Μια ανεξέλεγκτη "βόμβα" στον κρατικό Προϋπολογισμό "κρύβει" ενδεχόμενη αναδρομική επιστροφή των περικοπών τις οποίες υπέστησαν 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι το 2011-2012.
Και αυτό γιατί το δημοσιονομικό κόστος για την υλοποίηση των εν λόγω επιστροφών –όπως επιβάλλουν οι αποφάσεις του ΣτΕ το 2015, αλλά και μετέπειτα αποφάσεις πρωτοδικείων– σε όλους τους δικαιούχους συνταξιούχους ανέρχεται τουλάχιστον σε 2,5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Ωστόσο, σε περίπτωση που αποφασιζόταν πως οι συνταξιούχοι έπρεπε να "αποζημιωθούν" για περισσότερα του ενός έτη (π.χ., για την περίοδο 2015-2018), το κόστος για τον Προϋπολογισμό θα μπορούσε να φτάσει όμως ακόμα και στα 10 δισ. Δεν αποκλείεται, πάντως, στην πιο ακραία περίπτωση (σ.σ.όχι μόνο αναδρομικής αποζημίωσης αλλά επαναφοράς των "Δώρων") – το εν λόγω κόστος για τον Προϋπολογισμό να φτάσει και τα 12 δισ. ευρώ.
Ασήκωτο το βάρος
Ακόμα, όμως, και η επιστροφή αναδρομικών για ένα και μόνο έτος (2,5 δισ. ευρώ) θα αρκούσε και με το παραπάνω για να προκαλέσει δημοσιονομικό εκτροχιασμό, αν σκεφτεί κανείς πως ο ετήσιος στόχος για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2019 ανέρχεται σε 8,4 δισ. ευρώ.
Για να μην εκτροχιασθεί ο Προϋπολογισμός από τον εν λόγω στόχο, ειδικά αν δεν βρεθεί μεταβατική λύση σε μεσο-μακροπρόθεσμο ορίζοντα (όπως η εξόφληση των αναδρομικών, π.χ., σε 4 ή 5 ετήσιες δόσεις, όπως ήδη εξετάζεται) θα πρέπει άλλες κοινωνικές ομάδες να πληρώσουν τα αναδρομικά των συνταξιούχων, ενδεχομένως μέσω νέων αυξήσεων στους φόρους, σύμφωνα με όσα αναφέρουν στο "Κ" αναλυτές που ’ναι σε θέση να γνωρίζουν τις πολύ αρνητικές δημοσιονομικές επιπτώσεις που θα είχε ενδεχόμενη επιστροφή των αναδρομικών.
Έτσι, θα αναχαιτιζόταν ακόμα περισσότερο η εύθραυστη και αμφισβητούμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, τονίζουν οι ίδιες πηγές, ενώ θα δίνονταν "κακό" σήμα και προς τις διεθνείς αγορές και ιδίως στις αγορές κρατικών ομολόγων, καθώς το ασφαλιστικό αποτελεί παράγοντα δημιουργίας δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Γι’ αυτό, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν θα πρέπει το πολιτικό σύστημα να εφαρμόσει άκριτα –δηλαδή χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το δημοσιονομικό βάρος– τις εν λόγω δικαστικές αποφάσεις,οι οποίες μάλιστα ελήφθησαν σε πολιτικά φορτισμένες περιόδους.
Αναλυτές επισημαίνουν πως η απόφαση του ΣτΕ περί αντισυνταγματικότητας των περικοπών του 2011-2012 δημοσιοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2015, δηλαδή εν μέσω σύγκρουσης της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τους "θεσμούς", η οποία κατέληξε στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2015 (Σημ. blog: οι πρώτες αποφάσεις δημοσιοποιήθηκαν το 2014 και επέβαλαν την αποκατάσταση μισθών και συντάξεων στην κυβέρνηση ΝΔ/ΠΑΣΟΚ!!) . Ευρισκόμενη, τελευταία, η χώρα σε τροχιά σύγκλισης με τους "θεσμούς", δεν θα πρέπει να τεθεί η παραπέρα δημοσιονομική πορεία σε κίνδυνο, επισημαίνουν οι ίδιες πηγές.
"Καμπανάκι" από Κομισιόν
Χαρακτηριστική επί του ίδιου θέματος, είναι η δήλωση και του Επιτρόπου Οικονομικών και Νομισματικών Υποθέσεων, κ. Πιερ Μοσκοβισί, την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με την οποία "δουλεύουμε (σ.σ. η Κομισιόν με τις ελληνικές αρχές) με βάση την υπόθεση ότι δεν θα υπάρξει αλλαγή πολιτικής".
Μ' άλλα λόγια, στην Κομισιόν θεωρούν πως δεν θα επιστραφούν τα αναδρομικά και έτσι δεν θα αλλάξει το μείγμα της δημοσιονομικής πολιτικής, σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνουν αναλυτές με τους οποίους ήλθε σε επαφή το "Κ".
Σχετική αναφορά, πάντως, υπάρχει και στην Έκθεση της Κομισιόν με τις φθινοπωρινές εκτιμήσεις για την ευρωπαϊκή οικονομία, όπου σε σχέση με την Ελλάδα χαρακτηρίζει το θέμα των δικαστικών αποφάσεων ως το "μεγαλύτερο κίνδυνο" (σ.σ για τον κρατικό Προϋπολογισμό).
Κατά τ' άλλα, τα βασικά σενάρια για τα αναδρομικά έχουν ως εξής:
1. Επιστροφή περικοπών 2015-2016 με κόστος 2,5 δισ. ευρώ
Το πρώτο και ίσως πιο πιθανό σενάριο προβλέπει ότι οι συνταξιοδοτικοί φορείς θα μπορούσε να αναλάβουν την υποχρέωση επιστροφής των περικοπών μόνο της περιόδου 2015-2016.
Σ’ αυτή την περίπτωση, το δημοσιονομικό κόστος της επιστροφής τους φτάνει τα 2,5 δισ. ευρώ.
Μία τέτοια κυβερνητική απόφαση μπορεί να βασισθεί στην άποψη (την οποία ήδη στηρίζει η υπ. Εργασίας, κυρία Έφη Αχτσιόγλου) ότι η κρίση του ΣτΕ δεν έχει αναδρομική ισχύ από το 2011, αλλά ισχύει από τη χρονική στιγμή κατά την οποία δημοσιεύτηκε και έπειτα, δηλαδή από τον Ιούνιο του 2015 και μετά.
Ωστόσο, από την κυβέρνηση τονίζουν πως ο νόμος Κατρούγκαλου ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το Μάιο του 2016 ενσωμάτωσε τις κρίσεις του ΣτΕ. Έτσι, για τους συνταξιούχους, γεννάται δικαίωμα αναδρομικών μόνο για την περίοδο Ιουνίου 2015 - Μαΐου 2016 και όχι για μετά από αυτήν. Όλα αυτά εφόσον ο ν. Κατρούγκαλου κριθεί από το ΣτΕ συνταγματικός.
2. Επιστροφή περικοπών 2015 -2018 με κόστος 10 δισ. ευρώ
Σύμφωνα με το δεύτερο –και λιγότερο πιθανό– σενάριο, τα Ταμεία θα μπορούσε να αναλάβουν την υποχρέωση της επιστροφής των περικοπών οι οποίες εφαρμόστηκαν κατά την περίοδο 2015-2018.
Αυτό θα συνέβαινε σε περίπτωση που η (ήδη ειλημμένη) απόφαση του ΣτΕ, η οποία έχει ισχύ από το 2015 και έπειτα, κρινόταν πως πρέπει να εφαρμοσθεί όχι μόνο για την περίοδο 2015-2016 (όπως προβλέπει πρώτο σενάριο), αλλά και για την περίοδο 2016-2018.
Κατά την περίοδο 2016-2018, ο νόμος Κατρούγκαλου προβλέπει πως οι καταβαλλόμενες κατά τις 12/5/2016 συντάξεις (ή "παλιές συντάξεις") παραμείνουν αμετάβλητες.
Αντίθετα από την 1/1/2019 ξεκινά η αναπροσαρμογή τους. Έτσι για τις "παλιές" συντάξεις ο ν. Κατρούγκαλου ισχύει ουσιαστικά από την 1/1/2019 και όχι από τις 13/5/2016.
Κατά την άποψη ορισμένων νομικών, εφόσον κριθεί ο ν. Κατρούγκαλου συνταγματικός, η ιδιαιτερότητα αυτή "γεννά" το δικαίωμα επιστροφής των περικοπών σε βάρος των "παλιών" συνταξιούχων και για την περίοδο 2016-2018 και όχι μόνο για την περίοδο 2015-2016.
Σε αυτή την περίπτωση το δημοσιονομικό κόστος των αναδρομικών θα μπορούσε να φτάσει τα 10 δισ. ευρώ (2,5 δισ. ευρώ το ετήσιο κόστος των αναδρομικών Χ 4 έτη κατά τα οποία αντισυνταγματικά εφαρμοζόταν).
3. Επιστροφή περικοπών 2015-2018, επανεισαγωγή των "Δώρων" και κατάργηση μειώσεων στις "νέες" συντάξεις με κόστος 12 δισ. ευρώ
Το τρίτο και πιο ακραίο σενάριο προβλέπει ότι τα ασφαλιστικά ταμεία θα υποχρεωθούν όχι μόνο να επιστρέψουν τα αναδρομικά της περιόδου 2015-2018 (με κόστος 9 δισ. ευρώ), αλλά και να μην εφαρμόσουν ξανά από το 2019 τις περικοπές που ίσχυαν από το 2011-12 οδηγώντας σε αύξηση κατά 3 δισ. ευρώ την ετήσια συνταξιοδοτική δαπάνη.
Κάτι τέτοιο θα ετίθετο στο τραπέζι ιδιαίτερα στην περίπτωση που ο νόμος Κατρούγκαλου κρινόταν αντισυνταγματικός. Σχετική απόφαση εκκρεμεί ακόμα, ενώ εκτιμήσεις αναφέρουν πως ο εν λόγω νόμος ενδέχεται να κριθεί με οριακή πλειοψηφία συνταγματικός. Σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή αν ο ν. Κατρούγκαλου κρινόταν αντισυνταγματικός, θα κρινόταν αντισυνταγματική και η "ενσωμάτωση" των αποφάσεων του ΣτΕ σε σχέση με τις περικοπές του 2011-12, την οποία υποτίθεται ότι έκανε ο ν. Κατρούγκαλου. Έτσι θα άνοιγε εντελώς ο "ασκός του Αιόλου" για διεκδικήσεις περί:
- Εφάπαξ αναδρομικής επιστροφής των κομμένων "παλιών" συντάξεων της περιόδου 2015-2018 (και όχι μόνο μεταξύ 2015-2016).
- Έναρξης καταβολής των συντάξεων στο προ του 2011 επιπέδου τους αλλά και της επανεισαγωγής των "Δώρων" (Πάσχα, καλοκαιριού, Χριστουγέννων).
- Αναδρομικής επιστροφής των κομμένων "νέων" συντάξεων, δηλαδή για εκείνων που υπολογίστηκαν με βάση τις διατάξεις του ν. Κατρούγκαλου αφού τις αιτήθηκαν ασφαλισμένοι μετά τις 12/5/2016.
Ο λαβύρινθος της δικαιοσύνης και της πολιτικής
Έχουν ξεπεράσει τις 400.000 οι αιτήσεις στον ΕΦΚΑ, ενώ εκδίδονται δικαστικές αποφάσεις- τι εκτιμούν νομικοί κύκλοι
Ρυθμούς "χιονοστιβάδας" παίρνουν οι αιτήσεις προς τον ΕΦΚΑ για την επιστροφή των περικοπών τις οποίες υπέστησαν οι συνταξιούχοι το 2011-2012.
Μέχρι πρόσφατα, οι αιτήσεις άγγιξαν τις 400.000 επί συνόλου 2.500.000 δυνάμει δικαιούχων συνταξιούχων.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΕΦΚΑ, από την ερχόμενη Δευτέρα 12 Νοεμβρίου, ο εν λόγω φορέας θα δέχεται αιτήσεις μόνο ηλεκτρονικά, δηλαδή μέσω της ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας η οποία "φιλοξενείται" στην ιστοσελίδα του efka.gov.gr.
Πώς γίνονται οι αιτήσεις
Μπαίνοντας κανείς σε αυτό τον ιστότοπο, μπορεί να δει κάτω δεξιά της οθόνης το πεδίο "υπηρεσίες για συνταξιούχους".
Ακριβώς από κάτω υπάρχει η επιλογή "ηλεκτρονική αίτηση συνταξιούχων στον ΕΦΚΑ για τις μειώσεις στις κύριες και επικουρικές συντάξεις". Κάνοντας "κλικ" στην επιλογή, μπορεί ο συνταξιούχος με τους κωδικούς του taxisnet να προχωρήσει σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες.
Τι λέει η κυβέρνηση
Αρχικά, από την κυβέρνηση –προκειμένου να μετριασθεί το κόστος από ενδεχόμενη επιστροφή των περικοπών– είχε τονισθεί πως μόνο όσοι αιτηθούν (και όχι όσοι δυνητικά είναι δικαιούχοι) αναδρομικά, θα τα λάβουν.
Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, η κυβέρνηση (π.χ., επιστροφή εισφορών υπέρ ΕΟΠΥΥ) δεν είχε φερθεί με τον ίδιο τρόπο.
Αντίθετα, είχε έγκαιρα ξεκαθαρίσει πως όλοι οι δυνητικοί δικαιούχοι θα λάβουν τα αναδρομικά τους. Αυτό, όμως, το έκανε εκ του ασφαλούς, δεδομένου ότι το δημοσιονομικό κόστος παλιότερων αναδρομικών ήταν πολύ πιο χαμηλό από εκείνο που αφορά το 2011-2012. Έτσι, το υπ. Εργασίας τόνιζε πως δεν χρειαζόταν να προσφύγουν οι ενδιαφερόμενοι στη δικαιοσύνη, αλλά ούτε και να καταθέτουν σχετικές αιτήσεις στα Ταμεία.
Μένει να δει κανείς αν θα κάνει και σ’ αυτή την περίπτωση το υπ. Εργασίας το ίδιο, ειδικά καθώς φαίνεται πως με τους σημερινούς ρυθμούς, το αργότερο έως το τέλος του μηνός, θα έχουν καταθέσει αίτηση στον ΕΦΚΑ σχεδόν όλοι οι δυνητικοί δικαιούχοι.
Η δικαστική οδός
Την ίδια ώρα, δημοσιοποιούνται αποφάσεις των διοικητικών πρωτοδικείων, με τις οποίες δικαιώνονται συνταξιούχοι.
Ήδη πέντε συνταξιούχοι έχουν δικαιωθεί. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξουν αποφάσεις και σε β' βαθμό, λόγω της έφεσης την οποία έχει ασκήσει το Δημόσιο.
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν έγκυροι νομικοί κύκλοι στο "Κ", το πιο πιθανό σενάριο (όπως έχει συμβεί και άλλοτε στο παρελθόν) είναι να υπάρξουν αντικρουόμενες αποφάσεις είτε μεταξύ των αποφάσεων α' και β' βαθμού, είτε μεταξύ του ενός δικαστηρίου και ενός άλλου δικαστηρίου για παρόμοιες περιπτώσεις.
Αναλυτές, όμως, επισημαίνουν πως η τάση στους δικαστικούς κύκλους είναι προς την κατεύθυνση της δικαίωσης όσων προσφεύγουν στη δικαιοσύνη για τέτοια θέματα, καθώς εκτός από τα τυπικά νομικά κριτήρια, τα οποία οδηγούν σε θετικές αποφάσεις, υπάρχουν και τα κοινωνικά.
Το ζήτημα είναι "πολιτικό"
Σε κάθε περίπτωση, όμως, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, το ζήτημα είναι "καθαρά πολιτικό".
Ειδικά, καθώς από την κυβέρνηση καλλιεργείται υπέρμετρα η εντύπωση της επιστροφής στη "κανονικότητα" μετά την έξοδο από τα Μνημόνια, αφήνεται να εννοηθεί σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, τα οποία εθίγησαν τα περασμένα χρόνια, πως " τώρα είναι η ώρα" της επιστροφής των χαμένων εισοδημάτων της μνημονιακής οκταετίας.
Αυτό γίνεται σαφές στην τροπολογία την οποία ψήφισε χθες η κυβέρνηση για τα αναδρομικά στα ειδικά μισθολόγια του Δημοσίου ή από εκείνη που αφορούσε την απόδοση της προσωπικής διαφοράς στους υπαλλήλους του ΥΠΟΙΚ.
Από μόνη της αυτή η τροπολογία ανοίγει πολιτικά τον δρόμο για παρόμοιες αποφάσεις πρώτα πρώτα για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, προειδοποιούν αναλυτές στο "Κ".
Η κυβερνητική αυτή τακτική αναμένεται να πυροδοτηθεί ακόμα περισσότερο όσο πλησιάζουμε στο εκλογικό έτος του 2019, τονίζουν οι ίδιοι αναλυτές.
