.jpg)
Η κυβέρνηση έχει πλέον στα χέρια της το πλαίσιο και τα περιθώρια αύξησης των δαπανών στα οποία μπορεί να κινηθεί ώστε να καθορίσει επακριβώς και το πακέτο των άμεσων παροχών (αυξήσεις μισθών και επιδομάτων, προσλήψεις στο ΕΣΥ και στο Δημόσιο) που μπορεί να δώσει το 2026 και να υποσχεθεί για το 2027. Αυτά είναι πέραν των μέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ που έχουν ανακοινωθεί
Ζώης Τσώλης
Με δύο σημαντικές αποφάσεις που ελήφθησαν την εβδομάδα που πέρασε στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η κυβέρνηση χάραξαν το «δημοσιονομικό μονοπάτι» στο οποίο θα κινηθεί η Ελλάδα τα επόμενα δύο χρόνια, έως και το 2027, που είναι η χρονιά των εθνικών εκλογών.
Με την πρώτη απόφαση καθορίστηκε το όριο αύξησης των κρατικών δαπανών στο ύψος του 3,6% για το 2026, ενώ στην ελληνική κυβέρνηση δόθηκε και «τράτο» πρόσθετης αύξησης των δαπανών κατά 0,3%, καθώς το 2024 και το 2025 πέτυχε να ισοσκελίσει τον Προϋπολογισμό, έχοντας μάλιστα υπερπλεονάσματα.
Με τη δεύτερη απόφαση εγκρίθηκε και για την Ελλάδα (όπως σε 12 από τα 27 κράτη-μέλη της Ενωσης) επιπλέον δημοσιονομικό περιθώριο αύξησης των δαπανών κατά 500 εκατ. ευρώ, καθώς αναγνωρίστηκε το μεγάλο ύψος των αμυντικών δαπανών με τις οποίες επιβαρύνεται κάθε χρόνο η χώρα μας.
Η απόφαση αυτή ελήφθη με την ενεργοποίηση της «ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες», αίτημα που έθεσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κυριάκος Πιερρακάκης επικαλούμενος το επιχείρημα ότι η Ελλάδα δαπανά σχεδόν το τριπλάσιο ποσό (ως ποσοστό του ΑΕΠ) από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Remaining Time-0:23 Fullscreen Unmute
Με τις αποφάσεις αυτές η κυβέρνηση έχει πλέον στα χέρια της το πλαίσιο και τα περιθώρια αύξησης των δαπανών στα οποία μπορεί να κινηθεί ώστε να καθορίσει επακριβώς και το πακέτο των άμεσων παροχών (αυξήσεις μισθών και επιδομάτων, προσλήψεις στο ΕΣΥ και στο Δημόσιο) που μπορεί να δώσει το 2026 και να υποσχεθεί για το 2027.
Αυτά είναι πέραν των μέτρων ύψους 1,1 δισ. ευρώ που έχουν ανακοινωθεί (επίδομα ενός ενοικίου, επίδομα στους χαμηλοσυνταξιούχους και αύξησης δημοσίων επενδύσεων), τα οποία θα δοθούν το δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου
Για το 2026, μοναδική προϋπόθεση είναι οι νέες παροχές (πέραν του 1,1 δισ. ευρώ, που μπορεί να επαναληφθεί και τα επόμενα χρόνια) να μην οδηγούν σε αύξηση του συνόλου των δαπανών πάνω από το ανώτατο όριο του 3,9%.
Ταυτόχρονα, όμως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισήμανε στον υπουργό ότι κανείς δεν ζήτησε από την Ελλάδα να έχει υπερπλεόνασμα, το οποίο κατά κύριο λόγο προήλθε από την αύξηση των φορολογικών εσόδων και ανήλθε στο 4,8% του ΑΕΠ (!) πέρυσι, έναντι στόχου 2,6%.
Αρα η κυβέρνηση πρέπει να αναζητήσει λύσεις και για τη μείωση της φορολογίας, ειδικά στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα που προέρχονται από μισθωτή εργασία και από ενοίκια (σ.σ.: αυτό είναι το δεύτερο μείζον ζήτημα που την απασχολεί), ή ακόμη και να προχωρήσει σε μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ ή και του ΕΝΦΙΑ. Σε διαφορετική περίπτωση τα υπερέσοδα, σύμφωνα με τον νέο δημοσιονομικό κανόνα, δεν μπορούν να διατεθούν σε παροχές που οδηγούν σε μεγαλύτερη αύξηση δαπανών.
Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο – 10 ερωτήσεις και απαντήσεις Το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο και τα νέα δεδομένα για την Ελλάδα θα έρθουν με νομοσχέδιο στη Βουλή, μαζί με το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα σταθερότητας της ελληνικής οικονομίας, ώστε να ψηφιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο και να ισχύσει για τα επόμενα χρόνια.
Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας γνωρίζει προς τα πού θα κινηθεί, δεδομένου ότι όσο θα πλησιάζουμε προς τη ΔΕΘ και την κατάθεση του προϋπολογισμού του 2026, οι πολιτικές πιέσεις για παροχές και χαλάρωση θα εντείνονται (ήδη έχει τεθεί ζήτημα για επαναφορά του 13ου και 14ου μισθού στο Δημόσιο και στους συνταξιούχους).
1. Ποια είναι η βασική αλλαγή που εισάγεται; Τροποποιούνται οι γενικές αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης και ενσωματώνεται ο κανόνας των καθαρών δαπανών. Δηλαδή οι κρατικές δαπάνες δεν θα πρέπει να αυξάνονται ταχύτερα από έναν συγκεκριμένο ρυθμό μεταβολής, όπως αυτός προσδιορίζεται στο τετραετές Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο, ανεξαρτήτως της πορείας των δημοσίων εσόδων που δεν συνδέονται με συγκεκριμένα ενεργητικά μέτρα πολιτικής.
2. Ποιες λογίζονται ως κρατικές δαπάνες; Οι συνολικές δαπάνες του κράτους και των φορέων γενικής κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων των ΟΤΑ, των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και των νομικών προσώπων του Δημοσίου, αφαιρουμένων των τόκων, των δαπανών που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκά προγράμματα (ΕΣΠΑ και Ταμείο Ανάκαμψης) και των έκτακτων δαπανών που συνδέονται κυρίως με φυσικές καταστροφές. Για τη χώρα μας οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες υπολογίζονται σε περίπου 100 δισ. ευρώ. Για το 2026 ο στόχος που έχει τεθεί από το Μεσοπρόθεσμο, όπως αυτό εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ορίζει ότι δεν μπορούν να αυξηθούν πάνω από 3,6%. Αρα οι καθαρές δαπάνες μπορούν να αυξηθούν μέχρι 3,6 δισ. ευρώ το 2026 σε σχέση με το 2025. Σημειώνεται ότι περαιτέρω αύξηση, πέραν των 3,6 δισ. και έως 0,3% του ΑΕΠ, είναι δυνατή εφόσον οι καθαρές δαπάνες των προηγούμενων ετών είναι χαμηλότερες από τα όρια που έχουν τεθεί.
3. Αν το κράτος έχει περισσότερα έσοδα, μπορεί να αλλάξει ο στόχος των δαπανών; Μόνο αν τα επιπλέον έσοδα αφορούν ενεργητικά μέτρα πολιτικής αύξησης, όπως είναι η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Αν πρόκειται για έσοδα που προέρχονται, για παράδειγμα, από μια καλή χρονιά στον τουρισμό ή από την αύξηση της κατανάλωσης, ο στόχος των δαπανών δεν μπορεί να αλλάξει.
4. Αν είναι μικρότερες οι δαπάνες; Η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τον χώρο τα επόμενα έτη, αλλά έως 0,3% του ΑΕΠ επιπλέον σε σχέση με τους ετήσιους στόχους. Αυτό ακριβώς συνέβη με το καλύτερο πρωτογενές αποτέλεσμα, που ανήλθε σε 4,8% το 2024. Επειδή δημιουργήθηκε δημοσιονομικός χώρος από τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, η κυβέρνηση προχώρησε σε επιπλέον μόνιμα μέτρα ύψους 1,1, δισ. ευρώ από το 2025 (επιστροφή ενός ενοικίου ετησίως, επίδομα 250 ευρώ σε συνταξιούχους και αύξηση κατά 500 εκατ. του ΠΔΕ). Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο δόθηκε η δυνατότητα υπέρβασης του ορίου δαπανών (3,6%) έως 0,3% του ΑΕΠ το 2026.
5. Σε μια καλή χρονιά για την οικονομία, πού πηγαίνουν τα επιπλέον έσοδα, αφού δεν μπορούν να επιστραφούν στην κοινωνία; Σε περιόδους που η οικονομία αποδίδει καλύτερα του αναμενομένου, τα επιπλέον έσοδα θα πρέπει είτε να αποπληρώνουν χρέος είτε να αποταμιεύονται.
6. Και σε μια κακή χρόνια θα πρέπει να ληφθούν μέτρα εξοικονόμησης δαπανών; Οχι. Θα μπορούν να αυξάνονται με τον ίδιο ρυθμό οι δαπάνες από τα χρήματα που έχουν αποταμιευτεί, έτσι ώστε να βγούμε πιο γρήγορα από την όποια κρίση.
7. Αν μια χώρα υπερβεί τον κανόνα δαπανών, έχει κυρώσεις; Εξαίρεση γίνεται μόνο για έκτακτες δαπάνες, που αφορούν καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως είναι μια πανδημία ή μεγάλης έκταση φυσική καταστροφή. Σε άλλες περιπτώσεις υπέρβασης των δαπανών κινείται η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, που συνοδεύεται από περιοριστικές πολιτικές.
8. Ο παλιός κανόνας που υπαγόρευε ότι το έλλειμμα δεν πρέπει να ξεπερνά το 3% δεν ισχύει πλέον; Η πρόβλεψη αυτή εξακολουθεί να ισχύει. Το δημοσιονομικό έλλειμμα πρέπει να παραμένει χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ και η δημοσιονομική θέση του πρωτογενούς ισοζυγίου της Γενικής Κυβέρνησης πρέπει να είναι πλεονασματική.
9. Η ρήτρα διαφυγής αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα; Ναι. Η Ελλάδα ενεργοποίησε το αίτημά της για εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους στόχους. Είναι μια διαδικασία που επιτρέπει στα κράτη-μέλη δημοσιονομική ευελιξία για αμυντικές επενδύσεις, χωρίς αυτές οι δαπάνες να υπολογίζονται στους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
10. Κάθε πότε θα προσδιορίζονται οι στόχοι των δαπανών; Η αρχιτεκτονική της νέας δημοσιονομικής διαχείρισης βασίζεται σε ένα Μεσοπρόθεσμο-Δημοσιονομικό Διαρθρωτικό Σχέδιο (ΜΔΣ), το οποίο θα συντάσσεται κάθε τέσσερα έτη και εκεί θα αποτυπώνεται ο δεσμευτικός στόχος των καθαρών πρωτογενών δαπανών της χώρας. Πλέον, πριν την κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού θα συντάσσεται ετησίως και Πολυετής Δημοσιονομικός Προγραμματισμός, έτσι ώστε όλοι να γνωρίζουν τον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό, ο οποίος θα κινείται εντός των ορίων που έχουν τεθεί στο τετραετές ΜΔΣ.
Πηγή: Protagon.gr
