Περί βλάβης γενικώς

 

Γράφει ο Υπτγος ε.α.  Χρήστος Μπολώσης

«Τα περασμένα ωραία χρόνια», είναι η μόνιμη επωδός που ακούμε από όσους τα κεριά της τούρτας των γενεθλίων τους, είναι πιο βαριά από την ίδια την τούρτα.

Είναι όμως έτσι; Τα περασμένα χρόνια ήταν πράγματι και ωραία;

Όλοι έχουμε βρεθεί στην κατάσταση αναμονής στη σχετική αίθουσα ενός νοσοκομείου ή ενός ιατρείου. Άλλες φορές περιμένοντας τα ευχάριστα νέα και άλλες, τα όχι και τα απολύτως ευχάριστα.

Όλες τις φορές όμως κρεμόμαστε από τα χείλη του γιατρού «επί τη εμφανίσει» του. Ακόμα και οι καθαρίστριες νομίζουμε ότι κάτι ξέρουνε.

Κάτι σχεδόν ανάλογο, συμβαίνει και όταν πας το αυτοκίνητό σου στην αντιπροσωπεία για προγραμματισμένο σέρβις ή για κάποια έκτακτη βλάβη.

Παλιά, τα σέρβις δεν τα πολυξέραμε και το όχημα πήγαινε στο συνεργείο της γειτονιάς όταν ξέμενε αμίλητο κι ακούνητο και με κάποιο τρόπο έφθανε στο συνεργείο του κυρ Γιώργη. Η οδική βοήθεια δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί και η μεταφορά γινόταν, συνήθως, με τη ρυμούλκηση από το φορτηγάκι του κυρ Γιώργη.

Ήταν δε ο κυρ Γιώργης ή μάλλον ο μάστρο-Γιώργης, ένας άνθρωπος τίγκα στη λίγδα και το γράσο, που τις περισσότερες φορές, άγνωστο γιατί, φορούσε ένα επίσης κάργα λιγδιασμένο τζόκεϋ. Ήταν οι τίμιες μουτζούρες της δουλειάς, όπως είπε στον μεγαλομπακάλη Χαρίλαο Ντούκουρα (Γιάννης Ιωαννίδης) ο υπάλληλός του Κώστας (Νίκος Βασταρδής), που τον κατηγορούσαν άδικα για κλοπή, στην ταινία «Έλα στον θείο».

Εξηγούσες λοιπόν τα καθέκαστα («εκεί που πήγαινε καλά ξαφνικά μούσβησε» ή «στην ανηφόρα σκορτσάρει το άτιμο» κ.λπ.) και ο μάστρο-Γιώργης, πέφτει με τα μούτρα στη  μηχανή και αρχίζει το ψαχούλεμα. Ενίοτε συμμετείχες κι εσύ στο ψάξιμο ή μάλλον, για να το θέσω ορθότερα, ενοχλούσες τον μάστορα, είτε με τις συνεχείς ερωτήσεις σου, είτε με το να τον εμποδίζεις στις κινήσεις του.

Κάποτε η βλάβη εντοπίζεται και μπορεί να λάβεις μέρος κι εσύ στην επιδιόρθωση εκτελώντας τις εντολές του μάστρο-Γιώργη, όπως «πιάσε μου σε παρακαλώ το μυτοτσίμπιδο» ή «κράτα εδώ σφιχτά τη ντίζα μέχρι να σου πω».

Κάποτε η επισκευή τελείωνε, και ο μάστορας έκανε τον λογαριασμό στο επίσης τίγκα στη λίγδα σημειωματάριό του και ανακοίνωνε: «800 δραχμές. Δεν σου έβαλα εργατικά επειδή είσαι φίλος». Ψέματα. Και εργατικά χρέωσε και μάλιστα φουσκωμένα επειδή… «είσαι φίλος». Πλήρωνες ευχαριστημένος που γλύτωσες τα εργατικά και έφευγες. Για απόδειξη ούτε λόγος.

Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει και επειδή ακριβώς έχουν αλλάξει, μου δόθηκε η αφορμή γι΄ αυτό το σημείωμα.

Οι μάστρο-Γιώργηδες έχουν σχεδόν εκλείψει και αν υπάρχουν είναι αρκετά διαφορετικοί.

Τώρα όλες οι επισκευές και τα σέρβις γίνονται στις αντιπροσωπείες ή σε εξουσιοδοτημένα μεγάλα συνεργεία.

Πας το αυτοκίνητό σου για επισκευή και σου λένε: «άστο –σε άψογο ενικό βέβαια– και θα σε ειδοποιήσουμε». Πάει δηλαδή η συμμετοχική σου δημοκρατία στην επισκευή.

Το ίδιο και καλύτερο συμβαίνει και με τις επίσημες αντιπροσωπίες. Εκεί το πας και το όχημα… εξαφανίζεται, ενώ εσύ περιμένεις στην Αίθουσα Αναμονής όπου ενίοτε προσφέρεται και καφές.

Και έτσι φτάσαμε στην αρχή του σημειώματός μας. Δηλαδή στην Αίθουσα Αναμονής.

Η αίθουσα αναμονής λοιπόν του συνεργείου έχει αρκετές ομοιότητες με αυτήν του γιατρού. Αγωνία μέχρι να σε εξετάσει και να σου πει ότι εκείνο το πονάκι δεν είναι κάτι ανησυχητικό μέχρι να αρχίσει τα «χρειαζόμαστε αξονική, μαγνητική, τρίπλεξ καρωτίδων, ακτινογραφία θώρακος, γενική αίματος και ούρων και βλέπουμε». Εσένα εν τω μεταξύ σου έχουν κοπεί τα πόδια, έχει ξεραθεί το στόμα σου,  τα στομάχι σου ανακατεύεται, το κεφάλι σου πάει να σπάσει και γενικώς ετοιμάζεσαι για γενική κατάρρευση. Το βλέπει αυτό ο γιατρός, ο εξαίρετος καρδιολόγος μου,  και σπεύδει να σε παρηγορήσει:

 =  Άκουσε, εμείς οι γιατροί  βλέπουμε τους  ανθρώπους  της ηλικίας σας, ως εξής:                          

  α. Τους μεταξύ 80 και 85 ετών, σαν μωρά

  β. Τους μεταξύ 85 με 90, σαν νήπια και

 γ. Τους μεταξύ 90 με 95 στην εφηβεία.

Από το σπίτι μου έτυχα μιας τέτοιας ανατροφής, που δεν μου επέτρεψε να απαντήσω στον γιατρό…

Ενδιαφέρουν

α. Στον πρόλογο του σημειώματός μας της 16 Οκτωβρίου υπό τον τίτλο «Εσύ παππού πολέμησες στον Μακεδονικό Αγώνα;», αναφέραμε: «Η Ημέρα του Μακεδονικού Αγώνα, τιμάται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά τη 13η Οκτωβρίου (ημερομηνία θανάτου του Παύλου Μελά το 1904). Ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρήκα ένα καταπληκτικό κείμενο που είναι η επιτομή του «Μακεδονικού Αγώνα». Είναι μία συνομιλία ενός παππού με το εγγονάκι του. Ως συγγραφέας του, φέρεται ο ιατρός κ. Φώτης Μιχαήλ.

Ε λοιπόν όχι μόνο «φέρεται» ως συγγραφέας του κείμενου που ακολούθησε ο ιατρός κ. Φώτης Μιχαήλ, αλλά είναι υπαρκτό πρόσωπο και ζει και βασιλεύει, πού αλλού, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.

Με πολύ χαρά καλωσορίζουμε τον γιατρό στην παρέα μας, ελπίζοντας ότι εκτός από την υγεία μας θα βοηθήσει να γιατρευτούν χρόνιες ασθένειες της ιστορικής μνήμης μερικών.

β. Με αφορμή το κείμενο με τίτλο «Αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας», ο παλιός συμμαθητής και φίλος κ. Κώστας  Δ., ζωντανεύει κάποιες σκηνές, με φόντο το Περιστέρι των αρχών της δεκαετίας του ‘60:

«Μου θύμισες πολλά με το άρθρο σου.

Εποχή της μίας λεωφόρου και ενός “κοψομούρικου” λεωφορείου. Εκτός από τα προβλήματα αραιών δρομολογίων, με οδηγό το αδελφό της μητέρας μου και τη σαρδελοποίηση των επιβατών.

Την τεράστια καθυστέρηση μέχρι να περάσει τη γέφυρα της Κολοκυνθούς, αφού οι έξοδοι προς Αθήνα ήσαν μόνο οι δύο γέφυρες, η δεύτερη του Ροσινιόλ.

Υπήρξε και ατύχημα. Το κουτσομούρικο είχε σκοτώσει ένα παιδί.

Το δεύτερο είναι το τραμ που τερμάτιζε στην Παναγίτσα στην Κολοκυνθού.

Στο πίσω μέρος που τυλιγόταν το σχοινί του τρολέ υπήρχε ένα οβάλ άνοιγμα.

Ο υποφαινόμενος έκανα τη μαγκιά μου. Πατούσα στο άνοιγμα και κρατιόμουν από εξόγκωμα που τυλιγόταν το σχοινί  και πήγαινα σε όλη τη διαδρομή μέχρι το τέρμα της Αλεξάνδρας.

Επιστροφή ή με τον ίδιο τρόπο ή με τα πόδια.

Αριστερά από την εκκλησία υπήρχε ένα μπουζουκάδικο, το Ροσινιόλ. Προς την πλευρά της όχθης υπήρχε ένας καλαμιώνας όπου κρυβόμουν και παρακολουθούσα τα “τεκταινόμενα”.

Η κοίτη του ποταμού ήταν το πεδίο έρευνας για μέταλλα που συγκέντρωνα και πουλούσα στο παλιατζή (απέναντι από το Δημοτικό του Αγ. Αντώνη) για χαρτζιλικάκι, που μεταφραζόταν σε καραμέλες τσάρλεστον ή κουρκουμπίνια.

Στα Περιβόλια πριν τη γέφυρα υπήρχε μια τεράστια μουριά, όπου ήμουν σχεδόν καθημερινά σκαρφαλωμένος την εποχή των ώριμων μούρων. Δίπλα στη μουριά υπήρχε μια στέρνα με χρυσόψαρα, δύο/τρία από αυτά στόλιζαν μια γυάλα στο σπίτι μου.

Να μην ξεχάσω και το μικρό ρέμα που διέρρεε την οδό Σμύρνης. Είχε πάντα λίγο νερό και συντηρούσε βατράχια. Όταν εκκολάπτονται οι γυρίνοι έπαιρνα αρκετούς και παρακολουθούσα τη διαδικασία της μεταμόρφωσής τους σε βατράχια.

Στη μεγάλη πλημμύρα που έγιναν (σημείωση: αναφέρεται στις μεγάλες πλημμύρες του 1961 που το Περιστέρι πλήγηκε ιδιαιτέρως, από την υπερχείλιση του Κηφισού) τεράστιες καταστροφές με πολλούς νεκρούς, συνέβησαν ένα γελοίο, μια σωτηρία ατόμου και ένα θλιβερό γεγονότα.

Ο κυρ Βασίλης, μανάβης και μεθύστακας μπήκε στη σκάφη της κυρά Μερσίνας και κωπηλατούσε προς το ξεχειλισμένο ορμητικό ρέμα. Ευτυχώς τον πρόλαβε η κυρά Μερσίνα και τον γλύτωσε από βέβαιο πνιγμό.

Όταν χαμήλωσαν τα νερά πήγα μέχρι την πλατεία. Το νερό υπερκάλυπτε βίαια τη γέφυρα. Ένας βιαστικός αποφάσισε να διακινδυνεύσει να το περάσει. Όμως τον παρέσυρε το νερό και τον στρίμωξε, το μισό σώμα μέσα στο νερό και το επάνω τμήμα έξω.

Ευτυχώς μια ομάδα ψυχωμένων νέων έκαναν ανθρώπινη αλυσίδα και τον έσωσαν. Σχεδόν συγχρόνως το νερό έφερε στα πόδια μου ένα πνιγμένο αγοράκι, που το ξαναείδα στο πίσω κάθισμα ενός περιπολικού.

Συγγνώμη που σπατάλησα τον χρόνο σου, αλλά δεν μπόρεσα να συγκρατήσω την παρόρμηση να σου τα γράψω. Καλό ξημέρωμα».

Τίποτα δεν σπατάλησες φίλε Κώστα ή μάλλον ναι. Μου ξόδεψες μερικά δάκρυα, που έφεραν η ανάμνηση αυτής της εποχής, αφού και το σπίτι μας, ευρισκόμενο στα Δυτικά των Δυτικών, είχε πλημμυρίσει τότε…

§. Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο που έλεγε και ο Πασχάλης και εκσφενδονίζαμε καμιά πέτρα,  η οποία αναιδώς κατέβαζε κάνα τζάμι, ο δάσκαλος ρωτούσε: «Ποιος το έκανε αυτό;» ο δράστης αναλάμβανε την ευθύνη με συνέπεια να… φάει της χρονιάς του. Τώρα, ας πούμε σε κάποιο υπουργείο  γίνεται ο κλέψας του κλέψαντος,  οι φραπέδες πάνε κι έρχονται, οι ανακρίσεις προσπαθούν να βάλουν το μαχαίρι στο κόκαλο, ο υπουργός αναλαμβάνει την ευθύνη, τιμωρείται κάνας εισηγητής β΄ και πάμε για φρέσκα. Προχθές η ΑΕΚ, διασυρθείσα, εισέπραξε δύο τεμάχια από τον ΠΑΟΚ μέσα στο γήπεδό της και ο προπονητής  ανέλαβε την ευθύνη. Και λοιπόν; Τι θα πει αυτό; Μπορεί να εξηγηθεί με απλά Ελληνικά; Φυσικά είναι αντιληπτό ότι σημαίνει «ξέρετε εγώ έκανα λάθη διότι δεν εφάρμοσα το 4-4-2 ή το 2-2-3-3 ή ο «σύστημα πλημμύρα» και μας βρήκε μπόσικους ο Κωνσταντέλιας και τα υπόλοιπα τα ξέρετε. Εν τάξει και το σφάλειν ανθρώπινο,  αρκεί οι σφαλιάρες, όταν μάλιστα είναι και σβουριχτές όπως η προχθεσινή, να πιάνουν τόπο. Διότι με δυό τρία ακόμα «αναλαμβάνω την ευθύνη» πέταξε και το πρωτάθλημα και το κύπελλο.

§. Ο δρόμος, εκτός από τη δική του ιστορία, είχε και πολύ κίνηση. Γι΄ αυτό σταμάτησα στην άκρη το αυτοκίνητο, άναψα τα «αλάρμ»  και λέω στο στεφάνι μου «πήγαινε να πάρεις κανένα ξηροκάρπι,  που ωφελεί και στον προστάτη» (νάτα και  τα προσωπικά δεδομένα). Κάτι μουρμούρισε, κάτι σαν «όλο στο φαΐ έχεις στον νου σου», αλλά πήγε και σε λίγο γύρισε μ’ ένα σακουλάκι. Στο σπίτι διαβάζω τη μικρή ταμπελίτσα και παγώνει το αίμα μου: «Αράπικο φιστίκι ελληνικό». Τρελάθηκα. Αμέσως πήγα  στο γραφείο του Παραρτήματος της ΚΙΓΕΑΚΡΟ (Κίνηση  για την Ειρήνη, τον Αφοπλισμό, κατά του Ρατσισμού και της Ομοφοβίας) που είναι στη γειτονιά μου και κατήγγειλα το γεγονός. Αμέσως ειδοποιήθηκαν καμιά δεκαριά ακτιβιστές και πάμε στο ξηροκαρπάδικο, και αρχίζουμε να το πετροβολούμε, ώσπου του κατεβάζουμε τη βιτρίνα και το κάνουμε καλοκαιρινό. Μετά, γράψαμε ένα ψήφισμα προς όλους τους φορείς και τις  συλλογικότητες, απαιτώντας τα φιστίκια να μετονομασθούν σε «μελαχρινά». Ένας-δυό που πήγαν να διαμαρτυρηθούν, τους πλακώσαμε δημοκρατικότατα στο ξύλο. Μετά, πήγαμε στο σουβλατζίδικο του Παντελή και πλακωθήκαμε στα σουβλάκια και στις μπύρες. Ε πώς! Οι αγώνες θέλουν και καλοπέραση.

§. Στην παραλία της Θεσσαλονίκης υπάρχει μία μαρμάρινη πλάκα που γράφει: «Μνήμη των μαχητών του ΕΛΑΣ, που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη  από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής στις  30 Οκτωβρίου 1944». Συγκλονίστηκα. Δεν το ήξερα και βάλθηκα να ψάχνω να βρω ποια μάχη έγινε εκείνες τις μέρες μεταξύ ΕΛΑΣ και Ναζί, συνέπεια της οποίας ήταν η απελευθέρωση της Νύμφης του Θερμαϊκού. Δεν βρήκα κάτι. Το μόνο που βρήκα είναι ότι τα Γερμανικά στρατεύματα Κατοχής «εξεκκένωσαν», δηλαδή αποχώρησαν ήσυχα και ανεμπόδιστα, τη Θεσσαλονίκη στις 30 Οκτωβρίου. Άρα ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε την ήδη απελευθερωμένη Θεσσαλονίκη. Έτσι είναι όταν την ιστορία τη γράφουν κομμουνιστές δήμαρχοι, τη συντηρούν κομμουνιστές δήμαρχοι και τους το επιτρέπουν συντηρητικοί (λέμε τώρα) κυβερνώντες και συντηρητικοί (ξαναλέμε τώρα) υπουργοί εσωτερικών. Εγώ όμως να ρωτήσω κάτι και απάντηση δεν περιμένω. Γιατί ο ΕΛΑΣ δεν απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη νωρίτερα και άφησε να περάσουν κοντά τέσσερα χρόνια και οι Θεσσαλονικείς, αλλά και η γύρω περιοχή, να υποφέρουν κάτω από τη μπότα του κατακτητού; Δεν μπορεί κάποιον λόγο θα είχαν. Ο σοβαρότερος πρέπει να ήταν, μάλλον το ότι περίμεναν πρώτα να φύγουν οι Γερμανοί και μετά να απελευθερώσουν τη Συμπρωτεύουσα, οπότε αξίζουν μία μαρμάρινη πλάκα.

§. Αυτή τη μεγαλοστομία θα την ακούσαμε πολλές φορές αυτές τις μέρες, με αφορμή την Εθνική μας επέτειο. Ποιο «ΟΧΙ» όμως; Πόθεν προήλθε; Υπάρχουν αρκετές εκδοχές, όμως μη επαρκώς επιστημονικώς αποδεδειγμένες. Π.χ. φύτρωσε μόνο του, σαν χαμομήλι στους αγρούς ή ξεπήδησε από το αυγό, όπως τα χαρούμενα δεινοσαυράκια, σε ταινίες φαντασίας. Η άποψη ότι το ηρωικό ΟΧΙ ήταν του Ελληνικού λαού, στέκει μεν, αφού όμως δεχθούμε τις παρακάτω προϋποθέσεις. Προφανώς τότε θα υπήρχαν  τα σάϊτ, τα τσατ και το «Χ» και μεμιάς οι (ορθώς πράττοντας) κοιμώμενοι Έλληνες εκλήθησαν, σε ένα ταχύτατο γκάλοπ, να απαντήσουν στο ερώτημα: «ΝΑΙ ή ΟΧΙ». Κάτι σαν τότε με τον Τσίπρα. Μετά τα σάϊτ, τα τσατ και το «Χ»… μπαζωθήκαν και ξαναβγήκαν στις μέρες μας. Τέλος πάντων. Και για να σοβαρευτούμε, αν μπορεί αυτό να γίνει σ’ αυτόν τον τόπο. Στο βιβλίο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, πολιτικού κρατουμένου του καθεστώτος Μεταξά, «Τα χρόνια του Μεγάλου Πολέμου 1939-1944», διαβάζουμε: «……Λέγουν όσοι αντικρίζουν με εμπάθεια και αυτά τα ανάγλυφα γεγονότα της ιστορίας, ότι το ‘’Όχι’’ δεν το είπε Μεταξάς, ότι το είπεν  ο Ελληνικός Λαός. Ναι το είπε ο Ελληνικός Λαός, αλλά αφού το είχε ειπεί ο Μεταξάς…» Άντε τώρα να του ‘ξηγάς του Κανελλόπουλου. Και άντε και του τα ‘ξήγησες, σάμπως θα τα καταλάβει; Ζήτω το Έθνος των Ελλήνων πατριώτες.

…ή και απλώς στη Γαλλία

Μάλλον δίκιο είχε…

Α, όλα κι όλα. Βουνό το δίκιο του Διγενή

Προκήρυξη του ΚΚΕ με την οποία… εμψυχώνει τον μαχόμενο στη Βόρειο Ήπειρο Ελληνικό Στρατό!….

Μετά από λίγο ο ΕΛΑΣ… απελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκ

Η Εποποιία 1940 και ο "Πορφυρός Λύκος": - Το "βρώμικο" σχέδιο των Ιταλών για τη διάλυση των Ελλήνων στο Ελληνοαλβανικό μέτωπο - Ποιος ήταν ο ρόλος του "πορφυρού λύκου" - Πως αποκαλύφθηκε το σχέδιο

 Το σχεδίαζαν καιρό πριν τον πόλεμο. Ένας απλός Έλληνας αστυνομικός όμως, με την επιμονή του, «ξετύλιξε» το κουβάρι που είχε πλέξει καλά η ιταλική αντικατασκοπεία.  «Πίσω από κάθε προδότη ή συνεργαζόμενο με τον εχθρό της πατρίδας, υπάρχει ένας πατριώτης, ένας γενναίος, που ξέρει πως το τιμιότερον και αγιότερον είναι η δόλια πατρίδα».

Πριν από 81 χρόνια, μετά το ηχηρό και το ιστορικό ΌΧΙ του Ιωάννη Μεταξά, ο ανθός της χώρας, τα ελληνόπουλα, κλήθηκαν να πολεμήσουν στα ελληνοαλβανικά σύνορα για να αντιμετωπίσουν τους Ιταλούς. Οι μάχες τους ένδοξες. Γράφτηκαν στην ιστορία.

Σήμερα  σας αποκαλύπτουμε ότι για μια συγκυρία γεγονότων που προηγήθηκε των μαχών δεν κινδύνεψαν οι Έλληνες να πέσουν στην καλοστημένη παγίδα των Ιταλών που είχαν «χτίσει» ένα βρώμικο σχέδιο.

Ο καταξιωμένος δημοσιογράφος και ιστορικός συγγραφέας Πέτρος Κασιμάτης μέσα από το βιβλίο του «Πορφυρός Λύκος» φέρνει στο φως το σχέδιο των Ιταλών. Το Secret Flag.

Σύμφωνα με αυτό, Ιταλοί αξιωματικοί που μιλούσαν πολύ καλά ελληνικά, θα φορούσαν στολές ανώτερων και ανώτατων αξιωματικών, θα παρεισέφρεαν στα ελληνικά τάγματα και με εντολές τους θα δημιουργούσαν σύγχυση, ώστε να οδηγήσουν στον θάνατο δεκάδες παληκαριά για να κατακτήσουν οι Ιταλοί μια εύκολη νίκη, προελαύνοντας στη χώρα μας.

Σύμφωνα με την έρευνα που διενήργησε ο κ. Πέτρος Κασσιμάτης, μια λεπτομέρεια, οι επωμίδες αλλά και η παρατηρητικότητα ενός Έλληνα αξιωματικού αποκάλυψαν το σχέδιό τους.

Κωδικός αποστολής secret flag. Ποιο ήταν το σχέδιο των Ιταλών;

«Η Ιταλική κατασκοπεία δεν διακρίθηκε για τις επιδόσεις της στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και το σχέδιο False Flag δηλαδή το πολεμικό τέχνασμα να πλησιάζεις ύπουλα τον εχθρό σου σε καιρό πολέμου με τα ίδια εθνόσημα, τα ίδια χρώματα και σύμβολα προκειμένου να τον εξουδετερώσεις».

Ο Ιταλός πράκτορας Μοντίνι, ήταν ο εμπνευστής του σατανικού σχεδίου. Θεωρείτε ότι ήταν η ιταλική κατασκοπεία πολύ μπροστά για τα δεδομένα της εποχής; Πως θα τον χαρακτηρίζατε; Ποιο ήταν το προφίλ του;

«Ο Μοντίνι δεν ήταν τίποτα το σπουδαίο στον κόσμο των κατασκόπων. Ισχύει αυτό που γράφεται στη λογοτεχνία: «Δεν ήσουν τίποτα το σπουδαίο ποτέ, είπε το κάτι στο τίποτα».

Αυτός , όμως, που αξίζει να αναφερθεί καθώς μας αποκαλύπτει το θεατό και αθέατο πεδίο δράσης σχετικά με τους Ιταλούς Ελληνόφωνους αλπινιστές μεταμφιεσμένους σε Έλληνες αξιωματικούς που πρώτον, θα δολοφονούσαν τους διοικητές μονάδων της Πίνδου και δεύτερον, θα έδιναν ψευδείς διαταγές κι αλλοπρόσαλλες εντολές υποχώρησης, προκειμένου να δημιουργηθεί σύγχυση στο Ελληνικό μέτωπο.

Αυτός που αξίζει να αναφέρουμε είναι ο «Πορφυρός λύκος», ο Γερμανός κατάσκοπος που γνώριζε, καθώς οι Γερμανοί ακόμα και πριν την εισβολή των Ιταλών είχαν γνώση για το τι συμβαίνει κι είχαν την υψηλή εποπτεία μυστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Αυτός ήταν ο Χανς Ρίγκλερ, με 5 πλαστικές επεμβάσεις του προσώπου του ο οποίος μιλούσε 7 γλώσσες κι έδινε αναφορά μόνον στον ίδιο τον Χίτλερ και τον Φον Κανάρις, τον αρχηγό των Γερμανικών μυστικών υπηρεσιών».

Ουσιαστικά από την παρατηρητικότητα ενός Έλληνα αστυφύλακα, του Σωτήρη Πετρόπουλου και από το γεγονός που δεν μπορούσαν να φτιάξουν τις ελληνικές επωμίδες στην Ιταλία αποκαλύφθηκε το «βρώμικο» σχέδιο των Ιταλών;

«Ναι, χάρη στην παρατηρητικότητα ενός Έλληνα αξιωματικού, του Σωτήρη Πετρόπουλου, αποκαλύφθηκε το Ιταλικό σχέδιο με τις στολές και τις επωμίδες. Στην Ιταλία ήταν αδύνατο να φτιαχτούν αυτές οι στολές -ήταν αδύνατο εν καιρώ πολέμου να περάσουν τα σύνορα- χερσαία η θαλάσσια και ανακάλυψαν τον παράτολμο τρόπο από το ραφείο κέντρο της Αθήνας».

Στο βιβλίο σας αφήνετε να εννοηθεί πως Έλληνας ράφτης έφτιαξε τις στολές των Ιταλών για να δράσουν εναντίον των Ελλήνων. Κατά πόσο η παραδοχή αυτή ευσταθεί;

«Σε κάθε πόλεμο κάθε πλευρά φροντίζει να έχει με το μέρος της ανθρώπους χρήσιμους για τη μυστική δράση. Αυτό επιτυγχάνεται είτε με εκβιασμό, είτε πληρώνοντας αδρά, είτε με διάφορα άλλα ανταλλάγματα».

Σας θλίβει που Έλληνες στρέφονται εναντίον των Ελλήνων; Είναι η κατάρα του λαού μας αυτή;

«Δεν με θλίβει τίποτα. Πίσω από κάθε προδότη ή συνεργαζόμενο με τον εχθρό της πατρίδας, υπάρχει ένας πατριώτης, ένας γενναίος που ξέρει πως το τιμιότερον και αγιότερον είναι η δόλια πατρίδα».

Τέλος, ποιο είναι το δικό σας μήνυμα για την φετινή επέτειο του «ΟΧΙ»;

«Το δικό μου μήνυμα είναι ότι το ΟΧΙ νίκησε το φόβο. Νίκησε τη βαρβαρότητα. Το συγκλονιστικό ΟΧΙ της ιστορίας μας νίκησε το φόβο.

Όταν η πατρίδα είναι ενωμένη, το ΟΧΙ του 2021 μας εμπνέει και μας σημαδεύει . Ενισχύει την ασπίδα μας. Οξυγονώνει την αυτοπεποίθησή μας.

Μας βροντοφωνάζει πως η Ελλάδα αντέχει, αν ο κρότος της μάχης μας βρίσκει ενωμένους!».

Το σχέδιο των Ιταλών και πώς «ξεσκεπάστηκε»

Το χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του Πέτρου Κασιμάτη έχει ως εξής:

«Το σχέδιο Μοντίνι, είχε εγκριθεί τόσο από τον πρεσβευτή Γκράτσι όσο και από το ιταλικό επιτελείο, το οποίο μάλιστα έστειλε και συγχαρητήρια. Είναι πιθανό το κόψιμο και το ράψιμο των στολών να είχε γίνει στην Ιταλία με ύφασμα όμοιο με αυτό που γίνονταν οι στολές των Ελλήνων αξιωματικών. Είναι επίσης πιθανό οι στολές κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από ράφτη του οποίου το όνομα δεν έγινε γνωστό. Ο Μοντίνι είχε επίσης προμηθευτεί και πολιτικά. Εκείνο που του έλειπε ήταν οι επωμίδες, που δεν μπορούσαν να του τις φτιάξουν στην Ιταλία. Πήγε λοιπόν και τις παρήγγειλε σ’ένα ειδικό κατάστημα της Στοάς Αρσακείου στο κέντρο της Αθήνας. Ο Μοντίνι μιλούσε θαυμάσια ελληνικά γιατί η μητέρα του ήταν Κερκυραία.

Το χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του Πέτρου Κασιμάτη έχει ως εξής:

«Το σχέδιο Μοντίνι, είχε εγκριθεί τόσο από τον πρεσβευτή Γκράτσι όσο και από το ιταλικό επιτελείο, το οποίο μάλιστα έστειλε και συγχαρητήρια. Είναι πιθανό το κόψιμο και το ράψιμο των στολών να είχε γίνει στην Ιταλία με ύφασμα όμοιο με αυτό που γίνονταν οι στολές των Ελλήνων αξιωματικών. Είναι επίσης πιθανό οι στολές κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα από ράφτη του οποίου το όνομα δεν έγινε γνωστό. Ο Μοντίνι είχε επίσης προμηθευτεί και πολιτικά. Εκείνο που του έλειπε ήταν οι επωμίδες, που δεν μπορούσαν να του τις φτιάξουν στην Ιταλία. Πήγε λοιπόν και τις παρήγγειλε σ’ένα ειδικό κατάστημα της Στοάς Αρσακείου στο κέντρο της Αθήνας. Ο Μοντίνι μιλούσε θαυμάσια ελληνικά γιατί η μητέρα του ήταν Κερκυραία.

Ο Μοντίνι παρουσιάστηκε ως Ρωμιός ράφτης στο κατάστημα της Στοάς Αρσακείου και παρήγγειλε τις επωμίδες, δηλώνοντας ότι τις χρειάζεται για να συμπληρώσει τις στολές των πελατών του. Εκείνο τον καιρό υπηρετούσε στο κέντρο της ελληνικής κατασκοπείας ένα σπουδαίο λαγωνικό με ασήμαντο βαθμό και με μεγάλα επιτεύγματα, ο αστυφύλακας Σωτήριος Πετρόπουλος. Ο αστυφύλακας περιδιαβαίνοντας στην οδό Πανεπιστημίου έξω από τη Στοά Αρσακείου, είδε τον στρατιωτικό ακόλουθο της Ιταλίας να βγαίνει από το αυτοκίνητο του και τον παρακολούθησε. Ο Έλληνας αστυνομικός έδρασε ανεξάρτητα, χωρίς να αναφέρει τίποτε στους προϊστάμενους του. Είδε από την απέναντι βιτρίνα τον Μοντίνι να παραλμβάνει ένα δέμα με επωμίδες, να πληρώνει τον λογαριασμό και να προχωρεί προς την έξοδο. Τότε έτρεξε και τον τράβηξε από τον γιακά. «Αλτ! Πολίτσια Γκρέκα». Ο Ιταλός απώθησε τον αστυφύλακα, έβγαλε γρήγορα μια ιταλική σημαιούλα από το πορτοφόλι του, την κάρφωσε στο πέτο του και άρχισε να βρίζει τις ελληνικές αρχές και να διαμαρτύρεται. Αλλά αυτά δεν πτόησαν το λαγωνικό της ελληνικής αντικατασκοπείας. Ο τελευταίος είχε πιάσει με τα χέρια του το μισό πακέτο και δεν εννοούσε να το αφήσει. Έτσι τράβα ο ένας, τράβα ο άλλος σχίστηκε το περιτύλιγμα και «χύθηκαν» έξω οι επωμίδες. Με τη φασαρία έτρεξαν πολίτες και αστυνομικοί. Ο Μοντίνι έδειξε την ταυτότητα του στον προστρέξαντα υπαστυνόμο, ότι είναι στρατιωτικός ακόλουθος της Ιταλίας και τον άφησαν ελεύθερο. Του πήραν όμως τις επωμίδες και τις μετέφεραν στο Κέντρο Αλλοδαπών. Έλαβε γνώση αμέσως ο υπουργός Ασφαλείας Μανιαδάκης, ο οποίος ενέκρινε την ενέργεια του οργάνου.

Δεν πέρασαν όμως παρά λίγες ώρες και ο πρεσβευτής της Ιταλίας Γκράτσι ζήτησε επειγόντως ακρόαση από τον πρωθυπουργό Μεταξά. Το διάβημα του Γκράτσι ήταν εξαιρετικά έντονο. Ο Μεταξάς έλαβε αμέσως θέση αντεπίθεσης. «Δε μου λέτε κύριε πρέσβη», ρώτησε, «τι τις ήθελε τις επωμίδες ο στρατιωτικός σας ακόλουθος».

Όλη αυτή την σκηνή ανασύρει ο Πέτρος Κασιμάτης, όπως και πολλά ακόμη άγνωστα κομμάτια του παζλ της ιστορίας εκείνης της περιόδου.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο δημοσιογράφος των «The Times» John Carr έγραψε για το έργο του Έλληνα δημοσιογράφου: «Το βιβλίο του Πέτρου Κασιμάτη έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό».

Το σχεδίαζαν καιρό πριν τον πόλεμο. Ένας απλός Έλληνας αστυνομικός όμως, με την επιμονή του, «ξετύλιξε» το κουβάρι που είχε πλέξει καλά η ιταλική αντικατασκοπεία.  «Πίσω από κάθε προδότη ή συνεργαζόμενο με τον εχθρό της πατρίδας, υπάρχει ένας πατριώτης, ένας γενναίος, που ξέρει πως το τιμιότερον και αγιότερον είναι η δόλια πατρίδα».

Έπος 1940: - Όταν οι ΗΠΑ υμνούσαν τις Ελληνικές λόγχες - "Οι Έλληνες είχαν τις ξιφολόγχες και το ηθικό τους" - " Πως γινόντουσαν αόρατοι από τα εχθρικά αεροσκάφη"

 

Έφοδος Ελλήνων στρατιωτών με ξιφολόγχη στο μέτωπο της Αλβανίας. Ο ανταποκριτής των New York Times επεσήμαινε ότι οι αρχαϊκές μέθοδοι πολέμου των αμυνομένων, μαζί με την επινοητικότητά τους στο πεδίο, αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές από τα άρματα και τις μηχανοκίνητες μονάδες των Ιταλών.
 

«Είχαν τις ξιφολόγχες τους. Το ηθικό τους. Και τα κλαδιά των πεύκων. Κι απέναντι, οι Ιταλοί είχαν τα άρματά τους, αλλά δεν ήξεραν τι να τα κάνουν.»: Αυτό διαπίστωνε ο ανταποκριτής των New York Times στο ενθουσιώδες ρεπορτάζ του που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 24ης Νοεμβρίου του 1940 στη μεγάλη αμερικανική εφημερίδα.

Είχαν τις ξιφολόγχες τους. Το ηθικό τους. Και τα κλαδιά των πεύκων. Κι απέναντι, οι Ιταλοί είχαν τα άρματά τους, αλλά δεν ήξεραν τι να τα κάνουν. Με πενιχρά μέσα, αλλά με πολλή επινοητικότητα και επιδεξιότητα στο πεδίο, κατάφεραν οι Έλληνες να υπερισχύσουν των καλύτερα εξοπλισμένων αντιπάλων τους στο αλβανικό μέτωπο. Αυτό διαπίστωνε ο ανταποκριτής των New York Times στο ενθουσιώδες ρεπορτάζ του που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 24ης Νοεμβρίου του 1940 στη μεγάλη αμερικανική εφημερίδα.

Πρόκειται για μία από τις πρώτες ανταποκρίσεις, γραμμένη σχεδόν ένα μήνα μετά την κήρυξη του πολέμου, που επικαλείται και μαρτυρίες των στρατιωτών οι οποίοι μόλις είχαν αρχίσει να επιστρέφουν τραυματίες στα μετόπισθεν. Είναι μια γλαφυρή ιστορική αφήγηση, όπου όχι μόνο καταγράφονται λεπτομερώς οι μέθοδοι που είχαν επιστρατευθεί στο θέατρο των επιχειρήσεων, αλλά αποτυπώνεται και η εντύπωση που είχε προκαλέσει στην άλλη άκρη του Ατλαντικού ο ελληνικός αγώνας.

Ο συντάκτης ξεκινάει από αυτό: από την έκπληξη για το γεγονός ότι μια μικρή ευρωπαϊκή χώρα κατάφερνε αυτό που άλλες, μεγαλύτερες, είχαν αποτύχει: «Για πρώτη φορά σε αυτόν τον πόλεμο», γράφει, «με την εξαίρεση της βραχείας νορβηγικής εκστρατείας, οι πολεμικές επιχειρήσεις στο ελληνοϊταλικό μέτωπο πραγματοποιούνται σύμφωνα με ένα παλαιό επιχειρησιακό πρότυπο. Η μηχανοκίνηση και τα σύγχρονα όπλα δεν υπερτερούν της πολεμικής δεξιότητας και του θάρρους των Ελλήνων στρατιωτών».

Ο Αμερικανός ανταποκριτής επικαλείται έμπειρους στρατιωτικούς παρατηρητές, οι οποίοι του επισημαίνουν ότι «τα τρία τέταρτα των μαχών στα αλβανικά σύνορα πραγματοποιούνται, επί του παρόντος, με ξιφολόγχες και τυφέκια, παρόμοια με εκείνα που χρησιμοποιούνταν πριν από είκοσι πέντε χρόνια. Οι μαρτυρίες των τραυματιών που επιστρέφουν από το μέτωπο υποδεικνύουν ότι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό των εχθροπραξιών είναι οι μάχες σώμα με σώμα».

Ακολουθεί αναλυτική περιγραφή των τεχνασμάτων που από τις πρώτες ώρες του πολέμου χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες στρατιώτες με μεγάλη επιτυχία, καθώς η ελληνική αντεπίθεση είχε ξεκινήσει στις 14 Νοεμβρίου 1940 και σε οκτώ ημέρες είχε καταφέρει να αναγκάσει τους Ιταλούς να εγκαταλείψουν την Κορυτσά. Δύο ημέρες μετά, οι Times της Νέας Υόρκης εξηγούσαν πώς είχε επιτευχθεί ο άθλος: «Οι Έλληνες έφεραν εις πέρας εγχειρήματα με εξαιρετική επιτυχία εφαρμόζοντας “πρωτόγονες” τεχνικές. Αψήφησαν χωρίς δισταγμό όλα τα προσκόμματα και ρίχτηκαν στη μάχη. Υπάρχουν αναρίθμητες αναφορές για μικρές ομάδες Ελλήνων στρατιωτών που αιχμαλωτίζουν αιφνιδιαστικά τα ισχυρά τσιμεντένια οχυρά του εχθρού, με τυφέκια, ξιφολόγχες και ίσως λίγες χειροβομβίδες.

»Για να καταστούν αόρατοι από τα εχθρικά αεροσκάφη, οι Ελληνες στρατιώτες προελαύνουν, μέσα από ορεινά φαράγγια, κρατώντας, σαν ομπρέλες πάνω από τα κεφάλια τους, κλαδιά πεύκων. Το στοιχειώδες καμουφλάζ αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικό. Σε κάποιες περιπτώσεις, εξάλλου, οι Ελληνες κατάφεραν να εξοικονομήσουν πυρομαχικά, πλήττοντας τους εχθρούς με μεγάλα αγκωνάρια, ακριβώς όπως έκαναν και οι πρόγονοί τους στον πόλεμο για την ανεξαρτησία του 1821.

»Ο πολεμικός εξοπλισμός, όλμοι, τυφέκια, κανόνια, που χρησιμοποιούνται στις μάχες, μεταφέρεται με μουλάρια. Στην πραγματικότητα, μόλις πρόσφατα ο ελληνικός στρατός απέκτησε μηχανοκίνητα μέσα, εξέλιξη για την οποία πρέπει να ευχαριστεί τους Ιταλούς που εγκατέλειψαν πολύτιμο στρατιωτικό υλικό κατά τις διαδοχικές άτακτες υποχωρήσεις τους».

Η σύγκριση

Ο συντάκτης του άρθρου εξηγεί ότι η τεχνολογική υπεροχή των επιτιθέμενων αποδείχθηκε ανώφελη λόγω της μορφολογίας των εδάφους. Νέου τύπου πολεμικά μέσα, που είχαν ήδη δοκιμαστεί σε προηγούμενες μάχες στην Ευρώπη, ήταν απρόσφορα για την αναμέτρηση στα βουνά της Ηπείρου: «Στην Πολωνία και στη Φλάνδρα», γράφει, «οι μηχανοκίνητες μονάδες έκαναν περίπατο. Χάρη στο επίπεδο έδαφος αυτές οι μονάδες κατάφεραν να καλύψουν τάχιστα τεράστιες αποστάσεις. Το θάρρος εκείνων που τις αντιμετώπισαν δεν απέδωσε. Tανκς, τεθωρακισμένα οχήματα και βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης απλώς συνέχιζαν να βάλλουν τον αντίπαλο κατά κύματα. Τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά στις μάχες που σήμερα μαίνονται στις ορεινές περιοχές των αλβανικών συνόρων. Τα μηχανοκίνητα μέσα είναι, σχεδόν, περιττά.

»Οι Ελληνες στρατιώτες αναγκάστηκαν να βασιστούν στις αρχαϊκές μεθόδους επίθεσης, με εντυπωσιακή επιτυχία. Πρόκειται για ένα είδος πολέμου στο οποίο η ανθρώπινη ψυχή διαδραματίζει και πάλι ρόλο. Το ανθρώπινο στοιχείο είναι σημαντικό. Το θερμό αίμα είναι πιο πολύτιμο από τη βενζίνη.

»Από την άλλη, οι Ιταλοί βασίστηκαν στα πιο σύγχρονα οπλικά μέσα, προσπαθώντας, χωρίς αμφιβολία, να πραγματοποιήσουν ένα είδος ορεινού γερμανικού blitzkrieg, αστραπιαίας προέλασης. Απέτυχαν.»Ο πολεμικός εξοπλισμός, όλμοι, τυφέκια, κανόνια, που χρησιμοποιούνται στις μάχες, μεταφέρεται με μουλάρια. Στην πραγματικότητα, μόλις πρόσφατα ο ελληνικός στρατός απέκτησε μηχανοκίνητα μέσα, εξέλιξη για την οποία πρέπει να ευχαριστεί τους Ιταλούς που εγκατέλειψαν πολύτιμο στρατιωτικό υλικό κατά τις διαδοχικές άτακτες υποχωρήσεις τους».

Η σύγκρισηΟ συντάκτης του άρθρου εξηγεί ότι η τεχνολογική υπεροχή των επιτιθέμενων αποδείχθηκε ανώφελη λόγω της μορφολογίας των εδάφους. Νέου τύπου πολεμικά μέσα, που είχαν ήδη δοκιμαστεί σε προηγούμενες μάχες στην Ευρώπη, ήταν απρόσφορα για την αναμέτρηση στα βουνά της Ηπείρου: «Στην Πολωνία και στη Φλάνδρα», γράφει, «οι μηχανοκίνητες μονάδες έκαναν περίπατο. Χάρη στο επίπεδο έδαφος αυτές οι μονάδες κατάφεραν να καλύψουν τάχιστα τεράστιες αποστάσεις. Το θάρρος εκείνων που τις αντιμετώπισαν δεν απέδωσε. Tανκς, τεθωρακισμένα οχήματα και βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης απλώς συνέχιζαν να βάλλουν τον αντίπαλο κατά κύματα. Τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά στις μάχες που σήμερα μαίνονται στις ορεινές περιοχές των αλβανικών συνόρων. Τα μηχανοκίνητα μέσα είναι, σχεδόν, περιττά.

»Οι Ελληνες στρατιώτες αναγκάστηκαν να βασιστούν στις αρχαϊκές μεθόδους επίθεσης, με εντυπωσιακή επιτυχία. Πρόκειται για ένα είδος πολέμου στο οποίο η ανθρώπινη ψυχή διαδραματίζει και πάλι ρόλο. Το ανθρώπινο στοιχείο είναι σημαντικό. Το θερμό αίμα είναι πιο πολύτιμο από τη βενζίνη.

»Από την άλλη, οι Ιταλοί βασίστηκαν στα πιο σύγχρονα οπλικά μέσα, προσπαθώντας, χωρίς αμφιβολία, να πραγματοποιήσουν ένα είδος ορεινού γερμανικού blitzkrieg, αστραπιαίας προέλασης. Απέτυχαν. Ενας από τους λόγους της αποτυχίας τους είναι ότι δεν κατάφεραν να αντιληφθούν τις τακτικές που απαιτεί η συγκεκριμένη μορφολογία του εδάφους. Επίσης, υποτίμησαν τον χαρακτήρα των Ελλήνων και το αρχέγονο ένστικτο υπεράσπισης των εστιών και της τιμής».

Ο ανταποκριτής μεταφέρει και τον σαρκασμό ενός αξιωματικού του ελληνικού στρατού, ο οποίος δήλωσε στους New York Times ότι «οι Ιταλοί ήταν σαν παιδιά με τα καινούργια μηχανοκίνητα παιχνίδια τους. Ενιωσαν ότι με κάποιον τρόπο θα έπρεπε να εντυπωσιάσουν με αυτά τον κόσμο».

To ρεπορτάζ επισημαίνει τα λάθη στον στρατηγικό σχεδιασμό και την ψυχολογική τους επίπτωση στο στράτευμα. «Οι Ιταλοί συχνά παρεμπόδιζαν τις ίδιες τους τις κινήσεις, και τελικά συνέβαλαν στην ήττα τους, από την εμμονή μεταφοράς αντιαρματικών όπλων στα ορεινά πεδία, παρότι το Γενικό Στρατηγείο τους έπρεπε να γνωρίζει ότι δεν θα είχαν καμία χρησιμότητα. Με αυτόν τον τρόπο, οι Ιταλοί υπονόμευσαν οι ίδιοι τον σκοπό τους, επενδύοντας υπέρμετρα στη σφοδρή, εμπρηστική προπαγάνδα. Από τις ανακρίσεις Ιταλών αιχμαλώτων προκύπτει ότι οι περισσότεροι είχαν παραπλανηθεί και πίστευαν ότι οι Ελληνες θα τους καλωσόριζαν σαν επισκέπτες. Οταν η αλήθεια αποκαλύφθηκε, το σοκ ήταν τεράστιο, προκαλώντας τέτοια καταρράκωση του ηθικού τους, ώστε επήλθε η συντριπτική τους ήττα». από τους λόγους της αποτυχίας τους είναι ότι δεν κατάφεραν να αντιληφθούν τις τακτικές που απαιτεί η συγκεκριμένη μορφολογία του εδάφους. Επίσης, υποτίμησαν τον χαρακτήρα των Ελλήνων και το αρχέγονο ένστικτο υπεράσπισης των εστιών και της τιμής».

Ο ανταποκριτής μεταφέρει και τον σαρκασμό ενός αξιωματικού του ελληνικού στρατού, ο οποίος δήλωσε στους New York Times ότι «οι Ιταλοί ήταν σαν παιδιά με τα καινούργια μηχανοκίνητα παιχνίδια τους. Ένιωσαν ότι με κάποιον τρόπο θα έπρεπε να εντυπωσιάσουν με αυτά τον κόσμο».

To ρεπορτάζ επισημαίνει τα λάθη στον στρατηγικό σχεδιασμό και την ψυχολογική τους επίπτωση στο στράτευμα. «Οι Ιταλοί συχνά παρεμπόδιζαν τις ίδιες τους τις κινήσεις, και τελικά συνέβαλαν στην ήττα τους, από την εμμονή μεταφοράς αντιαρματικών όπλων στα ορεινά πεδία, παρότι το Γενικό Στρατηγείο τους έπρεπε να γνωρίζει ότι δεν θα είχαν καμία χρησιμότητα. 

Με αυτόν τον τρόπο, οι Ιταλοί υπονόμευσαν οι ίδιοι τον σκοπό τους, επενδύοντας υπέρμετρα στη σφοδρή, εμπρηστική προπαγάνδα. Από τις ανακρίσεις Ιταλών αιχμαλώτων προκύπτει ότι οι περισσότεροι είχαν παραπλανηθεί και πίστευαν ότι οι Έλληνες θα τους καλωσόριζαν σαν επισκέπτες. Όταν η αλήθεια αποκαλύφθηκε, το σοκ ήταν τεράστιο, προκαλώντας τέτοια καταρράκωση του ηθικού τους, ώστε επήλθε η συντριπτική τους ήττα».

Πόλεμος 1940: - Γιατροί και νοσηλευτές - Το "άλλο" Έπος των Ελλήνων

 

 Ιωάννης Β. Δασκαρόλης

Οι προσπάθειες αναδιοργάνωσης την περίοδο 1936-1940

Η Ελλάδα την περίοδο 1926-1932 είχε ελαχιστοποιήσει τις στρατιωτικές δαπάνες λόγω της δημοσιονομικής αδυναμίας από τα χρέη της πολεμικής δεκαετούς περιόδου που προηγήθηκε αλλά και των πόρων που δαπανήθηκαν για την αποκατάσταση των προσφύγων. Αλλά και οι ευρύτερες εξελίξεις σε διεθνές (ίδρυση Κοινωνίας των Εθνών) και τοπικό επίπεδο (ελληνοτουρκική φιλία) καθησύχαζαν τη βενιζελική πολιτική ηγεσία της περιόδου ότι δεν θα ακολουθούσαν νέες πολεμικές συγκρούσεις για την Ελλάδα στο εγγύς μέλλον. Η άνοδος του Χίτλερ στη Γερμανία το 1933 και η εισβολή της Ιταλίας του Μουσολίνι στην Αβησσυνία το 1935, κατέστησαν τον επανεξοπλισμό της χώρας επείγουσα προτεραιότητα.

Ανάμεσα στις πρώτες πρωτοβουλίες του αρχηγού ΓΕΣ αντιστράτηγου Αλέξανδρου Παπάγου και της  κυβέρνησης Μεταξά για την προετοιμασία του Ελληνικού Στρατού (Ε.Σ.) ήταν και ο εκσυγχρονισμός των υγειονομικών υπηρεσιών του, καθώς ο σχετικός έλεγχος στο διαθέσιμο υγειονομικό υλικό του Ε.Σ. από τη Διεύθυνση Υγειονομικής Υπηρεσίας υπήρξε απογοητευτικός. 

Το προσωπικό που διέθετε η υπηρεσία ήταν ανεπαρκές, τα 4/5 των επιδέσμων που υπήρχαν διαθέσιμοι ήταν ακατάλληλοι, 50 οχήματα του υγειονομικού σε σύνολο 350 ήταν εκτός χρήσης, ενώ υπήρχε παντελής έλλειψη στρατιωτικών χειρουργείων (1). Με το υγειονομικό υλικό που είχε αγοραστεί από την κυβέρνηση Τσαλδάρη το 1935 μπορούσε να εφοδιαστεί επαρκώς μόνο ένα Σώμα Στρατού από τα συνολικά 5 που φιλοδοξούσε να αναπτύξει ο Ε.Σ. στο πεδίο. 

Έτσι, την τετραετία 1936 – 1940 ο Ε.Σ. διέθεσε πιστώσεις 100.000.000 δρχ. μόνο για αγορά υγειονομικού υλικού, ενώ διέθεσε ακόμη 22.000.000 δρχ. για αγορά σκηνών υγειονομικού ενδιαφέροντος. Στα ποσά αυτά υπήρχαν δαπάνες για 490.000 επιδέσμους, συσκευές αυτόματης παροχής οξυγόνου, 5.100 κλίνες εκστρατείας, 15.742 κλινοσκεπάσματα, 3.000 φορεία, χειρουργικά υλικά, φάρμακα και 308 μοτοσυκλέτες κ.ά. Το επείγον της αγοράς τους μπορεί να γίνει αντιληπτό και από το γεγονός ότι η παραγγελία υγειονομικού υλικού αξίας 12.975.500 δρχ. έγινε στις 2 Ιουνίου 1936: η πρώτη παραγγελία στο πλαίσιο επανεξοπλισμού (2). 

Η προμήθεια όλου του υγειονομικού υλικού έγινε κυρίως από το εξωτερικό σε αρκετά υψηλές τιμές λόγω του πολέμου που πλησίαζε (3), ενώ μετά το 1939 οι χώρες που προμήθευαν τα υλικά ήταν ήδη σε εμπόλεμη κατάσταση. Έτσι ο Ελληνικός Στρατός κατάφερε να σχηματίσει 46 υπαίθρια χειρουργεία εκστρατείας που απαιτούνταν για να εξοπλιστούν επαρκώς οι μονάδες του, ενώ προχώρησε και στο σχηματισμό νοσηλευτικών τμημάτων τραυματιοφορέων και άλλων υγειονομικών υπηρεσιών. Επίσης δημιουργήθηκε αυτόνομο τμήμα παραγωγής ορών και εμβολίων (αντιτετανικού, αντιτυφοειδούς κ.λπ.), υπηρεσία χρήσιμη και εν καιρώ ειρήνης. Υπήρξαν όμως και πολλές άλλες ανάγκες που εντοπίστηκαν από τις αρμόδιες υπηρεσίες και καταρτίστηκαν σχέδια για να καλυφθούν έστω μερικώς, αλλά κάτι τέτοιο δεν κατέστη εφικτό μέχρι την έναρξη του πολέμου το 1940. Ο βασικός λόγος ήταν η έλλειψη πόρων και οικονομικών πιστώσεων, αλλά και η επιλογή της ηγεσίας του Ε.Σ. να καλύψει άλλες πιο επείγουσες ανάγκες.

Ο πόλεμος

Η 28η Οκτωβρίου 1940 βρήκε τις υγειονομικές υπηρεσίες του Στρατού. σε προχωρημένο στάδιο αναδιοργάνωσης, αλλά όχι σε κατάσταση πλήρους λειτουργικότητας. Ο διοικητής της Υγειονομικής Υπηρεσίας ήταν ο υποστράτηγος Υγειονομικού Αριστοτέλης Σερμπέτης με γενικό αρχίατρο τον Επαμεινώνδα Γκινάκα και έδρα το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» όπως άλλωστε και η διοίκηση του Ε.Σ. Μέσα σε 15 μέρες από την επιστράτευση, οι υγειονομικές υπηρεσίες του στρατού είχαν αναπτύξει 20.000 κλίνες στα νοσοκομεία κοντά στο μέτωπο και άλλες 10.000 κλίνες στα νοσοκομεία των μετόπισθεν. Όπως προέβλεπε το σχέδιο, επιτάχθηκαν οι απαιτούμενες ποσότητες ιατροφαρμακευτικού υλικού δημιουργώντας ένα απόθεμα τριών μηνών. Βάσει του ίδιου σχεδίου προσκολλήθηκαν τα υπαίθρια χειρουργεία στις μεγάλες μονάδες, ενώ οργανώθηκαν τα στάδια της αρχικής περίθαλψης και της μετέπειτα διακομιδής των τραυματιών και των ασθενών από την πρώτη γραμμή μέχρι στα τακτικά νοσοκομεία, ενώ λειτούργησε και πλωτό νοσοκομείο στην Πρέβεζα.

Καθώς αύξαναν οι μάχες στο μέτωπο και ο πόλεμος έδειχνε το απάνθρωπο πρόσωπό του, οι ανάγκες σε περίθαλψη τραυματιών ξεπέρασαν σύντομα τις δυνατότητες του Ε.Σ. και υπερκέρασαν κάθε υπολογισμό προπολεμικά. Το κενό καλύφθηκε από τον ενθουσιασμό των Ελλήνων ασχέτως ηλικίας και οικονομικής κατάστασης που είτε εισέφεραν οικονομικά είτε προσήλθαν και πρόσφεραν εθελοντική εργασία. Εκατοντάδες γιατροί, καθηγητές πανεπιστημίου και πολίτες που δεν στρατεύτηκαν προσήλθαν εθελοντές για να βοηθήσουν, η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ έθεσε τα μέλη της στην υπηρεσία του κράτους, ομοίως και ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών. Ο Ερυθρός Σταυρός πρόσφερε νοσοκομεία εκστρατείας 1.000 κλινών συνολικά, ενώ προσήλθαν ως εθελόντριες για να προσφέρουν υπηρεσίες περίθαλψης σχεδόν τρεις χιλιάδες νοσοκόμες του.

Από τις πρώτες εβδομάδες του ελληνοϊταλικού πολέμου το σύστημα των υγειονομικών υπηρεσιών του Ελληνικού Στρατού αντιμετώπισε δυσκολίες στη διακομιδή των τραυματιών και στην περίθαλψή τους λόγω του ορεινού εδάφους και των κακών καιρικών συνθηκών. Η μεταφορά από την πρώτη γραμμή γινόταν αρχικά με φορείο και συνεχιζόταν είτε με κτήνη είτε με μεταγωγικά αυτοκίνητα. Οι Έλληνες υγειονομικοί επέδειξαν αυταπάρνηση και αυτοθυσία στο έργο τους υποβοηθούμενοι αποφασιστικά από τους κατοίκους της Ηπείρου όλων των ηλικιών, που συνέδραμαν μεταφέροντας τραυματίες στα μετόπισθεν ή φάρμακα και υγειονομικό υλικό μέχρι την πρώτη γραμμή (4).

Άλλο σημαντικό πρόβλημα ήταν η δράση της ιταλικής αεροπορίας που δεν έκανε διάκριση μεταξύ ενόπλων και αόπλων τμημάτων. Αυτό ανάγκασε τη διοίκηση του Β΄ Σώματος Στρατού να εκδώσει διαταγή ώστε όλες οι μετακινήσεις των τραυματιών να γίνονται μόνο νύχτα για λόγους ασφαλείας του προσωπικού. Αλλά και τα ορεινά χειρουργεία λειτουργούσαν στην ύπαιθρο εκτός των σκηνών τους, καθώς η ιταλική αεροπορία τις βομβάρδισε αδιαφορώντας για τον χαρακτηριστικό κόκκινο σταυρό που έφεραν (5).

Ελληνική αντεπίθεση

Βάσει του σχεδίου επιστράτευσης, μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 1940 είχαν αναπτυχθεί κατά μήκος του μετώπου 11 μεραρχίες Πεζικού, 1 ταξιαρχία Ιππικού και 2 ταξιαρχίες Πεζικού, συνολικής δύναμης 300.000 οπλιτών. Τότε ο ΕΣ ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων με μια συνολική νικηφόρα αντεπίθεση, που όμως αύξησε τις απώλειες σε νεκρούς αλλά και σε τραυματίες. Καθώς ο ΕΣ διείσδυε βαθύτερα στο βορειοηπειρωτικό έδαφος, μοιραία αυξάνονταν οι αποστάσεις για τη διακομιδή τραυματιών στα νοσοκομεία Ιωαννίνων, Κοζάνης, Φλώρινας και Γρεβενών. Μια τέτοια μεταφορά ενός τραυματία μπορούσε να διαρκέσει και 15 ώρες υπό αντίξοες συνθήκες και από δύσβατα μονοπάτια που τον καταπονούσαν υπέμενε αγόγγυστα το υγειονομικό προσωπικό, του οποίου ήταν άψογη η συμπεριφορά απέναντι και στους Ιταλούς τραυματίες.

Η δεύτερη φάση της ελληνικής αντεπίθεσης με κατεύθυνση προς Αυλώνα απελευθέρωσε τις πόλεις Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Αγιοι Σαράντα, Πρεμετή, Δέλβινο και Πόγραδετς ολοκληρώνοντας την απελευθέρωση της Β. Ηπείρου μέχρι τις 8 Μαρτίου 1941. Η μετακίνηση της γραμμής του μετώπου βορειότερα ανάγκασε τη διοίκηση της Υγειονομικής Υπηρεσίας να μεταφέρει αντίστοιχα και τις δομές της. Όλα τα φορητά ορεινά χειρουργεία του ΕΣ μεταφέρθηκαν από δύσβατα ορεινά δρομολόγια υπό συνεχή χιονόπτωση σε τοποθεσίες κοντά στο μέτωπο. Επίσης εγκαταστάθηκαν σε Κορυτσά και Αργυρόκαστρο φορητά νοσοκομεία και κέντρα διακομιδής τραυματιών από όλο το μέτωπο. Στη συνέχεια οι τραυματίες διακομίζονταν στα νοσοκομεία Φλώρινας και Αμυνταίου και από εκεί σιδηροδρομικώς στη Θεσσαλονίκη.

Συντονισμένη δράση ανέπτυξε και το επιδημιολογικό τμήμα του Υγειονομικού με συστηματική αποφθειρίαση των οπλιτών μέσω απολυμαντικών κλιβάνων, αποστειρώνοντας τα πόσιμα ύδατα κάθε περιοχής που καταλαμβανόταν, αλλά και με προσπάθειες για τη βελτίωση της ατομικής υγιεινής των οπλιτών.

Οι ανάγκες σε ιατροφαρμακευτικά υλικά συνεχώς αυξάνονταν και δοκίμαζαν τα όρια των δυνατοτήτων του υγειονομικού συστήματος του ΕΣ. Τα νοσοκομεία διατάχθηκαν να παραδώσουν τα πλεονάζοντα ιατροφαρμακευτικά υλικά τους, ενώ ειδική επιτροπή αξιωματικών επισκέφτηκε κάθε δομή υγείας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ψάχνοντας για διαθέσιμο υγειονομικό υλικό προς επίταξη. Το Τελωνείο Πειραιά διατάχθηκε να παραδώσει όλα τα αζήτητα ή κατασχεθέντα προϊόντα υγειονομικού ενδιαφέροντος, το υπουργείο Αγορανομίας πρόσφερε 500 χιλιόγραμμα κατάλληλου ελαστικού που χρησιμοποιήθηκαν για κατασκευή επιδέσμων. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών διατάχθηκε να παραδώσει με υποχρέωση επιστροφής όλα τα χειρουργικά εργαλεία που χρησιμοποιούνταν για την εκπαίδευση των φοιτητών του και ομοίως το ΙΚΑ διατάχθηκε να παραδώσει όλα τα χειρουργικά του εργαλεία με υποχρέωση επιστροφής τους. Οι αυξημένες ανάγκες σε διακομιδές υποχρέωσαν την ηγεσία του Υγειονομικού να επιτάξει και να προσθέσει τρία ατμόπλοια ως πλωτά νοσοκομεία για τη μεταφορά ασθενών από το μέτωπο. Υπολογίζεται ότι πάνω από 10.000 τραυματίες μεταφέρθηκαν με πλωτά μέσα προς την ηπειρωτική χώρα.

Τα κρυοπαγήματα

Από τον Δεκέμβριο του 1940 και μετά η νέα πρόκληση που αντιμετώπισε το Υγειονομικό του ΕΣ ήταν τα κρυοπαγήματα των στρατιωτών, οι οποίοι μετά τις αρχές Δεκεμβρίου πολέμησαν σε θερμοκρασίες πολλών βαθμών υπό το μηδέν, ενώ οι ντόπιοι κάτοικοι διαβεβαίωναν ότι ο χειμώνας του 1940-41 ήταν ο βαρύτερος των τελευταίων 25 ετών. Σταδιακά οι απώλειες από κρυοπαγήματα ξεπέρασαν τον αριθμό των τραυματιών σε ημερήσια βάση, προβληματίζοντας την ηγεσία του ΕΣ. Στα ελαφρά περιστατικά κρυοπαγημάτων α’ βαθμού, οι Έλληνες υγειονομικοί έκαναν εντριβές και εφάρμοζαν αλοιφές στα άκρα των στρατιωτών ώστε να αποκατασταθεί η κυκλοφορία του αίματος. Σε βαρύτερες περιπτώσεις προτιμήθηκε θεραπευτική αγωγή με τοπική αντισηψία, ενέσεις νοβοκαΐνης 0,5%, τοποθέτηση του μέλους σε ανάρροπη θέση και ακινησία, με καλά αποτελέσματα.

Η Υγειονομική Υπηρεσία έλαβε προληπτικά μέτρα. Διέταξε την εσωτερική και εξωτερική λίπανση των αρβυλών, κατασκευάστηκαν ειδικές βαμβακερές κάλτσες, επιτάχθηκαν όλα τα κλινοσκεπάσματα από το εμπόριο και τις βιομηχανίες. Επίσης δόθηκαν πρακτικές οδηγίες στους στρατιώτες πώς να αντιμετωπίζουν το ψύχος στα άκρα τους, ενώ τους μοιράστηκαν μάλλινα είδη από την Υγειονομική Υπηρεσία και από δέματα που προέρχονταν από τα μετόπισθεν. Η ανταπόκριση των Ελληνίδων στις ραδιοφωνικές εκκλήσεις ήταν συγκινητική, καθώς στήθηκε μια βιομηχανία πλεξίματος: τα είδη που παρασκευάζονταν (3.000 κομμάτια ημερησίως!) δίνονταν στον ΕΣ μέσω οργανώσεων όπως η Φανέλα του Στρατιώτου, είτε στέλνονταν στο μέτωπο μέσω ταχυδρομείου.

Η προσφορά των υγειονομικών σε αριθμούς

Το σύνολο των απωλειών του ΕΣ στον πόλεμο ήταν 689 αξιωματικοί και 12.636 οπλίτες, ενώ υπήρχαν και 1.248 εξαφανισθέντες. Οι τραυματίες που έτυχαν περίθαλψης από τις υγειονομικές υπηρεσίες του ΕΣ ήταν 1.484 αξιωματικοί και 61.179 οπλίτες. Από αυτούς, 39.912 νοσηλεύτηκαν στο Νοσηλευτικό Κέντρο Ιωαννίνων. Από την πλευρά του, το υγειονομικό προσωπικό είχε 23 νεκρούς γιατρούς, από τους οποίους οι 16 ήταν έφεδροι (6).

Ενδεικτικό περιστατικό των απωλειών: ο βομβαρδισμός του 2ου Στρατιωτικού Νοσοκομείου Ιωαννίνων ανήμερα το Πάσχα στις 20 Απριλίου 1941 από τη γερμανική αεροπορία είχε ως αποτέλεσμα 50 νεκρούς και τραυματίες σε υγειονομικό προσωπικό και νοσηλευομένους. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν έξι νοσοκόμες, ο διευθυντής του νοσοκομείου, αρχίατρος Γεώργιος Μαρκάκης, και ο καθηγητής Χειρουργικής και έφεδρος αρχίατρος Ξενοφών Κοντιάδης.

Η επιτυχημένη δράση των υγειονομικών υπηρεσιών του Στρατού βασίστηκε ως επί το πλείστον στην αυτοθυσία του προσωπικού του. Αναμφίβολα σημειώθηκαν επιμέρους αστοχίες και ελλείψεις, αλλά η γενική εικόνα αποτελεί παράσημο ύψιστης τιμής για τον Έλληνα υγειονομικό. Η σωστή και έγκαιρη νοσηλεία των τραυματιών εξύψωνε το ηθικό των μαχητών που γνώριζαν ότι αν τραυματίζονταν δεν θα εγκαταλείπονταν. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι καμία προσπάθεια των υγειονομικών υπηρεσιών δεν θα επαρκούσε αν δεν πλαισιωνόταν από την εθελοντική βοήθεια, υλική και μη, του ελληνικού λαού. Η παλλαϊκή ενθουσιώδης συμμετοχή των Ελλήνων, αδιακρίτως φύλου και ηλικίας, κάλυψε κενά, θεράπευσε αστοχίες, αποκατέστησε ισορροπίες και έδωσε την ευκαιρία στον Στρατό να φέρει εις πέρας την αποστολή του.

Σημειώσεις

(1) Αλέξανδρος Παπάγος, «Ο Ελληνικός Στρατός και η προς πόλεμον προπαρασκευή του (1923-1940)», εκδόσεις Πυρσός, Αθήνα 1945, σελ. 15.

(2) Πρακτικό υπ’ αριθμόν 3, 2ας Ιουνίου 1936, Κωνσταντίνος Δ. Βλάσσης, «Οι εξοπλισμοί της Ελλάδος 1936-1940», εκδόσεις Δούρειος Ιππος, Αθήνα 2013, σελ. 53.

(3) Γεώργιος Πολύχρους, «Αμυντικός σχεδιασμός και πολεμική προπαρασκευή του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου» (μεταπτυχιακή εργασία ΑΠΘ, Τμήμα Ιστορίας – Αρχαιολογίας), Θεσσαλονίκη 2016, σελ. 93-94.

(4) ΓΕΣ ΔΙΣ, «Η Υγειονομική Υπηρεσία του Στρατού κατά τον πόλεμο 1940-41», εκδόσεις ΔΙΣ, Αθήνα 1983, σελ. 43.

(5) Στο ίδιο, σελ. 173.

(6) Στο ίδιο, σελ. 182-191.

Ε.Α.Α.Σ/Παράρτημα Άρτας: - Εορτασμός της Εθνικής Επετείου, 28ης Οκτωβρίου 1940 - ΒΙΝΤΕΟ

     Με την πρέπουσα λαμπρότητα και υπερηφάνεια τελέσθηκε  στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου , η καθιερωμένη δοξολογία, για τον εορτασμό της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου 1940, από τον Μητροπολίτη Άρτας, κ.  Καλλίνικο.  

    Μετά το πέρας της Ιεράς Ακολουθίας, εψάλη Επιμνημόσυνη Δέηση στην πλατεία Αγίου Δημητρίου, έμπροσθεν του Ηρώου των Πεσόντων, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών πάντων των υπέρ Πίστεως και Πατρίδος αγωνισαμένων και πεσόντων. 

   Ακολούθως, πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη παρέλαση, με την εκκωφαντική απουσία των Ενόπλων Δυνάμεων καθόσον η κυβέρνηση φρόντισε να κλείσει το ιστορικό στρατόπεδο της Άρτας, που δημιουργήθηκε το 1913 με το θρυλικό και αήττητο 3/40 Ευζώνων, στην συνέχεια μετονομάσθηκε, σε 625 ΤΠ και 80 ΜΕ, ως εφεδρεία της VIII MΠ!  Στη συνέχεια λειτούργησε ως ΚΕΥΓ, Κέντρο νεοσυλλέκτων οπλιτών, 584 Μ/Π ΤΠ και στο τέλος "εκτελέσθηκε" από την σημερινή κυβέρνηση για να ενισχύσει έτι περαιτέρω τα Ιωάννινα γιατί εκλέγει ΠΕΝΤΕ βουλευτές και η Άρτα  μόνο ΔΥΟ 

   Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν εκ μέρους της Ε.Α.Α.Σ: 

    = Ο πρόεδρος   Σχης ε.α. Αλέξανδρος Παναγής

,   = Ο Αντιπρόεδρος Ανχης ε.α Ιωάννης Πετρούδης 

   = Ο Γραμματέας και Διαχειριστής χρηματικού Τχης ε.α  Δημήτριος Καλογήρου 

   = Ο Δημοσίων σχέσεων,   Λγος ε.α. Μιχαήλ Τσοφύλας