Σε τροχιά αναδρομικών κινείται και θα κινείται τους επόμενους μήνες το συνταξιοδοτικό, μετά την δημοσίευση των αποφάσεων του ΣτΕ για τον νόμο Κατρούγκαλου και την σταδιακή ολοκλήρωση του παζλ που κρατά σε αγωνία τα τελευταία χρόνια 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχους. Οι υπηρεσίες έχουν... πάρει «φωτιά» προκειμένου να μελετήσουν τις δημοσιονομικές επιπτώσεις για κάθε πιθανό σενάριο, καθώς οι αντοχές του συστήματος δεν είναι απεριόριστες.
Μεγάλη «θηλιά» για τον κρατικό προυπολογισμό είναι τα παλιά αναδρομικά του 2012, που σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις φαίνεται να «κλειδώνουν» στο 10μηνο μεταξύ Ιουλίου 2015 και Μαίου 2016 αλλά και πάλι απαιτούν περί τα 4 δισ. ευρώ για να εξοφληθούν στο σύνολό τους. Στο μεταξύ, με την καταβολή των συντάξεων Νοεμβρίου αποπληρώνονται άλλα οφειλόμενα αναδρομικά, ενώ «τρέχουν» παράλληλα και τα φρέσκα αναδρομικά που δημιουργούν οι πέντε νέες αποφάσεις του ΣτΕ.
Αναλυτικά ο χάρτης των αναδρομικών έχει ως εξής:
1. Αναδρομικά έως και πάνω από 1.160 ευρώ θα δουν στους λογαριασμούς τους στα τέλη Οκτωβρίου με την καταβολή των συντάξεων Νοεμβρίου περισσότεροι από 60.000 συνταξιούχοι χηρείας. Την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου αποπληρώνονται τα οφειλόμενα αναδρομικά από τις αυξήσεις στις συντάξεις λόγω θανάτου. Πρόκειται για τις χήρες / χήρους που έλαβαν σύνταξη χηρείας μετά την ισχύ του νόμου Κατρούγκαλου (μετά τις 13 Μαίου 2016) αρχικά σε ποσοστό 50% και απο τον περασμένο Ιούνιο δικαιούνται σύνταξη σε ποσοστό 70% βάσει των διατάξεων που είχαν ψηφιστεί τον Μάιο με το νομοθέτημα για τις 120 δόσεις.
Η τεχνική διαδικασία επανυπολογισμού των συντάξεων λόγω θανάτου ολοκληρώθηκε τον περασμένο μήνα και τα νέα αυξημένα ποσά καταβήθηκαν με τις συντάξεις Οκτωβρίου (πληρώθηκαν τέλη Σεπτεμβρίου).
Συνολικά επανυπολογίστηκαν με το νέο ποσοστό (70%) 66.323 συντάξεις (χήρες και ορφανά τέκνα) εκ των οποίων 10.543 είναι του Δημοσίου. Από τις υπόλοιπες 55.780 συντάξεις του πρώην ΙΚΑ, για τις 13.182 δεν προέκυψε αύξηση στο καταβαλλόμενο ποσό λόγω π.χ. του γεγονότος ότι ελάμβαναν το κατώτατο όριο. Υπήρξαν και περίπου 3.000 συντάξεις παιδιών για τις οποίες προέκυψε μείωση λόγω ανακατανομής μεταξύ των ποσοστών της χήρας και των τέκνων. Οι πάνω από 60.000 χήρες / χήροι που είδαν αύξηση στην σύνταξη Οκτωβρίου θα λάβουν τώρα με τις συντάξεις Νοεμβρίου αναδρομικά 4 μηνών για το χρονικό διάστημα Ιούνιος – Σεπτέμβριος 2019, κατά το οποίο ελάμβαναν την αρχική παλαιά τους σύνταξη. Σημειώνεται πως ο μέσος όρος μηνιαίας αύξησης ανά σύνταξη ανέρχεται στα 208 ευρώ για το πρώην ΙΚΑ και τα 290 ευρώ για το Δημόσιο.
Συνεπώς:
- >. Συνταξιούχος πρ. ΙΚΑ που είδε αύξηση 208 ευρώ στην σύνταξή του τέλη Σεπτεμβρίου, τώρα θα λάβει 832 ευρώ αναδρομικά.
- >. Συνταξιούχος πρ. ΙΚΑ που είδε αύξηση 150 ευρώ στην σύνταξή του τέλη Σεπτεμβρίου, τώρα θα λάβει 600 ευρώ αναδρομικά.
- >. Συνταξιούχος Δημοσίου που είδε αύξηση 250 ευρώ στην σύνταξή του τέλη Σεπτεμβρίου, τώρα θα λάβει 1.000 ευρώ αναδρομικά
- >. Συνταξιούχος Δημοσίου που είδε αύξηση 290 ευρώ στην σύνταξή του τέλη Σεπτεμβρίου, τώρα θα λάβει 1.160 ευρώ αναδρομικά.
Συνολικά η δαπάνη για το 2019 εκτιμάται σε περίπου 70 εκ. ευρώ.
2. Αναδρομικά 10μήνου μπαίνουν στο μικροσκόπιο από τις παλαιές περικοπές του 2012 (νόμοι 4051 και 4093) που κρίθηκαν το 2015 αντισυνταγματικές. Η αποπληρωμή των εν λόγω αναδρομικών είναι η δυσκολότερη άσκηση για το υπουργείο Εργασίας καθώς αφορούν όλους τους παλαιούς συνταξιούχους – δηλαδή 2,5 εκατομμύρια άτομα – και φτάνουν συνολικά σε ύψος τα 4 δισ. ευρώ, εφόσον “κλειδώσει” ότι πρέπει να επιστραφούν σε όλους περικοπές και κομμένα δώρα.
Η αποκρυπτογράφηση των σκεπτικών που διατύπωσαν οι ανώτατοι δικαστές του ΣτΕ συνεχίζεται και παράλληλα αναμένονται οι καθαρογραμμένες τελικές αποφάσεις (έχουν γίνει γνωστές μόνο οι περιλήψεις) που θα δίνουν περισσότερα στοιχεία για το δικαστικό και δημοσιονομικό θρίλερ που μαίνεται από το 2015. Οι αποφάσεις αναμένεται να “κλειδώσουν” μετά την οριστικοποίηση του τελικού κόστους και την ενδελεχή ανάλυση των δημοσιονομικών ασκήσεων που απαιτούνται, όπως και των περιθωρίων που θέτουν οι ανώτατοι δικαστές. Οριστικά νέα για την τελική λύση που θα επιλεγεί πρέπει να αναμένονται πιθανότατα εντός του 2019, αλλά η όποια εκκίνηση επιστροφών – εφόσον αυτό κλειδώσει εν τέλει για όλους – δεν πρέπει να αναμένεται πριν το 2020. Το πιθανότερο είναι πως η νομοθετική φόρμουλα των επιστροφών θα πρέπει να συμπεριληφθεί στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που αναμένεται στα μέσα του ερχόμενου Δεκέμβρη. Στο μεταξύ όμως, στο τραπέζι θα πέφτουν αναγκαστικά δυνητικές φόρμουλες επιστροφών και θα αναζητούνται διαρκώς τα ειδικά εκείνα χαρακτηριστικά, που δεν θα εκτροχιάζουν τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ο υπουργός Εργασίας, Γ. Βρούτσης έχει επανειλημμένα δηλώσει πως όλοι όσοι δικαιούνται αναδρομικά θα ικανοποιηθούν πλήρως πάντα υπό την αίρεση των δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα είπε ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Νότης Μηταράκης, στο Open και στην εκπομπή «Ώρα Ελλάδος»: «Μέχρι να ολοκληρωθεί όλη η δικαστική διερεύνηση των αναδρομικών για το νόμο Κατρούγκαλου, δεν είμαστε σε θέση να σχεδιάσουμε την αποπληρωμή των αναδρομικών οφειλών των ταμείων... Το θεωρώ ιδιαίτερα δύσκολο να γίνουν πληρωμές μέσα στο 2019. Από το 2020 θα πρέπει να γίνει ένας σχεδιασμός του συνολικού ποσού και χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η σταθερότητα του ασφαλιστικού συστήματος, να υπάρξει ένας σχεδιασμός και ένα πρόγραμμα, αποπληρωμής των όποιων αναδρομικών τελικά αποφασιστούν”.
Σε κάθε περίπτωση, η περίοδος που συγκεντρώνει τα σενάρια για επιστροφές σε όλους είναι το “ακάλυπτο” 10μηνό που μεσολαβεί ανάμεσα στην προηγούμενη απόφαση του ΣτΕ (Ιούνιος 2015) και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου (Μάιος 2016). Ειδικοί και καθηγητές της Κοινωνικής Ασφάλισης βλέπουν φραγμό στα παλαιά αναδρομικά μετά τον Μάιο του 2016 με βάση την απόφαση του ΣτΕ. Από την άλλη, εργατολόγοι υποστηρίζουν πως η απόφαση δεν βάζει ταφόπλακα στις διεκδικήσεις από τον Μάιο του 2016 έως και τον Δεκέμβριο του 2018.
Για την περίοδο του 10μήνου πάντως 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι διεκδικούν ποσά που κυμαίνονται από 660 έως 7.000 ευρώ. Οι διεκδικήσεις κατά περιπτώσεις μπορούν να ξεπεράσουν και αυτό το ποσό, αν ο συνταξιούχος λαμβάνει περισσότερες από δυο συντάξεις, όπως για παράδειγμα γιατροί του ΕΣΥ, μηχανικοί του Δημοσίου, χήρες ή χήροι που λαμβάνουν περισσότερες από τέσσερις συντάξεις και άλλοι. Τα ελάχιστα ποσά προκύπτουν για τους συνταξιούχους ΟΓΑ που έχασαν μόνο τα δώρα, τα οποία για την κατώτατη σύνταξη των 330 ευρώ ήταν 660 ευρώ το χρόνο, καθώς οι αγρότες ελάμβαναν μέχρι το 2012 τα πλήρη δώρα. Υπάρχουν βέβαια και ορισμένες ειδικές κατηγορίες συνταξιούχων που διεκδικούν ακόμη λιγότερα και είναι όσοι ήταν κάτω των 60 ετών – άρα είχαν χάσει τα δώρα από το 2010 – και είχαν ελάχιστη περικοπή, π.χ. 15 ευρώ το μήνα στην κύρια τους σύνταξη. Αντίστοιχα, τα μεγαλύτερα ποσά προκύπτουν για συνταξιούχους με υψηλές συντάξεις ή περισσότερες από δυο συντάξεις.
Για να υπολογίσει κανείς το συνολικό ποσό που διεκδικεί για το επίμαχο 10μηνο πρέπει να ανατρέξει στα μηνιαία εκκαθαριστικά πληρωμών των κύριων και επικουρικών συντάξεών του, όπου αναγράφονται οι μειώσεις των νόμων 4051 και 4093. Οι διεκδικήσεις κινούνται σε δυο ταχύτητες. Την διαχωριστική γραμμή θέτει το συνταξιοδοτικό εισόδημα, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί το 2012 πριν τις περικοπές σε δώρα και συντάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές το 2015. Δεδομένου ότι οι επίμαχες μειώσεις επιβλήθηκαν οριζόντια σε όλους ανεξάρτητα από το Ταμείο στο οποίο ανήκαν και ανεξάρτητα από το αν προέρχονταν από το Δημόσιο ή τον ιδιωτικό τομέα, οι δυο βασικές ταχύτητες είναι:
- Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα κάτω από 1.000 ευρώ μικτά. Έχασαν τελείως τα δώρα, τα οποία είχαν “ψαλιδιστεί” ήδη από το 2010 και μέτρησαν απώλειες στην επικουρική τους σύνταξη.
- Συνταξιούχοι με εισόδημα από κύριες, επικουρικές και μερίσματα πάνω από 1.000 ευρώ μικτά. Έχασαν τελείως τα δώρα, μέτρησαν απώλειες 5%-20% στο άθροισμα κύριας και επικουρικής, είχαν “έξτρα” μειώσεις στην επικουρική, καθώς και πρόσθετο “ψαλίδι” 12% ειδικά για όσους λάμβαναν μηνιαία σύνταξη άνω των 1.300 ευρώ
Το κόστος ακόμη και γι αυτή την μικρή περίοδο είναι δυσβάσταχτο καθώς ανέρχεται σε 2,1 δισ. ευρώ μόνο από τις περικοπές (175 εκ. ευρώ το μήνα είναι οι περικοπές του 2012 σε κύριες και επικουρικές). Αν συμπεριληφθούν και τα δώρα τότε φτάνει στα 4 δισ. ευρώ για όλους.
Για παράδειγμα:
Συνταξιούχος Δημοσίου με κύρια σύνταξη μεικτά 2.235,04€, ταυτόχρονη συνταξιοδότηση από το ΕΤΑΑ-ΤΣΑΥ και επικουρική μεικτά 333,20.
Κύρια σύνταξη
Κρατήσεις ν. 4051/2012 από 7/2015 έως και 4/2016:
123,65 € επί 10 μήνες = 1.236,50 €.
Κρατήσεις ν. 4093/2012 από 7/2015 έως και 4/2016:
310,20 € επί 10 μήνες =3.102,00 €.
Συνολικό ποσό 4.338,50 €
Δώρα κύριας σύνταξης για 1 έτος : 800,00 €
Επικουρική Σύνταξη
Κρατήσεις ν. 4051/2012 από 7/2015 έως και 4/2016:
64,64 € επί 10 μήνες = 646,40 €.
Κρατήσεις ν. 4093/2012 από 7/2015 έως και 4/2016:
38,78 € επί 10 μήνες = 387,80 €.
Συνολικό ποσό 1.034,20 €
Δώρα επικουρικής σύνταξης για 1 έτος : 666,40 €.
Σύνολο Διεκδικήσεων για 10μηνο: 6.839,1€
Συνταξιούχος ΙΚΑ με κύρια σύνταξη μεικτά 1.828,13€ και επικουρική μεικτά 570,93 €
Κύρια σύνταξη
Κρατήσεις ν. 4051/2012 από 7/2015 έως και 4/2016: 37,77 € επί 10 μήνες = 377,70 €.
Κρατήσεις ν. 4093/2012 από 7/2015 έως και 4/2016: 157,70 € επί 10 μήνες = 1.577 €.
Συνολικό ποσό 1.954,70 €
Δώρα κύριας σύνταξης για ένα έτος : 800,00 €
Επικουρική Σύνταξη
Κρατήσεις ν. 4051/2012 από 7/2015 έως και 4/2016: 82,54 € επί 10 μήνες = 825,40 €.
Κρατήσεις ν. 4093/2012 από 7/2015 έως και 4/2016: 33,01 € επί 10 μήνες = 330,10 €.
Συνολικό ποσό 1.155,50 €
Δώρα επικουρικής σύνταξης για ένα έτος : 1.141,87 €.
Σύνολο διεδικήσεων για 10μηνο : 5.052,07€
Φρέσκα αναδρομικά μαζεύονται από 4 Οκτωβρίου και μετά λόγω των πέντε νέων αποφάσεων του ΣτΕ. Αφορούν άλλη μερίδα συνταξιούχων οι οποίοι μπορεί να εμπίπτουν ή και όχι στις υπόλοιπες κατηγορίες δικαιούχων αναδρομικών. Αναλυτικά τα νέα αναδρομικά αφορούν:
- >. 260.000 δικαιούχους επικουρικών συντάξεων που είχαν μειώσεις το 2016 έως και πάνω από 200 ευρώ με βάση το όριο των 1.300 ευρώ άθροισμα κύριας και επικουρικής
- >. Όλους τους δικαιούχους νέων κύριων συντάξεων που εμπίπτουν στις κατηγορίες για τις οποίες θα αλλάξουν τα ποσοστά αναπλήρωσης.
Το υπουργείο Εργασίας τρέχει να νομοθετήσει έως τα τέλη Δεκεμβρίου με τον χρόνο αντίπαλο. Όπως αποκάλυψε το «Έθνος της Κυριακής» το νομοσχέδιο θα πρέπει να είναι έτοιμο να κατατεθεί μεταξύ 15 και 21 Δεκεμβρίου, ώστε να λυθεί όσο γίνεται ταχύτερα ο γόρδιος δεσμός του ασφαλιστικού αλλά και των αναδρομικών.
Το ασφαλιστικό νοµοσχέδιο θα φέρει αναπροσαρµογή των παλαιών επικουρικών που επανυπολογίστηκαν και κόπηκαν το 2016 µε βάση το πλαφόν των 1.300 ευρώ. Η κατάργηση των περικοπών από το ΣτΕ «µετράει» από τις καταβολές του Νοεµβρίου.
Τα αναδροµικά περίπου 2 μηνών που θα µαζευτούν µέχρι την ψήφιση του νοµοσχεδίου -µέχρι τότε οι επικουρικές θα συνεχίσουν να καταβάλλονται ως έχουν- θα επιστραφούν σε αυτούς που τα δικαιούνται.
Οι περισσότεροι συνταξιούχοι, σχεδόν οι µισοί, έχασαν από 100 έως 200 ευρώ το 2016.
Ένας στους πέντε έχασε 50-100 ευρώ, ενώ το 18% έχασε έως 20 ευρώ.
Αναδροµικά από τον Ιούνιο του 2016 δικαιούνται µόνο όσοι έχουν ήδη προσφύγει στα δικαστήρια µε αγωγές κατά των συγκεκριµένων περικοπών
