Στρατόπεδα µερικώς κερδισµένων και µεγάλων χαµένων διαµορφώνει η ρύθµιση της κυβέρνησης που δίνει «ψαλιδισµένα» αναδροµικά σε περίπου 1 εκατοµµύριο συνταξιούχους. Εκτός επιστροφών µένουν πάνω από 1 εκατοµµύριο χαµηλοσυνταξιούχοι που είχαν κάτω από 1.000 ευρώ µεικτά συνταξιοδοτικό εισόδηµα το 2012.
Ειδικοί επί της κοινωνικής ασφάλισης εκτιµούν πως εκτός αναδροµικών βρίσκονται περίπου 1,5 εκατοµµύριο συνταξιούχοι, δηλαδή το 60% του συνόλου. Επιστροφές αναδροµικών θα λάβουν µέχρι το τέλος του έτους οι υπόλοιποι, δηλαδή όσοι είχαν το 2012 άθροισµα κύριων, επικουρικών και µερισµάτων πάνω από 1.000 ευρώ µεικτά, είτε έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη είτε όχι.
Τα ποσά, ωστόσο, που θα εισπράξουν θα είναι για όλους µειωµένα από 800 έως 2.000 ευρώ περίπου σύµφωνα µε ειδικούς, καθώς τα χαµένα δώρα που αφορούν όλους και οι περικοπές των επικουρικών βγήκαν τελικά εκτός επιστροφών. Η ρύθµιση που ψηφίστηκε από τη Βουλή δίνει τα αναδροµικά του 11µήνου (11 Ιουνίου 2015 έως 13 Μαΐου 2016) µόνο από τις περικοπές των κύριων συντάξεων, ενώ προβλέπει πως οι συνταξιούχοι που θα τα λάβουν παραιτούνται από τις δυνητικές µελλοντικές διεκδικήσεις τους για καταργήσεις-µειώσεις δώρων και επικουρικών.
Αυτό δεν ισχύει για τους συνταξιούχους που έχουν προσφύγει στα δικαστήρια και τις εκκρεµείς ενώπιον των δικαστηρίων δίκες, καθώς σε αυτές και µόνο τις περιπτώσεις οι αξιώσεις για δώρα και επικουρικές παραµένουν ζωντανές και µετά την είσπραξη των αναδροµικών για τις κύριες. Νοµικοί κύκλοι προεξοφλούν νέο µπαράζ προσφυγών µέχρι το τέλος του έτους για τα χαµένα δώρα και τις περικοπές των επικουρικών που βγήκαν εκτός επιστροφών, µε αποτέλεσµα ο συνολικός λογαριασµός να πέσει από τα 3,9 δισ. ευρώ στο 1,4 δισ. ευρώ αναδροµικών, έστω και αν δεν έδινε εφάπαξ όλα τα ποσά σε όλους τους συνταξιούχους
Τώρα φαίνεται ότι «περίπου 900.000 θα ωφεληθούν, ενώ 1,5 εκατοµµύριο και πλέον χαµηλοσυνταξιούχοι στερούνται τα αναδροµικά των δώρων και των επικουρικών» δηλώνει ο πρώην υπουργός Εργασίας Γιώργος Κουτρουµάνης. Τα ποσά των επιστροφών από τις αντισυνταγµατικές µειώσεις των κύριων συντάξεων υπολογίζεται πως θα κυµανθούν από 550 έως 7.200 ευρώ, ενώ το µεσοσταθµικό ποσό κυµαίνεται, σύµφωνα µε ειδικούς της κοινωνικής ασφάλισης, σε 1.300-1.500 ευρώ.
- α. 1.000-1.100 ευρώ αναµένεται να λάβουν περί τα 550 ευρώ
- β. 1.100-1.500 ευρώ αναµένεται να λάβουν περί τα 800 ευρώ
- γ. 1.500-2.000 ευρώ αναµένεται να λάβουν περί τα 2.600 ευρώ
- δ. 2.000-3.000 ευρώ αναµένεται να λάβουν περί τα 5.500 ευρώ
Τα µεγάλα ποσά που αγγίζουν και ξεπερνούν τα 7.000 ευρώ αφορούν κυρίως συνταξιούχους µε άθροισµα συντάξεων το 2012 άνω των 3.000 ευρώ. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για διπλοσυνταξιούχους που εισπράττουν δύο η περισσότερες κύριες συντάξεις (π.χ. χηρείας και γήρατος ή δύο γήρατος εξ ιδίου δικαιώµατος από δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα κ.α.) και υψηλοσυνταξιούχους του ΙΚΑ, των ΔΕΚΟ – Τραπεζών και του ∆ηµοσίου που είχαν υψηλές και πολύ υψηλές συντάξεις το 2012.
«Ο σκοπός διεξαγωγής της πιλοτικής δίκης που απέβλεπε στην οριστική επίλυση των θεµάτων των αναδροµικών ουσιαστικά δεν επετεύχθη, αφού µεγάλες κατηγορίες συνταξιούχων θα αναγκαστούν είτε να συνεχίσουν δίκες που είναι σε εκκρεµότητα είτε να ξεκινήσουν νέες δεδοµένου ότι δεν δικαιώνονται κανενός ποσού αναδροµικών» δηλώνει ο δικηγόρος ∆ηµήτρης Μπούρλος, τ. εκδότης του περιοδικού «Νοµοθεσία - ΙΚΑ».
Οι µερικώς κερδισµένοι συνταξιούχοι από δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα θα λάβουν πίσω εφάπαξ εντός του 2020 τις αντισυνταγµατικές µειώσεις των νόµων 4051 και 4093 του 2012 στις κύριες συντάξεις, για τους 11 µήνες που µεσολαβούν από τις 11 Ιουνίου 2015 έως 13 Μαΐου 2016 και ειδικότερα:
- α. Τη µείωση 12% στο τµήµα της κύριας σύνταξης που υπερέβαινε τα 1.300 ευρώ
- β. Τη µείωση της κύριας σύνταξης µε κλίµακα 5%, 10%, 15%, 20% για αθροιστικά ποσά 1.000 ευρώ, 1.500, 2.000 και 3.000 στο άθροισµα κύριων και επικουρικών αντίστοιχα. Ωστόσο χάνουν τα αναδροµικά των δώρων και των επικουρικών.
Χαµένοι είναι οι συνταξιούχοι αγρότες του πρώην ΟΓΑ που έχασαν µόνο τα δώρα, όπως επίσης και εκατοντάδες χιλιάδες χαµηλοσυνταξιούχοι από ΙΚΑ και ΟΑΕΕ που είχαν το 2012 εισόδηµα από κύριες και επικουρικές κάτω από 1.000 ευρώ µεικτά. Πρόκειται για τους συνταξιούχους που έχασαν µόνο τα δώρα και µέτρησαν απώλειες στην επικουρική. Αυτό συµβαίνει καθώς δεν επιστρέφονται και δυνητικά διαγράφονται οι αξιώσεις για:
- α. Τα καταργηµένα δώρα των κύριων συντάξεων που ήταν 800 ευρώ για όλους (εκτός και εάν η κύρια σύνταξη ήταν κάτω από 400 ευρώ π.χ. αγρότες µε την κατώτατη σύνταξη που διεκδικούν 660 ευρώ).
- β. Οι µειώσεις των επικουρικών που επιβλήθηκαν το 2012 σε όλους από το πρώτο ευρώ.
- Η κατάργηση των δώρων στις επικουρικές που ήταν πλήρη (δύο επικουρικές ανά έτος) το 2012
Το δίλημμα
Προς το παρόν νοµοθετήθηκε η επιστροφή των αναδροµικών για τους συνταξιούχους του ιδιωτικού τοµέα. Μετά την απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που αναµένεται, θα υπάρξει νέα νοµοθετική ρύθµιση στο ίδιο πνεύµα και για τους συνταξιούχους του ∆ηµοσίου. Στην τροπολογία ξεκαθαρίζεται πως όποιος συνταξιούχος λάβει τα αναδροµικά ποσά αποδέχεται ότι πρόκειται για το σύνολο των οφειλοµένων και κάθε άλλη διεκδίκηση σβήνεται. Νοµικοί ξεκαθαρίζουν πως οι δικαστικές διεκδικήσεις για δώρα και µειώσεις επικουρικών παραµένουν ζωντανές και στο τραπέζι κατ’ αρχάς για τους χαµηλοσυνταξιούχους που δεν έχουν να εισπράξουν ποσά από τις φετινές επιστροφές. Οσοι, αντίθετα, έχουν να περιµένουν αναδροµικά, θα βρεθούν µπροστά σε ένα µεγάλο δίληµµα:
- α. Τα εισπράττουν και ξεχνούν τις υπόλοιπες διεκδικήσεις ή
- β. Αρνούνται την καταβολή και συνεχίζουν τον δικαστικό αγώνα.
Όπως εξηγούν νοµικοί, ένας τρόπος για να αρνηθούν την καταβολή οι συνταξιούχοι είναι να µεταφέρουν το ποσό που θα τους καταβληθεί στο Ταµείο Παρακαταθηκών και ∆ανείων. Αν η κυβέρνηση δώσει τη δυνατότητα των ηλεκτρονικών αιτήσεων πριν από την καταβολή, η επιλογή θα είναι απλή, καθώς όσοι δεν υποβάλουν ηλεκτρονικές αιτήσεις αυτοµάτως θα εξαιρεθούν από τα αναδροµικά. Σε κάθε περίπτωση η επιλογή δεν είναι εύκολη.
Οσοι περιµένουν µικρά ποσά, κάτω από 1.000 ευρώ και δεδοµένου ότι χάνουν τουλάχιστον 800 ευρώ από τα δώρα, θα σβήσουν µε την είσπραξη του ποσού τουλάχιστον το 50% των αναδροµικών που δικαιούνται. Αντίθετα οι υψηλοσυνταξιούχοι που περιµένουν µεγάλα ποσά χάνουν λιγότερα. Στη ζυγαριά θα µπει φυσικά και η ηλικία, όπως και η οικονοµική κατάσταση των συνταξιούχων. Οπως εξηγούν έµπειρα στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης, η επιλογή είναι αυστηρά προσωπική και εξαρτάται από πολλούς διαφορετικούς παράγοντες.
Η κυβέρνηση αιτιολόγησε την απόφασή της να δώσει µόνο τα αναδροµικά των κύριων συντάξεων, λέγοντας πως τα δηµοσιονοµικά περιθώρια του κράτους δεν είναι απεριόριστα, ενώ πρέπει να καλυφθούν αυξηµένες ανάγκες που γεννιούνται από τα εθνικά θέµατα και από εξωγενείς παράγοντες, όπως η πανδηµία του κορονοϊού. Η αντιπολίτευση από την πλευρά της αντέδρασε σφόδρα, κάνοντας λόγο για «συνταγµατικό πραξικόπηµα» και για βάναυσο πλήγµα στα δικαιώµατα των συνταξιούχων από το «κούρεµα» των αναδροµικών.
Εντονες είναι και οι αντιδράσεις των νοµικών που συµµετείχαν στην πιλοτική δίκη. Για «συνταγµατική εκτροπή» και «παραβίαση της συνταγµατικής αρχής της διάκρισης των εξουσιών» έκανε λόγο ο δικηγόρος Λουκάς Αποστολίδης που χειρίστηκε την αγωγή της πιλοτικής δίκης.
Τι ισχύει µε την παραγραφή
Οπως αναφέρουν άλλωστε νοµικοί, µε τη φόρµουλα που επιλέχθηκε εισάγεται ευθεία διάκριση ανάµεσα στους συνταξιούχους που προσέφυγαν στη ∆ικαιοσύνη και τους συνταξιούχους που δεν προσέφυγαν. Οι εκκρεµείς δίκες αναµένεται να συνεχιστούν ως προς το σκέλος των δώρων και των επικουρικών, ενώ νέες αγωγές προεξοφλείται πως θα κατατεθούν από χιλιάδες συνταξιούχους, καθώς η διεκδίκηση των αναδροµικών του 11µήνου που δεν καταβάλλονται παραµένει στο τραπέζι και ζωντανή.
Δεδοµένου, µάλιστα, ότι οι αξιώσεις για τους 6 µήνες του 2015 (Ιούλιος-∆εκέµβριος) παραγράφονται σωρευτικά στα τέλη του 2020, υπάρχει ακόµη ένα 6µηνο για προσφυγές. Οσοι προσφύγουν αρχές του 2021 θα µπορούν να διεκδικήσουν µόνο το 5µηνο του 2016.
Σύµφωνα, ωστόσο, µε άλλες απόψεις, όσοι είχαν υποβάλει την ηλεκτρονική αίτηση του 2018 έχουν χρόνο έως το 2023 για να καταθέσουν αγωγές, καθώς η ηλεκτρονική αίτηση διέκοψε την 5ετή παραγραφή. Ειδικά για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ διατυπώνεται και η άποψη πως η παραγραφή τρέχει µήνα µήνα, µε αποτέλεσµα η αξίωση για τον Ιούνιο 2015 (σύνταξη Ιουλίου) να κινδυνεύει µε παραγραφή περί τις 10 Αυγούστου 2020 (επιµήκυνση του χρόνου παραγραφής λόγω πανδηµίας Covid-19 και αναστολής εργασιών των ∆ικαστηρίων). Σηµαντικό είναι το πώς θα διαχειριστούν τα ∆ιοικητικά ∆ικαστήρια το ζήτηµα των δώρων και των επικουρικών, δεδοµένης της άποψης που διατυπώθηκε υποστηρίζοντας ότι η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ αφορά µόνο τις κύριες συντάξεις...
