Γράφει ο Υπτγος ε.α. Χρήστος Μπολώσης
Κάθε μέρα, χιλιάδες κόσμος, που δεν ανήκει στην ελίτ των λεφτάδων ή των πολιτικών, μετακινείται και πηγαίνει στις δουλειές του με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ).
Παραμερίζοντας κάθε αντιπολιτευτική διάθεση, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι οι συγκοινωνίες μας ευρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο. Καινούργια λεωφορεία, τακτικά δρομολόγια, τα οποία ανακοινώνονται από τους σχετικούς φωτεινούς πίνακες, που υπάρχουν στις κυριότερες στάσεις, συνθέτουν ένα σχεδόν άρτιο συγκοινωνιακό δίκτυο. Και λέμε «σχεδόν», διότι πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτιώσεως.
Ακόμα εδώ και περίπου είκοσι πέντε χρόνια (πρωτοκυκλοφόρησε στις 29 Ιανουαρίου 2000), έχει μπει στη ζωή μας το μετρό, το οποίο άλλαξε τελείως τη διαδικασία των μετακινήσεων.
Όμως τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Και δεν μπορούσαν βέβαια να είναι έτσι.
Τα πρώτα λεωφορεία, που θυμήθηκα εγώ, ήταν κάτι περίεργες κατασκευές από κόντρα πλακέ, περίπου σαν αυτό που βλέπουμε στη φωτογραφία. Εννοείται όχι στο συνηθισμένο πάχος και αντοχή του κόντρα πλακέ που ξέρουμε, αλλά πάντως κόντρα πλακέ, ενώ οι θέσεις ήταν ξύλινες,
Κάποια στιγμή έκαναν την εμφάνισή τους τα καινούργια λεωφορεία, σαν αυτά που βλέπουμε στην αρχή του κειμένου.
Αυτά και για κάποιο διάστημα, κυκλοφορούσαν μαζί με τα «κόντρα πλακέ». Τότε λοιπόν γινόταν φοβερός συνωστισμός να μπούμε στα «καινούργια», αφού τα παλιά πλέον τα σνομπάραμε.
Μετά, εκεί στη δεκαετία του ’60, τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται πιο υποφερτά, όταν κυκλοφορούν πια τα μπλε λεωφορεία για να φθάσουμε στη σημερινή εποχή με τα σύγχρονα ηλεκτροκίνητα λεωφορεία, με όλες τις ανέσεις.
Στη φωτογραφία δίπλα, βλέπετε ένα τέτοιο λεωφορείο που αναπαλαιώθηκε και κυκλοφόρησε στους δρόμους της Αθήνας (εδώ μπροστά από το ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρετανίας» στο Σύνταγμα) και του Πειραιά, για τουριστικούς λόγους.
Μία αρκετά διαφωτιστική εικόνα για την πορεία των συγκοινωνιών στην Αθήνα παίρνουμε από τις παλιές ελληνικές ταινίες.
Είναι γνωστή η σκηνή, στο λεωφορείο, μεταξύ του Θεόδωρου Πάρλα (Ντίνου Ηλιόπουλου) και του βουλευτού Θεόφιλου Φερέκη (Παντελή Ζερβού – βλέπετε τότε, το 1961 οι βουλευτές πήγαιναν με τα λεωφορεία…), από την ταινία «Ζητείται Ψεύτης». Ο βουλευτής προσπαθεί να διαβάσει την εφημερίδα του, ενώ ο Θόδωρος προσπαθεί να… λαθραναγνώσει από την εφημερίδα του κ. Φερέκη, ενοχλώντας τον στο έπακρο, ώσπου σε ένα απότομο φρενάρισμα ο Θόδωρος πατάει τον Φερέκη κ.λπ.
Άλλη γνωστότατη σκηνή, που διαδραματίζεται πριν ακόμη οι επιβάτες μπουν στο λεωφορείο, είναι αυτή του Στρατηγού Χαρίλαου Μπάρδα (Ορέστης Μακρής) και του… πισινού του.
Και αυτή όπως και η προηγούμενη είναι αποτέλεσμα του συνωστισμού στο λεωφορείο. Αναφερόμαστε στην ταινία «Η θεία απ’ το Σικάγο» του 1957, όπου ο Στρατηγός, πηγαίνει την οικογένειά του για θαλάσσιο λουτρό. Στο λεωφορείο ο συνωστισμός έχει βαρέσει κόκκινο. Ο εισπράκτορας φωνάζει «προχωρήστε στον διάδρομο» και κάποιος σπρώχνει τον Στρατηγό, ο οποίος βέβαια αγανακτεί: «Πού τον βλέπεις βρε τον διάδρομο; Βλέπεις κανένα διάδρομο; Διότι αν εννοείς αυτόν διάδρομο, σε πληροφορώ ότι αυτός είναι ο σβέρκος μου».
Και μια και αναφέραμε τον εισπράκτορα, να πούμε ότι αυτός ήταν η ψυχή του λεωφορείου και ο κέρβερος των κερδών του δημοσίου. Ουδείς μπορούσε να ταξιδέψει χωρίς εισιτήριο, όχι όπως σήμερα, που ουδείς μπορεί να ταξιδέψει με… εισιτήριο. Αρχικά ο εισπράκτορας ήταν όρθιος και περιφερόταν μέσα στο όχημα,
κόβοντας εισιτήρια, δίνοντας οδηγίες και εντολές («Προχωρείτε παρακαλώ», «Δίνετε και ψιλά. Πού να τα βρω πρωί – πρωί τα ρέστα», ασχέτως αν ούτε το βράδυ είχε ρέστα. «Παρακαλώ να σηκωθεί ο νεαρός μπροστά αριστερά να καθίσει η κυρία με το μωρό», ενώ σήμερα ουδείς σηκώνεται, διότι όλοι είναι απασχολημένοι με τα κινητά τους και δεν βλέπουν τι γίνεται γύρω τους…, «Έξοδος μόνο από μπροστά» και άλλα τέτοια).
Στην αρχή οι εισπράκτορες είχαν μια μεγάλη τσάντα περασμένη στον ώμο και εκεί μέσα έριχναν τα ψιλά τους. Αργότερα, εμφανίστηκαν οι κερματοθήκες, που βλέπετε στη φωτογραφία, που διευκόλυναν πολύ το έργο τους.
Με τον καιρό εξαφανίστηκαν κι αυτές, για να ξαναεμφανιστούν στις μέρες μας στα χέρια των… ντιλιβεράδων. Η ζωή κύκλους κάνει.
Σε λίγο και για διευκόλυνση του έργου του εισπράκτορα κατασκευάστηκε ειδική θέση δίπλα στην πίσω πόρτα στην οποία μάλιστα τοποθετήθηκε και μικρόφωνο για να αναγγέλλει τις στάσεις. Αυτό έδωσε τροφή στους Έλληνες γελοιογράφους, ενώ μέσα στα λεωφορεία ακούγονταν διάφορα πειράγματα «Γιατί δεν πας στο ραδιόφωνο να τραγουδήσεις ρε; Με τέτοια φωνή εδώ χαραμίζεσαι». Ένα άλλο μέσον ήταν και το τραμ. Ιστορική είναι η φωτογραφία εφέδρων που κρεμασμένοι σαν τσαμπιά σε τραμ πηγαίνουν για το Μέτωπο την 28η Οκτωβρίου του 1940. Τον Νοέμβριο του 1953 αρχίζει το ξήλωμα των γραμμών, με υπουργό Δημοσίων Έργων τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, επικεφαλής του συνεργείου αποξηλώσεως και τούτο διότι η αγγλική εταιρεία, καθυστερούσε.
Στις 19 Ιουλίου 2004 ξανακυκλοφορούν τραμ στους δρόμους της Αθήνας. Ράβε ξήλωνε δουλειά να μη σου λείπει, που λέει και ο Ξυλούρης.
Και κλείνουμε, χωρίς να το καλύπτουμε πλήρως βέβαια το τεράστιο θέμα, με τα υπεραστικά λεωφορεία. Μία μοναδική εικόνα παίρνουμε από την ταινία «Η κυρά μας η μαμή», στην οποία έχουμε την οικογένεια του συνταξιούχου γιατρού Λυκούργου Μπέκου (Ορέστης Μακρής), να ταξιδεύει με υπεραστικό λεωφορείο της γραμμής για τη Λεστινίτσα, το χωριό της συζύγου του (Ελένη Ζαφειρίου) προκειμένου ο γιατρός να ανοίξει ιατρείο. Εκεί έχουμε και μια χαρακτηριστική σκηνή, που δείχνει την κατάσταση του τότε (1958) επαρχιακού οδικού δικτύου.
Σε μια στιγμή λοιπόν και ενώ το λεωφορείο πηγαίνει πέρα – δώθε από τις στροφές και τις λακκούβες, ο γιατρός ρωτάει τον Βασίλη Τανάμπαση (Παντελής Ζερβός), ξάδελφο της γυναίκας του:
– Δεν μου λες ρε πατριώτη, έτσι είναι ο δρόμος μέχρι τη Λεστινίτσα;
Για να εισπράξει τη δολοφονική απάντηση:
– Όχι. Παρακάτω χαλάει!…
*******************
Ο Χάρρυ Κλυνν (κατά κόσμον Βασίλης Τριανταφυλλίδης) ήταν κατά την προσωπική μου άποψη ένας από τους κορυφαίους διασκεδαστές μας. Το δολοφονικό χιούμορ του και η ανελέητη σάτιρά του σκόπευαν κατ’ ευθείαν και στην καρδιά του στόχου (σατιριζομένου) αλλά και του ακροατή. Θρυλικές έχουν μείνει μερικές ατάκες του: «Δεν μας χ… ρε Νταλάρα», «Μας την πέσανε μεγάλε», «Άμα λάχει να ’ουμ», «Ένα είναι το κόμμα», αλλά και ο θρυλικός τσοπάνης του ο Χαράλαμπος Τραμπάκουλας.
Ο Χάρρυ Κλυνν το 1983, στη μπουάτ «Διαγώνιος» είχε κάνει μερικές διαπιστώσεις και προβλέψεις. Απολαύστε τις:
