Μπορεί ο χρόνος στον Έβρο να έχει σταματήσει επειδή οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών να ξεχαρβάλωσαν τα… ρολόγια αλλά οι εκπλήξεις και οι χαρμολύπες διαδέχονται η μία την άλλη. Κάθε χωριό και μία βαριά ιστορία και οι εβρίτες δίκαια κατέχουν τον τίτλο του ακρίτα. Και ακρίτας στην Ελλάδα δε σημαίνει μόνο φύλαξη, σημαίνει ευαισθησίες, λιτότητα και στερήσεις. Η επίσκεψη μας στο χωριό Δίλοφο (χάρτης εδώ) ήταν μία εμπειρία ζωής αλλά και ένας καθρέφτης για το τι πραγματικά βιώνει ο Εβρος για το ποιοι πραγματικά έχουν ευθύνες και το πόση άγνοια έχουμε όλοι εμείς που ζούμε στην ασφάλεια και τις ανέσεις των μεγαλουπόλεων.
Το χωριό που φυλάει τα σύνορα δεν επικοινωνεί με Ελλάδα!
Το χωριό αυτό βρίσκεται στο τριεθνές. Στο σημείο, δηλαδή, που έχουν κοινό σύνορο η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βουλγαρία. Η θέση του είναι αμφιθεατρική πάνω σε ένα βουνό που είναι γεμάτο από λιγνίτη. Αυτό είναι το πλεονέκτημα του αλλά και η καταδίκη του καθώς από τη διασταύρωση της εθνικής οδού Ορεστιάδας – Ορμενίου μέχρι το χωριό μεσολαβεί ορεινός όγκος (τα λεγόμενα Κελάρια) και έτσι το Δίλοφο είναι πλήρως απομονωμένο από όλη την υπόλοιπη Ελλάδα.
«Το κοινό μας με την Αθήνα»
Υπό διαφορετικές συνθήκες θα μπορούσε να είναι και ένα τουριστικό θέρετρο. «Όσοι ετοιμάζονται να διασχίσουν τον Έβρο νομίζουν πως θα ανέβουν βουνά για να έρθουν έως εδώ ενώ πρόκειται για μία ατελείωτη πεδιάδα και ότι πιο έφορο υπάρχει στην Ελλάδα. Το υψόμετρο του χωριού μας είναι 38 μέτρα, όσο περίπου έχει και η Αθήνα. Μόνο αυτό είναι το κοινό μας», λένε με δόση χιούμορ οι 28 κάτοικοι του Διλόφου.
Με το που μπαίνεις στο χωριό τα κινητά τηλέφωνα των ελληνικών εταιριών παύουν να λειτουργούν.Τα τηλέφωνα συνδέονται με τις τουρκικές εταιρείες οπότε και λόγω μεγάλων χρεώσεων η επικοινωνία είναι απαγορευτική.
Κανείς ελληνικός σταθμός ραδιοφώνου δεν πιάνει στα FM. Μαθαίνουμε πως στο χωριό δεν υπάρχει ούτε υποδομή για ίντερνετ αλλά αρνούμαστε να το πιστέψουμε.
Στην κάψουλα του χωροχρόνου
Nιώθεις πως μπήκες σε κάψουλα χωροχρόνου. Το μάτι φεύγει σε μία χαοτική θέα, το αφτί χάνει κάθε οικείο ήχο, τον λόγο έχει η φύση και αναρωτιέσαι τι έχει γίνει λάθος σε αυτή τη χώρα…
Η φοβερή θέα προκαλεί σοκ και δέος. Στα πόδια σου και μέχρι εκεί που χάνεται ο ορίζοντας έχεις όλη την ανατολική Θράκη. Στο τέλος της κατηφόρας είναι ο ποταμός Εβρος που είναι και φυσικό σύνορο με την Τουρκία. Πιο αριστερά το τριεθνές και το τεράστιο τουρκικό τελωνείο, αριστερά η Ανδριανούπολη που πλέον έχει γίνει μία μεγαλούπολη. Όλα αυτά με μία ματιά. Τα σπίτια στο Δίλοφο είναι ακόμα τα παλιά προσφυγικά. Πριν την απελευθέρωση αναφέρεται με το όνομα "Γιουρούσ’ι" ή "Ικίτεπε". Ως Δίλοφος αναφέρεται επίσημα το 1924 λίγο μετά την ανταλλαγή πληθυσμών.
Ο παλιός σταθμός του τρένου είναι βγαλμένος από κινηματογραφική ταινία εποχής και οι 28 ψυχές ξέρουν πως μετρούν αντίστροφα…
«Εχουμε ημερομηνία λήξης»
Ο 82χρονος κυρ Γιάννης κάθεται σε ένα παγκάκι και μας παρατηρεί στη μέση του πουθενά. Μέχρι το 1969 εργάζονταν στα λιγνιτορυχεία στην κορυφή του λόφου. Τέσσερις εταιρείες δραστηριοποιούνταν και όλοι είχαν δουλειά: «Μέχρι το 1969 όλα πήγαιναν καλά. Μετά για κάποιο λόγο δεν ανανέωσαν τα συμβόλαια εξόρυξης και τα λυγνιτορυχεία έκλεισαν.
Έφυγα μετανάστης στο Βέλγιο και στη Γερμανία για 30 χρόνια. Το 2000 γύρισα πίσω και από τότε είμαι εδώ. Δεν ανησυχώ για τους Τούρκους, δεν ανησυχώ για τους μετανάστες πρόσφυγες. Ανησυχώ για τους Ελληνες. Οι Τούρκοι όπως βλέπετε μπροστά σας κάνουν μια χαρά τη δουλειά τους. Αναπτύσσονται, φτιάχνουν πράγματα και διεκδικούν. Οι πρόσφυγες θα την βρουν την άκρη τους. Εμείς τι ακριβώς κάνουμε; Μείναμε 28 άνθρωποι στο χωριό, όλοι πάνω από 60-65. Πόσο θα ζήσουμε; Μόνο ο Παναγιώτης θα μείνει πίσω».
«Αν μου πάρουν το δίπλωμα θα φύγω κι εγώ»
Όπως μας βεβαιώνει ακόμα και χθες (7/3) πέρασαν από μπροστά του δύο νέα παιδιά αλλά λίγο πιο κάτω τους συνέλαβαν τα μεικτά περίπολα αστυνομίας και στρατού. Η αγωνία του είναι εάν θα του δώσουν παράταση στο δίπλωμα οδήγησης, διαφορετικά θα εγκαταλείψει το χωριό: «Είμαι 82 ετών. Έχω αγωνία εάν θα μου δώσουν παράταση στο δίπλωμα οδήγησης. Εάν δε μου δώσουν παράταση θα πάρω την κυρά μου και θα φύγουμε αφού εν θα έχω μέσον να μετακινηθώ».
«Δεν θα περάσει κανείς με τσαμπουκά»
Στο μεταξύ φτάνει και ο νεότερος κάτοικος του χωριού. Ο 45χρονος Παναγιώτης Κυργιαλάνης για πάνω από 12 ώρες την ημέρα είναι στα χωράφια του. Οργανώνει, σπέρνει, τρέχει σαν το μερμήγκι όλη μέρα και αναζητά εργατικά χέρια από την Ελλάδα αλλά κανείς δεν ανταποκρίνεται.
Το 1980 είδε τους πρώτους πρόσφυγες μετανάστες. Ηταν Κούρδοι. Από τότε μέχρι σήμερα τίποτα δεν έχει αλλάξει: «Από εδώ ακόμα και τώρα είχαμε περνούν γιατί υπάρχουν περάσματα. Ποτέ δε μας ενοχλούσαν οι μετανάστες και πρόσφυγες. Προσωπικά τους φιλοξενούσα, τους δίναμε ότι είχαμε. Ομως η κατάσταση πλέον έχει ξεφύγει από τον έλεγχο. Ο,τι πιο ακραίο υπάρχει προσπαθεί να σπάσει τον φράχτη στις Καστανιές. Αυτό είναι άλλο πράγμα. Οχι, κανείς μας εδώ δεν θέλει να περάσουν με τσαμπουκά όλοι αυτοί οι ακραίοι. Και φυσικά να είστε σίγουροι πως δεν θα περάσουν. Είναι φανερό πως όλο αυτό οργανώνεται και όσοι τραβούν τον φράχτη είναι ακραία στοιχεία».
«Δεν είδα ποτέ ελληνική τηλεόραση»
Η πρώτη του τοποθέτηση σοκάρει: «Μεγάλωσα εδώ. Είναι ο πιο όμορφος τόπος στον κόσμο. Έγινα έφηβος και δεν είχα ακούσει ελληνικό ραδιοφωνικό σταθμό. Μία περίοδο έπιανε ΕΡΑ Εβρου.
Μόνο αυτό. Δεν είδα ποτέ ελληνικούς τηλεοπτικούς σταθμούς.
Ακόμα και σήμερα δεν υπάρχει σήμα. Μαθαίνουμε τα νέα από τους τουρκικούς σταθμούς. Ούτε ίντερνετ έχουμε. Έχουμε σταθερά τηλέφωνα αλλά δεν έχουν wi fi. Ούτε σήμα των ελληνικών εταιριών κινητών τηλεφώνων έχουμε. Πιάνει πολύ λίγο η Cosmote. Όσες φορές έχουμε αιτηθεί να βάλουν κεραίες μας λένε είναι ασύμφορο για 30 ψυχές. Μετά από αυτά δεν πιστεύω πως το μόνο πρόβλημα μας εδώ είναι μόνο αυτοί που περνούν από τα σύνορα μας. Φυσικά και έχει γίνει πρόβλημα σήμερα αλλά και σε αυτό έχουμε ευθύνες, δεν κάναμε αυτά που έπρεπε όταν έπρεπε».
«Δεν έχουμε κινητά και ίντερνετ»
Τα σοκ είναι απανωτά ακόμα και για τους Εβρίτες συνοδούς μου που έχουν τις ανέσεις της Ορεστιάδας και ακούν τον Παναγιώτη:
«Στο χωριό στην απογραφή του 2011 υπήρχαν 52 κάτοικοι. Τώρα είμαστε 28. Οι περισσότεροι είναι υπέργηροι. Ναι, έχουμε ημερομηνία λήξης. Ως πιο νέος τους έχω όλους στο νου μου αν χρειαστούν κάτι.
Γιατρός δεν υπάρχει. Έρχεται μια φορά στις 15 μέρες. Αν χρειαστούμε κάτι πηγαίνουμε στα Δίκαια. Εκλεισε και το μοναδικό καφενείο που υπήρχε στο χωριό. Οι γέροντες επικοινωνούν με το έξω κόσμο μόνο από τα σταθερά τηλέφωνα. Δεν βλέπουν ελληνικά κανάλια στην τηλεόραση και όλη μέρα κοιτούν τον κάμπο».
«Την έχω βρει τη γυναίκα μου, είναι η Ελλάδα»
Ο 45χρονος Παναγιώτης δεν θυμάται γάμο στο Δίλοφο. Καμιά φορά οι συγχωριανοί του τον πειράζουν να βρει καμία κοπέλα να κάνει οικογένεια αλλά μέχρι τώρα δεν έχει βρεθεί η γυναίκα που θα μοιραστεί μαζί του τις στερήσεις και τη μοναξιά του ακρίτα και λέει με χιούμορ: «Την έχω βρει τη γυναίκα μου. Η Ελλάδα είναι. Δεν θυμάμαι γάμο στο χωριό. Το σχολείο έχει κλείσει χρόνια. Θα κλείσει σε λίγο και στα Δίκαια. Μόνο μία παρέλαση μας έμεινε κάθε 25η Μαρτίου. Την περιμένουμε πως και πως όλοι μας. Μη φαντάζεστε καμία μεγάλη παρέλαση. Παρελαύνουμε για το χρέος που έχουμε στη μνήμη των νεκρών και για την πατρίδα. Μόνο για αυτή ζούμε. Για αυτή θα πεθάνουμε. Τέλος».
«Παλεύω να σηκώσω ελληνική σημαία στο τριεθνές»
Κάθε κουβέντα του Παναγιώτη είναι μαχαιριά στην καρδιά. Τι τελικά παρέχει στους πολίτες ο Δίλοφος; Η απάντηση σοκάρει: «Το μόνο που έχουμε είναι έναν παπά στην εκκλησία μας και αυτός ανήκει στα Δίκαια. Ποτέ δεν είχαμε τίποτα. Ούτε και τώρα έχουμε τίποτα. Ποτέ δεν έγινε ένα σοβαρό πλάνο για τον τόπο μας.
Το κοντινότερο μανάβικο είναι στα 30 χιλιόμετρα, στην Ορεστιάδα. Όπως βλέπετε είναι ένα καταπληκτικό μέρος. Αυτή η γη θα μπορούσε να ζήσει πολλούς συμπατριώτες μας που φυτοζωούν άνεργοι στις μεγαλουπόλεις. Θα μπορούσαν να μας φέρουν ένα εργοστάσιο να γίνει μία αρχή. Όλο αυτό το κομμάτι του βόρειου Εβρου είναι εγκαταλελειμμένο και έρημο. Σε λίγα χρόνια θα σβήσουν από το χάρτη όλα τα χωριά αφού θα πεθάνουν όλοι που σήμερα είναι υπέργηροι. Δείτε το χωριό Γαλήνη.
Έμεινε με ένα άτομο. Θα μπορούσαμε να είχαμε ακόμα και τουρισμό. Κοιτάξτε απέναντι τι γίνεται. Αυτό στο βάθος είναι το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής πετσετών. Το δικό μας βαμβάκι αγοράζουν οι Τούρκοι. Φτιάχνουν πετσέτες και τις στέλνουν σε όλη την Ευρώπη. Εμείς τι έχουμε κάνει; Εδώ ακόμα παλεύω να σηκώσω μία ελληνική σημαία πλάι στην τουρκική και στην βουλγαρική».
«Έχω στερηθεί πολλά αλλά δεν θα στερηθώ τη γαλανόλευκη»
Του ζητάμε να μας εξηγήσει τι εννοεί με το «παλεύω να βάλω μία ελληνική σημαία» και απαντάει με παράπονο: «Είμαι ταγμένος και αφιερωμένος στην πατρίδα μου και στο έθνος μου. Ξέρω πως δεν είναι ώρα για να γκρινιάζουμε αλλά δε μπορώ να το κουκουλώνω συνέχεια. Παρατηρείστε το σύνορο στο τριεθνές. Υπάρχουν οι σημαίες της Τουρκίας, της Βουλγαρίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Που είναι η ελληνική σημαία; Δεν υπάρχει κύριε».
Σε ερώτηση γιατί δεν υπάρχει ελληνική σημαία είπε: «Δεν ξέρω. Εδώ και καιρό κάνω μεγάλο αγώνα. Ξέρω πως ενημερώθηκε αυτές τις μέρες και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Πάνω που πάει να γίνει κάτι αλλάζουν οι διοικήσεις στο στρατό, καμία κυβέρνηση δεν ασχολείται με τίποτα εδώ και φτου και από την αρχή.
Μέχρι να πεθάνω όμως θα τους ζητάω να βάλουν ελληνική σημαία στο τριεθνές.
Δεν ξέρω γιατί δεν την έχουν βγάλει.
Δεν είναι δικαιολογία πως υπάρχει αντί της ελληνικής η σημεία της ΕΕ.
Έτσι δεν θα έπρεπε να υπάρχει και της Βουλγαρίας που επίσης είναι στην Ευρώπη.
Αν δεν γίνει και τώρα θα φτιάξω μία τεράστια βάση και έναν μεγάλο ιστό μέσα στα χωράφια μου και ας τα χαλάσω. Δε με νοιάζει.
Έχω στερηθεί πολλά αλλά δεν θα στερηθώ να βλέπω την Ελληνική σημαία»
