Το 3/40 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ
Την 11 Μαρτίου, που η Άρτα γιορτάζει την πολιούχο της Αγία Θεοδώρα, είναι ευκαιρία να θυμηθούμε ένα άλλο κομμάτι της ιστορίας της, το οποίο ίσως έχει ξεχαστεί από τους πιο παλιούς και οι νεώτεροι ίσως να μην το γνωρίζουν. Αυτό είναι το ηρωικό 3/40 Σύνταγμα Ευζώνων της Άρτας το οποίο όπως θα δούμε παρακάτω γεννήθηκε από τα σπλάχνα του Αρτινού λάου και στην διάρκεια όλων των αγώνων του Έθνους από το 1897 οι αρτινοί ήρωες του 3/40 ΣΕ αποτέλεσαν την στρατιωτική εκείνη δύναμη που ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΣΕ ΠΟΤΈ ΤΗΝ ΗΤΤΑ ΔΕΝ ΟΠΙΣΘΟΧΩΡΗΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΚΑΤΟΠΙΝ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΔΙΑΤΑΓΗΣ.
Η ιστορία των Ευζωνικών Ταγμάτων (αργότερα μετονομάστηκαν σε Συντάγματα) ξεκινά ουσιαστικά το 1867.
Μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους τα Σώματα των Ευζώνων ήταν ανεξάρτητα. Μετά το τέλος των Βαλκανικών με τον Προσωρινό Οργανισμό του 1913 (Νόμος 85 της 29ης Νοεμβρίου 1913) συγκροτήθηκε η δομή του ελληνικού στρατού, με την οποία έλαβε μέρος στους πολέμους που ακολούθησαν (1914-1922). Το πεζικό αποτελούνταν από 42 συντάγματα, εκ των οποίων 5 ήταν ευζωνικά και 3 συντάγματα Κρητών. Κατά αριθμητική σειρά ήταν τα εξής: το 1/38 της Καρδίτσας, το 2/39 του Μεσολογγίου, το 3/40 της Άρτας, το 4/41 της Βέροιας και το5/42Λαμίας
Οι Εύζωνες έγιναν σύμβολο ανδρείας με την συμμετοχή των Ταγμάτων στους Βαλκανικούς Πολέμους. Ιδιαίτερα στις μάχες του Μπιζανίου και του Κιλκίς-Λαχανά, τα Τάγματα των Ευζώνων ήταν αυτά που είχαν τις μεγαλύτερες απώλειες αφού σε καμιά περίπτωση δεν γύρισαν την πλάτη στον εχθρό και ήταν η δύναμη όλου του Ελληνικού Στρατού. Η δόξα των Ευζωνικών Ταγμάτων συνεχίστηκε και στην Μικρασιατική Εκστρατεία.
Η Ιστορία του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων (3/40 Σ.Ε.) ξεκινά το 1897 όπου επιστρατεύθηκε και συγκροτήθηκε στην Άρτα ,αρχικά μόνο από αρτινούς, με Διοικητή τον Ταγματάρχη Παπαδήμα ως 3ο Τάγμα Ευζώνων υπό την Ιη Ταξιαρχία. Tο στρατόπεδο είναι το ίδιο που στεγάζει σήμερα το ΚΕΝ ΑΡΤΑΣ και παλιότερα το ΚΕΥΓ στην άνω πόλη της Άρτας στο λόφο Περάνθης.
Με την έναρξη του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 το τάγμα βρίσκεται παρατεταγμένο «από της θέσεως Πουρνάρι μέχρι των διοδίων Άρτης». Με την έναρξη των επιχειρήσεων διέρχεται τον Άραχθο και την 10ην Απριλίου καταλαμβάνει το χωριό Κομψίαδες τον σημερινό Αμμότοπο. Έτσι λοιπόν ξεκινά την ενεργό δράση κατά τον ατυχή πόλεμο του 1897 που το 3/40 ΣΕ υποχώρησε λόγω συνθηκολόγησης της χώρας μας πρέπει δε να σημειώσουμε ότι στην Ήπειρο ο αγώνας ήταν νικηφόρος.
Στη συνέχεια αναλαμβάνει δράση κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Κατά τον Α΄ βαλκανικό πόλεμο τον Σεπτέμβριο του 1912 το 3ο τάγμα ευζώνων με Διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Κοντούλη Αλέξανδρο ευρισκόμενο στην Άρτα αφού ετοιμάσθηκε ταχύτατα με την πρώτη διαταγή διέρχεται τη ιστορική γέφυρα της Άρτας και την 10η Οκτωβρίου ανατρέπει τον εχθρό από τον Γρίμποβο και Κιάφα. Συνεχίζει να τον καταδιώκει στο ξηροβούνι τον ανατρέπει από την Αετοράχη και τον φθάνει στο απόρθητο Μπιζάνι διεξάγει τρεις λυσσαλέες μάχες και συμβάλει στην άλωση των Ιωαννίνων. Χωρίς να αναπαυθεί καταδιώκει και διασκορπίζει τα υπολείμματα του εχθρού μέχρι του Τεπελενίου και κλεισούρας είναι για πρώτη φορά που τα εδάφη αυτά απελευθερώνονται από τον Ελληνικό Στρατό.
Στον β΄ βαλκανικό πόλεμο τον Απρίλιο του 1913 το 3ο τάγμα ευζώνων βρίσκεται στην Μποέμιτσα της Μακεδονίας την σημερινή Αξιούπολη όπου ανασυγκροτείται σε Σύνταγμα και αναπτύσσεται πλέον ως το 3ο Σύνταγμα Ευζώνων υπ. Αριθ.40 (3/40 Σ.Ε.) υπό την 10η Μεραρχία δίνοντας συνεχώς νικηφόρες μάχες. Μετά την λήξη του πολέμου το3/40 Σ.Ε. επανέρχεται στην Άρτα το 1914.
Στη συνέχεια λαμβάνει μέρος στην επιστράτευση του 1915 και στην εκστρατεία του Μακεδονικού μετώπου το 1918 όπου μετασταθμεύει στη Φλώρινα.
Την άνοιξη του 1919 καταλαμβάνει την Ξάνθη και στη συνέχεια απελευθερώνει το ΚΑΡΑ-ΓΑΤΣ προάστιο της Ανδριανούπολης και την 11η Αυγούστου απελευθερώνει την πόλη της Ανδριανουπόλεως.
Το πρωί της 17ης Μαρτίου 1921 αποβιβάζεται στο λιμάνι των Μουδανιών όπου ξεκινά την δράση του στη Μικρά Ασία εκεί τους υποδέχονται οι κάτοικοι με ενθουσιασμό. Στο σύνταγμα ανατέθηκε η φύλαξη του μετώπου της Προύσσας όπου εδραιώθηκε η τάξη και ασφάλεια στη περιοχή. Η εμφάνιση του τσολιά έκανε τους τούρκους να τους αποκαλούν ΣΕΙΤΑΝ –ΑΣΚΕΡΙ.
Την 22 Απριλίου το 3/40 Σ.Ε. αντικαθίσταται και αναχωρεί για Σμύρνη όπου παρέμεινε για τρεις ημέρες και αφού ενισχύεται και οργανώνεται μεταφέρεται σιδηροδρομικώς στην Ορταντζα. Το3/40 θα λάβει μέρος στην κατάληψη της Κιουτάχειας και Εσκί Σεχίρ. Δίνει συνεχώς μάχες και εισέρχεται στην αλμυρά έρημο όπου οδοιπορούν επί 22 ημέρες διανύοντας απόσταση 580χλμ. Μετά την λήψη της διαταγής για οπισθοχώρηση τι σύνταγμα κινείται συντεταγμένο και καταφέρνει να φτάσει στον Τσεσμέ και από εκεί την 31 Αυγούστου 1922 να αποβιβάζεται στη Χίο και στη συνέχεια στη Μακεδονία αποτελώντας τμήμα του στρατού του ΈΒΡΟΥ . το 3/40 ΣΕ ΔΕΝ ΓΝΏΡΙΣΕ ΠΟΤΈ ΤΗΝ ΉΤΤΑ ΔΕΝ ΥΠΟΣΘΟΧΩΡΗΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΠΑΡΑ ΜΟΝΟ ΚΑΤΟΠΙΝ ΑΝΩΤΕΡΑΣ ΔΙΑΤΑΓΗΣ.
Το 1924 ορίσθηκε έδρα του συντάγματος τα Ιωάννινα και στη συνέχεια μεταστάθμευσε στη Πρέβεζα ως 40ο Σ.Ε. Την 1η Αυγούστου 1929 ανασυγκροτήθηκε ως 40ο τάγμα ευζώνων στην Άρτα όπως αρχικά το 1897.Κατά την διάρκεια του μεσοπολέμου το 40οΣΕ με έδρα την Άρτα ασχολείτο με την εκπαίδευση και την πολεμική κατάρτιση.
Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου την 28 Οκτ 1940 βρίσκει το 40ο ΣΕ επί του μετώπου υπό την 8η Μεραρχία και με διοικητή τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο όπου αντιστέκεται και αποκρούει την ιταλική επίθεση. Από την 10-11- 40 αρχίζει την επιθετική του δράση ανακαταλαμβάνει το χωριό της Γρανιτοπούλας και από εκεί και πέρα προελαύνει δίνοντας συνεχώς μάχες και από 12-12-40έως 22-12-40 δίνει την θρυλική μάχη στο ΚΟΥΤΣΙ όπου τελικά ολόκληρο το 141 τάγμα μελανοχιτώνων αιχμαλωτίζεται και διαλύεται εξ ολοκλήρου το 31ο εχθρικό σύνταγμα. Από 22-28/12-40 καταλαμβάνονται διαδοχικά το ΚΛΑΡΑΤ, η ΜΠΟΛΕΝΑ και η ΒΡΑΝΙΤΣΑ. Την 6η Απρίλιου η Γερμανία κηρύττει τον πόλεμο. Το 40ο ΣΕ συνεχίζει το αγώνα αλλά πλέον οι ιταλικές δυνάμεις γίνονται επιθετικές και κατόπιν πολλών μαχών την 16-17 κατόπιν διαταγής το σύνταγμα συμπτύσσεται και τελικώς την 27η Απρίλιου φθάνει στην Πρέβεζα και τελικά στο Κρυονέρι όπου διαλύεται .
Κατά την περίοδο της κατοχής και της εθνικής αντίστασης το3/40 Σ.Ε. συγκροτήθηκε την 10 Οκτωβρίου 1943 από επίλεκτους άνδρες Ηπειρώτες και υπό την διοίκηση του επιλάρχου Αγόρου Γεωργίου εντασσόμενοι στις εθνικές ομάδες Ελλήνων ανταρτών δίνοντας αρκετές μάχες κατά των κατακτητών. Το 3/40 μετά την μάχη της Μενίνας 17-18/8/1944 όπου οι γερμανικές μάχες αποδεκατίζονται το 3/40 Σ.Ε. αποσύρεται στη Κέρκυρα και επιδίδεται στην εκπαίδευση των ανδρών του μέχρι την διάλυση των ανταρτικών ομάδων όπου και παύει η παρουσία ως 3/40 ΣΕ.
Την 15 Απριλίου 1951 το 3/40ο Σ.Ε. ανασυγκροτείται και σήμερα τηρείται ως επιστρατευόμενο .
Αυτή λοιπόν είναι μια συνοπτική αφήγηση της ιστορικής διαδρομής του ηρωικού 3/40 ΣΕ και αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής προς τους ηρωικούς εύζωνες που αγωνίστηκαν κάτω από την αιματοβαμμένη σημαία του συντάγματος , η οποία κομματιασμένη βρίσκεται στο πολεμικό μουσείο της Αθήνας. Το 3/40 ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ είναι ένα κομμάτι της ιστορίας μας ένα κομμάτι της ιστορίας των Αρτινών το οποίο αποτελεί υποχρέωση μας να μην το ξεχάσουμε αλλά να φροντίσουμε να το αναδείξουμε και να το ζωντανέψουμε.
Συνταγματάρχης ε.α Δημήτριος θ. Βαρέλης Περιφερειακός Σύμβουλος
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ
