Εισαγωγή
O νομός Άρτας συνολικά απελευθερώθηκε σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Α. Το έτος 1881 απελευθερώθηκε μέρος του σημερινού νομού μέχρι τον ποταμό Άραχθο (ανατολικό κομμάτι, η πόλη και ορεινό τμήμα ),
Β. Το έτος 1912 απελευθερώθηκε και το υπόλοιπο μέρος του νομού, πέραν του ποταμού Αράχθου (δυτικό κομμάτι, ο κάμπος της Άρτας και ημιορεινό τμήμα).
Η απαρχή της απελευθέρωσης
Στις 28 Μαρτίου του 1881 στη Κωνσταντινούπολη, καθορίστηκε με Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η γραμμή των νέων συνόρων τους. Η Συμφωνία αυτή είναι ιδιαίτερα ιστορική για την Ελλάδα διότι δικαίωσε ένα όνειρο αιώνων. Σύμφωνα με τη Συμφωνία αυτή παραχωρήθηκαν de facto στο Ελληνικό Βασίλειο οι πρώην οθωμανοκρατούμενες περιοχές της Θεσσαλίας και ένα τμήμα της Ηπείρου, ο μισός νομός της Άρτας.
Η Συμφωνία της Κωνσταντινούπολης ήταν αποτέλεσμα της Συνθήκης του Βερολίνου (1878).
Ο ποταμός Άραχθος έγινε το σύνορο μεταξύ ελεύθερων και οθωμανοκρατούμενων περιοχών στην Άρτα. Στο ιστορικό γεφύρι της Άρτας υπάρχει ακόμα το παλιό συνοριακό φυλάκιο και σήμερα λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο.
Η πόλη της Άρτας απελευθερώθηκε από την Οθωμανική κατοχή στις 24 Ιουνίου 1881.
Στις 2.30 το μεσημέρι εισήλθε στην πόλη το πρώτο ελληνικό στρατιωτικό τμήμα, που έγινε δεκτό με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις και μεγάλη συγκίνηση.
Η υποδοχή έγινε στο εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων.
Το γεγονός της ένωσης της Άρτας γιορτάστηκε και στην Αθήνα με φωταγωγήσεις και παρελάσεις.
Στις 16 Αυγούστου 1881 ορκίστηκαν οι κάτοικοι της Άρτας τον όρκο του Έλληνα πολίτη.
Η συνέχεια για την απελευθέρωση
Για 31 έτη (1881-1912), οι περιοχές του νομού Άρτας πέραν του Αράχθου ποταμού, όπως και όλη η Ήπειρος στέναζαν κάτω από τη στυγνή εξουσία του Τούρκου δυνάστη.
Αποζητούσαν την Ελευθερία τους, όλο αυτό τον καιρό και ήθελαν διακαώς να πραγματωθεί το όραμα των Ελλήνων αγωνιστών-επαναστατών του 1821, για ελεύθερο γένος , για ελεύθερο έθνος, για ελεύθερο ελληνικό λαό, για ανεξάρτητο κράτος σε όλο το μήκος και πλάτος της Πατρίδας, που παρέμενε ακόμη αλύτρωτη.
Και η ώρα αυτή έφτασε, όταν ο ένδοξος Ελληνικός Στρατός διάβαινε το ιστορικό γιοφύρι της Άρτας στις 06 Οκτωβρίου 1912.
Άρχισε να μετρά αντίστροφα ο χρόνος για την πολυπόθητη ελευθερία.
Χρονολόγιο γεγονότων:
16-9-1912
H Ελλάδα κηρύσσει Γενική Επιστράτευση. Ορισμός του επικεφαλούς του Στρατού Ηπείρου, (Αντιστράτηγος Σαπουντζάκης Κων/νος) , άφιξη στην Άρτα, διακοίνωση.
30-9-1912
Tα Βαλκανικά κράτη (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο) δίνουν κοινή διακοίνωση στην Τουρκία, με την οποία ζητούν την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, κυριότερες από τις οποίες ήταν η αναγνώριση της εθνικής αυτονομίας των διαφόρων εθνοτήτων και η αναλογική εκπροσώπησή τους στο Οθωμανικό Κοινοβούλιο.
4-10-1912
Ο Ελληνικός Στρατός Ηπείρου δυνάμεως περίπου μιας Μεραρχίας, είχε το Αρχηγείο του στην πόλη της Άρτας και είχε παραταχθεί με:
-Το 15ο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) στην Άρτα και με το ΙΙΙ Τάγμα στο χωριό Λιμίνη, ΝΑ της Άρτας.
- Τα 3ο Τάγμα Ευζώνων στο χωριό Πέτα, με δύο λόχους σε προκάλυψη στα χωριά Κλειστό και Άγναντα.
- Τα 3ο Ανεξάρτητο Τάγμα Ευζώνων, με ένα λόχο στην πόλη της Άρτας και τους υπόλοιπους τρεις στα χωριά Πράμαντα, Άγναντα και Κάτω Καλεντίνη για ενίσχυση της προκάλυψης.
- Το 7ο Τάγμα Ευζώνων στην Άρτα με ένα λόχο να φρουρεί τη Γέφυρα της Άρτας.
- Το 10ο Τάγμα Ευζώνων στο χωριό Λιμίνη, με τους λόχους στην προκάλυψη κατά μήκους του ποταμού Αράχθου, νότια της πόλης της Άρτας.
- Το 2ο Τάγμα Εθνοφρουρών στην πόλη της Άρτας.
- Μία Ίλη Ιππικού στο χωριό Κομπότι και έναν Ουλαμό για επιτήρηση των διαβάσεων του ποταμού Αράχθου.
- Ένα Λόχο Μηχανικού στην πόλη της Άρτας.
- Την 3η Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού (ΜΠΠ) με 12 πυροβόλα ΝΑ της πόλης της Άρτας .
-Την 2η Μοίρα Ορειβατικού Πυροβολικού (ΜΟΠ) με 12 πυροβόλα στην περιοχή των χωριών Κομπότι και Πέτα.
- Την ΙΙ Τοπομαχική Μοίρα με 18 πυροβόλα ανεπτυγμένη ΝΑ της Άρτας και
- Μία Διμοιρία Τηλεγραφητών, Τρία Χειρουργεία και Τμήματα Εφοδιοπομπής κεντρικά και νότια της Άρτας.
Ο ανεφοδιασμός του Στρατού Ηπείρου θα γινόταν από τον Αμβρακικό Κόλπο μέσω των λιμένων στα χωριά Κόπραινα Άρτας και Μενίδι Αιτωλ/νιας, με την υποστήριξη του Ναυτικού (Μοίρα Ιονίου Πελάγους) και του Πυροβολικού (Ουλαμός Οορειβατικού Πυροβολικού), παρά την παρουσία Τουρκικού Στόλου στην Πρέβεζα.
Συνολικά ο Στρατός Ηπείρου είχε 10.500 άνδρες, 8 Τάγματα Πεζικού και Ευζώνων, 1 Ίλη , 1 Λόχο Σκαπανέων ΜΧ, 3 Μοίρες Πυροβολικού με 42 πυροβόλα
5-10-1912
Η Ελλάδα κηρύσσει τον Πόλεμο ( Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος ) κατά της Τουρκίας και ο Ελληνικός Στρατός διαβαίνει την Ελληνοτουρκική μεθόριο στη Θεσσαλία. Στο μέτωπο της Ηπείρου, παρά την αρχική αμυντική αποστολή που είχε ο Στρατός της Ηπείρου, ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΤΑΙ η απώθηση των Τούρκων, πέρα από τη γραμμή του ποταμού Αράχθου και η κατάληψη της ισχυρότερης αμυντικής τοποθεσίας του Γριμπόβου.
6-10-1912
Ο Ελληνικός Στρατός Ηπείρου , υπό τον Αντιστράτηγο Σαπουντζάκη Κωνσταντίνο, διέρχεται τον Άραχθο ποταμό και μετά από σύντομο αγώνα καταλαμβάνει την τοποθεσία Γριμπόβου, όπου και αρχίζει να εγκαθίσταται αμυντικά.
6 έως 11 -10-1912
Ο Ελληνικός Στρατός Ηπείρου διεξάγει επιχειρήσεις στις περιοχές Φιλιππιάδας, χ. Καμπή,χ. Χανόπουλο, χ. Αμμότοπος, χ. Χαλκιάδες, χ. Κορφοβούνι, χ. Γρίμποβο, χ. Γραμμενίτσα, Γέφυρα Καλογήρου, χ. Άγναντα, . Κορφοβούνι, Γέφυρα Πλάκας.
Το ΙΙ Τάγμα του 15 ΣΠ ασφαλίζει τον πεδινό τομέα κοντά στη Γέφυρα Καλογήρου.
Συγκροτηθέν στρατιωτικό απόσπασμα κινήθηκε προς χ. Κωστακιοί και διαβαίνοντας τα χωριά του Κάμπου της Άρτας ορίζει την απελευθέρωσή τους .
Την 7 Οκτωβρίου ο Πλοίαρχος Μακάς ευρίσκει έρημο το λιμάνι της Σαλαώρας από την εκεί φρουρά των 43 Τούρκων στρατιωτών οι οποίοι υποχώρησαν προς Πρέβεζα.
Όλα τα χωριά του κάμπου περιήλθαν στην Ελληνική επικράτεια.
Οι Τούρκοι για διάφορους λόγους (αθρόες λιποταξίες, ανεπαρκή εκπαίδευση, έλλειψη σθεναρής διοικήσεως, κίνδυνος κύκλωσης κλπ) και της μανιώδους επιθετικής δράσης του Ελληνικού Στρατού υποχώρησαν από τις θέσεις τους την νύκτα 11/12 Οκτωβρίου πανικόβλητοι και σταμάτησαν μόνο φθάνοντας στην οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων.
Τα Ελληνικά τμήματα αφού αγωνίσθηκαν σκληρά πέτυχαν να αποκρούσουν τις αλλεπάλληλες ορμητικές επιθέσεις του εχθρού και να σταθεροποιήσουν τις θέσεις τους δυτικά του Αράχθου ποταμού.
12-10-1912
Ο Ελληνικός Στρατός Ηπείρου απελευθερώνει τη Φιλιππιάδα από του Τούρκους
21-10-1912
Απελευθέρωση της Πρέβεζας.
Επίλογος
Έτσι ολοκληρώθηκε η απελευθέρωση του νομού Άρτας την 11 προς 12 Οκτωβρίου 1912.
Τιμή και Δόξα σε όλους που αγωνίσθηκαν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.
Τους πρέπει ένα λιτό μαρμάρινο μνημείο που να τους τιμά και να θυμίζει σε όλους μας πότε απελευθερωθήκαμε, πότε ενσωματώθηκε στην Ελλάδα όλος ο νομός Άρτας .
Κι ένα ετήσιο τρισάγιο για την ανάπαυση των ψυχών τους.
Αιωνία η μνήμη.
Ευστρατίου Κλέαρχος
Ταξχος εα
Βιβλιογραφία
ΓΕΣ/ΔΙΣ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ
ΓΕΣ/ΔΙΣ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ
ΓΕΣ/ΔΙΣ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΜΩΝ, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΠΕ ΑΡΤΑΣ
ΓΕΣ/ΔΙΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΠΕΤΕΙΟΛΟΓΙΟ
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ARTA2DAY
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ KORFOVOUNI.EU
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
