Αθήνα, 2 Μαΐου 2020
Ν. ΧΑΡΔΑΛΙΑΣ: Καλησπέρα σας από την Πολιτική Προστασία. Πολίτες και κρατικός μηχανισμός προετοιμαζόμαστε για τη νέα καθημερινότητα μας. Μια καθημερινότητα που θα είναι πιο σύνθετη, καθώς η σταδιακή άρση των μέτρων δεν πρέπει να θέσει σε κίνδυνο ό,τι έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα.
Και για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να τηρούμε πιστά όλους τους κανόνες που διέπουν τη νέα μας καθημερινότητα. Για αυτό και θα το επαναλαμβάνουμε συνέχεια. Γιατί πρόκειται για δυναμικά δεδομένα, ευμετάβλητες και πρωτόγνωρες καταστάσεις και μελετάμε το κάθε μας βήμα με μεγάλη προσοχή.
Τη Δευτέρα περνάμε στη δεύτερη φάση, με τον αόρατο εχθρό πάντα παρόντα. Ξέρουμε ότι και νέα κρούσματα θα έχουμε και ανάγκες νοσηλείας συμπολιτών μας και δυστυχώς συνανθρώπους μας που θα δίνουν μάχη για τη ζωή τους.
Προσπαθούμε, προετοιμαζόμαστε, ώστε το σύστημα υγείας να μπορεί και στη νέα φάση να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Και το λέω, και προσπαθώ να είμαι ξεκάθαρος, ώστε να μην πιστεύουν κάποιοι ότι από τη Δευτέρα τελειώσαμε με τον κορονοϊό.
Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη και εκ μέρους μας, παραμονή σε εγρήγορση και επιφυλακή είναι επιβεβλημένη. Θέλω να ξεκαθαρίσω μερικά πράγματα σε συνέχεια όσων ανέφερε και ο Καθηγητής κύριος Τσιόδρας, σε σχέση με τα νέα δεδομένα τα παγκόσμια.
Για το θέμα που συζητιέται πολύ έντονα τα τελευταία 24ωρα και αφορά στη μάσκα ή το κάλυμμα προσώπου, καθώς και οι τελικές προτάσεις των επιστημόνων έχουν αλλάξει. Και έχουν αλλάξει οι αποφάσεις της Επιτροπής, λαμβάνοντας υπόψη και υγειονομικά, αλλά και πρακτικά ζητήματα. Κινούμαστε σε αχαρτογράφητα νερά και οι επιστήμονες και οι Κυβερνήσεις, όχι μόνο εδώ, αλλά σε όλο τον κόσμο και το βλέπετε από τις συστάσεις μεγάλων παγκόσμιων οργανισμών, οι οποίες επίσης αλλάζουν.
Δεν μπορούν να υπάρχουν καθολικές απαντήσεις από την αρχή της κρίσης, σε θέματα που όλος ο κόσμος ψάχνεται και αναζητεί λύσεις και που κρίνεται καθημερινά στο πεδίο της κοινότητας και με βάση τη συμπεριφορά του ιού και τις προτάσεις των επιστημόνων.
Αυτό που κρίνει τις επιλογές κάθε χώρας, είναι το αποτέλεσμα και, όπως βλέπετε, η Ελλάδα τα έχει πάει καλά και έχει γίνει θετικό παράδειγμα.
Από τη Δευτέρα λοιπόν, και με βάση τις νέες εισηγήσεις και εκτιμήσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, ισχύουν τα εξής:
Η μάσκα είναι υποχρεωτική για τους πολίτες στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και στα ταξί, στα ασανσέρ, στα νοσοκομεία, στα ιατρεία και στα διαγνωστικά κέντρα.
Η μάσκα είναι υποχρεωτική για τους εργαζόμενους στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και στα ταξί, για τους εργαζόμενους σε σούπερ μάρκετ και καταστήματα τροφίμων που διαχειρίζονται μη τυποποιημένα τρόφιμα, για τους εργαζόμενους σε νοσοκομεία, ιατρεία, διαγνωστικά κέντρα, για τους εργαζόμενους σε κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής.
Στους υπόλοιπους κλειστούς χώρους, γραφεία, επισκέπτες κομμωτηρίων και λοιπά, δίνεται ισχυρή σύσταση για χρήση μάσκας ή καλύμματος προσώπου, εφόσον είναι εφικτό.
Επαναλαμβάνω πού είναι υποχρεωτική η μάσκα ή το κάλυμμα προσώπου. Για τους πολίτες στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στα ταξί, στα ασανσέρ, στα ιατρεία, στα διαγωνιστικά κέντρα και στα νοσοκομεία.
Για τους εργαζομένους, στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στα ταξί, σε σούπερ μάρκετ και καταστήματα τροφίμων στα sections που διαχειρίζονται μη τυποποιημένα τρόφιμα, σε ιατρεία, νοσοκομεία και διαγωνιστικά κέντρα, καθώς και σε κομμωτήρια και κέντρα αισθητικής.
Ειδικοί κανόνες για όλα τα υπόλοιπα θα συγκεκριμενοποιηθούν από τις 11 Μαΐου και μετά.
Στη συνέχεια, θα ήθελα να αναφερθώ στις χθεσινές συγκεντρώσεις για την Πρωτομαγιά. Οι συγκεντρώσεις αυτές, τη στιγμή που ισχύουν οι περιορισμοί στις μετακινήσεις, προκάλεσαν ερωτήματα, αλλά και διαμαρτυρίες.
Είχαμε έγκαιρα καλέσει τα σωματεία των εργαζομένων και όλες τις πολιτικές δυνάμεις, να αναγνωρίσουν με τη στάση τους την κρισιμότητα των συνθηκών και τους κινδύνους, όχι μόνο για τα ίδια τα μέλη τους, αλλά και για τη Δημόσια Υγεία.
Τους προτείναμε μάλιστα εναλλακτικές ημερομηνίες για τους συμβολικούς εορτασμούς της ημέρες της Πρωτομαγιάς, επισημαίνοντας ότι σήμερα είναι προς το συμφέρον της εργασίας να προχωρήσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην έξοδο από την υγειονομική κρίση και σταδιακή επιστροφή στη νέα μας κανονικότητα.
Κάποιοι ωστόσο, επέλεξαν να πραγματοποιήσουν συγκεντρώσεις και να αγνοήσουν την πρωτοφανή κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα και όλος ο κόσμος. Οι πολίτες, οι οποίοι έχουν δείξει αξιομνημόνευτη πειθαρχία και σεβασμό στους κοινούς αγώνες μας, μάς κρίνουν όλους. Η επιλογή της Κυβέρνησης ήταν να παραμείνει στο βασικό στόχο, που είναι ο περιορισμός της διασποράς του κορονοϊού και να μη μεγεθύνει το πρόβλημα, κάτι που αναπόφευκτα θα συνέβαινε αν αποφάσιζε να προχωρήσει δυναμικά στη διάλυση των συγκεντρώσεων, χρησιμοποιώντας τις όποιες κατασταλτικές δυνάμεις. Η κυβερνητική απόφαση ήταν να μη γίνει κάτι τέτοιο.
Θέλω να σημειώσω επίσης κάτι για τις επόμενες ημέρες που αίρεται το lockdown. Το δικαίωμα της πολιτικής διαμαρτυρίας είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο και η Κυβέρνηση, όπως έχει δείξει, σέβεται απολύτως το Σύνταγμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες.
Πρέπει να σημειώσω ότι είναι εντελώς διαφορετικό το ζήτημα των κοινωνικών συναθροίσεων από το ζήτημα των πολιτικών διαμαρτυριών, για τις οποίες άλλωστε κοινωνικές συναθροίσεις συνεχίζουν να υπάρχουν περιορισμοί, όπως αυτός των 10 ατόμων, προκειμένου να αποφευχθεί η μετάδοση του ιού.
Εκεί που κάποιοι κρίνουν ότι πρέπει να διαμαρτυρηθούν συλλογικά για κάποιο ζήτημα, θέτοντας αυτό το δικαίωμα πάνω από την ανάγκη κοινωνικής αποστασιοποίησης, υπάρχει απαίτηση να τηρούνται οι κανόνες και τα μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας.
Σε κάθε συγκέντρωση πολιτικής διαμαρτυρίας που θα γίνεται λοιπόν, πρέπει να τηρούνται τα μέτρα αυτά, πρώτα από όλα για την προστασία της υγείας και της ζωής των συμμετεχόντων, αλλά και της κοινωνίας.
Η στήριξη της κοινωνίας των πολιτών και των επιχειρήσεων προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας συνεχίζεται, όπως συνεχίζεται ο αγώνας όλων μας αυτή την κρίσιμη περίοδο. Θα θέλαμε στο σημείο αυτό επίσης, να ευχαριστήσουμε την κυρία Κλέλια Χατζηϊωάννου για την πολύτιμη δωρεά της, που μας επέτρεψε να προμηθευτούμε 100.000 ειδικές μάσκες, που είναι εξαιρετικά δυσεύρετες στη σημερινή παγκόσμια αγορά υγειονομικού υλικού. Αυτές οι μάσκες θα προστατεύουν τους ιατρούς μας και τους νοσηλευτές μας στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας των νοσοκομείων αναφοράς για τους επόμενους μήνες.
Όσον αφορά στο επιχειρησιακό σκέλος της ενημέρωσης, θα ήθελα να σας πληροφορήσω ότι οι έλεγχοι συνεχίζονται. Εχθές, υποβλήθηκαν σε τεστ 210 άτομα που επέβαιναν σε 3 πτήσεις εξωτερικού και ήταν όλοι τους αρνητικοί.
Επιπλέον, συνεχίζονται συστηματικά μέχρι και αύριο οι έλεγχοι των μετακινήσεων. Χθές βεβαιώθηκαν 59 παραβάσεις για μετακινήσεις εκτός περιφερειακής ενότητας μόνιμης κατοικίας και 867 παραβάσεις για άσκοπη μετακίνηση και επιβλήθηκαν τα αντίστοιχα διοικητικά πρόστιμα.
Αγαπητοί μου συμπολίτες,
Από τη Δευτέρα ξεκινάει η νέα μας καθημερινότητα. Μια καθημερινότητα στην οποία η υπευθυνότητα θα συνεχίσει να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο. Γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να κάνουμε το επόμενο βήμα, χωρίς να θέσουμε σε κίνδυνο ό,τι πετύχαμε μέχρι σήμερα.
Συνεχίζουμε να ακολουθούμε τις οδηγίες των ειδικών, συνεχίζουμε να τηρούμε τους κανόνες ατομικής υγιεινής, συνεχίζουμε να είμαστε υπεύθυνοι. Είναι ο μόνος τρόπος για να μείνουμε όλοι μας ασφαλείς.
Σας ευχαριστώ.
Σ. ΤΣΙΟΔΡΑΣ: Καλησπέρα σας. Έως σήμερα, περισσότερα από 3.426.000 καταγεγραμμένα κρούσματα του νέου κορονοϊού έχουν καταγραφεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Περισσότεροι όμως από 1.093.000 συνάνθρωποί μας, που ενώ μολύνθηκαν από τον ιό, ανέρρωσαν και έγιναν καλά έχουν καταγραφεί, ενώ παγκοσμίως καταγράφονται 240.493 θάνατοι.
Εμείς σήμερα ανακοινώνουμε 8 νέα κρούσματα του νέου κορονοϊού στη χώρα μας. Ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων είναι 2.620, εκ των οποίων το 55,4% αφορά άνδρες. 593, δηλαδή το 22,6%, θεωρούνται σχετιζόμενα με ταξίδι από το εξωτερικό και 1.301 είναι σχετιζόμενα με ήδη γνωστό κρούσμα.
37 συμπολίτες μας νοσηλεύονται διασωληνωμένοι. Η διάμεση ηλικία τους είναι 67 έτη. 8 είναι γυναίκες και οι υπόλοιποι άνδρες. Το 92% έχει υποκείμενο νόσημα ή είναι ηλικιωμένοι 70 ετών και άνω.
77 ασθενείς έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ.
Τέλος, έχουμε 3 ακόμα καταγεγραμμένους θανάτους και 143 θανάτους συνολικά στη χώρα. 37, δηλαδή το 26%, ήταν γυναίκες και οι υπόλοιποι άνδρες. Η διάμεση ηλικία των θανόντων συμπολιτών μας ήταν τα 74 έτη και το 92% είχε κάποιο υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω.
Έχουν συνολικά ελεγχθεί 78.207 κλινικά δείγματα.
Ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας ξεκίνησε σήμερα την υλοποίηση του προγράμματος του Υπουργείου Υγείας για τη δημιουργία κινητών ομάδων για την αντιμετώπιση της νόσου COVID-19, μαζί με ειδικές ομάδες νοσηλευτών, οδηγών και διοικητικών.
Ειδοποιήθηκαν και προσήλθαν οι πρώτοι επιτυχόντες νοσηλευτές και οδηγοί, οι οποίοι υπεβλήθησαν στο σχετικό έλεγχο για την ανίχνευση τυχόν ύπαρξης του νέου κορονοϊού. Τα αποτελέσματα του ελέγχου αναμένονται και αμέσως μετά θα ολοκληρωθεί η πρόσληψη του προσωπικού.
Η ίδια διαδικασία θα τηρηθεί για όλους όσοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση πρόσληψης του ΕΟΔΥ και θα εργαστούν στο πρόγραμμα. Σταδιακά, και σύμφωνα με τις ανάγκες και το σχεδιασμό, θα προσληφθούν 500 νοσηλευτές, 500 οδηγοί και 100 διοικητικοί υπάλληλοι σε όλη την επικράτεια.
Οι πρώτες κινητές ομάδες του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, ξεκινούν τη δράση τους τη Δευτέρα 4 Μαΐου με επιδημιολογικούς και διαγνωστικούς στόχους.
Τα συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την αρτηριακή υπέρταση, την πίεση όπως τη γνωρίζει ο λαός, δεν φαίνεται να αυξάνουν την ευαισθησία στη μόλυνση από τον κορονοϊό ή να αυξάνουν τον κίνδυνο να αρρωστήσει κανείς σοβαρά με την ασθένεια, σύμφωνα με τρεις μεγάλες μελέτες οι οποίες δημοσιεύτηκαν εχθές στο υψηλής επιστημονικής απήχησης περιοδικό New England Journal of Medicine, ένα από τα καλύτερα ιατρικά περιοδικά στον κόσμο.
Θυμάστε, σας είχα μιλήσει για αυτό το θέμα περίπου ένα μήνα πριν. Είναι οπωσδήποτε θετικά νέα για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που παίρνουν αυτά τα φάρμακα.
Η έρευνα αφορούσε δύο συγκεκριμένες κατηγορίες των φαρμάκων αναστολέων του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης κατ’ αρχάς, όπως η ραμιπρίλη, η λισινοπρίλη και όλα τα φάρμακα που η φαρμακευτική τους ονομασία, προσοχή, όχι η εμπορική αλλά η φαρμακευτική, τελειώνει στο τελικό συνθετικό –πρίλη, και των αναστολέων του υποδοχέα της αγγειοτενσίνης, τα γνωστά στους ιατρικούς κύκλους ως ARBs, τα οποία περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η βαλσαρτάνη, η λοσαρτάνη και γενικά φάρμακα που η φαρμακευτική τους ονομασία, πάλι το τονίζω, προσοχή, όχι η εμπορική αλλά η φαρμακευτική, τελειώνει σε -σαρτάνη.
Τα φάρμακα αυτά αφορούν και διαβητικούς ασθενείς, στους οποίους δίνονται για νεφροπροστασία, δηλαδή προστασία της νεφρικής τους λειτουργίας.
Υπήρχε λοιπόν η θεωρητική ανησυχία, για την οποία σας είχα μιλήσει τότε από μελέτες σε πειραματόζωα, πως αυτά τα φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα της πρωτεΐνης που καλείται ACE2 και η οποία είναι η πόρτα που χρησιμοποιεί, κατά κάποιο τρόπο, ο ιός όταν επιτίθεται στα ανθρώπινα κύτταρα για να τα προσβάλει.
Έτσι και με το δεδομένο πως οι άνθρωποι με υπέρταση ήταν στις ομάδες κινδύνου, υπήρχε η ανησυχία πως οι άνθρωποι που παίρνουν αυτά τα φάρμακα ενδεχομένως κινδυνεύουν περισσότερο και έχουν αυξημένη ευαισθησία στη νόσο.
Από την άλλη μεριά, ήταν γνωστό πως περισσότερα επίπεδα τέτοιας πρωτεΐνης στον οργανισμό, θα μπορούσαν να μειώσουν τη φλεγμονή από τον ιό, μια κατάσταση που οδηγούσε σε σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια, κάτι που έλεγαν οι επιστήμονες ότι είναι σίγουρα θετικό.
Έτσι, περιμέναμε τα αποτελέσματα μελετών, όπως οι μελέτες αυτές, οι οποίες αφορούσαν χιλιάδες άτομα που έπαιρναν ή όχι τα φάρμακα αυτά και εξέτασαν τα ποσοστά λοίμωξης με το νέο κορονοϊό, σοβαρής λοίμωξης από το νέο κορονοϊό και άλλες καταστάσεις, που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν επιβαρυντικά για τον οργανισμό.
Τα αποτελέσματα; Δεν υπήρξε διαφορά στην πιθανότητα νόσου στους ασθενείς που έπαιρναν τα φάρμακα, σε σχέση με αυτούς που δεν τα έπαιρναν και στις 3 μελέτες παρατήρησης, που εξέτασαν δεκάδες χιλιάδες άτομα από διαφορετικούς πληθυσμούς στον κόσμο, όπως η Ιταλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ασία, άλλες περιοχές της Ευρώπης και άλλες περιοχές της βόρειας Αμερικής, πλην της Νέας Υόρκης, στην οποία επικεντρώθηκε η μια μελέτη. Και κάθε μελέτη από αυτές είχε και διαφορετικό σχεδιασμό.
Αυτά τα ευρήματα είναι μια ανακούφιση για τους ασθενείς που άκουγαν παρόμοια ερωτηματικά και ρωτούσαν αν έπρεπε να σταματήσουν τα φάρμακα αυτά. Έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί από επιστημονικούς κύκλους φαίνεται πως το απαγορευτικό, το περίφημο lockdown, είχε οδηγήσει σε αύξηση των επεισοδίων αρτηριακής υπέρτασης, δηλαδή πίεσης όπως την ξέρει ο κόσμος, ίσως από το στρες, ίσως από τη λιγότερη φυσική άσκηση ή τις διαφορετικές διατροφικές συνήθειες.
Μάλιστα, μια από τις τρεις μελέτες η οποία εξέτασε 9.000 ασθενείς από 169 νοσοκομεία σε 11 χώρες, συνέδεσε τη χρήση των αντιϋπερτασικών και χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου, κάτι που δεν επιβεβαιώθηκε όμως στις άλλες δύο.
Σημειωτέον, τα φάρμακα αυτά σχετίζονται με πλεονέκτημα επιβίωσης στους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, που τα έπαιρναν ούτως ή αλλιώς. Άρα, σύμφωνα με τους ερευνητές, αν κάποιος παίρνει αυτά τα φάρμακα, όπως και κάποια άλλα φάρμακα που παίρνουμε για υψηλά επίπεδα λιπιδίων του ορού, τις στατίνες, θα πρέπει να τα συνεχίσει.
Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα που απαντήθηκε από αυτές τις μελέτες, είναι εάν ο ισχυρός παράγοντας κινδύνου ήταν η ίδια η νόσος του καρδιαγγειακού ή τα συνοδά φάρμακα που χρησιμοποιούσαν γενικότερα οι καρδιοπαθείς.
Πλέον δεν υπάρχει αμφιβολία μετά από αυτές τις μελέτες, πως η νόσος επηρεάζει αρνητικά το καρδιαγγειακό σύστημα. Να σας πω εδώ, για να καταλάβετε πόσο σημαντικά είναι τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης, περίπου 50% των ενηλίκων ατόμων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δηλαδή, 108.000.000 άνθρωποι, έχουν υπέρταση ή πίεση, όπως την λέει ο κόσμος.
Σε άλλα χθεσινά θετικά νέα, επετράπη πλέον από τις Αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής η χρήση σε επείγουσα βάση του αντιϊικού φαρμάκου ρεμντεσιβίρη. Είναι πλέον το πρώτο φάρμακο που εγκρίνεται για την αντιμετώπιση της νόσου σε νοσοκομειακό επίπεδο. Ένα φάρμακο που δίνεται ενδοφλέβια, μια φορά την ημέρα για δέκα ημέρες.
Η διαφορά ανάμεσα στην επείγουσα σύσταση, που υιοθετήθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκων, σε σχέση με την επίσημη έγκριση, αφορά την τρέχουσα επείγουσα κατάσταση της Δημόσιας Υγείας. Αν υπάρξουν περισσότερα θετικά δεδομένα, θα υπάρξει και επίσημη έγκριση. Για κανένα από τα τρέχοντα φάρμακα δεν υπάρχει επίσημη έγκριση.
Έτσι, με αυτή την έγκριση, το φάρμακο θα μπορεί να χορηγηθεί σε ενήλικες ή παιδιά που νοσηλεύονται με σοβαρή μορφή της νόσου, όπως χαμηλό οξυγόνο αίματος, ανάγκη για οξυγονοθεραπεία ή μηχανικός αερισμός με αναπνευστήρα.
Το φάρμακο, όπως σας είπα προχτές, φαίνεται να βοηθάει κάποιους ασθενείς να αναρρώνουν ταχύτερα, κατά περίπου 30% ή περίπου 4 ημέρες, σε μια μελέτη 1.063 ατόμων στην οποία συμμετείχαν και τέσσερα κέντρα στην Ελλάδα.
Η επόμενη φάση των 15 ημερών, θα είναι εξίσου κρίσιμη με την έως τώρα φάση της επιδημίας στην χώρα μας. Αν τηρήσουμε όλα τα μέτρα υγιεινής, ιδιαίτερα της υγιεινής των χεριών, της τήρησης των αποστάσεων, όπως τα λέμε και τα ξαναλέμε, αν περιορίσουμε εθελούσια, δηλαδή με την θέληση μας, τις πολλές επαφές μας, τις συναθροίσεις μας σε χώρους συνωστισμού, αν συνεχίσουμε να θεωρούμε τους εαυτούς σε αυτό το διάστημα ως δυνητικούς φορείς, θα έχουμε μικρότερο κίνδυνο αναζωπύρωσης και ευρείας διασποράς, από την Δευτέρα που θα αυξηθούν οι επαφές στην κοινωνία.
Νομίζω το οφείλουμε στον εαυτό μας να παραμείνουμε σε επαγρύπνηση, να διαγιγνώσκονται έγκαιρα οι περιπτώσεις της νόσου με τον αυξημένο εργαστηριακό έλεγχο, να περιορίζεται η τυχόν διασπορά με εργαλείο την ιχνηλάτηση των επαφών και τον άμεσο, όσο κατά το δυνατόν, έλεγχο και τυχόν, βέβαια, νεότερες εξελίξεις που θα αφορούν τα τεστ, τις θεραπείες και στο μέλλον και τα εμβόλια.
Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ακόμη δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις. Εμείς, με κύριο γνώμονα την προστασία της Δημόσιας Υγείας, θα συνεχίσουμε να επιτηρούμε καθημερινά την εικόνα της νόσου και αν αναγκαστούμε να παρέμβουμε, θα παρέμβουμε χρησιμοποιώντας τα επιδημιολογικά δεδομένα.
Σας ευχαριστώ.