Η Ελλάδα μαζί με την Ολλανδία και την Ιταλία αποτελούν τις χώρες που είναι πιο ευάλωτες – τόσο στο δημοσιονομικό μέτωπο όσο και στο ενεργειακό - και θα επωφεληθούν το λιγότερο από τα μέτρα στήριξης της Ε.Ε για την αγορά ενέργειας, εκτιμά η Citigroup σε σημερινή της ανάλυση.
Τρία είναι τα βασικά ερωτήματα που έχουν προκύψει σχετικά με την αγορά ενέργειας, έπειτα και από τις δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν για παρεμβάσεις προσεχώς, σημειώνει η Citi, τα εξής:
- Μετά τη μείωση των τιμών, η Ευρώπη έχει ξεφύγει από τον κίνδυνο;
- Ποιο είναι το πιθανό αποτέλεσμα του σχεδίου της ΕΕ να πληρώσει για το πλαφόν των τιμών της ενέργειας;
- Και ποιες χώρες θα ωφεληθούν;
Η Citi πιστεύει ότι ο κίνδυνος για την Ευρώπη εξακολουθεί να υφίσταται, ένας συνδυασμός πράσινων επιδοτήσεων και χρηματοδότησης του NGEU θα μπορούσε να βοηθήσει, αλλά εντός της Ευρωζώνης, η Ολλανδία, η Ιταλία και η Ελλάδα φαίνονται ιδιαίτερα ευάλωτες.
Σε ότι αφορά το πρώτο ερώτημα, η Citi επισημαίνει πως οι τιμές του φυσικού αερίου μειώθηκαν πρόσφατα, ενώ τα ευρωπαϊκά επίπεδα αποθήκευσης έφτασαν τον στόχο του 80% δύο μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα. Αν και ενθαρρυντικό, το ζήτημα είναι ότι η Ευρώπη έχει προμηθευτεί αυτήν την αποθήκευση σε απίστευτα υψηλές τιμές και η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου παραμένει πολύ σφιχτή.
Οι τιμές ήταν εξαιρετικά ασταθείς και δύο από τα βασικά στοιχεία – ο καιρός και οι ρωσικές ροές ενέργειας – είναι επίσης εξαιρετικά αβέβαια. Εν τω μεταξύ, το ευρώ δυσκολεύτηκε να "τρέξει" σημαντικά έναντι του δολαρίου κατά τα πρόσφατα άλματα του φυσικού αερίου. Όλα αυτά κάθε άλλο παρά ενθουσιασμό φέρνουν, με τον κίνδυνο για την Ευρώπη να παραμένει.
Τι μπορούν να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής;
Όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην ανακοίνωση της 14ης Σεπτεμβρίου από την επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ σχεδιάζει να περιορίσει τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές.
Οι υπουργοί Ενέργειας συναντώνται στις 9 του μήνα οπότε θα υπάρξουν κάποια σχετικά νέα νωρίτερα. Εάν προκύψει ένα αποφασιστικό και συνεκτικό σχέδιο από την ΕΕ (ίσως παρόμοιο με το NGEU τον Ιούνιο του 2020), τότε θα μπορούσε να υπάρξει σημαντική ανοδική πορεία για το ευρώ. Στις μετοχές οι κυκλικοί κλάδοι θα καταγράψουν ισχυρό ράλι ανακούφισης, ενώ είναι πιθανό ένα ράλι και στα ομόλογα της ευρωζώνης. Πάντως, όπως τονίζει η Citi, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί έχουν... ιστορικό απογοήτευσης της αγοράς.
Σε ό,τι αφορά τις πιθανές λύσεις που υπάρχουν για τη στήριξη της αγοράς ενέργειας, οι οικονομολόγοι της Citi, βλέπουν τέσσερις κύριες επιλογές:
1) Ιταλική πρόταση – καρτέλ αγοραστών: Η ΕΕ θα ενημερώσει τους πωλητές φυσικού αερίου ότι υπάρχει ένα ανώτατο όριο που είναι διατεθειμένη να πληρώσει. Κατά τη Citi, αυτό φαίνεται πολύ απίθανο. Θα απαιτούσε η Ρωσία να είναι ανοιχτή σε μια τέτοια συμφωνία και θα εξακολουθούσε να αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό από Ασιάτες αγοραστές LNG που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν υψηλότερες τιμές στην ανοιχτή αγορά.
2) Πρόταση της Ελλάδας – Να χωριστεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε δύο καλάθια, ορυκτά καύσιμα και πράσινη ενέργεια. Αυτό είναι δύσκολο να εφαρμοστεί χωρίς ποσοτικά πλαφόν και τεράστια δομική αναδιάρθρωση στον ισχύοντα μηχανισμό οριακής τιμολόγησης, επισημαίνει η Citi. Οι τελικοί χρήστες θα εξαντλούσαν αρχικά τις φθηνότερες προμήθειες πράσινης ενέργειας, και στη συνέχεια οι τιμές θα αυξανόντουσαν στο πιο ακριβό καλάθι. Οι ποσοτικοί περιορισμοί – τιμή με μικτή τιμή των δύο καλαθιών – θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα ισοδυναμούσαν ουσιαστικά με την επιδότηση χωρών με υψηλή χρήση φυσικού αερίου από χώρες με χαμηλή χρήση αερίου.
3) Η "ιβηρική εξαίρεση" – Η πράσινη ενέργεια αντικαθιστά το πλαφόν των τιμών φυσικού αερίου: η Ισπανία και η Πορτογαλία ουσιαστικά μειώνουν την εγχώρια τιμή του φυσικού αερίου σε δημοπρασίες ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιώντας κέρδη από τον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Υπάρχουν ορισμένοι οικονομολόγοι στον πυρήνα της Ευρώπης που τάσσονται κατά της αποτελεσματικής επιδότησης του τομέα των ορυκτών, κάτι που μπορεί να καθιστά πολιτικά δύσκολη την εφαρμογή του. Ωστόσο, αν υποτεθεί ότι αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί σε ολόκληρη την ΕΕ, η πρωτοβουλία θα λειτουργήσει πραγματικά μόνο για χώρες με μεγάλους τομείς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας/πυρηνικής ενέργειας που μπορούν να αντισταθμίσουν τον άνθρακα.
4) Δημοσιονομική λύση: Για όσους δεν έχουν μεγάλους μη ορυκτούς τομείς, το βάρος θα μπορούσε στη συνέχεια να πέσει σε μεμονωμένα κράτη για να καλύψουν το κενό ή να ανακατευθύνουν τα κεφάλαια του NGEU. Είτε έτσι είτε αλλιώς, μια ανακοίνωση σχετικά με αυτό το είδος λύσης φαίνεται η πιο bullish για το ευρώ, σύμφωνα με τη Citi.
Ποιοι ωφελούνται; Ευάλωτη η Ελλάδα
H Citi πιστεύει ότι ένας συνδυασμός των επιλογών 3) και 4) είναι πιθανός σε κάποια μορφή. Επομένως, οι χώρες που θα ωφεληθούν θα είναι, θεωρητικά, αυτές που έχουν χαμηλή εξάρτηση της ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο σε σχέση με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την πυρηνική ενέργεια, με χαμηλό πληθωρισμό ενέργειας και δημοσιονομικό χώρο για δαπάνες για τα πλαφόν.
Η αμερικάνικη τράπεζα δημιούργησε μια κάρτα βαθμολογίας αυτών των παραγόντων και κατέληξε στο ότι η Νορβηγία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Γαλλία φαίνονται λιγότερο ευάλωτες σε αυτήν τη λύση, ενώ το Βέλγιο, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελλάδα είναι οι πιο εκτεθειμένες.
Η Ελλάδα ειδικότερα εμφανίζει τη μεγαλύτερη "ευαισθησία" από δημοσιονομικής άποψης και από άποψη της δομής της αγοράς ενέργειας (το υψηλότερο σκορ), ανάμεσα σε όλες τις χώρες, με βάση τις μετρήσεις της Citi σε ό,τι αφορά την εξάρτηση της ηλεκτρικής ενεργείας από το φυσικό αέριο και τις ΑΠΕ, τον πληθωρισμό ενέργειας, τον δείκτη χρέους προς ΑΕΠ και το ισοζύγιο του προϋπολογισμού, όπως φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα. Τα δυο τελευταία μάλιστα υποδηλώνουν ότι δεν έχει τον δημοσιονομικό χώρο ουσιαστικά να επωφεληθεί από το σχέδιο της Ε.Ε :
