της Μαίρης Λαμπαδίτη
Η θεραπεία των αδικιών του νόμου Κατρούγκαλου σε σχέση με την ανταποδοτικότητα εισφορών- παροχών, η ψηφιοποίηση των συντάξεων , η μείωση των εισφορών και η βελτίωση της εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες που πρέπει να υλοποιήσει η νέα ηγεσία του υπουργείου εργασίας εντός του επομένου εξαμήνου.
Όπως έχει επισημανθεί εδώ και τρία χρόνια που εφαρμόζεται ο νόμος ,οι συντελεστές αναπλήρωσης στο ανταποδοτικό σκέλος της παροχής ευνοούν τους χαμηλόμισθους με λίγα χρόνια ασφάλισης ενώ ζημιώνουν όσους έχουν καταβάλλει εισφορές για περισσότερα χρόνια. Η τελική σύνταξη είναι μειωμένη έως και 40% σε σχέση με αυτή που θα λάμβανε ο ασφαλισμένος με το προηγούμενο καθεστώς ακόμα κι αν έχει παραμείνει υποχρεωτικά στο σύστημα για 40 έτη. Αυτό σημαίνει ότι περίπου 200.000 νέοι συνταξιούχοι, που συνταξιοδοτήθηκαν μετά τις 13/5/2016 (νόμος Κατρούγκαλου) έλαβαν "κουτσουρεμένες" συντάξεις έως και 465 ευρώ τον μήνα.
Το σχέδιο της νέας ηγεσίας του υπουργείου εργασίας ( Βρούτσης, Μηταράκης) προβλέπει αλλαγή των συντελεστών αναπλήρωσης προκειμένου να ενισχυθεί η ανταποδοτική σχέση εισφορών – παροχών. Έμφαση θα δοθεί στο πεδίο 25 έως 38 έτη ασφάλισης όπου εντοπίζονται οι μεγαλύτερες αδικίες. Ωστόσο παρέμβαση αναμένεται και στις συντάξεις με 15-25 χρόνια ασφάλισης καθώς η απόδοση που λαμβάνουν έναντι των εισφορών που έχουν καταβάλλει αγγίζει το 180%.
Σε ποιους κλάδους όμως παρατηρούνται οι πιο έντονες οι ανισότητες ;
«Η μεγαλύτερη αδικία εντοπίζεται στους νέους συνταξιούχους μηχανικούς ,γιατρούς δικηγόρους αλλά και εμπόρους οι οποίοι φτάνουν συνήθως στα 40 χρόνια ασφάλισης ,με υψηλές αποδοχές- σημειώνει ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουμάνης – Σ΄αυτά τα ταμεία οι απώλειες ανέρχονται έως και σε 38%. Ακολουθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι. Οι νέες συντάξεις για την πλειοψηφία του δημοσίου κινούνται γύρω στα 900 ευρώ. Ανισότητα επικρατεί και στον ιδιωτικό τομέα καθώς χαμένοι βγαίνουν όσοι έχουν ασφαλιστικό βίο πάνω από 20 χρόνια. Σε βάθος 5ετίας οι διαφορές θα είναι ακόμη μεγαλύτερες εις βάρος των νέων συνταξιούχων.»
Ενδεικτικό παράδειγμα που δημοσιοποίησε πρόσφατα η ΑΔΕΔΥ αποτελεί η μειωμένη σύνταξη κατά 464,97 ευρώ τον μήνα που έλαβε δημόσιος υπάλληλος μετά από 40 χρόνια υπηρεσίας. Συγκεκριμένα, η σύνταξη του υπαλλήλου αν υπολογιζόταν με τον Ν. 3863/2010 θα ήταν 1.574,02 ευρώ όπως λέει η απόφαση του ΕΦΚΑ ενώ με τον νόμο Κατρούγκαλου διαμορφώνεται στα 1.019,05 ευρώ.
Ο κ. Κουτρουμάνης επισημαίνει ότι η μείωση των συντάξεων ιδίως έπειτα από περισσότερα έτη συνεισφοράς στο σύστημα οδηγεί σε εισφοροδιαφυγή και αδήλωτη εργασία με αποτέλεσμα την υπονόμευση των εσόδων του ίδιου του συστήματος.
Και αυτό γιατί ένας χαμηλόμισθος, ύστερα από 15 έτη ασφάλισης, λαμβάνει, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, σύνταξη της τάξης των 413 ευρώ που αντιστοιχεί στο 77% της σύνταξης που θα λάβει κάποιος που θα επιλέξει να ασφαλιστεί για τα διπλάσια (30) έτη.
Οι αρμόδιοι υπουργοί θα εξετάσουν αλλαγές συντελεστών αναπλήρωσης για τον υπολογισμό της ανταποδοτικής σύνταξης μετά την 25ετία ενώ μετά τα 38 έτη μπορεί να αυξηθεί το ποσοστό αναπλήρωσης (σήμερα το πλαφόν είναι 2%).
Ένας τρόπος ενίσχυσης της ανταποδοτικότητας , σύμφωνα με τους ειδικούς της ασφάλισης, είναι να ισχύσουν ενιαίοι συντελεστές για το σύνολο των ετών ασφάλισης αντί για τους κλιμακωτούς συντελεστές αναπλήρωσης με βάση τις περιόδους ασφάλισης που προβλέπει ο νόμος Κατρούγκαλου.
Δηλαδή για παράδειγμα , ένας εργαζόμενος που έχει διανύσει ασφαλιστικό βίο 35 ετών με μέσο μισθό 1500 ευρώ , με το σημερινό σύστημα θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη 509 ευρώ + 384 ευρώ εθνική σύνταξη =893 ευρώ.
Αν ισχύσει ενιαίος συντελεστής 1.31% θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη 687 ευρώ + 384 εθνική σύνταξη=1071 ευρώ.
Αν ο ίδιος εργαζόμενος έχει δουλέψει 40 χρόνια με το σημερινό σύστημα θα λάβει ανταποδοτική σύνταξη 642 ευρώ + 384 ευρώ εθνική σύνταξη=1026 ευρώ.
Αν υπολογιστεί η σύνταξή του με ενιαίο συντελεστή 1.5% θα λάβει ανταποδοτική παροχή 900 ευρώ + εθνική σύνταξη 384 ευρώ= 1284 ευρώ.
Ωστόσο πονοκέφαλο για τη νέα κυβέρνηση θα αποτελέσει το πεδίο εφαρμογής των αλλαγών. Αν εφαρμοστούν οι βελτιώσεις για τους συνταξιούχους που θα βγουν στη σύνταξη μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου θα «ξεσηκωθούν» οι 200.000 ήδη συνταξιούχοι που αποχώρησαν με το νέο σύστημα και υπέστησαν τις αδικίες. Νομικοί που ειδικεύονται σε θέματα ασφάλισης επισημαίνουν ότι η νέα ανισότητα θα οδηγήσει σε νέες δικαστικές προσφυγές. Αν ισχύσει για τους εισερχόμενους στην αγορά εργασίας , το όφελος δε θα είναι ούτε μεσοπρόθεσμα μετρήσιμο.
Οποία σενάρια και αν μελετηθούν τους επόμενους μήνες , οι αποφάσεις θα ληφθούν σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών. Οι διατυπώσεις των αρμοδίων στελεχών στο θέμα του δημοσιονομικού κόστους είναι προσεκτικές καθώς υπάρχει η δέσμευση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για διατήρηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης κάτω από το 16,2% του ΑΕΠ έως το 2060. Όμως ακόμα και αν δεν υπήρχαν ειδικές δεσμεύσεις , η βιωσιμότητα των συστημάτων απασχολεί το σύνολο των χωρών της Ε.Ε. εξαιτίας της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού.
Μείωση εισφορών-Λευκό Μητρώο επιχειρήσεων Προσεκτική είναι η διατύπωση στο πρόγραμμα της ΝΔ και για τη μείωση των εισφορών, παρότι αποτελεί στόχο του επόμενου εξαμήνου σύμφωνα με το φάκελο που έλαβαν από τον πρωθυπουργό οι κύριοι Βρούτσης και Μηταράκης.
Όπως αναφέρεται , θα μειωθούν σταδιακά οι εισφορές σε κύρια σύνταξη από 20% σε 15% εντός της τετραετίας προκειμένου να αναπνεύσουν οι επιχειρήσεις από το μη μισθολογικό κόστος και να ενισχυθεί η ανάπτυξη. Προστίθεται βέβαια και η έκφραση «με μέριμνα για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος». Δηλαδή ,το πώς θα γίνει η μείωση θα εξαρτηθεί από την πορεία των οικονομικών του ΕΦΚΑ.
Η επιδότηση των εργοδοτικών εισφορών μέσω σχετικών προγραμμάτων και η υπέρβαση της γραφειοκρατίας θα είναι τα βασικά κίνητρα που θα δώσει το υπουργείο εργασίας για να επιβραβεύσει τους επιχειρηματίες οι οποίοι είναι συνεπείς στην πληρωμή των εισφορών και τηρούν την εργατική νομοθεσία.
Τι θα γίνει με τα αναδρομικά : Η ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε συνταγματική την κατάργηση των δώρων των δημοσίων υπαλλήλων. Τι θα κάνει όμως η κυβέρνηση αν το ΣτΕ δώσει το πράσινο φως για την επιστροφή των αναδρομικών από τις μνημονιακές περικοπές στους συνταξιούχους ;
«Εξαρτάται από την απόφαση και από το από το ύψος των αναδρομικών , αν είναι αστρονομικό η λελογισμένο που μπορεί να δοθεί σε βάθος χρόνου» απαντούν οι αρμόδιοι αξιωματούχοι.
Ψηφιακή σύνταξη: Η επαναλειτουργία του πληροφοριακού συστήματος ΑΤΛΑΣ , του ασφαλιστικού βιογραφικού δηλαδή που θα ενσωματώσει σταδιακά τα χρόνια ασφάλισης των Ελλήνων είναι επίσης μία από τις επείγουσες προτεραιότητες της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας. Με νομοσχέδιο που θα κατατεθεί το Νοέμβριο ένα τμήμα των εκκρεμών συντάξεων θα ενταχθεί στο νέο ψηφιοποιημένο σύστημα με στόχο οι ψηφιακές συντάξεις να εκδίδονται ακόμα και σε λίγες μέρες. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Υπουργού Γιάννη Βρούτση την 1η Ιουνίου 2020 το 34,37% των νέων συντάξεων θα βγαίνει αυτόματα, τον Ιανουάριο του 2021 το 57,76% θα εκδίδεται ψηφιακά ενώ τον Ιούνιο του 2021 θα έχει ενσωματωθεί το 90% των υπό έκδοση συντάξεων. Με την ψηφιοποίηση θα μειωθεί δραστικά ο όγκος των εκκρεμών συνταξιοδοτικών αιτημάτων που ξεπερνούν τις 450.000 σύμφωνα με τον κ. Βρούτση.
Επιβολή πλαφόν στις « φουσκωμένες» συντάξεις: Τέλος μπήκε στις « φουσκωμένες» συντάξεις οι οποίες έφθαναν τις 10.000 ,15.000 ακόμα και 24.000 ευρώ. Με τροπολογία που κατέθεσε την ύστατη ώρα ο υπουργός εργασίας Γιάννης Βρούτσης , το πλαφόν των επαναυπολογισμένων συντάξεων με βάση το νόμο Κατρούγκαλου ορίστηκε στις 4.608 ευρώ, το δωδεκαπλάσιο της εθνικής σύνταξης .Το πλαφόν που αφορά τις κύριες συντάξεις γήρατος, αναπηρίας και χηρείας θα ισχύει και για τους διπλοσφαλισμένους που κατέβαλλαν διπλές εισφορές. Από το πλαφόν εξαιρούνται μόνο οι δικαιούχοι επιδομάτων αναπηρίας.
Έτσι , η έκδοση των χρυσών συντάξεων θα ξεμπλοκαριστεί. Ωστόσο όσοι πρόλαβαν να λάβουν τις γενναιόδωρες συντάξεις θα πρέπει να επιστρέψουν το επιπλέον ποσό με παρακράτηση σε ποσοστό 20% της μηνιαίας καταβαλλόμενης σύνταξης έως της τελικής εξόφλησης. Σύμφωνα με το υπουργείο εργασίας περίπου 224 άτομα έχουν ήδη λάβει συντάξεις έως 7.000 ευρώ.
Πρόκειται για πρώην διευθυντές ΔΕΚΟ και τραπεζών, διπλοασφαλισμένους μηχανικούς, συμβολαιογράφους και δημοσιογράφους. Στον αέρα μένουν όμως και χιλιάδες παλαιοί συνταξιούχοι οι οποίοι έλαβαν πέρυσι γενναίες αυξήσεις καθώς από τον επανυπολογισμό της σύνταξής τους προέκυψε αρνητική προσωπική διαφορά. Σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο οι αυξήσεις θα δοθούν σε 5 δόσεις, δηλαδή σε βάθος 5 ετών. Πέρυσι πήραν την πρώτη δόση. Σε κάποιες περιπτώσεις οι δικαιούχοι θα « πλαφονάρουν» πριν την ολοκλήρωση της χορήγησης των αυξήσεων.
Παράλληλα ,μετά την διαπίστωση του υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Νότη Μηταράκη ότι το τηλεφωνικό κέντρο 1555 του ΕΦΚΑ είναι ανύπαρκτο, σχεδιάζεται να αναπτυχθεί ηλεκτρονικό σύστημα επικοινωνίας με τους ασφαλισμένους και τους συνταξιούχους προκειμένου να λαμβάνουν απαντήσεις στα αμέτρητα ερωτήματά τους, χωρίς να περιμένουν στις ουρές και να τρέχουν από τον ένα υπάλληλο στον άλλο. Η πλατφόρμα θα είναι όσο το δυνατόν απλούστερη στη χρήση ώστε να εξυπηρετούνται και άνθρωποι μεγάλης ηλικίας.
