Στις αρχές Νοεμβρίου του 2019 οι «New York Times» ανέφεραν πως παρατηρείται μία πολύ σοβαρή ενίσχυση των ρωσικών δυνάμεων που έχουν εγκατασταθεί στη Λιβύη. Οι πληροφορίες, λοιπόν, εξηγούσαν πως τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της αναβαθμισμένης παρουσίας αφορούν στην εμπλοκή τελευταίας παραγωγής μαχητικών αεροσκαφών Sukhoi, πυραυλικών συστημάτων ακριβείας, στοιχείων πυροβολικού με συστήματα καθοδήγησης βολής (ακριβείας). Παράλληλα, παρατηρήθηκε η ανάπτυξη ενός μεγάλου δικτύου ελεύθερων σκοπευτών. Με λίγα λόγια, οι Ρώσοι επανέλαβαν στη Λιβύη την επιτυχημένη «συνταγή» που χρησιμοποίησαν στη Συρία με τα γνωστά θετικά αποτελέσματα.
Αυτό που δεν αναφέρουν, ωστόσο, οι «New York Times» είναι ότι στη Λιβύη έχει σταλεί και αναπτυχθεί μία δύναμη εκατοντάδων (ορισμένοι μιλούν για περισσότερους από 1.000 άνδρες) Ρώσων μισθοφόρων που ανήκουν στο περίφημο Wagner Group. Πρόκειται για τον ιδιωτικό στρατό, ο οποίος για ορισμένους παρατηρητές και στρατιωτικούς αναλυτές αποτελεί την αιχμή του δόρατος της προσωπικής στρατιωτικής δυνατότητας που διαθέτει ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Το Wagner Group χρησιμοποιήθηκε στη Συρία κατά του ISIS.
Στις 7 Φεβρουαρίου 2018 αμερικανικές δυνάμεις εξαπέλυσαν αντεπίθεση κατά μονάδων του συριακού στρατού που συνοδευόταν από ισχυρή δύναμη Ρώσων μισθοφόρων του Wagner Group. Reuters, CNN και γενικά τα αμερικανικά ΜΜΕ «σήκωσαν» με ανταπόκριση από το Πεντάγωνο την είδηση, την οποία μεταφέραμε και εμείς, αναφέροντας το πακέτο COMAO που χτύπησε τη στρατιωτική φάλαγγα. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σκληρή και χωρίς οίκτο επίθεση.
Η μεγάλη σφαγή έγινε στις 7 Φεβρουαρίου, όταν οι ΗΠΑ επιτέθηκαν και κυριολεκτικά ξεκλήρισαν στρατιωτική φάλαγγα του συριακού στρατού και των Ρώσων μισθοφόρων στην περιοχή Deir El Zor στη νότια Συρία, ανατολικά του Ευφράτη, όπου βρίσκονται πετρελαιοφόρα εδάφη.
Οι Αμερικανοί επιτέθηκαν με αεροσκάφη τύπου AC-130 gunships, αλλά και F-15, F-22, επιθετικά ελικόπτερα Apache και πυροβολικό Πεζοναυτών. Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες, σκοτώθηκαν περί τους 300 Ρώσους μισθοφόρους.
Μάλιστα, η ανακοίνωση για την επιχείρηση των αμερικανικών δυνάμεων έγινε από το ίδιο το Πεντάγωνο των ΗΠΑ.
Η μάχη διήρκεσε τρεις ώρες και κυριολεκτικά γέμισαν τα νοσοκομεία όχι μόνο στη Συρία αλλά και στη Ρωσία, με πολλούς βαριά τραυματίες να μεταφέρονται εκεί.
Οι Ρώσοι ανήκαν στην ιδιωτική εταιρεία PMC Wagner και είχαν ενταχθεί στην ειδική μονάδα «ISIS Hunters», η οποία είχε λάβει ειδική εκπαίδευση και είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλές μάχες στη Συρία.
Η επίθεση ξεκίνησε γύρω στα 8 χλμ. ανατολικά της γραμμής του Ευφράτη στις 7 Φλεβάρη.
Οι Αμερικανοί επιτέθηκαν αργότερα με ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος MQ-9 Reaper, το οποίο ανέλαβε να καταστρέψει ένα ρωσικό άρμα μάχης T-72 και στοιχεία πυροβολικού. Προφανώς, οι Αμερικανοί δεν άφησαν καμία «εκκρεμότητα» στο έδαφος.
Τι είναι το Wagner Group και ο ρόλος του κύριου Prigozhin
Μέσα από μη συμβατικές διαδικασίες ο κύριος Prigozhin έπειτα από παραμονή εννέα ολόκληρων ετών στη φυλακή κατά τη δεκαετία του 1990 κατάφερε να εισέλθει στον στενό κύκλο των ανθρώπων που εμπιστεύεται ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ωστόσο, η αναρρίχησή του άρχισε με το να ανοίξει μαζί με τον πεθερό του «βρόμικα» που πουλούσαν hot dogs. Δεν σταμάτησε εκεί. Επένδυσε στον τομέα τροφίμων (χοντρική) και άνοιξε εστιατόριο πολυτελείας, όπου σέρβιρε καλό φαγητό στον πρόεδρο της Ρωσίας. Έτσι ξεκίνησε η γνωριμία. Μετά όλα ήρθαν από μόνα τους. Ο Prigozhin ανέλαβε το catering για μονάδες του στρατού, αλλά υπέγραψε και συμβόλαια για την κατασκευή στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Έτσι άρχισε να κτίζεται η αυτοκρατορία του, αλλά και να ενισχύεται η σχέση του με τον Τσάρο του Κρεμλίνου.
Οι δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών πήραν τον Prigozhin στο κατόπι, αλλά μάταια. Το μυστήριο παραμένει άλυτο, όπως άλυτο μυστήριο παραμένει και η χρηματοδότηση του Wagner Group. Λέγεται πως μόνο για τη Συρία και μόνον για το 2016 η εταιρεία αυτή των μισθοφόρων έλαβε 150 εκατομμύρια ευρώ σε ρευστό (πέρα από τον εξοπλισμό, πολεμοφόδια και οπλικά συστήματα που δόθηκαν κατευθείαν από τις αποθήκες του ρωσικού στρατού). Δηλαδή 150 εκατομμύρια ευρώ σε μισθούς, ασφάλιστρα και μπόνους. Πολλές πληροφορίες για τη δομή και τη δράση του Wagner Group προέρχονται από τις μυστικές υπηρεσίες της Ουκρανίας. Είναι πολύ φυσικό. Το σώμα αυτό των μισθοφόρων έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο της Ουκρανίας, στις εκκαθαρίσεις στις ανατολικές επαρχίες αυτής της χώρας καθώς και στην πλήρη αποκατάσταση του ρωσικού ελέγχου στην Κριμαία. Όμως, δεν είναι μόνον αυτό. Το πρώτο αφεντικό του Wagner Group, ο πρώτος διδάξας, δεν ήταν Ρώσος αλλά Ουκρανός. Πρόκειται για τον Dmitriy Valeryevich Utkin, ο οποίος το 2013 ήταν αντισυνταγματάρχης σύμφωνα με τις ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες. Δηλαδή ως Ουκρανός ίδρυσε το σώμα των μισθοφόρων, όχι όμως για τη χώρα του, αλλά για τη Ρωσία. Άρχισε ωστόσο την καριέρα του ως σοβιετικός στρατιωτικός, τουλάχιστον όταν φοιτούσε στις Ακαδημίες. Όπως και ο Πούτιν δηλαδή, ήταν από τα παιδιά της θρυλικής KGB.
Τουρκία - Ρωσία: Λυκοφιλία στη Συρία, αντίπαλοι στη Λιβύη
Η Τουρκία εμπλέκεται στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης στηρίζοντας την κυβέρνηση της Τρίπολης ή όπως αποκαλείται επίσημα Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας. Η Άγκυρα έχει αναλάβει την εκπαίδευση και σε έναν βαθμό τον εξοπλισμό της στρατιωτικής δύναμης αυτής της πλευράς. Ήδη δραστηριοποιείται εκεί άγνωστος αριθμός εξοπλισμένων - επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών (Drones) τύπου Bayraktar TB2 τουρκικής κατασκευής, με βρετανικές όμως πατέντες. Η Τουρκία επίσης εφοδίασε την κυβέρνηση της Τρίπολης με Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού BMC KIRPI. Είναι αλήθεια ότι η τουρκική στρατιωτική βοήθεια επέτρεψε στην κυβέρνηση της Τρίπολης να αντιμετωπίσει τη θερινή επίθεση των δυνάμεων του στρατάρχη Χαφτάρ (κυβέρνηση του Τομπρούκ). Παρ' όλα αυτά και σύμφωνα με τους διεθνείς στρατιωτικούς παρατηρητές, η πρόοδος των δυνάμεων του Τομπρούκ είναι μεν αργή, αλλά σταθερή, και η λαβίδα γύρω από την κυβέρνηση της Τρίπολης όλο και σφίγγει. Παρατηρητές του ΟΗΕ θεωρούν, πάντως, ότι αν δεν ανατραπούν οι σημερινοί συσχετισμοί, η κυβέρνηση της Τρίπολης θα είναι σύντομα υποχρεωμένη είτε να παραδοθεί είτε να συνθηκολογήσει υπό πίεση. Αυτά είναι πολύ άσχημα μαντάτα για τους επιτελείς του Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα.
Ακολουθεί διάγραμμα με τις εμπλοκές του Wagner Group σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Έντονη η παρουσία στην Αφρική (Λιβύη, Κεντρική Αφρική, Σουδάν), στη Μαδαγασκάρη, στη Συρία, στη Βενεζουέλα και βεβαίως στην Ουκρανία.
Ακολουθούν συγκριτικοί χάρτες με τις θέσεις των βασικών εμπολέμων, του πολέμαρχου Χαφτάρ σε κόκκινη απόχρωση (κυβέρνηση του Τομπρούκ) και της κυβέρνησης της Τρίπολης σε πράσινη απόχρωση. Ο δεύτερος χάρτης αφορά στη στρατιωτική κατάσταση που επικρατούσε το 2016. Παρατηρούμε πως δεν υφίσταται πλέον η επιρροή του Ισλαμικού Κράτους (σε γκρι απόχρωση στον χάρτη του 2016).
Εξαφανίστηκε και ο έλεγχος των νομάδων Τουαρέγκ στα δυτικά της Λιβύης στα σύνορα με την Αλγερία και με τον Νίγηρα (κίτρινη απόχρωση στον χάρτη του 2016), ενώ εξαφανίστηκε επίσης η δύναμη ενός τοπικού πολέμαρχου στο βόρεια της χώρας, κοντά στην Τρίπολη (μπλε σκούρα απόχρωση στον χάρτη του 2016). Παραμένει σε ανοικτή γαλάζια απόχρωση η δύναμη των τοπικών πολεμάρχων-φυλάρχων στα νότια της χώρας, στα σύνορα με την Κεντρική Αφρική, το Σουδάν και τον Νίγηρα.
Χάρτης με αποτυπωμένους τους στρατιωτικούς συσχετισμούς του 2016
Ρωσία ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής
Σε περίπτωση κατάληψης της Τρίπολης από τον Χαφτάρ, η Μόσχα θα επηρεάζει καθοριστικά μια τεράστια περιοχή στη Μέση Ανατολή και πλέον θα είναι ο αδιαμφισβήτητος πρωταγωνιστής. Αυτό που ίσως προκαλεί τρόμο στην Ουάσινγκτον είναι ότι η ολοκληρωτική επιρροή που ασκούσαν μέχρι πρόσφατα οι ΗΠΑ όχι απλώς αποδυναμώνεται, αλλά η ίδια η Αμερική χάνει πολλά ερείσματα. Η γεωπολιτική γραμμή των Ηνωμένων Πολιτειών που κάποτε ήταν το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Τουρκία, η Λιβύη, ο Λίβανος, υποχωρεί δραματικά. Οι ΗΠΑ σταδιακά απομονώνονται πέραν του Ατλαντικού. Είναι κυρίαρχο το ερώτημα πώς θα αντιδράσουν οι Αμερικανοί, αν όντως ο Χαφτάρ καταλάβει την εξουσία.
Η Τουρκία είναι βέβαιο ότι θα τρέξει και πάλι στον Πούτιν για να ζητήσει διευκολύνσεις, κυρίως να μην ακυρωθεί η συμφωνία για τις θαλάσσιες ζώνες που έκανε με τον Σάρατζ (Κυβέρνηση της Τρίπολης). Σίγουρα ο Τούρκος πρόεδρος θα είναι πρόθυμος να δώσει μεγάλα ανταλλάγματα στη Μόσχα, διότι το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» είναι η επιτομή της μεγαλομανίας του Ερντογάν, και δεν θα θελήσει να υποχωρήσει.
Η Ρωσία, ωστόσο, δεν είναι εύκολο να έχει απέναντί της την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και άλλες χώρες που δεν θα δουν με καλό μάτι την επέκταση της ρωσικής επιρροής. Ούτε θα θελήσει να προκαλέσει αντιρωσικό κλίμα στην Ελλάδα ή στην Κύπρο και προπαντός στην Αίγυπτο. Η Αίγυπτος στηρίζει τον Χαφτάρ μεν, αλλά δεν είναι διατεθειμένη να αντιμετωπίσει στην περιοχή την πλήρη επαναφορά της ρωσικής επιρροής.
Η Ρωσία δεν επιθυμεί να υπάρξει ενεργειακή κινητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν θέλει εξορύξεις, αγωγούς, συμφωνίες. Στόχος της να συνεχίσει να πουλά σε μονοπωλιακό καθεστώς το φυσικό της αέριο.
Τα πράγματα, δηλαδή, είναι περισσότερο σύνθετα από όσο φαίνονται και το παρά φύση φλερτ της Τουρκίας με τη Ρωσία ενδεχομένως να μην ευδοκιμήσει στο άνυδρο περιβάλλον της Λιβυκής Ερήμου.
Zougla Newsroom