Όταν ο 40χρονος Αντνάν και οι 30 Σύροι μισθοφόροι του έφτασαν πρώτη φορά στη Λιβύη τον περασμένο Ιανουάριο, δεν μπορούσαν να κρύψουν τον ενθουσιασμό τους. Η τουρκική κυβέρνηση είχε υποσχεθεί σε καθέναν τους μηνιαίο μισθό 2.000 δολαρίων για να πολεμήσουν στο πλευρό του Λίβυου πρωθυπουργού Σάρατζ.
Λίγες εβδομάδες αργότερα ο στρατός του Αντνάν ενισχύθηκε με άλλους 150 μισθοφόρους, αλλά ο αρχικός ενθουσιασμός μειώθηκε, καθώς οι απώλειές τους στις μάχες ήταν μεγάλες. «Μέσα σε λίγους μήνες χάσαμε πιο πολλούς άνδρες απ’ ό,τι στα 10 χρόνια του εμφυλίου στη Συρία» λέει ο Αντνάν στο αιγυπτιακό πρακτορείο ειδήσεων ΜΕΝΑ.
Από τον Μιχάλη Ψύλο
«Τώρα λυπούμαστε που ήρθαμε. Το τίμημα που πληρώσαμε είναι πολύ μεγάλο» προσθέτει ο επικεφαλής των μισθοφόρων, που συνδέεται με τη συριακή αντικυβερνητική οργάνωση Al Hamza, την οποία ίδρυσαν οι Τούρκοι και οι Αμερικανοί το 2013 για να ανατρέψουν το καθεστώς Ασαντ στη Δαμασκό. Ο Αντνάν ομολόγησε ότι η Αγκυρα είχε ήδη στείλει 7.000 Αραβες μισθοφόρους στη Λιβύη και σχεδιάζει να τους αυξήσει σε 10.000 τους επόμενους μήνες. «Πουλήσαμε τη συριακή επανάσταση για τα χρήματα. Γίναμε ένα πιόνι σε ένα παιχνίδι σκακιού και οι Τούρκοι μάς μετακινούν όπου θέλουν» λέει ο Αντνάν σε μια κρίση… συνείδησης.
«Οι Τούρκοι μάς είπαν ότι το καθήκον μας θα ήταν η φύλαξη των στρατιωτικών τους βάσεων, αλλά στην πραγματικότητα έχουμε βαλτώσει σε έναν άλλο αιματηρό εμφύλιο» λέει ο Αμπντουλάχ, ένας άλλος μισθοφόρος της «Ταξιαρχίας του Σουλτάνου Μουράτ».
Παρά τη δελεαστική μηνιαία αμοιβή των 2.000 δολαρίων, πολλοί Αραβες μισθοφόροι προσπαθούν να φύγουν από τη Λιβύη αλλά δεν μπορούν, αφού οι περισσότεροι δεν έχουν διαβατήρια ή δελτία ταυτότητας. Και όσοι επιχειρούν να διαφύγουν και συλληφθούν εκτελούνται από τους Τούρκους ή τους Λίβυους στρατιώτες!
Η γερμανική «Suddeutsche Zeitung» γράφει ότι ο Ερντογάν πρόκειται να συνάψει συμφωνία με τον Σάρατζ, που θα περιλαμβάνει «την κατασκευή τουρκικών στρατιωτικών βάσεων, την εκπαίδευση του μελλοντικού στρατού της Λιβύης και την υποστήριξη όλων των στρατιωτικών ενεργειών στον εν εξελίξει εμφύλιο πόλεμο. Με τη συμφωνία θα προστατεύονται επίσης οι Τούρκοι στρατιώτες από κάθε δίωξη από το δικαστικό σώμα της Λιβύης».
Με τη βοήθεια και των μισθοφόρων «ο Νεοοθωμανός «σουλτάνος» Ερντογάν επιδιώκει να… αναστήσει τη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να επεκτείνει με τα στρατεύματα και τις εταιρίες του την επιρροή της Αγκυρας στη Μεσόγειο και πέραν αυτής: Συρία, Γάζα, Ιερουσαλήμ, Λιβύη, Υποσαχάρια Αφρική…» λέει ο Γάλλος συγγραφέας Ντοβ Ζερά.
Για να δείξουν ποιος κυβερνά την περιοχή, οι τουρκικές δυνάμεις κατοχής στη βορειοανατολική Συρία διέκοψαν μάλιστα την περασμένη Κυριακή την άντληση νερού στον σταθμό Αλ Ολούκ στην πόλη Χασάκα, στερώντας το πόσιμο νερό σε 1.000.000 ανθρώπους. Η γερμανική «Die Welt» το λέει χωρίς περιστροφές: «Ο Ερντογάν θέλει να συγκροτήσει ένα χαλιφάτο, κατά προτίμηση από την Εγγύς Ανατολή έως τη Βόρεια Αφρική. Για τον σκοπό αυτόν θέλει να μετατρέψει τη Λιβύη σε προτεκτοράτο». «Έχουμε στρατιωτική βάση στη Σομαλία και στο Κατάρ. Στη Λιβύη θέλουμε επίσης να οικοδομήσουμε μια αεροπορική και ναυτική βάση και να παραμείνουμε μόνιμα» δήλωσε ο Ερκάν Τσιτλίογλου, εμπειρογνώμονας ασφαλείας στο Κέντρο Στρατηγικής Ερευνας στο πανεπιστήμιο Baskent στην Αγκυρα, αλλά και σύμβουλος του τουρκικού στρατού για αντιτρομοκρατικά θέματα.
Για τον σκοπό αυτόν ο Ερντογάν έχει εξασφαλίσει την οικονομική βοήθεια του Κατάρ. Την περασμένη εβδομάδα ο Τούρκος πρόεδρος επισκέφθηκε την Ντόχα και ζήτησε από τον εμίρη του Κατάρ Σέιχ Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ-Τάνι «να σκάψει βαθιά στις τσέπες του και να βρει τα απαραίτητα κεφάλαια για να ενισχύσει το έργο της Τουρκίας στη Μεσόγειο» γράφει η αραβική επιθεώρηση «Arab Weekly». «Το σχέδιο του Ερντογάν ήταν, και εξακολουθεί να είναι, να μετατρέψει το Κατάρ σε αγελάδα που θα σώσει την τουρκική οικονομία από τη χρόνια διαρθρωτική κρίση της, καθώς και να χρηματοδοτήσει το αυτοκρατορικό όνειρό του. Εκμεταλλευόμενος την πιθανή απόσυρση των Αμερικανών από το εμιράτο, ο Τούρκος πρόεδρος πιέζει το Κατάρ να χρηματοδοτήσει τις στρατιωτικές του εκστρατείες στη Συρία και τη Λιβύη, και τη στρατιωτική επίδειξη δύναμης στη Μεσόγειο Θάλασσα, θέλοντας να αναστήσει την περίοδο της οθωμανικής πειρατείας στη Μεσόγειο υπό την ηγεσία των αιμοσταγών Ορούτς Ρέις και Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα» προσθέτει το αραβικό περιοδικό στην ηλεκτρονική του έκδοση. Και η Ευρώπη; Τι κάνει για όλα αυτά;
Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε. Γιόζεπ Μπορέλ μετέβη στην Αγκυρα την περασμένη Δευτέρα για συνομιλίες με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Τσαβούσογλου και τον υπουργό Αμυνας Ακάρ περισσότερο για να… κατευνάσει παρά για να πιέσει τον Ερντογάν. Και περιορίστηκε να ακούσει τους Τούρκους να εμμένουν στα… πειρατικά τους σχέδια. Πολύ σωστά η γερμανική «Frankfurter Rundschau» έστειλε αυστηρό μήνυμα στις Βρυξέλλες, «να δείξουν στον Ερντογάν ότι υπάρχουν όρια».
Όπως τονίζει η γερμανική εφημερίδα, «η Ε.Ε. πρέπει να τερματίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία που έχουν μετατραπεί σε φάρσα. Μετά την εισβολή στη Συρία, η Τουρκία εμπλέκεται στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη. Ο Eρντογάν στηρίζει ακραίες ισλαμιστικές ομάδες στην περιοχή. Στη διένεξη για τον ορυκτό πλούτο στην ανατολική Μεσόγειο εμφανίζεται όλο και πιο επιθετικός έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου.
Ήρθε η ώρα να δείξει η Ε.Ε. τα όριά της στον Ερντογάν. Δεν πρέπει μόνο να τερματίσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αγκυρα, αλλά να εξεταστεί ενδελεχώς ακόμη και το θέμα της τελωνειακής ένωσης». Ακούει κανείς στις Βρυξέλλες;
Την Τετάρτη 08 Ιουλίου 2020 πραγματοποιήθηκε στη θαλάσσια περιοχή νοτίως της Λεμεσού, τετραμερής αεροναυτική άσκηση έρευνας και διάσωσης, με τη συμμετοχή μέσων και προσωπικού της Ελλάδας, της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας.
Ειδικότερα, στην άσκηση συμμετείχε από την Ελλάδα η Φρεγάτα (Φ/Γ) «ΚΑΝΑΡΗΣ», από την Κυπριακή Δημοκρατία τα Περιπολικά Πλοία (ΠΠ) «ΤΣΟΜΑΚΗΣ», «ΓΕΩΡΓΙΟΥ» και «ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ», το Πλοίο Ανοιχτής Θαλάσσης (ΠΑΘ) «ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ», ένα Ελικόπτερο της Διοίκησης Αεροπορίας του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ), ένα Ελικόπτερο της Μονάδας Αεροπορικών Επιχειρήσεων της Αστυνομίας, η Άκατος «ΘΗΣΕΑΣ» της Λιμενικής και Ναυτικής Αστυνομίας, καθώς και το Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΚΣΕΔ). Επίσης συμμετείχε η Γαλλική Φ/Γ «ACONIT» και η Ιταλική Φ/Γ «ALPINO» με τα οργανικά τους Ελικόπτερα.
Σκοπός της άσκησης, η οποία σχεδιάσθηκε και συντονίσθηκε από το ΓΕΕΦ σε συνεργασία με τα Γενικά Επιτελεία Εθνικής Άμυνας των τριών χωρών, ήταν η εξάσκηση και εκπαίδευση των συμμετεχόντων σε διαδικασίες Έρευνας και Διάσωσης (Search and Rescue – SAR), καθώς και η προαγωγή και εμβάθυνση του επιπέδου συνεργασίας τους.
O Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν υπέγραψε το διάταγμα για τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, όπως ο ίδιος ανακοίνωσε στο τουίτερ. «Αποφασίστηκε ότι η Αγία Σοφία θα τεθεί υπό την εποπτεία της Ντιγιανέτ (Αρχή Θρησκευτικών Υποθέσεων) και θα ξανανοίξει για προσευχή», αναφέρει στην ανάρτησή του. Την ίδια ώρα, πληθαίνουν οι αντιδράσεις για την απόφαση του Τούρκου Προέδρου.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, λίγο πριν τις 21:00, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα απευθύνει διάγγελμα.
Το μεσημέρι, το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο, μετέδωσε το CNN Turk.
Η απόφαση ήταν ομόφωνη.Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποδέχθηκε σχετικό αίτημα που είχαν καταθέσει ενώσεις και ακύρωσε την κυβερνητική απόφαση του 1934, μετέδωσε το κρατικό τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Ανατολή.
Το σκεπτικό της απόφασης
Όπως μεταδίδει το ΚΥΠΕ, σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, η οποία είναι ιδιοκτησία του Ιδρύματος Μωάμεθ Πορθητή έχει διατηρηθεί και διασφαλίζεται «από τη νομική μας τάξη» και η Αγία Σοφία έχει παραχωρηθεί στο κοινό για να χρησιμοποιηθεί ως τζαμί κατ’απαίτηση του ιδρύματος. Αναφέρει ακόμη ότι δεδομένου ότι πρόκειται για ακίνητη περιουσία και με βάση τον νομικό κανόνα, η φύση και ο σκοπός της ακίνητης περιουσίας στην ιδρυτική πράξη δεν μπορεί να αλλάξει, ενώ είναι δεσμευτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι τα περιουσιακά στοιχεία του ιδρύματος χρησιμοποιούνται σύμφωνα με τη βούληση του ιδρύματος. Επιπλέον, αναφέρει ότι κατά συνέπεια συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ακίνητη περιουσία που ανήκει στο ίδρυμα δεν είναι νομικά δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για άλλο σκοπό εκτός από τζαμί. Προσθέτει ότι ως εκ τούτου η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (του 1934) δεν ήταν σύμφωνη με τον νόμο.
«Εξήχθη το συμπέρασμα ότι η ιδρυτική πράξη το διέθετε ως τζαμί και η χρήση του εκτός αυτού του χαρακτήρα δεν είναι δυνατή νομικώς», αναφέρει το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας.
«Η κυβερνητική απόφαση του 1934 με την οποία τερματίστηκε η χρήση της (Αγίας Σοφίας) ως τζαμί ορίζοντάς την ως μουσείο δεν είναι σύννομη», επισημαίνεται στην απόφαση.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας σε ανάρτησή του στο τουίτερ παρουσιάζει την Αγία Σοφία και επίσημα ως τζαμί.
Τούρκοι πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από την Αγία Σοφία ξεσπώντας σε πανηγυρισμούς.
Διεθνείς αντιδράσεις
H Ουνέσκο κάλεσε τις τουρκικές αρχές να ξεκινήσουν διάλογο προτού λάβουν οποιαδήποτε απόφαση που θα μπορούσε να επηρεάσει την παγκόσμια αξία του μνημείου.
Ο πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας (άνω βουλή) Κονσταντίν Κόσατσεφ, εξέφρασε την λύπη του για την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να χρησιμοποιηθεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας ως τζαμί, επισημαίνοντας ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να προκαλέσει εξαιρετικά αρνητικές αντιδράσεις σε όλο τον χριστιανικό κόσμο.
Ο ίδιος επισήμανε ότι στην περίπτωση αυτή δεν είναι αποδεκτό το σκεπτικό ότι η τύχη των αρχιτεκτονικών μνημείων αποτελεί αυστηρά εσωτερική υπόθεση μιας χώρας.
Ο Κόσατσεφ υποστήριξε πως δεν βλέπει στην απόφαση αυτή κάποια επιδίωξη της Τουρκίας να προκαλέσει έξωθεν δυνάμεις, εκτιμώντας ότι υπερτερούν στην περίπτωση αυτή ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. «Δεν θα έβλεπα στην περίπτωση αυτή μια άμεση επιδίωξη (του προέδρου της Τουρκίας Ταγίπ) Ερντογάν να προβεί σε κάποια πρόκληση προς έξωθεν δυνάμεις, ακόμη και παρά τις ήδη συνεχείς προστριβές με την Ελλάδα στο εν λόγω ζήτημα: κάθε φορά, όταν στην Αγία Σοφία διάβαζαν αποσπάσματα από το Κοράνι, το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας αντιδρούσε. Υπερτερούν εδώ παρόλα αυτά θέματα εσωτερικής πολιτικής», εκτιμά ο Κόσατσεφ.
Κατά την άποψη του ο Ερντογάν προσπαθεί να κερδίζει πόντους στους οπαδούς της ισλαμικοποίησης της Τουρκίας «παίρνοντας ακόμη και την πρωτοβουλία από τους πιο συντηρητικούς του αντιπάλους».
Ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Ρόμπερτ Μενέντεζ κατήγγειλε την μετατροπή της Αγίας σε Τζαμί και ζήτησε να παραμείνει η Αγία Σοφία ως μουσείο προκειμένου να την επισκέπτονται άνθρωποι όλων των θρησκειών και πολιτισμών.
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές. Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.
«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε ο Νεγκόϊντα.
Εκατομμύρια άνθρωποι από κάθε σημείο του πλανήτη προσέρχονται κάθε χρόνο στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης για να θαυμάσουν το κορυφαίο δημιούργημα της βυζαντινής ναοδομίας που από το 1985 βρίσκεται στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η ιστορία του ναού και οι ρόλοι του στις θρησκείες και στους λαούς μέσα στους αιώνες αγγίζουν πολλαπλές πτυχές της διπλωματίας, της πολιτικής και της διαμόρφωσης του πολυπολιτισμικού χάρτη.
Ο ναός της Αγίας Σοφίας κτίζεται στην Κωνσταντινούπολη, σε μια ιδιαιτέρως σεισμογενή περιοχή, και το γεγονός ότι συνεχίζει να παραμένει όρθιος επί 15 αιώνες ενώ άλλα κτήρια στην περιοχή ισοπεδώθηκαν, αποτελεί ένα μοναδικό τεχνολογικό επίτευγμα.Ήταν έμπνευση του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ήταν το όραμα του Ιουστινιανού καθώς και το πρωτοποριακού σχεδιασμού και αρχιτεκτονικής συνθέσεως δημιούργημα των δύο πιο σημαντικών αρχιτεκτόνων της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου.
Η μοναδική ιστορία του κτηρίου
Σύμφωνα με την παράδοση, ο πρώτος που έθεσε (στο ίδιο σημείο που βρίσκεται και σήμερα) τα θεμέλια ενός ναού του Θεού Σοφίας ήταν ο Μέγας Κωνσταντίνος. Ο ναός δεν είχε καλή τύχη ·το 404 μ.Χ.πυρπολείται από τους οργισμένους υποστηρικτές του εξορισμένου ιεράρχη Χρυσόστομου. Αργότερα, τον 6ο αιώνα, ο Ιουστινιανός αποφασίζει την ανοικοδόμηση του ναού, με στόχο να γίνει ένας ναός πιο εντυπωσιακός από κάθε άλλον. Αναθέτει το έργο στους κορυφαίους αρχιτέκτονες της εποχής, Ανθέμιο Τραλλιανό και Ισίδωρο τον Μιλήσιο. Περισσότεροι από 10.000 εργάτες εργάζονται για την ανοικοδόμηση του οικοδομήματος χρησιμοποιώντας τα πιο ακριβά υλικά (χρυσό, πολύτιμους λίθους, λευκό μάρμαρο, ασήμι κ.ά.) και τελικά, μέσα σε λιγότερο από έξι χρόνια, ρεκόρ για τα δεδομένα της εποχής, η Αγία Σοφία, που στο εξής θα επαναπροσδιόριζε το κέντρο της χριστιανικής πίστης, ολοκληρώνεται.
Με την πραγματοποίηση μίας πλουσιοπάροχης γιορτής, η Αγία Σοφία που είναι αφιερωμένη στη Σοφία του Θεού, ανοίγει τις πόρτες της για πρώτη φορά το 537 μ.Χ. Ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ενθουσιάζεται με το μεγαλείο του ναού, ο οποίος χωράει 23.000 ανθρώπους, και με τα χέρια υψωμένα προς τα πάνω, στον άμβωνα του ναού, αναφωνεί μία φράση που περνάει στην Ιστορία: «Δόξα τω Θεώ το καταξιωσάντί με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών!».
Η Αγία Σοφία δεν ήταν μόνο ο πατριαρχικός ναός της Κωνσταντινούπολης· ήταν και η αυτοκρατορική Εκκλησία, ενώ κάθε φορά που χτυπούσαν οι καμπάνες της ήταν για την Πόλη μια τεράστια γιορτή. Η ιστορία της είναι πολυτάραχη. Tο 1204 ο εσωτερικός διάκοσμος και όλα τα ιερά κειμήλια, σκεύη και υφάσματα της Αγίας Σοφίας καθώς και τα άγια λείψανα που φυλάσσονταν μέσα, αποσπώνται με ιδιαίτερη βαρβαρότητα από τους Φράγκους. Η λεηλασία αυτή γίνεται στο πλαίσιο της Πρώτης Άλωσης της Πόλης από τους Σταυροφόρους όταν, εκμεταλλευόμενοι τη στρατιωτική παρακμή της Αυτοκρατορίας, επιχειρούν να την καταλύσουν. Κατά τη Λατινοκρατία (1204-1261) στον ιερό ναό της Αγίας Σοφίας στέφονται οι Λατίνοι Πατριάρχες και Αυτοκράτορες· οι Ρωμαίοι έχουν επιτύχει τον στόχο τους: τον απόλυτο εξευτελισμό της Ορθόδοξης θρησκείας. Το 1054 μέσα στην Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών «νομιμοποιείται» όταν ο απεσταλμένος του Πάπα εισβάλλει στον ναό, σε ώρα λειτουργίας, και επιδεικτικά ρίχνει πάνω στην Αγία Τράπεζα τον αναθεματισμό του Παπισμού κατά της Ορθοδοξίας.
Τον Γενάρη του 1453, οι Οθωμανοί μεταφέρουν τα στρατεύματά τους στην Κωνσταντινούπολη με στόχο, όπως ισχυρίζονταν, τον εξισλαμισμό του ορθοδόξου ναού των αλλοθρήσκων. Η τελευταία χριστιανική λειτουργία στην Αγία Σοφία του Χριστού τελείται στις 28 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ Δραγάτης, ο τελευταίος αυτοκράτορας της χρεωκοπημένης πλέον Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου, αφού προσεύχεται μαζί με τον λαό για την Αυτοκρατορία, πέφτει μαχόμενος κατά την προσπάθειά του να υπερασπιστεί τα τείχη της Πόλης. Η Κωνσταντινούπολη τελικά περνάει στα χέρια των Οθωμανών και στο εξής η Αγία Σοφία αναμορφώνεται ώστε να λειτουργεί ως μουσουλμανικό τέμενος.
Μετά την Καταστροφή της Σμύρνης και με την επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ, η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε μουσείο.
Εκκλησία, τζαμί, μουσείο…
Ο **Χαράλαμπος Γ. Χοτζάκογλου, Βυζαντινολόγοςκαι Πρόεδρος της Κυπριακής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών, μιλάει στο ert.gr για την πορεία που ακολούθησε η Αγία Σοφία: από χριστιανική εκκλησία σε τζαμί και μετά μουσείo.
«Τα γεγονότα είναι πάνω κάτω γνωστά. Το 2016 ο «Σύνδεσμος Προσφοράς στα Βακούφια, τα ιστορικά μνημεία και το περιβάλλον» κατέθεσαν αίτηση ανάκλησης της Απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου του Κεμάλ Ατατούρκ της 24ης Νοεμβρίου 1934 στο Τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας, βάσει της οποίας η Αγία Σοφία από οθωμανικό τέμενος μετατρεπόταν σε μουσείο και υπήχθη πλέον στο Υπουργείο Παιδείας και κατόπιν στο Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Το 1985 μάλιστα εντάχθηκε στον Κατάλογο Μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ, βάσει της Συνθήκης του 1972, που έχει προσυπογράψει και η Τουρκία. Αλλαγή του status της Αγίας Σοφίας απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη και της Διακυβερνητικής Επιτροπής της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Η προσφυγή απερρίφθη, όμως ο Σύνδεσμος αυτός προχώρησε με ανάλογη προσφυγή για άλλο μνημείο, τη Μονή της Χώρας, ένα εντυπωσιακό μοναστικό σύμπλεγμα της Κωνσταντινουπόλεως, που ανακαίνισε ο Θεόδωρος Μετοχίτης, Μέγας Λογοθέτης του Βυζαντινού Αυτοκράτορα και διακόσμησε με τοιχογραφίες και ψηφιδωτά μεταξύ 1316-1321 και το οποίο με αντίστοιχη απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου του 1945 είχε επίσης μετατραπεί σε μουσείο. Στη δεύτερη περίπτωση το ίδιο Τμήμα του Τουρκικού Συμβουλίου της Επικρατείας έκανε δεκτή την προσφυγή και η Μονή της Χώρας λειτουργεί σήμερα ως τζαμί. Με ανάλογο σκεπτικό μετατράπηκε το 2013 σε τζαμί και η Αγία Σοφία της Τραπεζούντος, ενώ οι σχετικές επεμβάσεις στην ιστορική εκκλησία της Αγίας Σοφίας στη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης το 2006 προξένησαν σημαντικές ζημιές στο βυζαντινό κέλυφος του μνημείου.
Παρόλα αυτά, συνέχισε η επαναφορά του θέματος της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως σε τζαμί και η σημερινή τουρκική ηγεσία άρχισε σταδιακά να προσδίδει χαρακτηριστικά οθωμανικού τεμένους, παρά την υπουργική απόφαση. Το 1991 καθόρισε έναν χώρο μέσα στην Αγιά Σοφιά ως χώρο προσευχής των Μουσουλμάνων και από το 2016 διορίστηκε μόνιμος μουεζίνης, ο οποίος καλεί τους πιστούς σε προσευχή από τους μιναρέδες του βυζαντινού μνημείου. Τον Μάρτιο του 2020τ εν μέσω κορονοϊούτ έγινε δοκιμαστική της ακουστικής του μνημείου για κάλεσμα και ανάγνωση προσευχής από ιμάμη και μουεζίνη.
Προσφάτως, ο ανωτέρω Σύνδεσμος επανήλθε αιτούμενος να επανεξετασθεί η άρση του χαρακτήρα της Αγιάς Σοφιάς ως μουσείου και στις επόμενες ημέρες αναμένεται η ετυμηγορία του Τουρκικού Δικαστηρίου. Η νέα προσφυγή προκάλεσε την αντίδραση της διεθνούς ακαδημαϊκής (Ψηφίσματα της Διεθνούς Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών, καθώς και των Εθνικών Επιτροπών, Ελλάδος, Ιταλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, ΗΠΑ, Γεωργίας, Ισπανίας, Κύπρου) και μη κοινότητος, καθώς Υπουργείων πολλών κυβερνήσεων, μεταξύ των οποίων των ΗΠΑ, Ρωσίας, Γαλλίας και Ελλάδος προκαλώντας την αντίδραση της Τουρκίας, για ανάμειξη στις εσωτερικές της υποθέσεις, υπογραμμίζοντας ότι, εντός της επικράτειας της εθνικής της κυριαρχίας, μπορεί να πράττει ό,τι επιθυμεί. Μία τέτοια τοποθέτηση βέβαια αγνοεί τις υποχρεώσεις των κρατών στις διεθνείς συνθήκες, που έχουν συνομολογήσει. Τέλος, η πρόσφατη τοποθέτηση του Τούρκου Προέδρου, ότι όπως εκείνος δεν αναμιγνύεται στα θρησκευτικά μνημεία ξένων χωρών, έτσι και οι ξένες χώρες δεν μπορούν να έχουν λόγο στα της Τουρκίας, έγινε στον απόηχο των δηλώσεών του μερικές εβδομάδες πριν στα τουρκικά ΜΜΕ, που κατηγόρησε την Κυπριακή κυβέρνηση για τις κροτίδες που ρίχθηκαν σε κλειστό τζαμί της Λεμεσού και επιφυλάχθηκε «να απαντήσει ως κράτος δεόντως».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, σε μία δήλωσή του διαπνεόμενη από πνεύμα καταλλαγής, σημείωσε ότι η βαριά κληρονομιά της Αγιάς Σοφιάς εντός της τουρκικής επικράτειας παραπέμπει στην ευθύνη του τουρκικού λαού και στην ύψιστη τιμή να αναδεικνύει την οικουμενικότητα ενός τέτοιου μνημείου. Ποια πορεία όμως ακολούθησε το μέγα μνημείο της Χριστιανοσύνης ως τη μετατροπή του σε μουσείo το 1934 από τον Κεμάλ;
Ως γνωστόν μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1453, ο Μωάμεθ ο Πορθητής τη μετέτρεψε σε τζαμί, χωρίς όμως να κάνει οιαδήποτε σημαίνουσα αλλαγή ή προσαρμογή στο μνημείο. Τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες της ακόμη και στην αψίδα, τον τρούλο και στα σφαιρικά τρίγωνα έμειναν ορατά έως και τον 18ο αιώνα, όπως γνωρίζουμε από επισκέπτες του μνημείου και σχέδια των ψηφιδωτών παραστάσεων (π.χ. Evlia, G. F. Grelot, βασιλεύς Κάρολος ΙΒ΄ Σουηδίας, Cornelius Loos, λόρδος Sandwich). Ο πρώτος, ο οποίος ανέθεσε στον περιώνυμο αρχιτέκτονα Σινάν εργασίες προσαρμογής του χώρου σε τζαμί ήταν το 1573 ο σουλτάνος Σελίμ Γ΄, ενώ σταδιακά προστέθηκαν και οι μιναρέδες.
Το θέμα της τύχης της Αγιάς Σοφιάς ανακινήθηκε στo πλαίσιo της Μεγάλης Ιδέας στις αρχές του 20ού αιώνος με την εντολή του ελληνικού στρατού να αποβιβασθεί στη Σμύρνη και τη διοίκηση της Κωνσταντινουπόλεως και των Στενών από Διασυμμαχική Επιτροπή. Ο Βρετανός διευθυντής του λονδρέζικου Βασιλικού Κολλεγίου (King’s College) Ρόναλντ Μπάροους (Ronald Burrows) και προσωπικός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου συνέστησε τον Ιανουάριο του 1919 μία «Επιτροπή Εξαγοράς της Αγιάς Σοφιάς» ένεκα του διάχυτου φόβου της καταστροφής της μέσα στο πολεμικό κλίμα, που βίωνε η Τουρκία με τον Κεμάλ. Στο κλίμα αυτό της έξαρσης των εθνικών πόθων και παθών τελέσθηκε και θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία από τον κρητικό στρατιωτικό ιερέα Ελευθέριο Νουφράκη και μερικούς Έλληνες στρατιώτες, όταν τα πλοία τους ναυλούχησαν στην Κωνσταντινούπολη, καθοδόν προς το Κριμαϊκό πεδίο της μάχης εναντίον των Μπολσεβίκων.
Η Μικρασιατική Καταστροφή άλλαξε τον ρουν της ελληνικής ιστορίας, όπου ο Ελευθέριος Βενιζέλος διακρίθηκε για κάποιες υψηλού επιπέδου διπλωματικές του κινήσεις, προσγειωμένες στον ρεαλισμό των πραγμάτων. Το 1930 υπέγραψε με τον Κεμάλ το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας. Την ίδια χρονιά, στη άλλη άκρη της γης, ένας Αμερικανός φιλόλογος, ο Θωμάς Γουάιτμορ (Th. Whittemore), ίδρυε το «Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών Αμερικής». Η ίδρυση του Ινστιτούτου δεν ήταν τυχαία, όπως φάνηκε, καθώς, ύστερα από λίγους μήνες, τον Ιούνιο του 1931, επετράπη στον Γουάιτμορ η καθαίρεση των οθωμανικών κονιαμάτων από την περίοδο του 1847-9 του Σουλτάνου Αβδούλ Μετζίτ Α΄ και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους του ανετέθη η αποκάλυψη των ψηφιδωτών της Αγιάς Σοφιάς.
Τον Ιανουάριο του 1934 ο Ελευθέριος Βενιζέλος πρότεινε στη Σουηδική Επιτροπή τον Κεμάλ για το Νόμπελ Ειρήνης. Τον Νοέμβριο του ιδίου έτους, το Υπουργικό Συμβούλιο του Κεμάλ αποφάσισε την μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε μουσείο.
Πολλά ερωτήματα έχουν προκύψει σχετικά με την προσωπικότητα του Γουάιτμορ. Πώς ενδιαφέρθηκε ο ίδιος για την Αγιά Σοφιά, πώς γνωρίσθηκε με τον Κεμάλ και του ανέθεσε το έργο αυτό, πώς κατάφερε και συγκέντρωσε πόρους για το πολυδάπανο έργο… Ο Γουάιτμορ είχε μυηθεί στον βυζαντινό πολιτισμό από τον Βρετανό επιστήθιο φίλο του Μάθιου Στιούαρτ Πρίτσαρντ (M. Stewart Prichard), ο οποίος εργάστηκε στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστώνης και συνέχισε να γράφει μεγάλα τμήματα των εκθέσεων του Γουάιτμορ για τα αποκαλυφθέντα ψηφιδωτά της Αγίας Σοφιάς. Στα συνεχή ταξίδια του είχε γνωρίσει τα βυζαντινά μνημεία και τον Ελληνισμό και είχε γοητευθεί από τον βυζαντινό πολιτισμό, ο οποίος την περίοδο εκείνη είχε διαδοθεί στις ΗΠΑ ως αρχιτεκτονικός τύπος της «προτεσταντικής» πτέρυγας (Low church) σε αντιδιαστολή με την «ευαγγελική» (High Church) της Εκκλησίας των Διαμαρτυρομένων. Επίσης, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών του στην Αίγυπτο είχε ενταχθεί στους Αλεξανδρινούς κύκλους πολλών φιλότεχνων Ελλήνων, όπως του επιστήθιου Ελληνοσύριου φίλου του Γάστωνος Ζανανίρη, καθώς και του Κωνσταντίνου Καβάφη
Ένας από τους μεγιστάνες της εποχής και υποστηρικτής του Γουάιτμορ ήταν ο Τσαρλς Γκρέιβ (Ch. Grave), Ρωσόφιλος και εμπνευστής μιας ολόκληρης αποστολής, την οποία συντόνιζε ο Γουάιτμορ, με σκοπό την αποκατάσταση χιλιάδων Ρώσων φυγάδων μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Ο Γουάιτμορ είχε φροντίσει να υιοθετηθούν πολλά ορφανά από τη Ρωσία, να ξεκινήσουν σπουδές και πολλά εξ αυτών να εγκατασταθούν στις ΗΠΑ. Ήταν τότε που γνώρισε ως αυτόπτης μάρτυρας τη σκληρότητα της Ρωσικής επανάστασης του 1917 έναντι της εκκλησιαστικής κληρονομιάς της ρωσικής αυτοκρατορίας. Μεταλλικά σκεύη εκκλησιών ανυπολόγιστης καλλιτεχνικής αξίας οδηγήθηκαν στα καμίνια και έλιωσαν, δεκάδες εκκλησίες απογυμνώθηκαν από τα κειμήλιά τους και απαγορεύθηκε η λειτουργία τους και μνημεία ιστορικά, όπως ο βυζαντινός Καθεδρικός του Ουσπένσκυ στο Κρεμλίνο, όπου στέφοντο οι Ρώσοι αυτοκράτορες, καθώς και πολλά μοναστήρια βομβαρδίστηκαν από τους επαναστάτες. Με παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ο Γουάιτμορ κατάφερε και αγόρασε τις καμπάνες της βυζαντινής Μονής του Προφ. Δανιήλ στη Μόσχα και τις μετέφερε στις ΗΠΑ, αποτελώντας ίσως τις μοναδικές διασωθείσες από τα καμίνια των Μπολσεβίκων καμπάνες. Στο πλαίσιο αυτό ο Γουάιτμορ ταξίδευσε μεταφέροντας βοήθεια στο Ρωσικό μοναστήρι του Αγίου Όρους μαζί με τον Γκρέιβ.
Αυτός του ο φόβος επανάληψης του ρωσικού σκηνικού στην Τουρκία, που βίωνε την επαναστατική δράση του Κεμάλ, ο οποίος συνδέθηκε και υποστηρίχθηκε από τον Λένιν και η σκληρότητα που επιδείχθηκε σε πολλά βυζαντινά μνημεία, διαπερνούσε συνεχώς το μυαλό του Γουάιτμορ. Ήδη, οι Νεότουρκοι είχαν κατεδαφίσει τον βυζαντινό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με τα περίφημα βυζαντινά ψηφιδωτά στη Νίκαια της Βιθυνίας και είχαν παραδώσει στην πυρά την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης με τη μοναδική βιβλιοθήκη ελληνικών χειρογράφων.
Ο επιχειρηματίας και μαικήνας Τσάρλς Γκρέιβ, υποστηρικτής της Μεγάλης Ιδέας του Βενιζέλου, που αποτελούσε μέλος της παλαιάς «Επιτροπής Εξαγοράς της Αγιάς Σοφιάς» του 1919, στήριξε τις ελπίδες του για τη διάσωση του κορυφαίου μνημείου στον Γουάιτμορ. Βοηθώντας οικονομικά, αλλά και διπλωματικά, με τη συνδρομή του Αμερικανού Πρέσβυ Ι. Γκριού (J. Grew) ενθάρρυνε τον Γουάιτμορ να αναπτύξει σχέσεις με τον ισχυρό άνδρα της κεμαλικής Κωνσταντινούπολης, διευθυντή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Πόλης και μετέπειτα βουλευτή και στενού συνεργάτη του Κεμάλ, Χαλίλ Ετέμ Μπέη (Halil Ethem Bey). Ο Χαλίλ Μπέης ήταν μικρότερος αδελφός του περίφημου Οσμάν Χαμπτή Μπέη (Osman Hamdi Bey) και υπήρξε προστατευόμενος του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίντ Β΄, ο οποίος τον είχε διορίσει διευθυντή του Μουσείου Αρχαιοτήτων και αργότερα ίδρυσε το Μουσείο Καλών Τεχνών της Πόλης. Σε επιστολή του Γουάιτμορ σημειώνεται ότι με τον Χαλίλ Μπέη έγιναν οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες οδήγησαν στην απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου του Κεμάλ τον Ιούνιο του 1931 να επιτραπεί η αποκάλυψη και συντήρηση των ψηφιδωτών, η οποία συνεχίστηκε παρά την αντίδραση του Τουρκικού Τύπου, καθώς και με τη δημοσίευση άρθρων του Χαλίλ Μπέη στον Τύπο, υπερασπίζοντας τον Γουάιτμορ. Η αποκάλυψη των ψηφιδωτών της Κωνσταντινουπόλεως εντυπωσίασε ολόκληρο τον κόσμο. Στη σύντομη συνάντηση που είχε ο Γουάιτμορ με τον Κεμάλ στην Άγκυρα συνοδευόμενος από τον Χαλίλ Μπέη και την Ζέχρα Κεμάλ, θετή κόρη του Κεμάλ και απόφοιτο του Αμερικανικού Κολλεγίου Θηλέων της Κωνσταντινουπόλεως, ο Τούρκος Πρόεδρος εντυπωσιάστηκε από τα αποκαλυφθέντα ψηφιδωτά. Αριθμημένα αντίγραφά τους διατέθηκαν στις ΗΠΑ προς πώληση και τα συγκεντρωθέντα ποσά αναχρηματοδότησαν τις εργασίες αποκάλυψης και συντήρησης του ψηφιδωτού διακόσμου της Αγιάς Σοφιάς.
Η φήμη που απέκτησε ο Γουάιτμορ του έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίσει αργότερα και με την αποκάλυψη των ψηφιδωτών στη Μονή της Χώρας, την οποία επίσης ανάλογη απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου είχε μετατρέψει σε μουσείο. Ο Γουάτμορ συνέχισε αφοσιωμένος το έργο του έως τον θάνατό του από καρδιακή προσβολή 70 ακριβώς χρόνια πριν. Η μετατροπή και διατήρηση του καθεστώτος της Αγιάς Σοφιάς σε μουσείο τα τελευταία 86 χρόνια κατάφερε να αποτελέσει ιδεατό πλαίσιο συντήρησης, αποκάλυψης, διατήρησης και μελέτης των ανεπανάληπτων ψηφιδωτών και της αρχιτεκτονικής του κορυφαίου μνημείου όλων των εποχών. Ενός μοναδικού μνημείου, το οποίο έως και σήμερα ακόμη και οι Τούρκοι, το προσδιορίζουν με το ελληνικό του όνομα, που έλαβε πριν 1660 από τον Κωνσταντίνο τον Μέγα».
**Ο Χαράλαμπος Γ. Χοτζάκογλουσπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Τυβίγγης (Tübingen) Γερμανίας. Ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Από το 2001 διδάσκει Βυζαντινή Αρχαιολογία, Αρχιτεκτονική και Τέχνη στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Δίδαξε επίσης ως επισκέπτης Καθηγητής στα Πανεπιστήμια Κύπρου, Νεάπολις και Λευκωσίας. Έλαβε μέρος με διαλέξεις σε διάφορα Συμπόσια και διεθνή Συνέδρια στην Ευρώπη, Αφρική και στις ΗΠΑ και δημοσίευσε μελέτες του για τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή Αρχιτεκτονική και Τέχνη. Κατέγραψε, για πρώτη φορά με επιστημονικές προδιαγραφές, με την Ι. Μ. Κύκκου τα θρησκευτικά μνημεία στο τουρκοκρατούμενο βόρειο τμήμα της Κύπρου, για τα οποία εκδόθηκε βιβλίο του, το οποίο παρουσιάστηκε τιμητικώς στην Ολομέλεια της Ακαδημίας Αθηνών και κυκλοφόρησε σε πέντε γλώσσες. Διατελεί Πρόεδρος της Εταιρείας Κυπριακών Σπουδών και της Κυπριακής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών, Γραμματεύς του Συνδέσμου Μικρασιατών Κύπρου.
Το τουρκικό Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε την απόφαση του 1934 με την οποία η τότε τουρκική κυβέρνηση είχε μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης σε μουσείο, μετέδωσε το CNN Turk.
Η απόφαση ήταν ομόφωνη και εναπόκειται τώρα στον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να λάβει την τελική απόφαση.
Στην τελική ευθεία βρίσκονται, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Ελλάδα και Γαλλία για την πρόσκτηση δύο φρεγατών ψηφιακής τεχνολογίας με την κωδική επωνυμία «Belh@rra».
Έπειτα από αρκετούς κύκλους διαπραγματεύσεων σε τεχνικό αλλά και πολιτικό επίπεδο, φαίνεται πως Αθήνα και Παρίσι κατέληξαν στη διαμόρφωση (24 κελιά αντιαεροπορικών πυραύλων, οκτώ πύραυλοι SCALP Navale, αλλά και σύστημα αυτοπροστασίας τύπου RAM), σε τιμή που προσεγγίζει τα 3 δισ. ευρώ. Παρά το γεγονός ότι η συμφωνία δεν έχει οριστικοποιηθεί, εκτιμάται ότι εντός των επόμενων εβδομάδων Αθήνα και Παρίσι θα μπορούν να προχωρήσουν και σε ανακοινώσεις. Βασικό εμπόδιο για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων ήταν η υψηλή τιμή για τις τρέχουσες δημοσιονομικές δυνατότητες της Ελλάδας, ωστόσο φαίνεται ότι οι δύο πλευρές επιθυμούν να αναβαθμίσουν τη στρατηγική συνεργασία τους σε ένα αρκετά ευρύτερο φάσμα.
Το θέμα της αμυντικής συνεργασίας ετέθη και στις πρόσφατες επικοινωνίες που είχε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Εμανουέλ Μακρόν, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. την επόμενη εβδομάδα, όπου βασικό και ζέον αντικείμενο συζήτησης είναι το Ταμείο Ανάκαμψης, για το οποίο Αθήνα και Παρίσι έχουν συγκλίνουσες απόψεις. Σημειώνεται ότι για την εκκρεμότητα ενίσχυσης του στόλου με μεγάλες μονάδες επιφανείας υπάρχει και αμερικανικό ενδιαφέρον.
Την ίδια στιγμή, η Αθήνα συνεχίζει τη διπλωματική δραστηριοποίηση για τη διεθνοποίηση των ελληνικών θέσεων σχετικά με το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Χθες, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει ενώπιον των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την άποψη της Αθήνας για το παράτυπο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η Ελλάδα συμμετείχε μέσω του κ. Δένδια σε τηλεδιάσκεψη υπό την αιγίδα του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη Λιβύη, όπου συμμετείχαν επίσης τα κράτη-μέλη της Διαδικασίας Βερολίνου, καθώς επίσης το Κατάρ, το Μαρόκο και η Ε.Ε. με τον ύπατο εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ.
Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι ο κ. Δένδιας εστίασε την παρέμβασή του στην ανάγκη να επιτευχθεί πολιτική λύση στη Λιβύη, με άμεσο πρώτο βήμα την εκεχειρία και σταθερό στόχο την ειρήνευση στη Λιβύη και την εδραίωση ασφάλειας και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ο κ. Δένδιας αναφέρθηκε και στην ανάγκη άμεσου τερματισμού των εξωτερικών παρεμβάσεων και στο πλαίσιο αυτό ζήτησε την πιστή τήρηση του εμπάργκο όπλων. Επ’ αυτού ο υπουργός Εξωτερικών αναφέρθηκε και στη σημασία που έχει η επιχείρηση «Ειρήνη» της Ε.Ε. για την επιτήρηση του εμπάργκο όπλων.
Πάντως χθες, λίγα 24ωρα μετά τα αεροπορικά χτυπήματα κατά της βάσης Αλ Γουατίγια, καταγράφηκαν πτήσεις μεταγωγικών αεροσκαφών από την Τουρκία προς την Τρίπολη.
Την ίδια στιγμή, σε μια προσπάθεια επίδειξης δύναμης, η Αγκυρα πραγματοποίησε αεροναυτικές ασκήσεις από τα νότια της Κρήτης μέχρι τα ανοιχτά της Λιβύης.
Σύμφωνα με την παρουσίαση της TOTAL, η πρώτη φάση σεισμικών μελετών (2D) στην Κρήτη αναμένεται να ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2020
Τον «οδικό χάρτη» έναρξης της πρώτης φάσης μελετών στις δύο παραχωρήσεις στην Κρήτη για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, παρουσίασαν σύμφωνα με πληροφορίες χθες (7/07) υψηλόβαθμα στελέχη της γαλλικής Total στη Γενική Γραμματέα του υπουργείου Ενέργειας, Αλεξάνδρα Σδούκου, και τον νέο διευθύνοντα σύμβουλο της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), Αριστοφάνη Στεφάτο.
Όπως είναι γνωστό, τα δύο μπλοκ (δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης) έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία Total (40%) - ExxonMobil (40%) –ΕΛΠΕ (20%). Ο γαλλικός κολοσσός κατέχει παράλληλα τον ρόλο του operator και στις δύο παραχωρήσεις.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, επικεφαλής του κλιμακίου της Total ήταν ο Bernard Clement, αντιπρόεδρος του τμήματος Έρευνας και Παραγωγής Υδρογονανθράκων της εταιρείας το οποίο είναι υπεύθυνο για την περιοχή της Κασπίας και την Νότιας Ευρώπης.
Με βάση την παρουσίαση, η πρώτη φάση των δισδιάστατων (2D) σεισμικών μελετών αναμένεται να ξεκινήσει από την κοινοπραξία το φθινόπωρο, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάρτιο του 2021.
Εντός Ιουλίου το Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης
Νωρίτερα, και πιο συγκεκριμένα εντός του Ιουλίου, θα υποβληθεί το Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης (Environmental Action Plan – EAP). Οι σεισμικές μελέτες θα διεξαχθούν υπό λεπτομερές πλέγμα μέτρων προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, το οποίο θα περιγράφεται στο εν λόγω Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης.
Κατά την παρουσίαση, διαφάνηκε επίσης η υψηλή προτεραιότητα που δίνεται στην ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών κατά τη διεξαγωγή των ερευνών. Για αυτό τον σκοπό, θα εκπονηθεί ένα ειδικό σχέδιο, το οποίο μεταξύ άλλων θα περιλαμβάνει τη δημιουργία ιστοσελίδας όπου θα αναρτώνται όλες οι σχετικές πληροφορίες.
Βάσιμη αισιοδοξία για εντοπισμό υδρογονανθράκων
Υπενθυμίζεται ότι οι συμβάσεις παραχώρησης των δύο θαλάσσιων «οικοπέδων», συνολικής έκτασης περίπου 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, κυρώθηκαν από την ελληνική Βουλή τον περασμένο Οκτώβριο. Κατά την πρώτη φάση, πέρα από τις σεισμικές μελέτες, θα πραγματοποιηθεί και επιφανειακή γεωχημική έρευνα. Θα ακολουθήσει η πρόσκτηση τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων, ενώ κατά την τρίτη φάση προβλέπεται η διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης.
Οι εν λόγω παραχωρήσεις παρουσιάζουν γεωλογικές ομοιότητες με εκτάσεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, όπου τα τελευταία χρόνια έχουν εντοπισθεί σημαντικά κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Το γεγονός αυτό καθιστά βάσιμη την αισιοδοξία για τον εντοπισμό αξιοποιήσιμου ορυκτού πλούτου.
Πάντως οι πρώτες τεκμηριωμένες απαντήσεις θα μπορούν να δοθούν μόνο μετά και την πραγματοποίηση ερευνητικής γεώτρησης. Μάλιστα, πρόκληση αποτελούν τα πολύ μεγάλα βάθη στην περιοχή (έως 3.600 μέτρα), καθώς θα χρειαστούν γεωτρητικές τεχνολογίες «τελευταίας γενιάς», για τέτοια υπερβαθέα ύδατα.
