Κάποτε ο δηµόσιος διάλογος περιοριζόταν στο τι έγινε και τι πρέπει να γίνει. Σήμερα μεγαλύτερη πέραση έχουν τα θέματα που αναφέρονται στο τι θα γίνει. Ετσι όλοι «ξέρουμε» το αποτέλεσμα των εκλογών, ο οίκος Fitch δίνει 75% πιθανότητες να ξαναγίνει πρόεδρος ο Ερντογάν και 75% πιθανότητες να χάσει τη Βουλή, «η αμερικανική τράπεζα Citi μας δίνει τη “γεωγραφία” της ύφεσης για το 2023 (…) Ποιες οικονομίες θα πέσουν σε ύφεση και πότε» (Liberal, 2.12.2022). Τέλος, κάποιοι απαιτούν από τους επιστήμονες να δώσουν ακριβή ημερομηνία του επόμενου μεγάλου σεισμού.
Οι δημόσιες προφητείες άλλοτε επαληθεύονται και άλλοτε όχι. Ο Νουριέλ Ρουμπινί είχε προβλέψει την κρίση των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Προφήτεψε όμως και τη διάλυση της Ευρωζώνης με αφορμή την ελληνική κρίση. Κάποτε ο Economist προέβλεπε πτώση της τιμής του πετρελαίου κατά 25% τους επόμενους έξι μήνες. Οταν διαψεύσθηκε έκανε την αυτοκριτική του ως εξής: «Το μυστικό της καλής πρόβλεψης είναι να πεις “τι θα γίνει” ή “πότε θα γίνει”. Ποτέ και τα δύο μαζί».
Αυτή την τακτική της ασάφειας ακολούθησαν και οι «ρεαλιστές» της γεωπολιτικής, σαν τον Χένρι Κίσινγκερ, που από το 2014 προέβλεπαν ότι η Ρωσία δεν θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια αν η Ουκρανία έμπαινε στο ΝΑΤΟ. Βεβαίως η Ουκρανία δεν μπήκε στο ΝΑΤΟ, αλλά πάλι η Ρωσία δεν έκατσε με σταυρωμένα τα χέρια. Ουδείς όμως προέβλεψε τις νίκες των Ουκρανών επί του πεδίου.
Οι προβλέψεις με τη μέθοδο Economist είναι σαν τις καφεμαντείες. Υπάρχει περίπτωση να διαψευστεί το «μεγάλη στενοχώρια θα σε βρει»; Οι στενοχώριες είναι αναπόσπαστο σημείο της ζωής μας και το «μεγάλη» δεν είναι ακριβής επιστήμη. Οπότε το «μεγάλη πόρτα θα διαβείς» δεν προσδιορίζει χρονική στιγμή, αλλά ούτε την πόρτα· μπορεί να είναι σε ένα ψηλοτάβανο καφέ, ίσως να συμβολίζει προαγωγή, μπορεί και να ερμηνευθεί με τη μεγαλύτερη πόρτα που περνάει κάθε άνθρωπος μία φορά στη ζωή του, δηλαδή τον θάνατο.
Μεγαλύτερο όμως πρόβλημα αποτελεί το γεγονός πως οι ασαφείς προφητείες είναι ως επί το πλείστον εκφοβιστικές, έτσι ώστε να έχουν πέραση. Κι αν αυτή καθαυτήν η προφητεία –π.χ. σε ένα επιστημονικό άρθρο που προβάλλει τάσεις με χιλιάδες αστερίσκους– δεν είναι αρκούντως τρομακτική, υπάρχουν οι τίτλοι των ΜΜΕ να καλύψουν το κενό: «Χωρίς νερό μένει η ανθρωπότητα». Σαν να μη μας φθάνουν οι στενοχώριες του σήμερα, φορτώνουμε και τους φόβους του αύριο. Προσθέτουμε πολυπλοκότητα σε ένα εξαιρετικά σύνθετο παρόν.
Τα παραπάνω δεν λένε ότι δεν πρέπει να προβάλλουμε τις σημερινές τάσεις στο μέλλον· η δημοσίευσή τους διορθώνει πορείες. Απλώς πρέπει να φιλτράρουμε καλά τα αποτελέσματα
πηγή:https://www.kathimerini.gr/opinion/562167751/oi-meta-christon-profites/
