.jfif)
Ο θάνατος του Κώστα Σημίτη, ενός πρωθυπουργού που έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στην εποχή του, έγινε αφορμή για την εκδήλωση σεβασμού και εκτίμησης, για συναισθηματικές αναφορές, ιστορικές αναδρομές, θετικές αποτιμήσεις αλλά και έντονες αντιρρήσεις στα πεπραγμένα του, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις ξεπέρασαν τα όρια (φυσικά στα social media και βεβαίως από το συνονθύλευμα των ψεκασμένων άκρων του πολιτικού φάσματος).
Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, η είδηση έγινε η αφορμή να ξαναδούμε τη χώρα και τον εαυτό μας μέσα στον χρόνο. Στη συζήτηση αυτή, η «φωτογραφία» των οικονομικών στοιχείων της Ελλάδας το 2004 προσφέρει μια ακόμη διάσταση των πραγμάτων:
= Το χρέος της χώρας το 2004, χρονιά τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων βρισκόταν στο 99,8% του ΑΕΠ. To 2010, τη χρονιά που η χώρα μπήκε στο πρώτο μνημόνιο, το χρέος ήταν σύμφωνα με το ΔΝΤ 144,9% του ΑΕΠ. Το 2020, πρώτη χρονιά της πανδημίας, το ελληνικό χρέος εκτινάχθηκε στο 207% του ΑΕΠ για να υποχωρήσει στη συνέχεια , χάρη και στην ευεργετική επίδραση του πληθωρισμού, στο 153,7% το 2024.
= Το 2004, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας σε όρους ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης βρισκόταν σύμφωνα με την Tράπεζα της Ελλάδας στο 75% της ΕΕ των 15 κρατών. Το κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ άγγιξε το 95,3% της ΕΕ το 2009 και μετά τη δεκαετία των μνημονίων μειώθηκε στο 62,0% (2020). Ανέκαμψε στο 68% της ΕΕ των 27 το 2024 αλλά βρίσκεται μόλις λίγο πάνω από αυτό της Βουλγαρίας. Ωστόσο το 75% του 2004 αφορούσε τη θέση μας μεταξύ λιγότερων και πλουσιότερων κρατών
Η ανεργία το 2004, στοιχεία Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, βρισκόταν στο 10,4%. Το 2023, τέταρτη χρονιά των μνημονίων, η ανεργία άγγιξε το ύψος ρεκόρ του 27,5%. Τον Νοέμβριο του 2024 η ανεργία βρισκόταν στο 9,6%, 11 χρόνια μετά το υψηλότερο σημείο της μνημονιακής εποχής και της κοινωνικής έκρηξης.
= Η πορεία για την ένταξη της Ελλάδας στην ΟΝΕ το 2001 στηρίχθηκε μεταξύ άλλων στην επίμονη προσπάθεια για τη μείωση του πληθωρισμού. Από το 1979 έως το 1994, που άρχισε η προσπάθεια για την εκπλήρωση των κριτηρίων της ΟΝΕ, επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου και συνεχίστηκε επί Σημίτη από το 1996, «ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός» (σύμφωνα με ανάλυση του τότε διοικητή της ΤτΕ Νίκου Γκαργκάνα το 2005) «ήταν 20% του ΑΕΠ, ενώ ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν κάτω από 1%». Κατά την εξαετία 1998-2004, «ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ ξεπέρασε το 4%, ενώ ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός ήταν ελαφρά πάνω από το 3%».
= Στη λίστα των πλουσιότερων χωρών του πλανήτη που καταρτίζει ετησίως το CΙΑ Factbook (με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ) η Ελλάδα βρισκόταν το 2004 στην 43η θέση παγκοσμίως, πιο ψηλά από χώρες όπως η Ρουμανία (99η θέση) και η Τουρκία (101 θέση). Στην ίδια κατάταξη το 2023 η Ελλάδα βρισκόταν στην 66η θέση, πέντε θέσεις κάτω από τη Ρουμανία (61η θέση) και με την Τουρκία να ανεβαίνει στην 71η θέση. Αντίστοιχα είναι τα συμπεράσματα με βάση τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ.
Μια χαμένη ευκαιρία
Το 2004, τη χρονιά που παρέδωσε την πρωθυπουργία ο Κώστας Σημίτης, η Ελλάδα παρέμενε μια χώρα με σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα και άλυτο το Ασφαλιστικό. Παράλληλα το χρέος και ο δανεισμός των νοικοκυριών ήταν ζητήματα που απαιτούσαν πολύ προσεκτική διαχείριση. Η χώρα είχε ωστόσο καλύψει τεράστιο έδαφος μέσα σε μια δεκαετία (από το 1994) με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, τη μείωση της ανεργίας, την τιθάσευση του πληθωρισμού και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της.
Την εποχή εκείνη οι ελληνικές τράπεζες άρχιζαν να επεκτείνονται προς την βαλκανική αγορά μέχρι του σημείου το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να ελέγχει περίπου το 20% του τραπεζικού τομέα των Βαλκανίων. Υπήρχαν με άλλα λόγια οι προϋποθέσεις να παίξει η Ελλάδα έναν περιφερειακό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή με «όπλο» την οικονομία της.
Ωστόσο οι προσδοκίες για αύξηση των εισοδημάτων των πολιτών και την ενίσχυση της διεθνούς οικονομικής θέσης της χώρας διακόπηκαν βίαια από τη χρεοκοπία του 2010. Η οποία, στην παγκοσμιοποιημένη εποχή μας συμβαίνει γρήγορα και αποκαθίσταται αργά. Το ΑΕΠ της χώρας επανήλθε μετά από 15 χρόνια στα επίπεδα του 2009, αλλά οι περισσότερες χώρες γύρω μας έχουν στο μεταξύ προχωρήσει και κάποιες από αυτές μας έχουν ξεπεράσει. Ενώ σύμφωνα με τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννη Στουρνάρα, θα χρειαστούν «άλλα 40 χρόνια, ώστε να διασφαλίσει η Ελλάδα την ευημερία της και να επιστρέψει σε δημόσιο χρέος 60% του ΑΕΠ».
Πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι στο σημείο που βρισκόμασταν το 2004, αν δεν ξέφευγαν τα δίδυμα ελλείμματα, το μεγάλο έλλειμμα του δημόσιου τομέα και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγώ και αν η διαχείριση των δαπανών ήταν πιο προσεκτική, η Ελλάδα δεν ήταν καταδικασμένη να βαδίσει προς την καταστροφή. Αντίθετα, ίσως είχε την ευκαιρία, μέσα από την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, για μια εντελώς διαφορετική πορεία.
Πηγή: Protagon.gr
