Του Λεωνίδα Στεργίου
Με την εμφάνιση της πρώτης θετικής μεταβολής του δείκτη τιμών καταναλωτή, στο 1,8%, το γ’ τρίμηνο του 2021, η αύξηση της κατανάλωσης μειώθηκε αμέσως στο μισό, ενώ το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα επιβραδύνθηκε κατά 30%, σε σχέση με το β’ τρίμηνο και κατά σχεδόν 50%, σε σύγκριση με το α’ τρίμηνο. Κι αυτό παρά τη συνέχιση των μέτρων στήριξης, τα αυξημένα εισοδήματα από ακίνητα και τη μείωση των άμεσων φόρων.
Σύμφωνα με ανάλυση της ΕΚΤ, η αρνητική επίδραση διαπιστώνεται χωρίς καμία χρονική καθυστέρηση (το γ’ τρίμηνο 2021). Και μοναδική αιτία της μείωσης καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος ήταν ο πληθωρισμός που τότε κινούνταν κοντά στο 2%, δηλαδή πολύ χαμηλότερα από τα σημερινά επίπεδα. Αυτό που συγκράτησε σημαντικά τόσο το μεικτό όσο και το καθαρό διαθέσιμο εισόδημα ήταν η σημαντική μείωση των άμεσων φόρων (-2,7% σε ετήσια βάση το γ’ τρίμηνο, έναντι -0,5% το β’ τρίμηνο). Διαφορετικά, μαζί με τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ που από 0,1% αυξήθηκε στο 1,8%, η καθαρή αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά περίπου 4% θα είχε εξαφανιστεί.
Σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, η επιδείνωση που εμφανίστηκε το γ’ τρίμηνο του 2021 που συνοδεύτηκε από μια γενικότερη πτώση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, εξομαλύνθηκε στο δ’ τρίμηνο, αλλά οι αρνητικές επιπτώσεις έγιναν πιο αισθητές από τον Φεβρουάριο και μετά. Σε αυτό συνέβαλε η ένταση της ενεργειακής κρίσης και ο πληθωρισμός, αλλά και η αβεβαιότητα του πολέμου.
Έτσι, πέραν από τον Ιανουάριο που θεωρείται παραδοσιακά μήνας που "ξεφουσκώνουν” οι καταθέσεις, στο πρώτο δίμηνο του έτους παρατηρήθηκε η πρώτη καθαρή μείωση στην αποταμίευση των νοικοκυριών. Επίσης, τον Φεβρουάριο παρατηρήθηκε καθαρή εκταμίευση καταναλωτικών δανείων ύψους 17 εκατ. ευρώ για πληρωμές υποχρεώσεων. Ακόμα, παρατηρήθηκε επιβράδυνση στην αποπληρωμή στεγαστικών δανείων (λιγότερες αποπληρωμές από ό,τι νέες εκταμιεύσεις, δηλαδή περισσότερες δανειακές υποχρεώσεις) κατά 174 εκατ. ευρώ.
Οι ίδιες πηγές ανέφεραν στο Capital.gr ότι το αποτύπωμα της ακρίβειας και των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων θα εμφανιστεί και τους επόμενους μήνες, με αντίστοιχες εμφάσεις στην πλευρά των δανείων, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται η αύξηση του κινδύνου για κόκκινα δάνεια.
Άμεσες επιπτώσεις
Επιστρέφοντας πάλι στο γ’ τρίμηνο του 2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ, η πρώτη επίπτωση της εμφάνισης του πληθωρισμού ήταν ο περιορισμός της κατανάλωσης, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή έτρεχε με ετήσιο ρυθμό 16%. Αμέσως, στο γ’ τρίμηνο, με την εμφάνιση του πληθωρισμού, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης πέφτει στο 8%.
Η δεύτερη επίπτωση παρατηρείται στην αποταμίευση. Μετά τη συνεχόμενη αύξηση των καταθέσεων το 2020 που συνεχίστηκε μέχρι το α’ τρίμηνο του 2021, το β’ τρίμηνο εμφανίστηκε σημαντική μείωση της αποταμίευσης με ταυτόχρονη αύξηση της κατανάλωσης, ως ένδειξη ενίσχυσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης. Με την εμφάνιση του πληθωρισμού, τα νοικοκυριά συγκράτησαν την κατανάλωση και ο ρυθμός μείωσης της αποταμίευσης, σε σχέση με το β’ τρίμηνο του 2021 έπεσε σχεδόν στο ένα τρίτο.
Στην αγορά εργασίας παρατηρείται το εξής φαινόμενο: Οι πραγματικές αποδοχές των εργαζομένων παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ετήσια μείωση το γ’ τρίμηνο του 2021, ακόμα και σε σύγκριση με τα τελευταία 4 χρόνια. Όμως, η απασχόληση αυξάνεται αλλά όχι τόσο όσο να δικαιολογείται η μείωση του ποσοστού ανεργίας. Ταυτόχρονα, το συνολικό μισθολογικό κόστος αυξάνεται. Η προσεκτικότερη ανάλυση δείχνει ότι στην πραγματικότητα αυξήθηκαν οι εργατοώρες που εξηγούν την αύξηση της απασχόλησης και των εργαζομένων και, κατά συνέπεια της μείωσης της ανεργίας και της αύξησης του μισθολογικού κόστους (μολονότι οι καθαρές αποδοχές ανά εργαζόμενο μειώθηκαν).
Οι αριθμοί
Αποταμίευση: Η κατά κεφαλήν αποταμίευση έπεσε το γ’ τρίμηνο του 2021 στα 537,8 ευρώ από 677,9 ευρώ το β’ τρίμηνο.
Ακίνητα: Οι κατά κεφαλήν μη χρηματοοικονομικές επενδύσεις, οι οποίες σύμφωνα με τη μεθοδολογία της ΕΚΤ συνδέονται κυρίως με ακίνητα, αυξήθηκαν σε 392,6 ευρώ από 368,7 ευρώ το β’ τρίμηνο. Αυτό επιβεβαιώνεται και από ένα ακόμα στοιχείο, δηλαδή από την αύξηση του δανεισμού για κατοικίες.
"Ταμείο”: Η καθαρή διαφορά αυτών που οφείλει και εκείνων που χρωστά ήταν θετική, με το κατά κεφαλήν "περίσσευμα” να μειώνεται το γ’ τρίμηνο στα 145,2 ευρώ από 309,2 ευρώ το β’ τρίμηνο.
Καταθέσεις: Η μέση κατάθεση (υπόλοιπο 4 τριμήνων) το γ’ τρίμηνο του 2021 έπεσε στα 1.062,6 ευρώ, έναντι 1.091,6 ευρώ το β’ τρίμηνο.
Ομόλογα-έντοκα: Κατά κεφαλήν θέση σε ομόλογα μειώθηκε σε 22,1 ευρώ από 49 ευρώ.
Επενδυτικά κεφάλαια, αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές: Η κατά κεφαλήν θέση αυξήθηκε σε 328,8 ευρώ από 286,2 ευρώ.
Ασφάλειες ζωής και συνταξιοδοτικά προγράμματα: Η κατά κεφαλήν θέση μειώθηκε περαιτέρω από -20,5 ευρώ (ζημία) το β’ τρίμηνο του 2021 σε -41,4 ευρώ το γ’ τρίμηνο. Η τάση αυτή, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς ήταν συγκυριακή, η οποία έγινε πιο εμφανής τον Ιανουάριο, χωρίς να χαρακτηρίζει το 2021, ενώ από τον Φεβρουάριο και μετά αυξήθηκε η παραγωγή ασφαλίστρων. Η μεταβολή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στροφή σε bancassurance προϊόντα, δηλαδή σε ασφαλιστικά συμβόλαια συνδεδεμένα με επενδύσεις που προσμετρώνται στην προηγούμενη κατηγορία (επενδύσεις).
Συνολικές επενδύσεις σε χρηματοοικονομικά στοιχεία (καταθέσεις, ρέπος, ομόλογα, μετοχές, αμοιβαία, κλπ): Το κατά κεφαλήν ποσό από 1.591,1 ευρώ το β’ τρίμηνο έπεσε στα 1.525,6 ευρώ, κυρίως λόγω επενδύσεων σε μετοχές και εισοδήματα από ακίνητα. Σημειώνεται ότι το ποσό άνω των 1.500 ευρώ καταγράφεται για πρώτη φορά το 2021 από το 2016 που διαθέτει στοιχεία η ΕΚΤ.
Δανεισμός: Τα νοικοκυριά μειώνουν τον βραχυπρόθεσμο δανεισμό, όπως μικρά καταναλωτικά και αυξάνουν τον μακροπρόθεσμο δανεισμό, όπως για στεγαστικά δάνεια ή μεγάλα καταναλωτικά δάνεια. Για παράδειγμα, ο κατά κεφαλήν βραχυπρόθεσμος δανεισμός το γ’ τρίμηνο πέφτει στα 86,6 ευρώ από 89,2 ευρώ το β’ τρίμηνο, αλλά ο μακροπρόθεσμος αυξάνεται σε 181,3 ευρώ από 157,6 ευρώ. Αυτή, όμως, η τάση επιδεινώθηκε από τον Φεβρουάριο, παρατηρώντας για πρώτη φορά καθαρή εκταμίευση καταναλωτικών δανείων για πληρωμές υποχρεώσεων.
Άλλες υποχρεώσεις: Στην κατηγορία των υπόλοιπων υποχρεώσεων -πλην δανείων-, αυτές τριπλασιάστηκαν σε ένα τρίμηνο. Οι κατά κεφαλήν υποχρεώσεις από 10 ευρώ αυξήθηκαν σε 32,7 ευρώ.
πηγή:https://www.capital.gr/oikonomia/3626096/to-xastouki-tis-akribeias-sta-eisodimata-me-arithmous-stoixeia-ekt?utmsource=email
