Αφορμή για το κείμενο αυτό μου έδωσε το άρθρο Ανωνύμου, με τίτλο «Ο αφανής ήρωας της εποποιίας του 1940, αντιστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος! Μια ηρωική και τραγική μορφή!» που κυκλοφόρησε ευρέως στο διαδίκτυο, μαζί με άλλα παρόμοια άρθρα που μιλούν για «αγνόηση των διαταγών της ανωτάτης Ηγεσίας«, για «διαταγή που ρίχθηκε στον κάλαθο των αχρήστων», για «απείθεια», για το ότι «έγραψε στα παλιά του υποδήματα» τους ανωτέρους του και άλλα πολλά που, αν δεν ήταν όντως τραγικά, θα μπορούσαμε σίγουρα να τα χαρακτηρίσουμε ως φαιδρά.
Θεωρώ πως θα πρέπει κάποτε να πάψει αυτός ο μύθος περί «ανυπακοής» και «απείθειας» του Κατσιμήτρου που, συνήθως, συνοδεύεται από επικρίσεις της ανωτάτης ηγεσίας για ηττοπάθεια, ανικανότητα, ίσως και έλλειψη… πατριωτικού φρονήματος!
Έχουμε ευθύνη ως στρατιωτικοί να ενημερώσουμε τους αδαείς αρθρογράφους, αλλά και τους καλόπιστους αναγνώστες που αγνοούν ίσως ότι όλα αυτά συνιστούν ανυπόστατα στοιχεία και διαστρέβλωση της πραγματικότητας.
Δεν θα επεκταθώ στις ιστορικές ανακρίβειες που περιλαμβάνει το προαναφερθέν άρθρο, αλλά και τα παρόμοια που κυκλοφορούν, τις υπερβολές και τα φανταστικά γεγονότα. Είναι προφανές, από το όλο ύφος και τη χρησιμοποιούμενη ορολογία και φρασεολογία ότι ο συντάκτης δεν είναι στρατιωτικός (το εύχομαι τουλάχιστον).
Καθώς φαίνεται να αγνοεί στοιχειώδη ζητήματα σχεδιάσεως στρατιωτικών επιχειρήσεων, διαδικασιών εκδόσεως διαταγών, εφαρμογής σχεδίων, αναφοράς-ενημέρωσης προϊσταμένου κλιμακίου κλπ. Διαβάζω στο παντελώς ανιστόρητο άρθρο του Ανωνύμου:
«Ο διοικητής της ηρωικής Ογδόης, αποφάσισε να πετάξει τις διαταγές των επιτελαρχών στα σκουπίδια και να αψηφήσει τις βουλές των ανωτέρων του! (…) …όχι μόνο δεν υπάκουσε στα απαισιόδοξα κελεύσματα της Αθήνας αλλά παρέταξε αντιθέτως την άμυνά του στην πρώτη γραμμή, εκδίδοντας δικό του φιρμάνι στους άντρες του: «ουδεμία σκέψη διά υποχώρησιν, η τελευταία γραμμή αμύνης είναι εδώ, μέχρις εσχάτων»!
Αυθαίρετες φράσεις που δεν υπάρχουν σε κανένα έγγραφο και επινοήσεις που βρίσκονται εκτός πραγματικότητας. Προς υποστήριξη των θέσεών τους επικαλούνται την Ημερησία Διαταγή του Κατσιμήτρου της 28ης Οκτωβρίου 1940. Όμως, στη διαταγή αυτή αναγράφεται: «η Κυβέρνησις απέρριψε την αίτησιν ταύτην και διατάσσει αντίστασιν μέχρις εσχάτων». Άρα, την «απάντηση» τους τη δίνει ο ίδιος ο Κατσιμήτρος.
Ο Κατσιμήτρος ήταν ένας ικανότατος και ηρωικός Μέραρχος. Όμως, το να είναι κάποιος ήρωας δεν σημαίνει ότι πρέπει απαραίτητα να είναι και απείθαρχος, ή έστω ανυπάκουος. Κακώς η πρωτοβουλία ερμηνεύεται από κάποιους ως απειθαρχία.
Τα προηγηθέντα
Το ΓΕΣ, που παρακολουθούσε συνεχώς την κατάσταση στην Αλβανία, εκτίμησε –ορθώς– ότι η κυρία προσπάθεια των Ιταλών θα κατευθυνόταν προς την Ήπειρο και όχι προς τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη. Εκτίμησε, δηλαδή, ότι ο Κατσιμήτρος και οι Ηπειρώτες του θα δεχόντουσαν το κύριο βάρος της ιταλικής επιθέσεως. Στις 24 Αυγούστου 1940 αποστέλλονται στον Κατσιμήτρο νέες οδηγίες επιχειρήσεων, στο τέλος των οποίων αναγράφεται:
«Αναγνωρίζεται η δυσχερής θέσις εις την οποία ευρίσκεται η Μεραρχία. Η Κυβέρνησις δεν αναμένει βεβαίως παρά της Μεραρχίας νίκας, δεδομένης της αριθμητικής υπεροχής του αντιπάλου, αναμένει όμως εκ ταύτης να σώσει την τιμήν των ελληνικών όπλων. Και προς τούτο δύναται ο διοικητής της Μεραρχίας να θέσει τας δυνάμεις αυτής όπως αυτός νομίζει καλύτερον».
Η διαταγή αυτή πυροδότησε τις μετέπειτα επικρίσεις για «ηττοπαθή» ηγεσία, η οποία ήθελε απλώς να «πέσουν μερικές τουφεκιές για την τιμή των όπλων». Πρόκειται, όμως, για προφανή διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Οι επικριτές της ηγεσίας αποσιωπούν –προδήλως εσκεμμένως– ότι, προκειμένου να μην υπάρξουν αμφιβολίες, ο Παπάγος εξέδωσε στις 16 Σεπτεμβρίου 1940, διαταγή στην οποία, μεταξύ των άλλων, καθορίζει ότι: «Η τιμή των ελληνικών όπλων απαιτεί όπως οιονδήποτε τμήμα σε οιανδήποτε κατάστασιν και αν ευρεθεί, οφείλει να πολεμήσει μέχρι και του τελευταίου ανδρός και του τελευταίου φυσιγγίου».
Η φράση ότι «δεν αναμένονται από την Μεραρχία νίκες», σε συνδυασμό με την πρωτοβουλία που παρεσχέθη στον διοικητή της, κάλυπτε πλήρως τον Κατσιμήτρο ό,τι και αν έκανε. Αφέθηκε, λοιπόν, στον Μέραρχο η απόφαση, γιατί κανείς δεν γνώριζε τι συμβαίνει στον τομέα του καλύτερα από εκείνον. Ο Αρχιστράτηγος του είχε απόλυτη εμπιστοσύνη και αυτό προκύπτει από προσωπική επιστολή με ημερομηνία 22 Αυγούστου 1940, στην οποία του έγραφε:
«Αγαπητέ Κατσιμήτρο, (…) Επιθυμώ να γνωρίζεις ότι τόσον η Κυβέρνησις όσον και εγώ σε περιβάλλομεν μετ’ απολύτου εμπιστοσύνης και πλήρους εκτιμήσεως. (…) Σε ασπάζομαι εγκαρδίως. Αλέξανδρος Παπάγος».
Θα πρέπει εξαρχής να επισημανθεί ότι οι αρθρογραφούντες περί της «απείθειας» του Κατσιμήτρου –που προφανώς κάτι άκουσαν, κάτι διάβασαν– ξεκινούν από τη λανθασμένη άποψη ότι το Σχέδιο του Γενικού Στρατηγείο προέβλεπε παραχώρηση εθνικού εδάφους. Η πραγματικότητα είναι ότι τα Σχέδια ΙΒα και ΙΒβ προέβλεπαν προωθημένη άμυνα, χωρίς παραχώρηση εθνικού εδάφους. Η απόφαση αυτή του Παπάγου απεδείχθη από το αποτέλεσμα επιτυχέστατη, διότι απέκρουσε τον εισβολέα κατά το δυνατό πλησιέστερα προς τα ελληνοαλβανικά σύνορα και κάλυψε πλήρως τη γενική επιστράτευση και τη στρατηγική συγκέντρωση των ελληνικών δυνάμεων.
Δεν παρέβη καμία διαταγή
Ο Κατσιμήτρος δεν ήταν απλώς ένας ικανότατος στρατηγός. Ήταν δεμένος με τη Μεραρχία του, αλλά και με τη γη της Ηπείρου. Από το 1938, που ανέλαβε τη διοίκηση της VIIIης Μεραρχίας, είχε αφιερωθεί στο να καταστήσει την Ήπειρο αληθινό προμαχώνα. Στο πλαίσιο της ελευθερίας αποφάσεως που του παρείχαν το Σχέδιο Επιχειρήσεων και οι Οδηγίες του Γενικού Στρατηγείου, επέλεξε να αμυνθεί επί της Γραμμής ΕΛΑΙΑ-ΚΑΛΑΜΑΣ.
Δεν παρέβη καμία διαταγή, ούτε θα τις παρέβαινε αν συμπτυσσόταν στη Γραμμή ΑΡΑΧΘΟΣ-ΖΥΓΟΣ ΜΕΤΣΟΒΟΥ. Την απόφασή του αυτή την ανέφερε στο ΓΕΣ, κατά τα προβλεπόμενα, και εγκρίθηκε. Έτσι γίνεται στο Στρατό. Κανείς δεν κάνει του κεφαλιού του. Τις παραμονές της ιταλικής επιθέσεως τηλεφωνεί στον αρμόδιο επιτελή του ΓΕΣ, στον οποίο λέγει τα εξής:
«Αναφέρατε παρακαλώ στον κ. Αρχηγόν του ΓΕΣ ότι, η προσωπική μου γνώμη είναι ότι αύριον την πρωίαν ή κατά τη διάρκεια της νυκτός 27 προς 28 Οκτωβρίου θα έχωμεν ιταλικήν επίθεσιν. Η Μεραρχία θα εκτελέσει το καθήκον της προς την πατρίδα, συμφώνως προς τας διαταγάς και οδηγίας του Γενικού Επιτελείου. Δύναμαι να βεβαιώσω υπευθύνως τον κ. Αρχηγόν ΓΕΣ –και τονίζω τούτο ιδιαιτέρως– ότι δεν θα περάσουν οι Ιταλοί από το Καλπάκι».
Τι πιο προφανές; Ο ίδιος ο Κατσιμήτρος, πρώτον, λέγει ότι θα εφαρμόσει τις διαταγές και οδηγίες του Γενικού Επιτελείου και, δεύτερον, αναφέρει την απόφασή του στους προϊσταμένους του. Πόσο άσχετος ή εμπαθής πρέπει να είναι κάποιος για να τον χαρακτηρίσει «απείθαρχο»;
Οι αμυντικές επιχειρήσεις
Στο αριστερό της ελληνικής αμυντικής διατάξεως, η 8η Μεραρχία, έπειτα από επικό αγώνα που κράτησε μέχρι την 7η Νοεμβρίου 1940, απέκρουσε την ιταλική επίθεση στον κεντρικό τομέα του Καλπακίου, καθώς και στον παραλιακό της Θεσπρωτίας. Οι ιταλικές μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες δυνάμεις καθηλώθηκαν. Ο στρατηγός Κατσιμήτρος τήρησε την υπόσχεσή του: οι Ιταλοί δεν πέρασαν.
Πρόβλημα σοβαρό, ωστόσο, δημιουργήθηκε στον κεντρικό τομέα του μετώπου, στον ορεινό όγκο της Πίνδου, όπου η συντριπτική υπεροχή των Ιταλών εξανάγκασε το Απόσπασμα Δαβάκη, δυνάμεως 2.500 ανδρών, παρά τον ηρωικό του αγώνα, να συμπτυχθεί μέχρι το χωριό Βωβούσα, βορείως του Μετσόβου. Οι επίλεκτοι αλπινιστές της Μεραρχίας «ΤΖΟΥΛΙΑ», δυνάμεως σχεδόν 11.000 ανδρών, προχωρούσαν απειλητικά προς το Μέτσοβο. Τυχόν κατάληψη της διαβάσεως του Μετσόβου θα τους έδινε τη δυνατότητα να ελέγξουν την οδό ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ, οπότε, αφενός θα επιτύγχαναν υπερκέραση της VIIIης Μεραρχίας και των Ιωαννίνων, αφετέρου θα διανοιγόταν η οδός προς την Αθήνα μέσω της θεσσαλικής πεδιάδας.
Προ της καταστάσεως αυτής το Γενικό Στρατηγείο αντέδρασε αμέσως και αποτελεσματικά: Την 29η Οκτωβρίου, προώθησε το Β’ ΣΣ, από την περιοχή της Θεσσαλίας στη Δυτική Μακεδονία (περιοχή Πενταπόλεως-Επταχωρίου). Την ίδια ημέρα, προώθησε, τη Μεραρχία Ιππικού, από την περιοχή Θεσσαλονίκης στην περιοχή Μετσόβου, με αποστολή την εξασφάλιση του άξονα ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ – ΚΑΛΑΜΠΑΚΑΣ.
Η «ΤΖΟΥΛΙΑ» συντρίβεται
Την 31η Οκτωβρίου, προώθησε την Ταξιαρχία Ιππικού, η οποία ανήκε στις εφεδρείες του Αρχιστρατήγου, και την έθεσε υπό την διοίκηση του Β’ Σώματος Στρατού, βορειοανατολικά του Μετσόβου. Προώθησε, επίσης, στην Ήπειρο το Α’ Σώμα Στρατού από την Αθήνα, όπου ήταν η έδρα του, ενώ οι μονάδες του συμπληρώνονταν με επιστράτευση. Προώθησε δε στο μέτωπο κάθε τμήμα που ολοκλήρωνε την επιστράτευσή του, σύμφωνα με τα σχέδια. Διέταξε, ταυτόχρονα, την Αεροπορία να βομβαρδίσει το αεροδρόμιο της Κορυτσάς, αποφεύγοντας να πλήξει κατοικημένες περιοχές.
Εξέδωσε, επίσης, αυστηρή διαταγή, ώστε να εμπνευσθεί σε όλους το απαιτούμενο πνεύμα θυσίας, «καθ’ όσον παρετηρήθησαν περιπτώσεις κατά τας οποίας μικραί μονάδες δεν επέδειξαν κατά τας πρώτας συγκρούσεις το επιβαλλόμενον πνεύμα σταθερότητος και θυσίας. Πάσα αδικαιολόγητος υποχώρησις δέον να επισύρει αυστηρά μέτρα».
Στον βορρά, το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας που είχε εγκαίρως προϊδεασθεί με διαταγή του Γενικού Στρατηγείου, ήταν έτοιμο και κατάλληλα προσανατολισμένο. Την 1η Νοεμβρίου 1940, οι δυνάμεις του Β’ Σώματος Στρατού (αντιστράτηγος Δημήτριος Παπαδόπουλος), με την Ιη Μεραρχία, του υποστρατήγου Βασιλείου Βραχνού, την Vη Ταξιαρχία Πεζικού, του συνταγματάρχη Αναστάσιου Καλή, και την Ταξιαρχία Ιππικού, του συνταγματάρχη Σωκράτη Δημάρατου, επιτίθενται κατά του αριστερού πλευρού του θύλακα που δημιούργησε η ΤΖΟΥΛΙΑ στην Πίνδο.
Από το νότο, η Μεραρχία Ιππικού, με διοικητή μια άλλη ηγετική μορφή, τον υποστράτηγο Γεώργιο Στανωτά, εξορμά, με υψηλό επιθετικό πνεύμα, από την περιοχή του Μετσόβου προς βορρά, ανατρέποντας τους ορμητικούς χιονοδρόμους των Ιταλών. Αποστολή της ήταν να επιτεθεί στην κατεύθυνση προς Κόνιτσα και να αποκαταστήσει σύνδεσμο με τη σκληρά δοκιμαζόμενη VIIIη Μεραρχία Πεζικού (αριστερά) και το Β’ Σώμα Στρατού (δεξιά). Η Μεραρχία «ΤΖΟΥΛΙΑ» συντρίβεται, και σε λίγες ημέρες οι Ιταλοί βρίσκονται πέραν των ελληνικών συνόρων.
Γράφει ο Ελβετός στρατιωτικός συγγραφέας Eddy Bayer, στο δίτομο έργο του «Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΩΝ ΤΕΘΩΡΑΚΙΣΜΕΝΩΝ»: «ο στρατηγός Παπάγος ενισχύθη επί των κορυφογραμμών και από της 4ης μέχρι της 7ης Νοεμβρίου, προσέβαλε την δυστυχισμένην μεραρχία ‘ΤΖΟΥΛΙΑ’ δια συγκεντρωτικής επιθέσεως εκ των άνω προς τα κάτω. Η συμφορά του στρατηγού Μάριο Τζιρότι δεν ήτο δυνατόν να γίνει περισσότερον πλήρης».
Η ελληνική αντεπίθεση
Μεταξύ των υπερβολών, που περιέχονται στα εν λόγω άρθρα, είναι και το ότι ο Κατσιμήτρος αφού απέκρουσε τους Ιταλούς, «πέρασε στην αντεπίθεση». Διαβάζουμε, για παράδειγμα, στο άρθρο του Ανωνύμου:
«Αν ο διοικητής της Ογδόης είχε υπακούσει, τότε η έκβαση του πολέμου θα ήταν προφανώς διαφορετική. Ήταν η απείθειά του στις διαταγές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας που έγραψε χρυσές πολεμικές σελίδες για το έθνος και οδήγησε στο Έπος του 1940. Γιατί μετά την άμυνα, ήρθε η ολομέτωπη επίθεση! Ο Κατσιμήτρος πέρασε την κατάλληλη στιγμή σε σφοδρή αντεπίθεση και έδιωξε πέραν των ελληνικών συνόρων τους Ιταλούς εισβολείς, καταδιώκοντάς τους μέσα στο αλβανικό έδαφος και απελευθερώνοντας ταυτοχρόνως ελληνικές περιοχές».
Είναι προφανής η άγνοια τόσο των ιστορικών στοιχείων, όσο και του πώς διεξάγονται οι επιχειρήσεις. Τι να πρωτοσχολιάσει κανείς; Το ότι με την απείθεια μπορούν να γραφούν χρυσές πολεμικές σελίδες(!), τα περί «ολομέτωπης επίθεσης», ή τα περί «σφοδρής αντεπίθεσης»;
Τα γεγονότα και οι αδαείς αρθρογράφοι
Οι ελληνικές εφεδρείες άρχισαν να καταφθάνουν στο μέτωπο στις αρχές Νοεμβρίου. Έτσι, ο Παπάγος πέτυχε κατάλληλη συγκέντρωση δυνάμεων ως τα μέσα Νοεμβρίου, πριν εξαπολύσει αντεπίθεση. Η ελληνική στρατιωτική ηγεσία είχε αντιμετωπίσει την κατάσταση κατά τρόπον ορθό και αποτελεσματικό, σε ολόκληρο το μέτωπο.
Στις 13 Νοεμβρίου, μόλις 16 ημέρες μετά την ιταλική εισβολή, ο Ελληνικός Στρατός, πλήρως κινητοποιημένος και έχοντας αποκαταστήσει το εθνικό έδαφος, πέρασε στην αντεπίθεση, έχοντας πλέον την πρωτοβουλία. Ένδεκα Μεραρχίες Πεζικού, δύο Ταξιαρχίες Πεζικού, και η Μεραρχία Ιππικού, είχαν απέναντί τους δεκαπέντε ιταλικές Μεραρχίες Πεζικού και μία Τεθωρακισμένη.
Στον τομέα της Δυτικής Μακεδονίας, το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας, με το Γ’ Σώμα Στρατού από τη Θεσσαλονίκη και με την ενίσχυση μονάδων από ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα, εξαπέλυσε στις 14 Νοεμβρίου επίθεση με κατεύθυνση την Κορυτσά, η οποία κατελήφθη στις 22 Νοεμβρίου. Στον τομέα της Ηπείρου, το μεν Α’ Σώμα Στρατού, αριστερά, με τις ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV και VΙΙΙ Μεραρχίες και το δε Β’ Σώμα Στρατού, δεξιά, στο κέντρο της όλης ελληνικής διατάξεως, με τις Ι, ΧΙ, ΧV Μεραρχίες και την V Ταξιαρχία, προέλασαν στη Βόρεια Ήπειρο.
Εφεδρείες του Αρχιστρατήγου η V Μεραρχία Πεζικού, η Μεραρχία Ιππικού και η Ταξιαρχία Ιππικού. Κατά τη φάση αυτή (από 14 Νοεμβρίου) της αντεπιθέσεως, η VIIIη Μεραρχία του Κατσιμήτρου, συμμετείχε ενταγμένη πλέον στο Α’ Σώμα Στρατού, μαζί με τις ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV Μεραρχίες.
Οι αδαείς περί τα στρατιωτικά αρθρογράφοι, πέραν της εμφανούς τάσης τους προς την υπερβολή και τη διόγκωση εκείνων που φαντάζονται σαν γεγονότα, αγνοούν το ότι ένας σχηματισμός που, επί ημέρες, διεξάγει έναν δύσκολο αμυντικό αγώνα και υφίσταται απώλειες και φθορές, δεν μπορεί να περάσει αυτομάτως στην αντεπίθεση. Αυτή είναι δουλειά συνήθως των εφεδρειών, με τις οποίες επεμβαίνει η προϊσταμένη διοίκηση στον αγώνα. Όπως και έπραξε το Γενικό Στρατηγείο (Παπάγος) στην προκειμένη περίπτωση.
Ένας μέραρχος δεν πετάει ποτέ τις διαταγές
Ο Κατσιμήτρος ήταν πράγματι ένας ικανότατος στρατηγός, με ψυχικό σθένος που το μετέδιδε στους υφισταμένους, του αλλά και στους κατοίκους της περιοχής. Διαπνεόταν από πνεύμα πρωτοβουλίας, αλλά όχι απείθειας ούτε απειθαρχίας. Δεν ήταν όπως τον παρουσιάζουν πολλοί, που συνήθως δείχνουν ότι έχουν άγνοια και από στρατιωτικές επιχειρήσεις, διαταγές και σχέδια, και από τα πραγματικά ιστορικά γεγονότα.
Άλλωστε, ο Παπάγος δεν ήταν από τους Αρχηγούς που ανεχόταν να μην εκτελούνται απολύτως οι διαταγές του. Το έδειξε στην πράξη το 1940, όπως το έδειξε και το 1949. Αν ο Κατσιμήτρος είχε ενεργήσει, έστω και κατ’ ελάχιστον, διαφορετικά από το Σχέδιο του Γενικού Στρατηγείου, θα είχε αντικατασταθεί αμέσως και θα είχε παραπεμφθεί για ανυπακοή ενώπιον του εχθρού.
Προφανώς, τα γεγονότα δικαίωσαν την απόφαση του Κατσιμήτρου να επιλέξει τη συγκεκριμένη γραμμή αμύνης, αλλά ως προς το σκέλος που αφορούσε στον τομέα του. Το Γενικό Στρατηγείο, όμως, είχε την ευθύνη της άμυνας ολοκλήρου της χώρας, και η επιτυχία σε έναν μόνο τομέα δεν εξασφάλιζε, από μόνη της, τη συνολική νίκη. Τι θα γινόταν, για παράδειγμα, αν οι Ιταλοί πραγματοποιούσαν απόβαση στις ακτές της Ηπείρου; Αυτό είναι το υποθετικό σενάριο, διότι η κυριαρχία του βρετανικού στόλου στην Μεσόγειο δεν τους το επέτρεψε.
Έχουμε, όμως, και το πραγματικό, δηλαδή την επιτυχή εισχώρηση της «ΤΖΟΥΛΙΑ» στον ορεινό όγκο της Πίνδου, μέχρι Βωβούσα – λίγο βορείως του Μετσόβου. Αν η «ΤΖΟΥΛΙΑ» έφθανε στο Μέτσοβο ίσως όλα να τελείωναν: τα Ιωάννινα θα καταλαμβάνονταν ενώ η VIII με τον Κατσιμήτρο θα αντιστεκόταν στο Καλπάκι και τον Καλαμά, αλλά θα είχε εγκλωβιστεί. Παράλληλα θα διανοιγόταν για τους Ιταλούς η οδός προς τη θεσσαλική πεδιάδα. Τι έσωσε την κατάσταση (και την VIIIη Μεραρχία); Η επιτυχής και αποτελεσματική επέμβαση της ανωτάτης ηγεσίας που, με κατάλληλη και ταχεία μετακίνηση δυνάμεων και σχεδίαση, εξαπέλυσε αντεπίθεση και διέλυσε την «ΤΖΟΥΛΙΑ».
Κλείνω, λέγοντας ότι ο Κατσιμήτρος ενήργησε απολύτως συμφώνως προς τις διαταγές και το Σχέδιο Επιχειρήσεων του Γενικού Στρατηγείου. Δεν παρέβη καμία διαταγή ούτε απειθάρχησε. Οι αδαείς αρθρογράφοι του καταλογίζουν «απείθεια», την οποία θεωρούν βέβαια προσόν! Όμως, ένας μέραρχος, και μάλιστα στη θέση που βρισκόταν ο Κατσιμήτρος, δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται από απείθεια ή ανυπακοή, χαρακτηριστικά που δηλώνουν επιπολαιότητα και ανευθυνότητα. Ένας μέραρχος δεν πετάει ποτέ τις διαταγές των ανωτέρων του στον κάλαθο των αχρήστων. Πόση επιπολαιότητα μπορεί να χαρακτηρίζει έναν που γράφει ή λέει τέτοια πράγματα!
Όλα δείχνουν ότι τον Κατσιμήτρο τον διέκρινε η σύνεση και η φρόνηση, σε συνδυασμό με διοικητικές και οργανωτικές ικανότητες, υψηλό φρόνημα, αίσθημα ευθύνης, θάρρος της γνώμης, συγκροτημένη σκέψη και προπάντων πνεύμα πρωτοβουλίας. Ένας τέτοιος στρατηγός δεν μπορεί να είναι απείθαρχος, ούτε να αγνοεί τις διαταγές των προϊσταμένων του, όπως, με περισσή επιπολαιότητα, τον παρουσιάζουν οι αδαείς αρθρογράφοι. Αντιθέτως, γνωρίζει το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο ενεργεί, ενημερώνει τους ανωτέρους του για τις αποφάσεις του και ζητά την έγκριση. Όπως και έγινε.
Αναμφιβόλως, ο Κατσιμήτρος είναι άξιος επαίνων και τιμών για ό,τι έπραξε. Ένας ηγέτης ψύχραιμος και αποφασιστικός, που την πλέον κρίσιμη στιγμή για την άμυνα της Πατρίδας και παρά το γεγονός ότι του δινόταν η δυνατότητα επιλογής της συμπτύξεως, ανέλαβε την πρωτοβουλία να εμμείνει στην αρχική απόφασή του, αντιτάσσοντας σταθερή άμυνα στην οργανωμένη τοποθεσία του Καλαμά άνευ ιδέας υποχωρήσεως. Ήταν ευχής έργο για την Ελλάδα το γεγονός ότι, στην πλέον κρίσιμη στιγμή και στον πλέον κρίσιμο τομέα του ελληνοϊταλικού πολέμου, βρέθηκε ένας ικανός και ηρωικός στρατηγός, του μεγέθους του Κατσιμήτρου.
Το «Ξυπόλητο Τάγμα» είναι η αληθινή ιστορία 160 παιδιών, που η δράση τους πήρε διαστάσεις μύθου όταν διώχτηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί στα μαύρα χρόνια της χιτλερικής κατοχής της πατρίδας μας. Μετά την είσοδό τους στην πρωτεύουσα της ελληνικής Μακεδονίας, οι Γερμανοί αδειάζουν τα δημόσια κτίρια και τα επιτάσσουν. Ανάμεσα σ’ αυτά, είναι και αρκετά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο. Μια ομάδα, απ’ αυτά τα παιδιά για να επιβιώσουν, παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους.
Ο Σπύρος Κουζινόπουλος καταγράφει την ιστορία αυτή μέσα από το προσωπικό του ιστολόγιο αναφέροντας:.
Οργανώνονται σαν μυστικός «στρατός», με ιεραρχία και πειθαρχία. Μόνα τους συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα και οι μαυραγορίτες. Τα κλεμμένα μοιράζονται στα ορφανά, αλλά και σε άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που είχαν ανάγκες.
Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος» έμειναν στην ιστορία σαν σαλταδόροι». Ο θρύλος λέει, πως πέρα από την αρωγή που παρείχαν στο κόσμο, κατάφερναν με την εξυπνάδα και το κουράγιο τους να βοηθούν την Αντίσταση, βρίσκοντας τρόπους να φυγαδεύουν στη Μέση Ανατολή Έλληνες, Αμερικάνους και Εγγλέζους αξιωματικούς, με σκοπό να ενωθούν με τους εκεί συμμαχικούς στρατούς..
Πως έγινε ταινία η υπόθεση
Στα τέλη της δεκαετίας του ΄40, βρισκόταν στην Αμερική ο ηθοποιός του Κρατικού Θεάτρου Νίκος Κατσιώτης, ο οποίος συζητώντας με τον Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρης Θαλασσινός) του διηγήθηκε πως την ημέρα που η Θεσσαλονίκη γιόρταζε την απελευθέρωσή της, τον Νοέμβριο του 1944, στο τέλος της διαδήλωσης ακολουθούσε ένα τσούρμο από κουρελήδες πιτσιρικάδες οι οποίοι κρατούσαν ένα πανό που έγραφε «Ξυπόλητο Τάγμα». Η διήγηση του Νίκου Κατσιώτη, συγκλόνισε τον Τάλλας κι αποφάσισε να κάνει το «Ξυπόλητο Τάγμα» ταινία. Το 1952, ο Γκρεγκ Τάλλας έρχεται στην Ελλάδα και με την περιορισμένη οικονομική υποστήριξη ενός άλλου Ελληνοαμερικανού, ξενοδόχου στο Λος Άντζελες, του Πέτρου Μπουντούρη, άρχισε να γυρίζει την ταινία « Το Ξυπόλητο Τάγμα». Ο Νίκος Κατσιώτης έγραψε το σενάριο, ενώ την μουσική έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης (η πρώτη του για κινηματογραφική ταινία), με εκτέλεση από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (υπό την διεύθυνση τού ιδίου). Η θαυμάσια φωτογραφία ήταν του Μιχάλη Γαζιάδη. UnmuteRemaining Time -0:00 Fullscreen Ο Γκρεγκ Τάλλας αποθαρρημένος από την υποτυπώδη κινηματογραφία της Ελλάδας της εποχής, σκέφτηκε αρχικά να γυρίσει την ταινία στη Νάπολη, πόλη που θεωρούσε πως είχε μια περίεργη ομοιότητα, το ίδιο άρωμα, με τη Θεσσαλονίκη. Αλλά πάλι κάτι τον έτρωγε..
Τα γυρίσματα της ταινίας στη Θεσσαλονίκη
Κι έτσι ήρθε στην Ελλάδα και γύρισε την ταινία στη Θεσσαλονίκη σε φυσικούς χώρους. Μόνο τη σκηνή της «μαύρης αγοράς» γύρισε για καθαρά πρακτικούς λόγους στην Αθήνα, στην περιοχή των Φυλακών Αβέρωφ, όπου και λειτουργούσε πραγματικά η μαύρη αγορά στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής. Χρησιμοποίησε μόνο δύο επαγγελματίες ηθοποιούς, τον Νίκο Φέρμα και τη Μαρία Κωστή. Όλοι οι άλλοι που έπαιξαν στην ταινία ήσαν ερασιτέχνες. Τα 63 από τα 66 παιδιά που πήραν μέρος στα γυρίσματα, ο Γκρεγκ Τάλλας τα πήρε από αναμορφωτήρια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η μηχανή λήψης ήταν του 1924 και χρησιμοποιήθηκαν μόνο 6 προβολείς για τον φωτισμό. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα της ταινίας -σε συνδυασμό με τις συνθήκες παραγωγής- ήταν μια μεγάλη έκπληξη στην Αμερική. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι αυτή η ταινία γυρίστηκε με τόσο λίγα τεχνικά μέσα. Για παράδειγμα, ο φωνολήπτης της Κολούμπια ήταν αδύνατο να πιστέψει πως αυτή η ταινία γυρίστηκε βουβή και πως είχαν επιτευχθεί τόσο άψογοι συγχρονισμοί στο ντουμπλάρισμα της ηχητικής μπάντας στην Ελλάδα!.
Το αρνητικό της ταινίας είχε χαθεί και χάρη στις προσπάθειες του διευθυντή της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, Θόδωρου Αδαμόπουλου που εντόπισε δύο κόπιες προβολής σε καλή κατάσταση, δημιουργήθηκε, μετά από χρονοβόρες και πολυδάπανες διαδικασίες, ένα καινούργιο αρνητικό της ταινίας.
Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» ήταν η πρώτη ελληνική ταινία που κατόρθωσε να βραβευτεί σε διεθνές φεστιβάλ. Πήρε το 1955 το πρώτο βραβείο («Χρυσή Δάφνη»), στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου.
Σύνοψη της υπόθεσης:
Στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη, ένας νεαρός άντρας, ο Δημήτρης, “συλλαμβάνει” έναν πιτσιρικά, το Σταύρο, που έκλεψε ένα πορτοφόλι και του αφηγείται την ιστορία του, δηλαδή την ιστορία των 160 παιδιών που αποτελούσαν το “ξυπόλητο τάγμα”, προσπαθώντας να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Με κίνδυνο της ζωής τους, διωγμένα από το ορφανοτροφείο, είχαν δημιουργήσει μια ηρωική συμμορία και έκλεβαν από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους τρόφιμα και φάρμακα, τα οποία μοίραζαν σε όσους τα είχαν ανάγκη. Μάλιστα, η επαφή τους με μια Ελληνίδα διερμηνέα των Γερμανών (Μαρία Κωστή) τα έκανε να βοηθήσουν έναν αξιωματικό των συμμάχων να διαφύγει στη Μέση Ανατολή. Η κλοπή μερικών τενεκέδων λάδι από ένα μαυραγορίτη (Νίκος Φέρμας) παραλίγο να τους στοιχίσει τη σύλληψη και την εκτέλεσή τους από τους Γερμανούς. Στο τέλος, αφού ακούσει την ιστορία, ο πιτσιρικάς ακολουθεί το Δημήτρη στο ορφανοτροφείο και αποφασίζει να μείνει εκεί για να βρει μόνιμη τροφή και στέγη και να μεγαλώσει τίμια.
Ο Π.Σφυρίδης για τους σαλταδόρους
Ο εξαιρετικός Θεσσαλονικιός συγγραφέας Περικλής Σφυρίδης θα γράψει για τους μικρούς σαλταδόρους της γερμανικής κατοχής: «[…]
Το έγκλημα για το οποίο κυνηγούσαν οι Γερμανοί τον θείο Πλάτωνα ήταν ότι υπήρξε σαλταδόρος, κάτι αρκετά διαδεδομένο και γνωστό την περίοδο της Κατοχής, αφού πέρασε και στο λαϊκό τραγούδι με τους στίχους Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω/ τη ρεζέρβα θα σου πάρω. Μόνο που οι σαλταδόροι του Κόμματος, όλοι έφηβοι ή νέοι άντρες, καρδαμωμένοι με αριστερή ιδεολογία, δούλευαν οργανωμένοι, με σχέδιο, και βάζοντας το κεφάλι τους στον ντορβά βουτούσαν διάφορα εφόδια –ό,τι ασφαλώς μπορούσαν– από τις στρατιωτικές αποθήκες των Γερμανών στο Χαρμάνκιοϊ και στο λιμάνι. […]
Η δουλειά γινόταν με τριάδες· κανείς δεν ήξερε τους άλλους σαλταδόρους της οργάνωσης και οι εντολές για συγκεκριμένες αποστολές δίνονταν από ένα σύνδεσμο που μόνο το μικρό του όνομα, προφανώς ψευδώνυμο, γνώριζαν. Έτσι, αν έπιαναν κάποιον οι Γερμανοί και τον βασάνιζαν, το μόνο που θα μπορούσε να μαρτυρήσει ήταν τα ονόματα των άλλων δύο –τίποτε άλλο– που αν είχαν καταφέρει να γλιτώσουν, το Κόμμα αναλάμβανε να τους κρύψει ή να τους καλύψει με μεταμφιέσεις και πλαστά έγγραφα.»
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρακολούθησε την παρέλαση στο Περιστέρι για τον εορτασμό της Εθνικής Επετείου της 28ης Οκτωβρίου. Αμέσως μετά έκανε την ακόλουθη δήλωση:
«Η 28η Οκτωβρίου είναι πάντα μια μέρα τιμής και αναστοχασμού. Θυμόμαστε αυτούς που πριν από 84 χρόνια θυσίασαν τη ζωή τους για να μπορέσουμε εμείς σήμερα να είμαστε ελεύθεροι.
Στη Θεσσαλονίκη, σήμερα, διεξάγεται η μεγάλη παρέλαση των Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία αποδεικνύει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο ότι η πατρίδα μας σήμερα είναι ισχυρή, με Ένοπλες Δυνάμεις οι οποίες είναι πανέτοιμες να εξασφαλίσουν την εθνική ακεραιότητα και να μας κάνουν όλες και όλους να αισθανόμαστε ασφαλείς.
Σε όλες τις άλλες πόλεις, όμως, της χώρας μας, όπως και εδώ στο Περιστέρι, παρελαύνουν οι μαθητές μας, από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο. Είναι η επόμενη γενιά, αυτή είναι, τελικά, η ισχύς, η δύναμη της χώρας και χρέος μας είναι να μπορέσουμε, σε αυτά τα παιδιά, να τους εξασφαλίσουμε τα επαρκή εφόδια έτσι ώστε να μπορούν να ζήσουν μια ζωή καλύτερη από αυτή των γονιών τους.
Αλλά να θυμούνται πάντα ότι η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα το οποίο χρειάζεται διαρκή φροντίδα, χρειάζεται πρωτίστως συμμετοχή, χρειάζεται πολιτισμένο και ευπρεπή διάλογο, γιατί μόνο με αυτούς τους τρόπους μπορούμε να μάθουμε σε μια οργανωμένη κοινωνία να συνυπάρχουμε, παρά τις διαφορές μας, και τελικά να προοδεύουμε και να προχωράμε μπροστά.
Εύχομαι σε όλες τις Ελληνίδες και σε όλους τους Έλληνες, απανταχού της γης, χρόνια πολλά».
Καλημέρα, χρόνια πολλά σε όλες και σε όλους! Οι μέρες που διανύουμε είναι μέρες μνήμης, τιμής και υπερηφάνειας για τον Ελληνισμό. Χθες η Θεσσαλονίκη μας γιόρτασε την επέτειο της απελευθέρωσής της από τον οθωμανικό ζυγό και της ενσωμάτωσής της στον εθνικό κορμό το 1912. Και αύριο, τιμούμε την επέτειο του μεγάλου «ΟΧΙ» και τη γενιά του ’40, που με το θάρρος και την αυταπάρνησή της υπερασπίστηκε την πατρίδα και έγραψε μία από τις πιο λαμπρές σελίδες στην Ιστορία μας. Τότε που «απροσδόκητα οι Έλληνες γίνονται ήρωες» όπως έγραψε ο διακεκριμένος Άγγλος ακαδημαϊκός και μεγάλος φιλέλληνας Ρόντρικ Μπίτον.
Η 28η Οκτωβρίου δεν είναι απλώς μία ευκαιρία να αναπολήσουμε το ένδοξο παρελθόν μας. Είναι μια διαρκής υπόμνηση του τι μπορούμε να πετύχουμε με εθνική ενότητα, ακόμη και όταν έχουμε μπροστά μας το «αδύνατο». Ογδόντα τέσσερα χρόνια μετά, η χώρα μας αποτελεί πυλώνα σταθερότητας σε μία παρατεταμένα ταραγμένη γειτονιά, ένας αξιόπιστος παράγοντας ειρήνης, με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις που εγγυώνται την αποτρεπτική μας ισχύ. Προϋπόθεση για αυτόν τον πατριωτισμό της ευθύνης, τον υγιή πατριωτισμό, είναι μια δυναμική και βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας. Μια οικονομία που μπορεί να εξασφαλίσει μια ευημερούσα, ασφαλέστερη και δικαιότερη Ελλάδα, ικανή να αντιμετωπίζει κάθε δυσκολία και να βγαίνει από κάθε κρίση πιο δυνατή. Μια χώρα που διδάσκεται από το παρελθόν, μεριμνά για το παρόν και κοιτάζει άφοβα το μέλλον.
Στα του κυβερνητικού έργου, λοιπόν. Την περασμένη Δευτέρα παρουσιάσαμε το σχέδιο για τον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας, την ενίσχυση των επενδύσεων και της βιομηχανίας. Ο επενδυτικός «οδικός χάρτης» για τα επόμενα τρία χρόνια, όπως εξήγησε ο Υπουργός Ανάπτυξης, εστιάζει όχι μόνο στον τουρισμό, αλλά και στη μεταποίηση, την αγροδιατροφή και τη γενική επιχειρηματικότητα. Μάλιστα, κόντρα στην αντίληψη κάποιων ότι η Ελλάδα «δεν παράγει ούτε καρφίτσα», είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η μεταποίηση και η βιομηχανία αναπτύσσονται εξίσου δυναμικά τα τελευταία χρόνια και έχουν αυξήσει κατά 2 μονάδες το μερίδιό τους στο ΑΕΠ. Έτσι, αγγίζουν ως παραγόμενη αξία τα 30 δις. ευρώ ετησίως, ξεπερνώντας κατά σχεδόν 10 δισ. ευρώ τα έσοδα από τον τουρισμό. Αυτήν την περίοδο υλοποιούνται συνολικά 61 στρατηγικές επενδύσεις, ύψους 12,5 δισ. ευρώ, ενώ αναπτύσσουμε χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα για εμβληματικές, στρατηγικές και μεγάλες επενδύσεις που θα έχουν ως αποτέλεσμα να διοχετευθεί στην αγορά ποσό άνω των 3 δισ. ευρώ την επόμενη τριετία. Μεγάλο βάρος ρίχνουμε στις παραμεθόριες περιοχές και τη Θεσσαλία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην καινοτομία. Επιδίωξή μας είναι η διατήρηση υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, η γεφύρωση του αναπτυξιακού χάσματος μεταξύ κέντρου και περιφερειών, καθώς και η αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων.
Θα σταθώ σε μια από τις παραμεθόριες περιοχές, τον Έβρο, για να σας ενημερώσω για την πορεία υλοποίησης του Σχεδίου Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης «Έβρος Μετά», συνολικού ύψους άνω των 2,83 δισ. ευρώ. Εκτός από τα μεγάλα έργα υποδομής, έχουμε ήδη περάσει στην υλοποίηση των 19 μέτρων πολιτικής που ανακοινώσαμε στην Ορεστιάδα στις αρχές Οκτωβρίου. Τι έχει προχωρήσει έκτοτε; Ψηφίστηκε η αυξημένη μοριοδότηση για την εντοπιότητα των δημοσίων υπαλλήλων που επιλέγουν να εργαστούν σε ακριτικές περιοχές όπως οι δήμοι Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας, Σαμοθράκης και Σουφλίου, με υποχρέωση 15ετούς παραμονής. Τις επόμενες μέρες θα ψηφιστεί η 3ετής απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ φυσικών και νομικών προσώπων, ενώ παράλληλα ολοκληρώνεται ο σχεδιασμός για το μέτρο κινήτρων εγκατάστασης στους οικισμούς των τριών δήμων του κεντρικού και βόρειου Έβρου. Συνεχίζω: όπως είχαμε υποσχεθεί, εγκρίθηκε η αλλαγή των όρων Natura για το Σουφλί, που ενσωματώνει το γόνιμο προβληματισμό της τοπικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας και δημιουργεί νέες συνθήκες ανάπτυξης. Υπογράφηκαν από την Υπουργό Εργασίας τα πρώτα δύο προγράμματα της ΔΥΠΑ για την επανακατάρτιση 800 ανέργων διάρκειας 12 και 18 μηνών. Επαναλειτούργησε, ύστερα από περίπου 15 χρόνια, η επιβατική σιδηροδρομική γραμμή Αλεξανδρούπολη-Ορεστιάδα, η οποία σε έναν μήνα θα τερματίζει στο Ορμένιο. Στο μέλλον, θα αποτελέσει μέρος της σύγχρονης γραμμής που βρίσκεται υπό κατασκευή. Ακόμα, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο ανακοίνωσε τη δημιουργία ειδικού μεταπτυχιακού προγράμματος στο αντικείμενο της Πολιτικής Προστασίας, με έδρα το Σουφλί, ενώ προχωρούν οι διαδικασίες για την ίδρυση της Κτηνιατρικής Σχολής στην Ορεστιάδα. Προτεραιότητά μας είναι οι κάτοικοι του Έβρου να νιώθουν ασφάλεια, σιγουριά και προοπτική. Διότι, όταν οι Εβρίτες που φυλούν Θερμοπύλες αισθάνονται ασφαλείς, είμαστε και όλοι οι υπόλοιποι ασφαλείς.
Δεύτερος σταθμός της Εθνικής Στρατηγικής για την Περιφερειακή και Τοπική Ανάπτυξη μετά τον Έβρο ήταν η Ζάκυνθος. Παρουσιάστηκε από κυβερνητικά στελέχη και συζητήθηκε με τους τοπικούς θεσμικούς και παραγωγικούς φορείς το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης του νησιού, επίσης προϊόν διαβούλευσης της κεντρικής κυβέρνησης με την αυτοδιοίκηση α' και β' βαθμού και την τοπική κοινωνία. Το Σχέδιο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, έργα εκβάθυνσης του λιμανιού, ενώ προχωρά ταυτόχρονα το Master Plan για το λιμάνι και η αδειοδότηση πλωτής μαρίνας, για τα οποία είναι εξασφαλισμένη η χρηματοδότηση. Άλλα έργα αφορούν την ύδρευση και την αποχέτευση στο νησί, με την καθοριστική πλέον συμβολή της ΕΥΔΑΠ, τη διαχείριση των αποβλήτων και των απορριμμάτων, τον χωρικό και πολεοδομικό σχεδιασμό. Από το σχέδιό μας δεν θα μπορούσε να λείπει το εμβληματικό «Ναυάγιο της Ζακύνθου», ένα τοπόσημο με διεθνή ακτινοβολία. Πήρε πλέον τον δρόμο της αποκατάστασης και συντήρησης, με τη συνεργασία του κεντρικού κράτους, της περιφέρειας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το ΤΑΙΠΕΔ έχει αναλάβει την ωρίμανση του έργου και τα πρώτα σχετικά έργα βρίσκονται ήδη στη φάση προκήρυξης. Με νομοθετική ρύθμιση παραχωρείται στο Δήμο η διαχείριση του Ναυαγίου, υπό την εποπτεία των κεντρικών υπηρεσιών, ενώ τα έσοδα θα επιστρέφουν κατά κύριο λόγο στον Δήμο για τη συντήρηση και ασφάλεια του Ναυαγίου και του περιβάλλοντος χώρου. Έτσι, τόσο οι τουρίστες όσο και οι ντόπιοι θα μπορούν να το επισκέπτονται με ασφάλεια για πολλά χρόνια ακόμα.
Συνεχίζουμε την προσπάθεια να περιορίσουμε την επιβάρυνση των νοικοκυριών από την ακρίβεια. Η Ένωση Σούπερ-Μάρκετ Ελλάδας, μετά από πρόσκληση της ηγεσίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, προχωρά σε μείωση από 6% έως 15% της τιμής αρχικά 123 βασικών καταναλωτικών προϊόντων που σταδιακά θα φτάσουν τα 600. Το οργανωμένο λιανεμπόριο ανταποκρίθηκε στην πρωτοβουλία μας και το χαιρετίζω. Ελπίζω να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους όσο το δυνατόν περισσότερες επιχειρήσεις, με πιο πολλά προϊόντα.
Ψηφίστηκε την Τρίτη από την Ολομέλεια της Βουλής το πολύ σημαντικό νομοσχέδιο για την επιτάχυνση προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ, με διατάξεις που στοχεύουν στη στήριξη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών, με την αυξημένη μοριοδότηση της εντοπιότητας στις προσλήψεις, καθώς και στην αύξηση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπαλλήλων μέσω ενός συστήματος κινήτρων και ανταμοιβών. Ρυθμίσεις αυτονότητες, με κοινωνικό πρόσημο. Γι’ αυτό είναι ακατανόητη η άρνηση της αντιπολίτευσης, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ, να τις ψηφίσουν. Οι πολίτες μπορούν να κρίνουν ποιοι επιλέγουν να παραμένουν στα συνθήματα, ενώ αρνούνται να συνεργαστούν στα αυτονόητα.
Θα περάσω τώρα σε μια από τις σημαντικές πολιτικές μας για τα άτομα με αναπηρία που αφορά την επαγγελματική τους ένταξη -έναν από τους πυλώνες της Εθνικής Στρατηγικής μας για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία 2024-2030, «Μία Ελλάδα με όλους, για όλους». Το ολιστικό αυτό σχέδιο έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο amea.gov.gr με ενσωματωμένες πολλές από τις προτάσεις που έγιναν στο στάδιο της διαβούλευσης, αλλά και με ένα νέο κεφάλαιο που αφορά στη στήριξη των οικογενειών ατόμων με αναπηρία, με βάση τα πολύτιμα σχόλια που λάβαμε από αυτές και υιοθετήσαμε.
Ξεκίνησε, λοιπόν, η διαδικασία υποβολής αιτήσεων στο ΑΣΕΠ για την πλήρωση, με σειρά προτεραιότητας, 1.592 θέσεων μόνιμου προσωπικού και προσωπικού με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Αορίστου Χρόνου στις κατηγορίες Πανεπιστημιακής, Τεχνολογικής, Δευτεροβάθμιας και Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης σε φορείς του Δημοσίου. Η διαδικασία αφορά αποκλειστικά άτομα με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 50% και η προθεσμία για την υποβολή αίτησης και του πιστοποιητικού ΚΕ.Π.Α. είναι έως τις 5 Νοεμβρίου 2024.
Θέλω να σταθώ και σε ένα ακόμα θέμα που αφορά τα άτομα με αναπηρία και αποτελούσε προσωπική μου δέσμευση: δίνουμε, επιτέλους, στους και στις παραολυμπιονίκες μας τη δυνατότητα να ασκήσουν το δικαίωμα διορισμού τους σε κενές οργανικές θέσεις του δημοσίου. Η σχετική ΚΥΑ με όλες τις λεπτομέρειες εκδόθηκε στα μέσα της εβδομάδας, δίνοντας οριστική λύση σε ένα πολυετές πρόβλημα που ταλάνιζε τον ελληνικό αθλητισμό. Είναι μια αναγνώριση της τεράστιας ψυχικής δύναμης αυτών των συμπολιτών μας.
Θα το ξαναπώ: Βασικός σκοπός της Εθνικής Στρατηγικής είναι η ποιότητα ζωής των ατόμων με αναπηρία στην Ελλάδα να ευθυγραμμιστεί με εκείνη του γενικού πληθυσμού, ως προς τις συνθήκες διαβίωσης και την εργασία, και τα εθνικά δεδομένα να προσεγγίσουν τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους.
Συνεχίζω με το πολύ σοβαρό ζήτημα της παραβατικότητας των ανηλίκων, που μας θλίβει και ταυτόχρονα μας κινητοποιεί όλους να αναλάβουμε δράση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου φέτος οι συλλήψεις ανηλίκων έφτασαν τις 10.600, ενώ το αντίστοιχο διάστημα πέρσι είχαν γίνει 7.400 συλλήψεις. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι πλέον τα παιδιά δρουν σε συμμορίες, κάτι που δεν συνέβαινε στο παρελθόν, και τώρα δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν μαχαίρια, ακόμη και πιστόλια. Πρόκειται για ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που απαιτεί εξίσου πολύπλευρη δράση, ξεκινώντας από την οικογένεια και επεκτεινόμενο στο σχολείο, στην πλατεία και στην τοπική κοινωνία. Από την πλευρά του το κράτος, πέραν των δράσεων με την αυξημένη αστυνομική παρουσία σε μέρη όπου συχνάζουν ανήλικοι για να αποτρέπονται βίαια περιστατικά, έχει θέσει σε λειτουργία την πενταψήφια τηλεφωνική γραμμή καταγγελιών και ενημέρωσης 10201 και σε λίγες ημέρες θα ξεκινήσει η εφαρμογή Safe Youth, ένα panic button για ανήλικους, ώστε να ενημερώνονται και να προστρέχουν οι αρχές σε τυχόν περιστατικό, με GPS. Όσον αφορά την ενδοσχολική βία, τα στοιχεία δείχνουν ότι η πλατφόρμα stop-bullying συνέβαλε στο να ανοίξουν τα στόματα. Μέχρι στιγμής έχουν καταχωριστεί 501 αναφορές, εκ των οποίων οι 213 έγιναν φέτος. Η σχολική και γονεϊκή κοινότητα στήριξαν επίσης το μέτρο της απαγόρευσης του κινητού στην τάξη. Από την έναρξη της φετινής σχολικής χρονιάς, έχουν δοθεί 6.043 αποβολές για χρήση κινητού στα σχολεία. Τέλος, υπενθυμίζω τη γραμμή δωρεάν ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 10306, η οποία προσφέρει συμβουλές σε γονείς και παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες που δοκιμάζουν τις ψυχικές τους αντοχές στην καθημερινότητά τους. Ελπίζω ότι, με αυτό το πλέγμα μέτρων που στηρίζεται τόσο στην ψυχοκοινωνική ενδυνάμωση των οικογενειών όσο και στην καλύτερη αστυνόμευση, θα βλέπουμε μήνα με τον μήνα λιγότερη ανάγκη για πειθαρχικά μέτρα.
Η εξάρτηση των παιδιών και εφήβων από τα κινητά, με αποδεδειγμένη πλέον την ψυχική τους επιβάρυνση από αυτήν, αποτελεί μια από τις αρνητικές συνέπειες της ψηφιακής τεχνολογίας και των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης. Η Ελλάδα είναι παρούσα και ενεργή στον διεθνή διάλογο για την διακυβέρνηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, αναγνωρίζοντας τις απεριόριστες δημιουργικές δυνατότητες για αύξηση της παραγωγικότητας, την αποτελεσματικότερη λήψη αποφάσεων και στην παροχή πιο αποδοτικών και αποτελεσματικών δημόσιων υπηρεσιών. Παράλληλα όμως, αναγνωρίζει και τους τεράστιους κινδύνους που κρύβει, όπως η δημιουργία όλο και πιο πειστικών deep fakes που έχουν σχεδιαστεί για τη διάδοση της ψευδούς πληροφόρησης και της παραπληροφόρησης. Πρόσφατα η χώρα μας, μαζί με τον Καναδά, ανέλαβε την προεδρία στη Σύνοδο Παγκόσμιας Στρατηγικής του ΟΟΣΑ με θέμα «Το Μέλλον της Παγκόσμιας Διακυβέρνησης της Τεχνητής Νοημοσύνης», στην οποία συμμετείχαν 50 χώρες. Στη Σύνοδο καθορίστηκαν οι κατευθύνσεις για τα επόμενα βήματα του Οργανισμού. Η Ελλάδα στηρίζει τη συνεργασία του ΟΟΣΑ με διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και η ΕΕ, για τη θέσπιση παγκόσμιων κανόνων στην ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Δεν είμαστε «λουδίτες», το αποδεικνύουν τα σημαντικά βήματα που κάναμε τα τελευταία χρόνια στον ψηφιακό μετασχηματισμό πρωτίστως του κράτους και τα οποία είχα την ευκαιρία να παρουσιάσω στην Επίτροπο Καινοτομίας της ΕΕ Iliana Ivanova. Πολύ σύντομα θα ολοκληρώσουμε τη στρατηγική μας για την Τεχνητή Νοημοσύνη που τοποθετεί την Ελλάδα στο αναδυόμενο οικοσύστημα της ΑΙ. Θα επαναλάβω, όμως, αυτό που είπα από το βήμα της Συνόδου του ΟΗΕ τον προηγούμενο μήνα: Οι εταιρείες τεχνολογίας πρέπει να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να δείξουν ότι θα αναλάβουν απτές και μετρήσιμες δράσεις για να προτεραιοποιήσουν την ασφάλεια έναντι των κερδών.
Συνεχίζω ψηφιακά: Δύο νέες δυνατότητες για την είσοδο στα γήπεδα είναι διαθέσιμες μέσω του Gov.gr Wallet. Οι κάτοχοι των εισιτηρίων διαρκείας για τους αγώνες ποδοσφαίρου και μπάσκετ που έχουν ταυτοποιήσει ψηφιακά και εισαγάγει το εισιτήριο διαρκείας στο ψηφιακό τους πορτοφόλι, μπορούν πλέον απλά να το μεταβιβάσουν σε άτομο της επιλογής τους. Επιπλέον, προβλέπεται και η δυνατότητα αλλαγής συνοδείας ανηλίκου, ο οποίος διαθέτει εισιτήριο διαρκείας.
Και με την ευκαιρία να πω ξανά πόσο μας λύπησε όλους ο ξαφνικός θάνατος του διεθνή ποδοσφαιριστή του Παναθηναϊκού, Τζορτζ Μπάλντοκ που αγαπούσε τόσο την Ελλάδα ώστε είχε ζητήσει να απονεμηθεί η ελληνική ιθαγένεια στον μόλις ενός ετών γιό του, Μπρόντι. Πραγματοποιήσαμε την επιθυμία του και ήδη δημοσιεύτηκε στο σχετικό ΦΕΚ.
Προτελευταίο θέμα για σήμερα: δημοσιεύθηκε το ΦΕΚ για τις αυξημένες αποζημιώσεις σε κτηνοτρόφους που αναγκάστηκαν να θανατώσουν τα ζώα τους εξαιτίας της πανώλης και της ευλογιάς που εμφανίστηκαν φέτος το καλοκαίρι. Χρηματοδοτούμε την πλήρη (100%) αντικατάσταση του ζωικού κεφαλαίου που χάθηκε με κονδύλια από ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Επειδή όμως επανεμφανίστηκαν περιστατικά ευλογιάς, το αρμόδιο υπουργείο σε συνεννόηση με τις Περιφερειάρχες και τους διεπαγγελματικούς φορείς ανακοίνωσε πάλι την απαγόρευση μετακινήσεων αιγοπροβάτων στο σύνολο της Επικράτειας για δέκα ημέρες. Η κυβέρνηση παρακολουθεί στενά την εξέλιξη του φαινομένου, σε ετοιμότητα να παρέμβει όπου και όποτε κριθεί αναγκαίο, δείχνοντας έμπρακτα ότι δεν αφήνει τους παραγωγούς μας ακάλθπτους σε περιπτώσεις καταστροφής.
Κλείνω την ανασκόπηση με ένα εμβληματικό έργο πολιτισμού: την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου των Αρχαίων Νεωρίων και των Μεσαιωνικών Κήπων του Παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου στη Ρόδο. Στη Μεσαιωνική Πόλη, με την προσθήκη υπαίθριας γλυπτοθήκης στην «Περβόλα», δημιουργείται ένας μοναδικός περίπατος που συνδυάζει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα με την έκθεση κινητών μνημείων και ζώνες πρασίνου. Το έργο, με προϋπολογισμό 4,5 εκ. ευρώ, χρηματοδοτείται από το Υπουργείο Πολιτισμού με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Το είχαμε υποσχεθεί στο νησί και το κάνουμε.
Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 φέρνει πάντα στο νου όλων των καλών Ελλήνων τις μεγάλες και ένδοξες στιγμές που έζησε η πατρίδα μας πριν από 78 χρόνια όταν γενναία αντιμετώπισε την επίθεση των Ιταλών εισβολέων που επιβουλεύονταν την ελευθερία της πατρίδας μας υπερασπίζοντας ταυτόχρονα πανανθρώπινες αξίες. Ας θυμηθούμε τα κοσμοϊστορικά γεγονότα εκείνης της ηρωικής εποχής.
Το 1940 ο παντοδύναμος Άξονας -Ιταλία & Γερμανία- και είχε κυριεύσει μετά από μικρή ή αναιμική αντίσταση την Πολωνία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία, τη Νορβηγία και τη Γαλλία.
Η Ελλάς παρατηρούσε ότι ο πόλεμος θα έφτανε στην πόρτα της, αργά ή γρήγορα και ήταν σε ετοιμότητα. Αυτή η οργάνωση σε όλους τους τομείς του Ελληνικού Κράτους οφείλεται στο τιτάνιο έργο που ξεκίνησε από την 4η Αυγούστου 1936 και αποκλειστικά στην τριανδρία Ι. Μεταξά-Γεωργίου Β’ και Αλ. Παπάγου, που αναδιοργάνωσαν την Εθνική Άμυνα εκ του μηδενός.
Στις 03:00 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης Εμμανουέλε Γκράτσι, έφθασε στην οικία του Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά. Συναντήθηκε μαζί Του και με ένα τελεσίγραφο ζήτησε να καταλάβει ο ιταλικός στρατός εδάφη της πατρίδος μας. Η απάντηση που έδωσε ο Εθνικός Κυβερνήτης απευθυνόμενος στον Γκράτσι, ήταν ένα νέο «ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ» και σαν άλλος Λεωνίδας, είπε :«Alors,c'est la guerre »- «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο» εκδηλώνοντας έτσι την αρνητική θέση Του, επί των ιταμών ιταλικών αιτημάτων. Εκείνη τη στιγμή στο σπίτι της Κηφισιάς, ειπώθηκε το Θρυλικό «ΟΧΙ». Ο Μεταξάς άμεσα στη συνέχεια ενημέρωσε τον Έλληνα Βασιλέα Γεώργιο Β’ για όσα είχαν συμβεί και τον Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο. Και οι τρεις είχαν ήδη συμφωνήσει και είχαν κοινή και αταλάντευτη γραμμή ότι σε περίπτωση ιταλικής επίθεσης, έπρεπε η Ελλάδα να αγωνισθεί μέχρις εσχάτων. Έτσι δεν χάθηκε πολύτιμος χρόνος. Η προετοιμασία για τον επερχόμενο πόλεμο είχε ξεκινήσει με τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων και τη θωράκιση της χώρας, όπως τα απροσπέλαστα οχυρά του Ρούπελ της θρυλικής «γραμμής Μεταξά»!
Ο Εθνικός παλμός και το υψηλό εθνικό φρόνημα της εποχής φαίνεται και στα Ιστορικά διαγγέλματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 όπως τα έγραψε η ανεπανάληπτη Ηγεσία της χώρας μας.
Έγραφε ο Ιωάννης Μεταξάς: «Έλληνες, τώρα θα αποδείξωμεν εάν είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον, αγωνισθήτε διά την Πατρίδα, τας γυναίκας, τα παιδιά σας, και τα ιεράς μας παραδόσεις. Νυν υπέρ πάντων ο αγών».
Στο ίδιο επίπεδο έγραφε και ο Βασιλιάς Γεώργιος Β΄: «Ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως ανήγγειλε προ ολίγου υπό ποίους όρους ηναγκάσθημεν να κατέλθωμεν εις πόλεμον κατά της Ιταλίας, επιβουλευθείσης την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος. Κατά την μεγάλην αυτήν στιγμήν είμαι βέβαιος, ότι κάθε Έλλην και κάθε Ελληνίς θα επιτελέση το καθήκον μέχρι τέλους και θα φανή αντάξιος της ενδόξου ημών ιστορίας. Με πίστιν εις τον Θεόν και εις τα Πεπρωμένα της φυλής, το Έθνος σύσσωμον και πειθαρχούν ως εις άνθρωπος θα αγωνισθή υπέρ βωμών και εστιών μέχρι της τελικής νίκης.»
ΟΑρχιστράτηγοςΑλέξανδρος Παπάγος υπογράμμιζε: «Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο Ελληνικός Στρατός θα γράψει νέας λαμπράς σελίδας εις την ένδοξον ιστορίαν του Έθνους». Και οΑρχιεπίσκοποςΧρύσανθοςτόνιζε: «Η Εκκλησία ευλογεί τα όπλα τα ιερά και πέποιθεν ότι τα τέκνα της Πατρίδος ευπειθή εις το κέλευσμα Αυτής και του Θεού, θα σπεύσουν εν μία ψυχή και καρδία να αγωνισθούν υπέρ βωμών και εστιών και της Ελευθερίας και τιμής».
Ο αγώνας δεν ήταν εύκολος. Έγιναν σκληρές μάχες στο μέτωπο της Ηπείρου. Χύθηκαν ποταμοί αίματος από τα παλικάρια του Στρατού μας στο Καλπάκι, στην Πίνδο, στα βουνά της βορείου Ηπείρου, στο θρυλικό ύψωμα 731, με αποτέλεσμα να ναυαγήσει κάθε ιταλικό σχέδιο. Αυτό οφείλεται στο ότι ο Ελληνικός Στρατός ήταν εκπαιδευμένος, είχε υψηλό ηθικό και ήταν ετοιμοπόλεμος. Για αυτό ενδιαφερόταν αποκλειστικά η τριανδρία των Μεταξά-Γεωργίου Β’-Παπάγου.
Από την άλλη πλευρά κάποιοι πριόνιζαν, χωρίς επιτυχία ευτυχώς, το ηθικό των Στρατιωτών μας σαν άλλοι Εφιάλτες. Το τότε, παράνομο ΚΚΕ έκανε σαμποτάζ στον αγώνα του Έθνους λέγοντας: «Καλούμε τους πολεμιστές μας ν’ αρνηθούν να πολεμήσουν πέρα από τα σύνορα της πατρίδας μας. Τι ζητάμε στην Αλβανία;… ». Το Κ.Κ.Ε. δυστυχώς, χάραζε τη στάση του ανάλογα με τα κελεύσματα της Μόσχας…
Χρόνια αργότερα κάποιοι παραχαράκτες της Ιστορικής αλήθειας, θέλησαν να υποβαθμίσουν τη σημασία του «ΟΧΙ» από την Ηγεσία του 1940 λέγοντας γενικά και αόριστα ότι το «Όχι» στην φασιστική Ιταλία το είπε…ο λαός! Ασφαλώς και το είπε ο λαός, αλλά πρώτα το είπε ο Ιωάννης Μεταξάς. Αν ο Μεταξάς και ο Γεώργιος Β’ είχαν δεχθεί το τελεσίγραφο του Γκράτσι , το έπος του 1940 δεν θα είχε γίνει, τουλάχιστον όχι όπως το γνωρίζουμε. Δυστυχώς φτάσαμε στο σημείο να μην αναφέρονται καν τα ονόματα της θρυλικής Ηγεσίας του 1940 λες και η Ελλάδα ήταν ακέφαλη τότε.
Σε όλους αυτούς τους ανιστόρητους παραχαράκτες, απαντά ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος: «Πρέπει να είμεθα, χωρίς άλλο, ευγνώμονες εις τον Ιωάννην Μεταξά, διότι είπε, ολομόναχος εις το σκοτάδι της νυκτός, το μέγα ‘’ΟΧΙ’’». Η αντίσταση και έπειτα η Νίκη των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων στην Ιταλία αλλά και η ηρωική άμυνα στη γερμανική επίθεση το 1941, άλλαξαν τον ρου της Ιστορίας. Καθυστέρησε αποφασιστικά η γερμανική επίθεση στη Ρωσία με τις γνωστές συνέπειες για τη νίκη των Συμμαχικών δυνάμεων.
Στις μέρες μας πικραίνεται κανείς καθώς, άλλη Ελλάδα υπήρχε εκείνα τα χρόνια και άλλη βιώνουμε τώρα.
Η σήψη και η παρακμή έχει εισχωρήσει παντού.
Οφείλουμε όμως να πάρουμε κουράγιο από τους Ήρωες προγόνους μας. Να τους διαβεβαιώσουμε ότι το παράδειγμα της θυσίας τους παραμένει ακόμη φωτεινό και η μνήμη των δαφνοστεφανομένων μαχητών του Έπους του 1940-‘41, θα μείνει άσβεστη γιατί αγωνίστηκαν για τα ιερά και τα όσια του λαού μας. Και οι Ηγέτες εκείνης της εποχής ας αναπαύονται ήσυχοι στον αιώνιο ύπνο τους γιατί έπραξαν το χρέος τους στο ακέραιο δοξάζοντας για ακόμη μια φορά την πατρίδα μας. Είθε να υπάρξουν μιμητές τους.