρήγορα θα ανακοινώσει ένα νέο πεδίο βολής, ενδεχόμενο που θα προκαλέσει έκρυθμες καταστάσεις σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, ενώ είναι σαφές ότι η ένταση και σε στρατιωτικό επίπεδο θα είναι αισθητή.

Το τελευταίο διάστημα, έμπειροι Ελληνες διπλωμάτες καταγράφουν σαφείς και στρατηγικού χαρακτήρα ποιοτικές αλλαγές στην τουρκική στάση, που δεν αποσκοπούν απλά στην αμφισβήτηση του καθεστώτος του Αιγαίου, αλλά στη ριζική αλλαγή του πλαισίου διαλόγου και εκπονούν σχέδια αντιμετώπισής τους, τονίζοντας την ανάγκη η πολιτική ηγεσία της χώρας να μελετήσει άμεσα την πολιτική της. Η Τουρκία θέλει να δημιουργήσει ένα νέο πεδίο βολής στο Αιγαίο, με το σκεπτικό ότι η Ελλάδα διαθέτει τρία. Ομως, η κυβέρνηση αντιτείνει ότι τα ελληνικά πεδία βολής είναι νόμιμα, ενώ η Τουρκία δεσμεύει περιοχές εντός του FIR Αθηνών, πράγμα παράνομο. Η Τουρκία αμφισβητεί τις αρμοδιότητες της Ελλάδας στο FIR Αθηνών, που ασκεί νόμιμα η χώρα μας βάσει αποφάσεων του ICAO. Η ηγεσία των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων δεν συζητά καν το ενδεχόμενο να καταργηθούν όλα τα πεδία βολής, πρόταση που έχει υποβληθεί, καθώς όπως επισημαίνουν, αυτό θα προκαλούσε προβλήματα ασφάλειας στη χώρα.

Oι συναντήσεις του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά στην Κωνσταντινούπολη αύριο με τον πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και μεθαύριο στην Αγκυρα με τον ομόλογό του Τσαβούσογλου, αν και σχεδιάζεται να επιδράσουν κατευναστικά, δεδομένου ότι τα ΜΟΕ αυτήν ακριβώς την αποστολή έχουν, εντούτοις επικρατεί έντονος προβληματισμός για τη γενικότερη στρατηγική της Αγκυρας στο Αιγαίο και τη Θράκη. Είναι πιθανό να ανακοινωθούν κάποια βήματα για την οικοδόμηση των ΜΟΕ στην Αγκυρα, ωστόσο οι εκκρεμότητες είναι πολλές και όλα δείχνουν ότι το ναυάγιο δεν είναι μακριά, αν η Τουρκία εμμείνει στην τακτική της.

Οπως παρατηρούν έγκυρες διπλωματικές πηγές, η Τουρκία τον τελευταίο χρόνο κάνει κινήσεις που αποσκοπούν στη συνδιαχείριση του εναέριου αλλά και του θαλάσσιου χώρου του Αιγαίου, ενώ είναι γνωστή ανάλογη στρατηγική στη Θράκη. Το υπουργείο Εξωτερικών και η κυβέρνηση, συνολικά, μελετούν νέες πολιτικές παρεμβάσεις στη Θράκη, διαβλέποντας τον κίνδυνο που μπορεί να προκαλέσει η συνεχής διαβρωτική πολιτική της Αγκυρας σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, που αξιοποιείται πολιτικά και διπλωματικά.

Το ερευνητικό πλοίο Explora

Στο Αιγαίο, πέραν των γνωστών θεμάτων που θέτει για τον εναέριο χώρο, η Αγκυρα απαίτησε πρόσφατα από το ιταλικό ερευνητικό πλοίο Explora που έκανε προγραμματισμένη πόντιση καλωδίου νοτίως της Κρήτης, να ζητήσει την άδειά της, ενώ σε εκείνη την περιοχή δεν είχε καμία δικαιοδοσία.

Το δεύτερο και πιo επικίνδυνο στοιχείο που έχει ανακύψει είναι η αλλαγή στη θεωρία των γκρίζων ζωνών σε πιο επιθετική εκδοχή. Εδώ και μερικούς μήνες η Aγκυρα δεν θεωρεί πλέον γκρίζες ζώνες τα νησιά που δεν κατονομάζονται ρητά στις Συνθήκες, αλλά νησιά υπό κατοχή. Το διεθνές νομικό πλαίσιο, ωστόσο, με το οποίο ρυθμίστηκαν τα θέματα κυριαρχίας στην περιοχή μετά τους Παγκοσμίους Πολέμους (Συνθήκες Λωζάννης, 1923 και Παρισίων, 1947) είναι απολύτως σαφές και αδιαμφισβήτητο, αλλά αυτό δεν αρκεί στην Aγκυρα. Τα νησιά αυτά, μεταξύ των οποίων η Γαύδος, οι Οινούσσες, οι Φούρνοι, το Αγαθονήσι κ.ά. σύμφωνα με τη νέα ορολογία βρίσκονται υπό ελληνική κατοχή... Το θέμα έχει τεθεί ήδη υπό μορφή ερωτήσεων στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, με Τούρκους βουλευτές να ζητούν την «απελευθέρωσή» τους. Ωστόσο όλο αυτό το σκηνικό, που θα μπορούσε να θεωρηθεί γραφικό, έχει πολιτική προέκταση, καθώς η επίσημη θέση της Αγκυρας είναι αμφιλεγόμενη, δηλαδή δεν λέει ξεκάθαρα ότι τα νησιά είναι τουρκικά, αλλά ούτε δηλώνει ότι δεν είναι, δημιουργώντας σκόπιμα σύγχυση. Συνεχή διαβήματα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών δεν έχουν φέρει κανένα αποτέλεσμα.

Οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας αναμένεται να ανακοινώσουν την αναθέρμανση του διαλόγου στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, που βρίσκονται σε τέλμα τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με έμπειρους διπλωματικούς παράγοντες, η ελληνική κυβέρνηση θέλει την αναθέρμανση όχι γιατί η συνέχιση του διαλόγου έχει πολλά να προσφέρει, αλλά για να συντηρήσει ένα κλίμα διαλόγου που είναι απαραίτητο για τη διατήρηση ενός θετικού κλίματος στις διμερείς σχέσεις. Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι απαιτούνται πολιτικές αποφάσεις, που είναι δύσκολο να πάρει η ελληνική κυβέρνηση στην παρούσα φάση τουλάχιστον λόγω της κρίσης. Ωστόσο, προσθέτουν, αν η Αθήνα και η Αγκυρα θέλουν πραγματικά αποτελέσματα δεν μένει παρά να αποφασίσουν ένα χρονοδιάγραμμα, μετά το πέρας του οποίου θα πρέπει να ληφθούν αποφάσεις, δηλαδή είτε να υπάρξει διμερής συμφωνία είτε προσφυγή στη Χάγη.

Ολα τα προαναφερθέντα στοιχεία που βασίζονται σε γεγονότα που διαρκώς εξελίσσονται στο παρασκήνιο και έρχονται στο προσκήνιο ως πολιτικές σκιές στις διμερείς σχέσεις, απασχολούν έντονα τον πρωθυπουργό που προς το παρόν έχει απορρίψει αλλεπάλληλες προσκλήσεις να επισκεφθεί την Τουρκία. Υπό αυτό το πρίσμα τα αποτελέσματα των επαφών του κ. Κοτζιά στην Τουρκία αναμένονται με ενδιαφέρον και ελπίδα για κάτι θετικό, καθώς στο τραπέζι θα τεθεί σύντομα και το Κυπριακό.