Του Τάσου Δασόπουλου
Την περαιτέρω αύξηση της φορολογικής βάσης με την κατάργηση των εξαιρέσεων από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) και την επιβολή τέλους άνθρακα προτείνει μεταξύ άλλων τo Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, στα πρώτα συμπεράσματα της αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας με βάση το άρθρο IV του καταστατικού του που ολοκληρώθηκε πρόσφατα.
Στην περίληψη των συμπερασμάτων του, το ΔΝΤ αναθεωρεί οριακά προς τα πάνω την ανάπτυξη για φέτος στο 2,1% από 2% που προέβλεπε στην έκθεση του Οκτωβρίου λόγω της μεγάλης αύξησης επενδύσεων (αυξήθηκαν κατά 6,9% το 2024) που χρηματοδοτούνται κυρίως από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ωστόσο, βλέπει ότι η ανάπτυξη μετά το ΤΑΑ θα αρχίσει να επιβραδύνεται για να φτάσει μεσοπρόθεσμα στο 1,2%.
Ο επικεφαλής της ομάδας του ταμείου για την Ελλάδα κ. Γιούκ Σίγκ Κανκ, παρουσιάζοντας τα πρώτα συμπεράσματα της αξιολόγησης, τόνισε ότι "η ελληνική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται με έντονο ρυθμό. Οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές παραμένουν ευνοϊκές".
Τόνισε επίσης ότι οι επενδύσεις είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης, με ισχυρή ανάκαμψη στα επενδυτικά έργα που χρηματοδοτούνται από το Next Generation EU. Σημείωσε ακόμη ότι η ιδιωτική κατανάλωση παραμένει ισχυρή, χάρη στην αύξηση του πραγματικού εισοδήματος. Ως εκ τούτου, αναμένουμε ότι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται σταθερά φέτος στο 2,1%, πριν σταδιακά μετριαστεί σε περίπου 1,25% έως το 2030.
Στην περίληψη του, το ΔΝΤ δίνει εύσημα τόσο για τη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει πετύχει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, αλλά και για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων που έχουν αλλάξει το σκηνικό στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών. Ενδεικτικά τονίζει ότι το δημόσιο χρέος μειώθηκε στο τέλος του 2024 κατά 50% του ΑΕΠ από την κορύφωσή που είχε φτάσει το 2020, λόγω των επιπλέον δαπανών για τον κορονοϊό. Προβλέπει επίσης ότι ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ θα μειωθεί περαιτέρω κατά 25%, με το χρέος να φτάνει στο 130% του ΑΕΠ το 2030.
Σε ό,τι αφορά την τρέχουσα διαχείριση, τονίζει το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα του 2,5% του ΑΕΠ που πέτυχε η οικονομία το 2024, ενώ και οι πρόσφατες μειώσεις των ασφαλιστικών εισφορών καλύπτονται πλήρως από την υπεραπόδοση των εσόδων από φοροδιαφυγή.
Τονίζει ωστόσο ότι μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς τους δημοσίου και τις συντάξεις μπορούν να αλλάξουν το σκηνικό στη συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής.
Πάντως, είναι αισιόδοξο για την αποκλιμάκωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, για το οποίο εκτιμά ότι μεσοπρόθεσμα θα αποκλιμακωθεί από το 4% του ΑΕΠ που ήταν το 2024.
Τραπεζικό σύστημα
Σε ό,τι αφορά το τραπεζικό σύστημα τονίζεται ότι πλέον έχει ενισχύσει περαιτέρω την ανθεκτικότητά του με βελτιωμένη ποιότητα ενεργητικού και κεφαλαιακή επάρκεια.
Η ποιότητα του ενεργητικού σε συστημικά σημαντικές τράπεζες έχει βελτιωθεί περαιτέρω, με τον δείκτη ΜΕΔ να πέφτει σε περίπου 3% το γ’ τρίμηνο του 2024, που διευκολύνεται από ένα πλαίσιο τιτλοποίησης που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση. Οι τράπεζες διατήρησαν υψηλά κέρδη, τα οποία, μαζί με τις εκδόσεις κεφαλαιακών μέσων, ενίσχυσαν την κεφαλαιακή επάρκεια, αν και υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω ενίσχυση των εθελοντικών κεφαλαιακών αποθεμάτων ασφαλείας.
Η ποιότητα του κεφαλαίου πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, καθώς η αναβαλλόμενη πίστωση φόρου (DTC) εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του προληπτικού κεφαλαίου. Δεδομένης της αποπληρωμής των Στοχευμένων Πράξεων Μακροπρόθεσμης Αναχρηματοδότησης (TLTROs) και της εκπλήρωσης των στόχων της Ελάχιστης Απαίτησης για ίδια κεφάλαια και επιλέξιμες υποχρεώσεις (MREL), οι κίνδυνοι ρευστότητας και χρηματοδότησης έχουν μειωθεί σημαντικά, με αποθέματα ασφαλείας πολύ πάνω από τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας και τον μέσο όρο της ΕΕ.
Οι προτάσεις
Οι συστάσεις της ομάδας του Ταμείου για την Ελλάδα είναι:
- Η περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η αύξηση της φορολογικής προοδευτικότητας με την κατάργηση των αναποτελεσματικών φορολογικών δαπανών, από απαλλαγές από τον ΦΠΑ σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες. Τονίζει ότι θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο αύξησης της τιμολόγησης του άνθρακα, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας, οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν έσοδα για βελτιωμένη κοινωνική προστασία και να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής ασφάλειας, ενισχύοντας τα κίνητρα της αγοράς.
- Η χρήση των εσόδων που προέρχονται από την υπεραπόδοση της οικονομίας για τη μείωση του χρέους και την αύξηση των δαπανών για παιδεία και υγεία παράλληλα με την ενίσχυση ενός δικτύου κοινωνικής προστασίας
- Η αύξηση συμμετοχής στην αγορά εργασίας ειδικά για νέου και γυναίκες που παραμένουν οι χαμηλότερες εκτός της ΕΕ
- Η πλήρης εφαρμογή του νόμου για τη διευθέτηση οφειλών και παροχής δεύτερης ευκαιρίας και ολοκλήρωση και εφαρμογή της μεταρρύθμισης για την επιτάχυνση τη3ς απονομής της2 δικαιοσύνης
- Η επιτάχυνση της συνεχούς προόδου στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση θα συμβάλει στην επίτευξη ενεργειακής ασφάλειας και θα ενισχύσει περαιτέρω την αύξηση της παραγωγικότητας. Η βελτίωση της συνδεσιμότητας ηλεκτρικής ενέργειας με μακρινά νησιά και η ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης στις βιομηχανίες και τις μεταφορές είναι απαραίτητες για την επίτευξη των επικαιροποιημένων κλιματικών στόχων.. Πιο ουσιαστικά, η ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης σε επίπεδο ΕΕ, με μια πλήρως ολοκληρωμένη και διασυνδεδεμένη ενεργειακή αγορά, θα παραμείνει ζωτικής σημασίας
- Η παρακολούθηση των πιστωτικών κινδύνων από τις τράπεζες θα πρέπει να ενισχυθεί περαιτέρω, ενισχύοντας παράλληλα την κεφαλαιακή επάρκεια και την ποιότητά της. Με την επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης, οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να συνεχίσουν να εξετάζουν τον βαθμό στον οποίο οι τράπεζες εφαρμόζουν επαρκείς και μακροπρόθεσμες πολιτικές προβλέψεων, υποστηριζόμενες από επαρκείς αποτιμήσεις εξασφαλίσεων. Η πρόσφατα ανακοινωθείσα πρωτοβουλία των τραπεζών για την επιτάχυνση της απόσβεσης των DTC θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα των τραπεζών και θα μειώσει τη σχέση τράπεζας-κρατικού τομέα.
