Σενάρια για κούρεμα, συμψηφισμό με αναδρομικά, πάγωμα ή και κατάργηση της προσωπικής διαφοράς που λαμβάνουν στη σύνταξη σχεδόν 700.000 συνταξιούχοι βρίσκονται στο τραπέζι της κυβέρνησης. Με εντολή Μαξίμου, όπως αποκαλύπτει σήμερα ο «Ελεύθερος Τύπος», έχει ανατεθεί στα υπουργεία Εργασίας και Οικονομικών να «μετρήσουν» το κόστος των προσωπικών διαφορών και τους συνταξιούχους που τις λαμβάνουν, ώστε να υπάρχει πλήρης και ακριβής εικόνα για τις όποιες αποφάσεις εξεταστούν στο αμέσως επόμενο διάστημα.
Το γεγονός ότι μετρούνται ποσά και δικαιούχοι προσωπικής διαφοράς σημαίνει ότι είναι στην ατζέντα της κυβέρνησης μια πιθανή παρέμβαση στο πεδίο των συντάξεων που θα μείνουν με υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς μετά την αύξηση που θα δοθεί από 1ης/1/2023 βάσει νόμου σε όλους τους συνταξιούχους. Η συζήτηση αφορά στους συνταξιούχους που θα πάρουν μεν την αύξηση του 2023 στην ανταποδοτική και εθνική σύνταξη, αλλά την αύξηση αυτή θα την «καταπιεί» η προσωπική διαφορά, καθώς ο νόμος του 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) με τον οποίο θεσπίστηκε η προσωπική διαφορά λέει ότι οι αυξήσεις συντάξεων θα συμψηφίζονται με την προσωπική διαφορά και όταν αυτή μηδενιστεί τότε οι συνταξιούχοι θα δουν πραγματικές αυξήσεις στην τσέπη τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμόδιων στελεχών, τα πιθανά σενάρια για την προσωπική διαφορά είναι:
1 Να καταργηθεί για τους συνταξιούχους που θα έχουν υπόλοιπο μετά τις αυξήσεις σε δύο δόσεις, μία το 2023 και η δεύτερη το 2024. Για παράδειγμα, συνταξιούχος που θα πάρει αύξηση αλλά θα μείνει με υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 100 ευρώ μπορεί να του «χαριστεί» ολόκληρη από το 2023, οπότε θα έχει καθαρή αύξηση το 2024. Αν η προσωπική διαφορά είναι κάτω από 50 ευρώ, μπορεί να καταργηθεί όλη από το 2023 και να δοθεί και μια μικρή
αύξηση.
2 Να παγώσουν οι προσωπικές διαφορές για το 2023 ώστε οι πρώτες αυξήσεις μετά από 12 χρόνια στα Μνημόνια να περάσουν σε όλες τις συντάξεις και να επανέλθει ένα μέρος της προσωπικής διαφοράς για συμψηφισμούς από το 2024 και μετά.
3 Να γίνει ένα εφάπαξ κούρεμα ως 150 ευρώ σε όλες τις προσωπικές διαφορές ώστε με τον τρόπο αυτόν να πάρουν αυξήσεις το 2023 πολλοί περισσότεροι συνταξιούχοι, ενώ όσοι μείνουν με υπόλοιπο διαφοράς (πάνω από τα 150 ευρώ) να δουν αυξήσεις από το 2024.
4 Να εξεταστεί η πιθανότητα ενός συμψηφισμού προσωπικής διαφοράς και αναδρομικών από τις αντισυνταγματικές περικοπές. Το σενάριο αυτό μπορεί να απαιτεί προσεκτική τεχνική επεξεργασία ώστε να βγουν
σωστά τα ποσά των συμψηφισμών, αλλά φαίνεται πως έχει το μικρότερο κόστος με αμοιβαίο όφελος, καθώς η κυβέρνηση ξεμπερδεύει μια και καλή με τα αναδρομικά και οι συνταξιούχοι απαλλάσσονται για πάντα από το βαρίδι της προσωπικής διαφοράς. Για πάνω από 280.000 παλαιούς συνταξιούχους με 35 και 40 έτη η προσωπική διαφορά μηδενίστηκε με τον επανυπολογισμό σύνταξης βάσει του νόμου 4670/2020 (νόμος Βρού τση) και το 2023 θα έχουν διπλή αύ- ξηση, µία από τον επανυπολογισµό και µία από το ξεπάγωµα συντάξεων.
Αλλοι 100.000 έσβησαν το µεγαλύτερο ποσό της προσωπικής διαφοράς που κληρονόµησαν από το νόµο Κατρούγκαλου και µε την αύξηση που θα έχουν από 1ης/1/2023 θα τη µηδενίσουν και θα έχουν καθαρό κέρδος στην τσέπη.
Για περίπου 700.000 συνταξιούχους µε περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης οι αυξήσεις του 2023 θα µειώσουν αλλά δεν θα µηδενίσουν την προσωπική διαφορά, και θα περιµένουν τις αυξήσεις των επόµενων ετών (2024-2025-2026) µέχρι να συµψηφίσουν πλήρως το υπόλοιπο της προσωπικής διαφοράς.
Σύµφωνα µε εκτιµήσεις αρµόδιων παραγόντων, αν µείνουν όπως έχουν οι προσωπικές διαφορές, τότε οι αυξήσεις του 2023 µε ένα ποσοστό της τάξης του 5% θα κοστίσουν γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, καθώς θα τις πάρουν περίπου 1,3 µε 1,4 εκατ. συνταξιούχοι.
Αν αποφασιστεί να φύγει από τη µέση µε κάποιο τρόπο η προσωπική διαφορά, τότε το κόστος διπλασιάζεται καθώς οι αυξήσεις θα πληρωθούν και στους συνταξιούχους που δεν θα µηδενίσουν την προσωπική διαφορά. Σε αυτή την περίπτωση το κόστος των αυξήσεων του 2023 (για 2,4 εκατ. συνταξιούχους) µπορεί να φτάσει στο 1 δισ. ευρώ. Κρίσιµη λεπτοµέρεια για το τελικό κόστος είναι ότι οι αυξήσεις δεν θα πάνε µόνο σε µία αλλά σε δύο ή και τρεις κύριες συντάξεις που µπορεί να λαµβάνει ένας συνταξιούχος.
Σύµφωνα µε τα στοιχεία από το σύστηµα πληρωµών συντάξεων (ΗΛΙΟΣ), 2,4 εκατ. συνταξιούχοι παίρνουν 2,7 εκατ. συντάξεις, που σηµαίνει ότι 300.000 έχουν πάνω από µία κύρια σύνταξη.
Παραδείγματα
1 Συνταξιούχος ΙΚΑ µε 39 χρόνια ασφάλισης παίρνει 1.079 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και έχει υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 27 ευρώ (1.106 ευρώ σύνολο σύνταξης και π. διαφοράς). Με την αύξηση του 2023, η ανταποδοτική και εθνική σύνταξη θα αυξηθεί κατά 54 ευρώ και θα διαµορφωθεί στα 1.133 ευρώ, ενώ η προσωπική διαφορά µηδενίζεται. Ο συνταξιούχος θα έχει καθαρή αύξηση 16 ευρώ το µήνα µε το µηδενισµό της προσωπικής διαφοράς.
2 Συνταξιούχος της ΑΤΕ µε 39 χρόνια ασφάλισης παίρνει 1.581 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και έχει υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 11 ευρώ. Με την αύξηση του 2023, η σύνταξη θα αυξηθεί κατά 79 ευρώ και θα διαµορφωθεί στα 1.660 ευρώ. Η προσωπική διαφορά καταργείται και του µένει καθαρή αύξηση 68 ευρώ.
3 Συνταξιούχος της ∆ΕΗ µε 40 χρόνια ασφάλισης µετά τον επανυπολογισμό του Βρούτση παίρνει 1.594 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 27 ευρώ. Με την αύξηση του 2023, η σύνταξη θα αυξηθεί κατά 80 ευρώ και θα διαµορφωθεί στα 1.673 ευρώ. Η προσωπική δια- φορά εξαφανίζεται και ο συνταξιούχος παίρνει στο χέρι καθαρή αύξηση 53 ευρώ το µήνα.
4 Συνταξιούχος ∆ηµοσίου µε 38 χρόνια ασφάλισης (Π.Ε. κατη- γορία) µετά τον επανυπολογισµό νόµου Βρούτση παίρνει 1.090 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 38 ευρώ. Με την αύξηση του 2023, η σύνταξη θα αυξηθεί κατά 55 ευρώ και θα διαµορφωθεί στα 1.145 ευρώ. Η προσωπική διαφορά των 38 ευρώ µετά την αύξηση θα µηδενιστεί και ο συνταξιούχος θα έχει καθαρό κέρδος 17 ευρώ (55-38=17).
5 Απόστρατος µε 37,8 έτη ασφάλισης µετά τον επανυπολογισµό νόµου Βρούτση παίρνει 1.314 ευρώ ανταποδοτική και εθνική σύνταξη και υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 76 ευρώ. Με την αύξηση του 2023, η σύνταξη θα αυξηθεί κατά 66 ευρώ. Η σύνταξη θα διαµορφωθεί στα 1.380 ευρώ (1.314+66=1.380) και θα του µείνει υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς 10 ευρώ, το οποίο θα συνεχίσει να λαµβάνει, για να το µηδενίσει µε την αύξηση του 2024.
Ποιοι μηδενίζουν… με την αύξηση και ποιοι μένουν με υπόλοιπο
Αμεσα κερδισμενοι από την αύξηση του 2023 θα βγουν όσοι έχουν μικρό υπόλοιπο προσωπικής διαφοράς έως 50-60 ευρώ, κα- θώς αναμένεται να το ισοφαρίσουν με την αύξηση του 2023. Εμμεσα κερδισμένοι θα βγουν όσοι πάρουν μεν αύξηση στην ανταποδοτική και εθνική σύνταξη, που όμως δεν θα είναι αρκετή για να ισοφαρίσει την προσωπική διαφορά.
Οι πρώτοι που θα δουν να φεύγει η προσωπική διαφορά και να παίρνουν για πρώτη φορά καθαρή αύξηση στην τσέπη είναι οι συνταξιούχοι με 35 έως 40 έτη από Ταμεία μισθωτών όπως ΙΚΑ, Δημόσιο, ΔΕΚΟ, τρα- πεζών κ.ά.
Σύμφωνα με τον επίσημο πίνακα του ΕΦΚΑ με τον επανυπολογισμό συντάξεων που έχει στα χέρια του και αποκαλύπτει ο «Ε.Τ.», οι παλαιοί, πριν τον Μάιο του 2016, συνταξιούχοι με 35 έως 40 έτη ασφάλισης, που έχουν μείνει με ένα μικρό υπόλοιπο προσωπικής διαφο- ράς, θα καταφέρουν να το μηδενίσουν με την αύξηση του 2023 και θα δουν κέρδος στην τσέπη που μπορεί να φτάνει και στα 70 ευρώ το μήνα πάνω στη σύνταξη. Αλλοι, με μεγαλύτερο υπόλοιπο διαφοράς, θα καταφέρουν να το κατεβάσουν με την αύξηση του 2023 και θα το σβήσουν τελείως με την αύξηση του 2024. Τα ποσά που αναγράφονται στον πίνακα είναι οι μέσοι όροι για κάθε κατηγορία.
Προσοχή: Η αύξηση θα υπολογιστεί στο άθροισμα της ανταποδοτικής και της εθνικής σύνταξης. Η προσωπική διαφορά μένει εκτός αύξησης και συμψηφίζεται με αυτήν. Για παράδειγμα, συνταξιούχος με προσωπική διαφορά 100 ευρώ, που θα πάρει αύξηση 70 ευρώ, σημαίνει ότι θα μειώσει την προσωπική διαφορά στα 30 ευρώ, καθώς η αύξηση αφαιρείται από την προσωπική διαφορά (100-70=30). Αν έχει προσωπική διαφορά 40 ευρώ και πάρει αύξηση 50 ευρώ, σημαίνει ότι μηδενίζει την προσωπική διαφορά και του μένουν και 10 ευρώ καθαρής αύξησης στην τσέπη.
