Ως ένα από τα καλύτερα βιβλία του 2019 χαρακτήρισαν οι Financial Times το βιβλίο «The thirty year genocide - Turkey’s destruction of its christian minorities 1894-1924» («Τριάντα χρόνια γενοκτονία - Η τουρκική καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων 1894-1924»). Tο βιβλίο, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και συνυπογράφουν οι διεθνούς φήμης Ισραηλινοί καθηγητές Benny Morris και Dror Ze’evi (Μπένι Μόρρις και Ντρορ Ζεέβι).
H HuffPost Greece συνάντησε τους δύο συγγραφείς στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου για το Έγκλημα της Γενοκτονίας που διεξήχθη στην Αθήνα στις 6-9 Δεκεμβρίου από την Παμποντιακή Ομοσπονδία με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γενοκτονία του Πόντου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έναρξη του συνεδρίου χαιρετισμό απηύθυνε ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης όπου οι αναφορές του για την Τουρκία προκάλεσαν την οργή της Άγκυρας και με ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ μεταξύ άλλων ανέφερε: «Απορρίπτουμε τους αβάσιμους, ψευδείς και συκοφαντικούς εχθρικούς ισχυρισμούς του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη κατά της ιστορίας μας σε ομιλία του στην Αθήνα στις 6-8 Δεκεμβρίου 2019, σε συνέδριο υπό την επωνυμία “6ο Διεθνές Συνέδριο για το Έγκλημα της Γενοκτονίας”, προσθέτοντας ότι “η ελληνική ηγεσία δεν μπορεί να ξεχάσει ότι τους ρίξαμε στο Αιγαίο».
Ωστόσο στο ογκώδες, αλλά κατανοητό βιβλίο των δύο ισραηλινών καθηγητών παρουσιάζεται εμπεριστατωμένα πως η γενοκτονία των χριστιανικών πληθυσμών διεξήχθη σε μια περίοδο 30 ετών (1894 έως 1924) από διαφορετικές κυβερνήσεις με απώτερο σκοπό την ολοκληρωτική εξάλειψη των χριστιανικών μειονοτήτων.
Σύμφωνα με τους ίδιους, οι χριστιανοί στο τέλος του 19ου αιώνα αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού και μέχρι το 1924 ο πληθυσμός των Αρμενίων, των Ασσυρίων και των Ελλήνων, είχε συρρικνωθεί στο 2%. Όπως υποστηρίζουν δεν επρόκειτο για μια σειρά ατυχών συμβάντων, αλλά επρόκειτο για μια μοναδική συνεχόμενη και στοχευμένη προσπάθεια εξάλειψης των χριστιανικών πληθυσμών από την Ανατολία. Επρόκειτο για τζιχάντ, επισημαίνει ο κ. Μπένι Μόρρις, ισχυρισμός που όμως δεν βρίσκει απολύτως σύμφωνο τον κ. Ζεέβι αν και τόνισε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ότι το 2013, 90 χρόνια μετά και τον τελευταίο διωγμό των Ελλήνων του Πόντου και των Αρμενίων, οι διώξεις κατά του χριστιανικού στοιχείου συνεχίζονται λέγοντας πως τότε, οι αρμόδιες τουρκικές αρχές αποφάσισαν την μετατροπή της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας από μουσείο σε τζαμί.
Η έρευνά τους - όπως ήταν φυσικό - προκάλεσε τις αντιδράσεις της Τουρκίας, αλλά έτυχε θερμής υποδοχής από μεγάλα διεθνή μέσα και όπως εκτιμούν οι συγγραφείς πρόκειται για ένα βιβλίο που σε βάθος χρόνου θα διαμορφώσει την κοινή γνώμη και θα προτρέψει και άλλους ερευνητές να προχωρήσουν την έρευνα πιο μακρυά.
Πόσο καιρό χρειαστήκατε για να ολοκληρώσετε τη συγγραφή του βιβλίου και που βασίσατε την έρευνά σας;
Ντρορ Ζεέβι: Μας πήρε περίπου 9 χρόνια και βασίσαμε την έρευνά μας σε βρετανικά, αμερικάνικα, γαλλικά, τουρκικά και κάποια ελληνικά αρχεία.
- Έχουμε 2.500 υποσημειώσεις, συμπληρώνει ο Μπένι Μόρρις και ο Ζεέβι προσθέτει με έμφαση πως κάθε πρόταση είναι τεκμηριωμένη και βασισμένη σε ντοκουμέντα.
Τους ρωτώ κατά πόσο συνέδραμαν την έρευνά τους οι Τούρκοι.
Ζεέβι: Οι Τούρκοι ήταν ευγενικοί, όμως από την άλλη ίσως να γνωρίζετε ότι το υλικό το οποίο αφορά στις σφαγές έχει καταστραφεί από τα προηγούμενα καθεστώτα και ως εκ τούτου δεν είχαν και ιδιαίτερο πρόβλημα να μας επιτρέψουν την πρόσβαση στα αρχεία. Όμως μπορεί να μην βρήκαμε υλικό σχετικό με τις σφαγές, ωστόσο εντοπίσαμε αρχεία τα οποία είχαν να κάνουν με τους εκτοπισμούς και τις απελάσεις. Στη συνέχεια μπορέσαμε και τα αξιοποιήσαμε συνδυαστικά με άλλα ντοκουμέντα προκειμένου να έχουμε την ακριβή εικόνα του τι ακριβώς συνέβη εκείνη την εποχή.
Μπένι Μόρρις. Επίσης να σας πω ότι τα στρατιωτικά αρχεία που καλύπτουν την εποχή του Κεμάλ Ατατούρκ υπάρχουν, αλλά σε αυτά δεν επιτρέπεται η πρόσβαση, είναι απαγορευμένα για κάθε ερευνητή ή τουλάχιστον για εμάς.
Τι καινούργιο κομίζει το βιβλίο σας;
Μπένι Μόρρις:Δύο πράγματα τα οποία θεωρώ σημαντικά. Το πρώτο έχει να κάνει με το γενικότερο πλαίσιο που αφορά την περίοδο των τριάντα ετών συστηματικής εξολόθρευσης του χριστιανικού πληθυσμού. Τα άλλα βιβλία οι άλλες έρευνες ασχολούνται μεμονωμένα με το Αρμενικό ζήτημα, τις σφαγές των Ελλήνων, των Σύριων κ.ο.κ. Εμείς διαπιστώσαμε και αποδεικνύουμε ότι επρόκειτο για μια στοχευμένη, προγραμματισμένη και μεθοδευμένη πρακτική που διήρκησε τρεις δεκαετίες (Από τον Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ μέχρι τους Νεότουρκους και τον Κεμάλ Ατατούρκ), με στόχο την εξολόθρευση και τον εκτοπισμό της χριστιανικής μειονότητας. Δηλαδή δεν επρόκειτο για μεμονωμένα γεγονότα μέσα στην ιστορία αλλά για ένα γεγονός που είχε διάρκεια και είχε οργανωθεί.
Το δεύτερο στοιχείο το οποίο θεωρούμε πολύ σημαντικό και δίνουμε έμφαση είναι στο ισλαμικό υπόβαθρο αυτών των διωγμών. Η κυρίαρχη αιτία που κινητοποιούσε τους δράστες, τους αυτουργούς αυτών των πράξεων ήταν το ισλάμ και αυτά που φέρεται ότι το συγκεκριμένο δόγμα υποστηρίζει, όπως τουλάχιστον αυτοί το αντιλαμβάνονταν. Δηλαδή μια τζιχάντ για να εκδιώξουν τους απίστους.
Μιλάτε για τζιχάντ...
Μα αυτό έκαναν οι άνθρωποι που πραγματοποιούσαν τους φόνους. Αυτοί που έδιναν την εντολή συχνά χρησιμοποιούσαν αυτή τη λέξη (τζιχάντ). Επίσης πολύ συχνά ο όχλος που προέβαινε σε αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις υποκινούταν ή καθοδηγούταν από τους ιερείς.
Ντρορ Ζεέβι: Πράγματι το Ισλάμ εργαλειοποιήθηκε τόσο από τους αυτουργούς όσο και από τους αρχιτέκτονες των σφαγών. Όμως υπήρχαν και άλλα αίτια, όπως ο εθνικισμός, η ζήλια, ξέρετε η διαφορά μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου προκαλούσε φθόνο, και οργή, επίσης δεν πρέπει να υποτιμάται και η ανάγκη της σεξουαλικής ικανοποίησης...
Εννοείτε τους βιασμούς;
Μπένι Μόρρις: Ναι και αυτό είναι μέρος μιας γενοκτονίας, γιατί ο βιασμός μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα μια εγκυμοσύνη και το παιδί που θα γεννηθεί θα είναι μουσουλμάνος. Άρα σε ατομικό επίπεδο επρόκειτο για τη σεξουαλική ικανοποίηση των ανδρών, που συμμετείχαν σε όλο αυτό, αλλά σε κοινωνικό και θρησκευτικό επίπεδο ήταν ένας τρόπος για να αυξήσουν τον πληθυσμό των μουσουλμάνων και να μειώσουν τον αριθμό των χριστιανών. Υπήρχε εντολή από τους αρχιτέκτονες για αυτές τις ενέργειες.
Οι περιγραφές των αγριοτήτων κατά των Ελλήνων στη Σαμψούντα είναι συγκλονιστικές και δεν τις παραθέτουμε. Ωστόσο, όπως αναφέρουν οι δύο ερευνητές σε σχέση με την εξολόθρευση άλλων εθνικών χριστιανικών ομάδων. Οι ιερείς όπως αναφέρουν κυνηγήθηκαν άγρια και συχνά έβρισκαν φρικτό θάνατο.
Ντρόρ Ζεέβι: Και βλέπουμε ότι αυτά γίνονται σε όλες τις περιόδους. Τη δεκαετία του 1890, το 1915 και το 1919 -1924. Σε όλες αυτές τις περιόδους οι γυναίκες βιάζονταν, νεαρά παιδιά χριστιανικών οικογενειών αρπάζονταν και δίνονταν σε οικογένειες μουσουλμανικών οικογενειών ή Τούρκων. Επρόκειτο δηλαδή για συγκροτημένες ενέργειες που στόχο είχαν να μειώσουν και να εξαλείψουν τον πληθυσμό του εχθρού, των απίστων, δηλαδή των χριστιανών.
