Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Ν. Δένδια, στην εφ/δα «Πρώτο Θέμα» και τον δημ/φο Μ. Πολλάτο (08.11.2020)
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Πώς θα αποφύγουμε την παγίδα που στήνουν οι Τούρκοι κάνοντας έρευνες εδώ και σχεδόν δύο μήνες σε περιοχή ελληνικής υφαλοκρηπίδας; Και ποια θα είναι η ελληνική αντίδραση στις τουρκικές προκλήσεις;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Έχουμε συνειδητά επιλέξει να δρούμε με σύνεση, ψυχραιμία, αλλά και αποφασιστικότητα. Στην κατεύθυνση αυτή οικοδομούμε με μεθοδικό τρόπο τα διπλωματικά μας ερείσματα. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Οκτωβρίου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε στους εταίρους μας ότι θα πρέπει να σταλεί σαφές μήνυμα ότι η Τουρκία πρέπει να παύσει την παραβατική της συμπεριφορά. Στα συμπεράσματα γίνεται σαφής μνεία στη δυνατότητα υιοθέτησης κυρώσεων σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει τις μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις της. Πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δημιουργία λίστας κυρώσεων. Παράλληλα, έχω θέσει με επιστολές μου μια σειρά από ζητήματα που σχετίζονται με τη στάση της γειτονικής χώρας, από την παραβίαση της τελωνειακής ένωσης με την Ε.Ε. μέχρι το ζήτημα των εξοπλισμών από συγκεκριμένες χώρες, ενώ επανειλημμένα έχω επισημάνει σε ομολόγους μου ζητήματα όπως ο εκβιασμός της Ευρώπης από την Άγκυρα μέσω των μεταναστευτικών ροών και το μεγάλο θέμα της ασφάλειας λόγω της διαπιστωμένης διευκόλυνσης μεταφοράς τζιχαντιστών σε Λιβύη, Συρία και Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Έχω θέσει επίσης αξιακά ζητήματα, όπως την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη γειτονική χώρα. Η Τουρκία οφείλει να αντιληφθεί ότι η επιδείνωση των σχέσεών της με την Ελλάδα έχει κόστος, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ενώ δεν υφίσταται όφελος. Ειδικά όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, μένει να φανεί τις επόμενες εβδομάδες κατά πόσο αυτό το περιθώριο που δόθηκε στη διπλωματία θα αποφέρει καρπούς. Η μέχρι σήμερα συμπεριφορά της γειτονικής χώρας, πάντως, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για αλλαγή της στάσης της. Η Τουρκία, κατά την άποψή μου, θα έπρεπε να φέρεται προς την Ελλάδα ως τη δυνάμει καλύτερη φίλη της.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Τι νόημα θα είχαν οι διερευνητικές επαφές -ακόμη κι αν σταματήσει η περιπλάνηση του «Oruc Reis»- για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών από τη στιγμή που οι Τούρκοι υποστηρίζουν ότι η περιοχή ερευνών αποτελεί δική τους υφαλοκρηπίδα;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το πλαίσιο των διερευνητικών επαφών είναι συγκεκριμένο και αυστηρά καθορισμένο. Αφορά αποκλειστικά το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, οι κινήσεις της Τουρκίας το τελευταίο διάστημα αποδεικνύουν ότι δεν επιθυμεί προς το παρόν εποικοδομητικό διάλογο με προκαθορισμένους κανόνες και πλαίσιο. Αντί να προτείνει συγκεκριμένη ημερομηνία για την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, επέλεγε να διαμορφώσει ένα κλίμα που τις καθιστά αδύνατες. Σε κάθε περίπτωση, όσο οι παράνομες τουρκικές δραστηριότητες συνεχίζονται σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο δεν υπάρχει δυνατότητα έναρξης εποικοδομητικού διαλόγου. Εμείς καλούμε την Τουρκία να σταματήσει ας προκλητικές ενέργειες και να πάψει να χρησιμοποιεί παρελκυστικές τακτικές.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ:Γιατί καθυστερεί η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Ιόνιο;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ηδη από τις 26 Αυγούστου ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής την απόφαση της κυβέρνησης για επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο. Πρέπει, ωστόσο, να προηγηθούν το κλείσιμο των κόλπων και η χάραξη ευθειών γραμμών βάσης. Τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα έχουν ετοιμαστεί και έχουν ήδη κατατεθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Το επόμενο βήμα θα είναι η επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο, όπως ορίζει το Σύνταγμα. Η υλοποίηση αυτής της απόφασης της κυβέρνησης δείχνει για μία ακόμα φορά τη συνέπεια της χώρας μας έναντι των κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, και ειδικότερα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο υπογραμμίζει το αναφαίρετο δικαίωμα για μονομερή επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Γιατί ήταν επιτυχία η συμφωνία με την Αλβανία για παραπομπή στη Χάγη της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών; Κι αν το Διεθνές Δικαστήριο δεν δικαιώσει τις ελληνικές θέσεις 100%; Μήπως η Χάγη είναι ο τρόπος για έναν συμβιβασμό που αλλιώς δεν μπορούν να αποδεχτούν οι Έλληνες;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Με την Αλβανία συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε στην από κοινού υποβολή του ζητήματος της οριοθέτησης των θαλάσσιων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ούτως ώστε να επιλυθεί, στη βάση της Σύμβασης του OHE για το Δίκαιο της θάλασσας, μια μακρόχρονη εκκρεμότητα. Αυτή η συμφωνία είναι εξ ορισμού ιδιαίτερα σημαντική κοινή επιτυχία, δεδομένου ότι η χώρα μας και η Αλβανία πρεσβεύουν ότι οι διμερείς διαφορές θα πρέπει να επιλύονται με αποκλειστικό γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο και με διάλογο. Εφόσον ο διάλογος δεν οδηγήσει σε συμφωνία, τότε οι διαφορές πρέπει να λύνονται με διεθνή διαιτησία. Η Ελλάδα κατάφερε να ολοκληρώσει σε διάστημα ενός έτους δύο συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, πρώτα με την Ιταλία και στη συνέχεια με την Αίγυπτο. Στην περίπτωση της Αλβανίας, η συμφωνία για παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, η πρώτη φορά που η Ελλάδα και μια γειτονική της χώρα συμφωνούν στη διαδικασία αυτή, δημιουργεί ένα πολύ σημαντικό προηγούμενο για την ευρύτερη περιοχή και στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς την Τουρκία. Επιτρέψτε μου να υπογραμμίσω ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε στα Τίρανα πριν από δύο εβδομάδες έχει την πλήρη στήριξη των πολιτικών δυνάμεων στην Αλβανία τόσο της κυβέρνησης όσο και της αντιπολίτευσης. Επιτρέψτε μου επίσης να τονίσω ότι η παραπομπή με συνυποσχετικό θα γίνει μετά την επέκταση των χωρικών υδάτων της χώρας μας στο Ιόνιο στα 12 ναυτικά μίλια. Όλα αυτά γίνονται σε απόλυτη συμφωνία με την αλβανική πλευρά, στην οποία αξίζει αναγνώριση για τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Σχεδιάζετε τη μερική επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης και πότε;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η Ελλάδα διατηρεί το αναφαίρετο δικαίωμα μονομερούς επέκτασης των χωρικών της υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια με βάση τη Σύμβαση του OHE για το Δίκαιο της Θάλασσας. Έχει ήδη αποφασιστεί η επέκταση στο Ιόνιο και στο υπουργείο Εξωτερικών επεξεργαζόμαστε τα επόμενα σχετικά βήματα. Είναι σαφές ότι το ίδιο αποκλειστικό μας δικαίωμα ως παράκτιου κράτους υφίσταται και για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και θα ασκηθεί όποτε κριθεί σκόπιμο με βάση τον συνολικό στρατηγικό σχεδιασμό της.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Μήπως η κυβέρνηση, αλλά και η ελληνική κοινωνία, διατρέχει τον κίνδυνο μιθριδατισμού απέναντι στις τουρκικές προκλήσεις; Μήπως συνηθίζουμε και αδιαφορούμε για την επιθετικότητα του Ερντογάν;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι γεγονός ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή σε διάρκεια αλλά και διάχυση τουρκική προκλητικότητα. Η λίστα είναι μακρά. Πέρα από την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού, διαπιστώνονται συνεχείς παραβιάσεις του εναέριου χώρου, πρωτοφανής αριθμός υπερπτήσεων άνωθεν του ελληνικού εδάφους, αποστολή ερευνητικών σκαφών σε περιοχές που επικαλύπτουν την ελληνική υφαλοκρηπίδα κ.ά. Η χώρα μας αντιδρά άμεσα στις προκλήσεις. Για κάθε παράνομη ενέργεια της τουρκικής πλευράς προβαίνουμε σε αυστηρό διάβημα διαμαρτυρίας και παράλληλα ενημερώνουμε τους εταίρους μας, καθώς και τους διεθνείς οργανισμούς, όπως την Ε.Ε., τον OHE και το NATO. Δεν αφήνουμε αναπάντητη καμία τουρκική πρόκληση και δεν θα αφήσουμε ποτέ στο μέλλον. Δεν αντιδράμε απλώς όμως. Παίρνουμε πρωτοβουλίες, δημιουργούμε πλέγματα σχέσεων με άλλες χώρες, οι οποίες βλάπτονται επίσης από τον τουρκικό επεκτατισμό. Έχουμε ξεκινήσει μια εκστρατεία απομυθοποίησης της εικόνας της Τουρκίας ως δυτικόστροφου εταίρου. Προβάλλουμε σε όλους την εικόνα της πραγματικής σημερινής Τουρκίας. Μιας χώρας με νέο-οθωμανικές διαθέσεις, η οποία θέλει να επιβάλει τη βούλησή της στην περιοχή, και παράλληλα μια χώρα που υποστηρίζει ακραίες ισλαμιστικές οργανώσεις. Αλλά στις τουρκικές προκλήσεις απαντάμε με σύνεση. Δεν πέφτουμε στην παγίδα που μας στήνει η Τουρκία. Δεν επιθυμούμε τη στρατιωτικοποίηση της αντιπαράθεσης, ούτε είμαστε εμείς που θα ανεβάσουμε το επίπεδο της έντασης κατακόρυφα. Αυτό, όμως, δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ως ανοχή, θα αντιδρούμε πάντα, σε αναλογία των εκάστοτε προκλήσεων. Επιθυμία μας είναι μια διαφορετική Τουρκία, η οποία θα σέβεται τις αρχές ειρηνικής συνύπαρξης μεταξύ γειτονικών κρατών και θα έχει εκ νέου ευρωπαϊκή προοπτική Δεν υπάρχει ανάθεση με την τουρκική κοινωνία. Η αντίθεσή μας αφορά τη συγκεκριμένη πολιτική που ασκείται και εύχομαι επιτέλους να αλλάξει. Σε συνδυασμό και με μια νέα προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, μπορούμε να ανοίξουμε μια νέα σελίδα στις μεταξύ μας σχέσεις, εάν υπάρξει η αναγκαία πολιτική βούληση από την πλευρά της Άγκυρας.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Στην κοινή γνώμη υπάρχει σύγχυση για την κόκκινη γραμμή της κυβέρνησης. Είναι τα 12 ναυτικά μίλια; Τι απαντάτε σε όσους προβάλλουν ως επιτυχία ότι το «Oruc Reis» και τα πολεμικά που το συνοδεύουν δεν έχουν εισβάλει για έρευνες εντός της ζώνης των 6 ναυτικών μιλίων από τα ελληνικά νησιά;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η θέση της χώρας μας έχει εκφραστεί επανειλημμένα και δεν χρήζει ερμηνειών. Εξίσου σαφής έχει καταστεί η πρόθεσή μας να υπερασπιστούμε την εθνική κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματά μας. Δεν θα ανεχτούμε καμία τέτοια απόπειρα. Κανένα τετελεσμένο. Και αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η Τουρκία.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Έχετε εξήγηση για την ατιμωρησία που απολαμβάνει το καθεστώς Ερντογάν από την EE και ισχυρές χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Κατ' αρχάς, επιτρέψτε μου να σας πω ότι η εικόνα της Τουρκίας στην Ε.Ε. αλλάζει. Και αλλάζει γρήγορα. Αυτό οφείλεται τόσο στις τουρκικές όσο και στις δικές μας ενέργειες. Έχει καταστεί σαφές στους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι η απειλή της Τουρκίας δεν είναι ένα ελληνοτουρκικό ζήτημα. Είναι μια συνεχής και ανερχόμενη απειλή για το σύνολο της Ευρώπης και τις ιδέες που αυτή επίσης εκπροσωπεί. Η Τουρκία αποσταθεροποιεί το σύνολο της περιοχής, από τον Καύκασο μέχρι τη Λιβύη, περνώντας από το Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο, την Κύπρο, τη Συρία, αλλά και την Αίγυπτο, όπου με την ανοιχτή υποστήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων εναντιώνεται στον πρόεδρο Σίσι. Προωθεί διχαστικό λόγο και τείνει να γίνει το φερέφωνο του ακραίου Ισλάμ τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Μέση Ανατολή.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Πώς σχολιάζετε το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών; Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, πρέπει η Ουάσιγκτον να επιβάλει κυρώσεις στην Άγκυρα για τους S-400;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ανεξάρτητα από την ολοκλήρωση της καταμέτρησης των ψήφων, το βέβαιο είναι ότι θα εργαστούμε σκληρά με την όποια κυβέρνηση των ΗΠΑ για την περαιτέρω εμβάθυνση του ήδη εξαιρετικού επιπέδου των διμερών μας σχέσεων. Όσον αφορά τους S-400, όπως γνωρίζετε, οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει την παράδοση των F-35, ενώ παράλληλα αυξάνονται στο Κογκρέσο οι φωνές που ζητούν την επιβολή κυρώσεων.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Παρά τον φονικό σεισμό στη Σάμο και τη Σμύρνη, αυτή τη φορά η διπλωματία δεν απέδωσε. Μπορεί η θετική διάθεση να σταματήσει αυτούς που ονειρεύονται επανάληψη του Μαντζικέρτ;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Η θετική διάθεση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την άμβλυνση των εντάσεων. Δεν είναι όμως από μόνη της αρκετή. Χρειάζεται επίσης να προέρχεται και από τις δύο πλευρές και να είναι με καλή πίστη. Οι ενέργειες της Τουρκίας, και συγκεκριμένα η έκδοση νέας παράνομης NAVTEX με την οποία δεσμεύονται για σεισμικές έρευνες περιοχές άνωθεν της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μόλις μία ημέρα μετά τη συνομιλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο, καθώς και της δικής μου με τον Τούρκο ομόλογό μου, δυστυχώς δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Μ. ΠΟΛΛΑΤΟΣ: Οι Γερμανοί δεν κάνουν εμπάργκο όπλων, ούτε σταματούν τη ναυπήγηση των έξι υποβρυχίων Type 214 για την Τουρκία; Αδιαφορεί το Βερολίνο για τον υπερεξοπλισμό της γείτονος; Και πώς μπορούν οι Γερμανοί να θεωρηθούν έντιμοι μεσολαβητές;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Ένα από τα βασικά ζητήματα που έθεσα στο σύνολο των συνομιλητών μου στο Βερολίνο πριν από λίγες ημέρες, αρχής γενομένης από τον ομοσπονδιακό πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ, ήταν ακριβώς το ζήτημα της παράδοσης των υποβρυχίων Τ-214 από τη Γερμανία στην Τουρκία. Τόνισα επανειλημμένα ότι στην περίπτωση αυτή θα αλλάξει η ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή και υπογράμμισα ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Γερμανίας να εξοπλίζει με προηγμένα οπλικά συστήματα μια χώρα με αναθεωρητικές βλέψεις, η οποία ενδέχεται να χρησιμοποιήσει τα όπλα αυτά για να απειλήσει κράτη μέλη της Ε.Ε. και στην περίπτωση της χώρας μας και σύμμαχο του NATO. Δεν ανέμενα από τις συνομιλίες αυτές κάποιο άμεσο αποτέλεσμα. Όμως, επέστρεψα ικανοποιημένος γιατί τα επιχειρήματα που ανέπτυξα στους Γερμανούς συνομιλητές μου έγιναν δεκτά με κατανόηση και δημιούργησαν έντονο προβληματισμό. Ορισμένοι, μάλιστα, εκφράστηκαν ανοιχτά υπέρ της επιβολής άμεσου εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας και υπογράμμισαν ότι θα καταβάλουν κάθε προσπάθεια για να επιβληθεί. Η προσπάθεια αυτή είναι προσπάθεια μακράς πνοής.
