Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα: Μετά από δύο μήνες απόλυτης «νάρκωσης» οι επιχειρηματίες ανοίγουν ξανά τις πόρτες τους και υποδέχονται μία χρονιά κατά την οποία όλα είναι πιθανά. Οι κλάδοι που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό, δηλαδή η εστίαση και η ψυχαγωγία, παρά τα όποια οικονομικά μέτρα προστασίας, θα χρειαστούν χρόνια για να επιστρέψουν στην αντίστοιχη περίοδο του 2019. Μεγάλοι χαμένοι οι εργαζόμενοι, οι οποίοι πληρώνουν την υπερισχύουσα επιχειρηματική αβεβαιότητα.
Τραγικές οι προβλέψεις για την ανεργία στην Ευρώπη, η οποία μπορεί να ξεπεράσει το 15% το 2020, ενώ στην Ελλάδα το 20%. Πιο δυσοίωνες, όμως, είναι οι εκτιμήσεις για τον χρόνο ανάκαμψης. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι συνολικά στην Ευρώπη η απασχόληση θα χρειαστεί σχεδόν τέσσερα χρόνια προκειμένου να φτάσει στα επίπεδα του 2019, ενώ τον Φεβρουάριο του 2020 ήταν στο 6,5%. Τις μεγαλύτερες απώλειες αναμένεται να καταγράψει ο κλάδος των αερομεταφορών με χιλιάδες απολύσεις εντός των επόμενων μηνών. Οι εκτιμήσεις μιλούν ακόμη και για πέντε χρόνια, ούτως ώστε ο τομέας, παγκοσμίως, να επιστρέψει σε προ πανδημίας επίπεδα.
Ομοίως, η ευρωπαϊκή οικονομία και η Ελλάδα θα γνωρίσουν το 2020 μεγάλα ποσοστά ύφεσης, όπου για τη χώρα μας προβλέπεται συρρίκνωση κοντά 10%. Αν και οι οικονομολόγοι μιλούν για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2021, οι εκτιμήσεις δείχνουν πως στην πραγματικότητα η ζώνη του ευρώ θα χρειαστεί, στο καλύτερο σενάριο, τουλάχιστον δύο χρόνια για να ανακάμψει πλήρως. Σύμφωνα πάντως με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο η ανάκαμψη παγκοσμίως θα ξεκινήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2020, η οποία την ερχόμενη χρονιά προβλέπεται να οδηγήσει σε ανάπτυξη κοντά στο 6%.
Υπό αυτό το κλίμα ο επιχειρηματικός κόσμος στην Ελλάδα εμφανίζεται ιδιαιτέρως διστακτικός για τον χρόνο της επιστροφής. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως και οι ιδιοκτήτες καταστημάτων εστίασης, προεξοφλούν χαμηλές πτήσεις στα έσοδα λόγω της μείωσης του εισερχόμενου τουρισμού. Σύμφωνα με έρευνα της ΕΣΕΕ μόλις το 19% θεωρούν πως αρκούν 2 έως 4 μήνες για την αποκατάσταση της λειτουργίας, ενώ σχεδόν 2 στους 3 (61%) θεωρούν ότι οι επιχειρήσεις τους θα επανέλθουν σε κανονικούς ρυθμούς μετά το ένα έτος.
«ΤΑ ΝΕΑ» παρουσιάζουν πώς βιώνουν τη νέα πραγματικότητα όσοι έχουν καταστήματα και ασχολούνται με το εμπόριο. Ανθρωποι του θεάτρου και της εστίασης – σε Αθήνα και νησιά – καταθέτουν τους φόβους τους, αλλά και πώς θα χειριστούν αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, με νούμερο ένα πρόβλημα την έλλειψη ρευστότητας.
Λευτέρης Χρήστου
Άκρως αβέβαιο το μέλλον για την επιχείρησή μου
Η καθημερινότητα που βιώνω είναι τρομερά αγχωτική, καθώς το μέλλον για την επιχείρησή μου είναι άκρως αβέβαιο, πράγμα που με οδηγεί σε σκέψεις μέχρι και να κλείσω. Αυτό, σε περίπτωση που όταν ανοίξω δεν βγαίνουν ούτε τα βασικά έξοδα συντήρησης του εστιατορίου. Θέλω να μένω αισιόδοξος, σκεπτόμενος ότι ο Ελληνας μετά τον «εγκλεισμό» του έχει νοσταλγήσει στιγμές με φίλους και οικογένεια σε ένα εστιατόριο, αφού η έξοδός μας σε μαγαζιά εστίασης είναι στην κουλτούρα μας.
Θα ανοίξω πάλι έχοντας τα χειρότερα σενάρια στο backround, ώστε να είμαι εντάξει απέναντι στους εργαζομένους μου, αλλά και στις υποχρεώσεις που δεν σταματούν να τρέχουν. Τα καλύτερα σενάρια λοιπόν για μένα μεταφράζονται στο ότι αν δεν γίνει κάτι χειρότερο, όπως να έχουμε δεύτερο κύμα πανδημίας που θα οδηγήσει ξανά στο κλείσιμο των επιχειρήσεων, τότε, ίσως, θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα και στα δεδομένα που είχαμε προ κρίσης σε τουλάχιστον τρία χρόνια. Φυσικά, αν και εφόσον μετά από όλο αυτό πάνε όλα καλά, και δεν συμβεί κάτι ακόμα.
Ο Λευτέρης Χρήστου έχει εστιατόριο στα Κουφονήσια
Βαγγέλης Πιττερός
Προέχει η ομαλή επιστροφή στην καθημερινότητα
Βιώνουμε κάτι πρωτόγνωρο, και όχι μόνο ο χώρος της εστίασης, αλλά όλη η κοινωνία. Προτεραιότητα, φυσικά, έχει η υγεία και η προστασία όλων. Επομένως, αυτό που προέχει για εμάς τους ανθρώπους της εστίασης είναι η ομαλή επιστροφή στην καθημερινότητα, με σωστά μέτρα προστασίας και σεβασμό στον πελάτη. Επειδή ζούμε καταστάσεις, χωρίς να έχει υπάρξει προηγούμενο, θα χρειαστεί χρόνος για την επιστροφή στην κανονικότητα.
Θα εξαρτηθεί, κυρίως, από το ποσό γρήγορα θα νιώσει ασφάλεια ο πολίτης. Εκεί έχουμε ευθύνη εμείς. Ετσι, το να νιώθουμε ασφαλείς θα σηματοδοτήσει και τη γρηγορότερη επιστροφή σε επίπεδα προ κρίσης.
Σίγουρα, ο κλάδος της εστίασης θέλει το κράτος και φυσικά τον δήμο «σύμμαχο» σε αυτό το νέο ξεκίνημα. Απαιτούνται κίνητρα για να υπάρχει επιστροφή χωρίς προβλήματα, καθότι και η οικονομία πρέπει να μείνει ζωντανή. Ετσι, η επιστροφή εξαρτάται κατ’ αρχάς από την εύρεση της θεραπείας και του εμβολίου, αλλά και από τον τρόπο που το κράτος θα δώσει τα εργαλεία για να επανέλθει ο κλάδος. Για να έχω σαφή εικόνα πρέπει να ανοίξουμε πρώτα και σιγά-σιγά να μετράω τα τραύματά μου.
Ο Βαγγέλης Πιττερός έχει εστιατόριο-μπαρ στη Μαντζάρου, Αθήνα
Παύλος Πολιτάκης
Η μεγάλη πρόκληση είναι η ρευστότητα
Το πρώτο συναίσθημα είναι η ανακούφιση που ανοίξαμε μετά από δύο μήνες. Το δεύτερο είναι ότι οι πελάτες, όταν μπαίνουν στα καταστήματα, αισθάνονται ασφάλεια και θέλουν να αγοράσουν. Κυριαρχεί η αίσθηση ότι όλοι πρέπει να προστατευτούμε, πρώτα για εμάς, τους εργαζόμενούς μας και τις οικογένειές μας και φυσικά για τους πελάτες μας. Αυτή τη στιγμή διανύουμε μία περίοδο με αρκετά χαμηλότερους τζίρους από τα προηγούμενα έτη. Παρατηρούμε ότι όσοι καταναλώνουν είναι εκείνοι που δεν έχουν πληγεί τόσο οικονομικά, όπως οι συνταξιούχοι, οι δημόσιοι υπάλληλοι. Ακόμα δεν έχουμε δει τον καταναλωτή ο οποίος επλήγη αυτό το δίμηνο. Παράλληλα, υπάρχει μια σχετική έλλειψη εμπορευμάτων, που σταδιακά βέβαια αποκαθίσταται, γιατί όλη αυτή την περίοδο είχαν μειωθεί οι εισαγωγές, όπως και η παραγωγή, ενώ το κλείσιμο και το άνοιγμα των καταστημάτων συνέπεσε με την αλλαγή της σεζόν, με αποτέλεσμα να μην έχουμε παραλάβει έγκαιρα τις νέες παραγγελίες. Η μεγάλη πρόκληση είναι η ρευστότητα. Σημαντικό θα ήταν να μειωθεί η προκαταβολή φόρου και η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για το 2020. Σχετικά με το μέλλον είναι δεδομένο ότι θα είναι χαμηλότεροι οι τζίροι βραχυπρόθεσμα και το βασικό σενάριο στο μυαλό μου είναι η επιστροφή στις εισπράξεις του 2019 μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Ο Παύλος Πολιτάκηςέχει κατάστημα ενδυμάτων στον Πειραιά
Γρηγόρης και Κωνσταντίνος Σαμάρας
Είμαστε προετοιμασμένοι για μια ιδιαίτερη σεζόν
Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων είχαν επενδύσει πολλά σε αυτή τη σεζόν, οπότε η υγειονομική κρίση εύλογα προκάλεσε ταραχή και ανασφάλεια. Δυστυχώς έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση και θεωρούμε ότι μόνο με ηρεμία και ψυχραιμία μπορούμε να αντεπεξέλθουμε. Ως εταιρεία έχουμε ετοιμάσει διάφορα σενάρια, παρακολουθούμε τις εξελίξεις και είμαστε προετοιμασμένη για μια ιδιαίτερη και ίσως όχι τόσο δύσκολη σεζόν.
Η επανεκκίνηση έγινε με επιφυλακτικότητα από την αγορά, αλλά μέσα στο συνολικά αρνητικό κλίμα, διακρίνουμε και θετικά στοιχεία, συσπείρωσης και αλληλοϋποστήριξης των επιχειρήσεων σε βαθμό που δεν είχαμε βιώσει τα προηγούμενα χρόνια. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι μέσα από τέτοιες ενέργειες θα καταφέρουμε να αντιστρέψουμε το κλίμα πριν από το τέλος του καλοκαιριού και ότι θα μετριάσουμε τη ζημιά. Από την άλλη, η ανακάλυψη εμβολίου ή θεραπείας είναι ο απόλυτος στόχος προκειμένου να διώξουμε το αίσθημα του φόβου από την καθημερινότητά μας και να επιστρέψουμε ξανά εκεί που ήμασταν. Από εκεί και πέρα, εικάζουμε ότι η επιστροφή στα περυσινά επίπεδα θα έρθει το 2022.
Ο Γρηγόρης και ο Κωνσταντίνος Σαμάρας είναι ιδιοκτήτες και δημιουργοί της συλλογής πετσετών θαλάσσης Sea You Soon
Διονύσης Παναγιωτάκης
Βιώνουμε ένα μοντέρνο είδος πολέμου
Οι ημέρες που ζούμε είναι πραγματικά πρωτόγνωρες. Ουσιαστικά βιώνουμε ένα μοντέρνο είδος πολέμου και προσπαθούμε να έχουμε τις λιγότερες απώλειες. Η φυσική επαφή έγινε πρόβλημα. Την τελευταία ήμερα που έκλεισαν τα θέατρα, μετά την οδηγία της κυβέρνησης, κοιτούσαμε ο ένας τον άλλον με καχυποψία. Δεν ακουμπιόμασταν. Κάποιοι «έπεσαν από τα σύννεφα», σαν να μην είχαν καταλάβει τι συνέβαινε. Ο κόσμος που ασχολείται με το θέατρο (ηθοποιοί, τεχνικοί κ.λπ.) είναι φύσει πιο αισιόδοξος.
Όμως τώρα επεξεργαζόμαστε τις συνέπειες στη δουλειά μας και προσπαθούμε να οργανώσουμε την επόμενη ημέρα στην κανονικότητα, που δεν ξέρουμε πότε θα έρθει. Η θεατρική σεζόν 2020 – 2021 έχει χαθεί. Το 2020 θα είναι η χειρότερη χρονιά θεατρικής λειτουργίας που πέρασε ποτέ η Ελλάδα. Εάν έχει βρεθεί το φάρμακο και το εμβόλιο και μπορούν να εφαρμοστούν θεραπείες εντός του 2021, τότε θα μιλάμε για μια κανονική χειμερινή σεζόν από τον Οκτώβριο του 2021 έως και τον Μάιο του 2022. Από το 2022 θα επιστρέψουμε σε φυσιολογικούς ρυθμούς, κρατώντας στο μυαλό μας την εμπειρία ενός εφιάλτη που μας βρήκε αδύναμους. Μας έδωσε όμως την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τελικά τι έχει περισσότερο αξία. Η υγεία μας και οι κατάλληλοι χειρισμοί τη σωστή στιγμή.
Ο Διονύσης Παναγιωτάκης είναι ιδιοκτήτης των Αθηναϊκών Θεάτρων
