Σας προσκαλούμε το Σάββατο 22
Αυγούστου 2020 & ώρα 10:00 π.μ., στην αίθουσα του Επιμελητηρίου Άρτας, σε
συνάντηση εργασίας για ενημέρωση και στήριξη από τους τοπικούς φορείς, για την
άμεση λειτουργία του Πρότυπου Αγροδιατροφικού Τεχνολογικού Πάρκου Ηπείρου στην
Άρτα, σύμφωνα με το άρθρο 8 του Ν. 4559/2018.
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΡΤΑΙΩΝ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ Ν. ΑΡΤΑΣ
Ως διπλωμάτης, κυρίως όμως ως πολίτης, στη γνώση και τη σοφία των λίγων αναζητώ την άριστη απάντηση, την καλύτερη λύση. Ας ξαναθυμηθούμε κάποια διαχρονικά αξιώματα, υποθήκες και παρακαταθήκες της Ιστορίας. Όχι για να δοξαστούμε, αλλά για να αυτοδιδαχθούμε. Μας τις υπενθυμίζουν αναγκαστικά οι ιστορικά βαριές επετειακές χρονιές 2020-2023 : Θερμοπύλες, Σαλαμίνα, Πλαταιές, Επανάσταση του 1821, Συνθήκη των Σεβρών, ελληνικό εκστρατευτικό σώμα στην ιωνική και αιολική γη, πολιτικά, διπλωματικά και επιχειρησιακά λάθη μας, διχασμός, καταστροφή, προσφυγιά και εξανδραποδισμός, Συνθήκη της Λωζάννης. Επίσης, τα 60χρονα της Συνθήκης της Ζυρίχης και του Λονδίνου (Κύπρος). Ευκαιρίες και αφορμές για αναστοχασμό.
Ο Ηρόδοτος στις ιστορίες του καταγράφει την αρετή των Ελλήνων στην ειρήνη και στον πόλεμο. Είναι ο πρώτος που μας προειδοποιεί για το διαχρονικά επίκαιρο δίλημμα των εξ Ανατολών εισβολέων, «γη και ύδωρ ή εξανδραποδισμός και καταστροφή». Επίκαιροι είναι οι Διάλογοι του Δημάρατου με τον Ξέρξη κατά την προετοιμασία και κατά τη διάρκεια της καταστρεπτικής για το βασίλειο των Περσών εκστρατεία κατά της Ελλάδας, το 480 π.Χ. Περιορίζομαι στη λιγότερο γνωστή προειδοποίηση του αυτοεξόριστου στην αυλή των Αχαιμενιδών βασιλιά της Σπάρτης ότι «... σε καμία περίπτωση (οι Ελληνες) δεν θα δεχθούν μηνύματα που σημαίνουν υποδούλωση της Ελλάδας... (Πολύμνια, 101-103)».
Ο κορυφαίος του σοφιστικού διαφωτισμού Πρωταγόρας, στο γραπτό του «Αλήθεια η Καταβάλλοντες» έβαλε τον άνθρωπο στο κέντρο του φιλοσοφικού του προβληματισμού: «Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε μη όντων ως ουκ εστίν» (όλα καθορίζονται από τον άνθρωπο, πραγματική υπόσταση έχουν όσα βλέπει και όσα πιάνει). Ας μην ξεχνάμε όμως ότι από τη δική του πλευρά, ο Εφέσιος Ηράκλειτος, θεωρούμενος και ως ο «σκοτεινός» φιλόσοφος, έγραφε («Περί Φύσεως») ότι ο «πόλεμος πάντων μεν πατήρ έστι, πάντων δε βασιλεύς...» (Ο πόλεμος είναι ο πατέρας των πάντων και ο βασιλιάς των πάντων...). Ανθρωπος, πόλεμος.
Να μιλήσουμε για την ειρήνη; Το μέτρο των πραγμάτων θα έπρεπε να είναι η ειρήνη. Ειρήνη δεν σημαίνει όμως μόνο την αποφυγή του πολέμου ή αποτροπή στρατιωτικής αναμέτρησης. Διαβάζω ότι κατά τον Πλάτωνα «άνοιαν δη μοι δοκεί καταγνώναι των πολλων ως ου μανθανόντων ότι πόλεμος αεί πάσιν διά βίου συνεχής εστί προς άπασας τας πόλεις...». Έχοντας μελετήσει και τον Πλάτωνα, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ κήρυττε ότι «ειρήνη δεν είναι η απουσία πολέμου, αλλά η επικράτηση του Δικαίου». Αυτή είναι η δική μας ειρήνη, αυτήν επιδιώκουμε. Ειρηνική επίλυση των διαφορών, βασισμένη στο Δίκαιο. Ειρήνη δεν εξασφαλίζεται με υποταγή και με επαχθείς όρους.
Η μεταδικτατορική ιστορία μάς διδάσκει ότι σε τέσσερις περιπτώσεις (1976, 1987, 1996, 2020) επί τεσσάρων διαφορετικών κυβερνήσεων και με εντελώς διαφορετικούς πρωθυπουργούς εξασφαλίσαμε την ειρήνη. Τον μη πόλεμο καλύτερα. Πώς και γιατί; Επειδή δείξαμε ότι ναι μεν αποκλειστικά την ειρήνη θέλουμε, είμαστε όμως έτοιμοι και αποφασισμένοι αν απαιτηθεί για σύγκρουση. Μετρά μόνο το συνταγματικό και ηθικό, γραφτό και άγραφο, καθήκον να διαφυλάξουμε την εθνική μας κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα. Έτσι τιμούμε και το πραγματικό νόημα των επετείων.
Εν τούτοις, υπάρχει κριτική για το περιεχόμενο των όρων της ειρήνης ή της μη πολεμικής σύγκρουσης: το 1976 (Βέρνη), το 1987 (Νταβός - mea culpa), το 1996 (Ιμια και Μαδρίτη). Άδικη κατά τους εκάστοτε κυβερνώντες, επιβεβλημένη για τους επικριτές τους στην αντιπολίτευση. Υπάρχουν προφανώς και μετά το 1996 κάποιες «άτυπες διευθετήσεις» και ειδικά την πενταετία 2015-2019. Θεωρήσαμε όμως ότι εξασφάλιζαν την ειρήνη.
Και όμως. Παρά τα όσα έχουν εν τω μεταξύ αποδειχθεί για τη φύση, την αμεσότητα, τον υβριδικό και συμβατικό χαρακτήρα των επιθετικών δράσεων και το μέγεθος της απειλής -24 χρόνια μετά την στρατιωτικοποιημένη κρίση των Ιμίων-, ο θεσμικός συντονισμός της πολιτικής εθνικής ασφάλειας δεν περιλαμβάνεται στο τρέχον χρονοδιάγραμμα του επιτελικού κράτους. Ταυτόχρονα σημειώνω χάριν ακριβείας ότι, παρά ταύτα, το σύστημα λειτούργησε για πολλούς απρόσμενα καλά κατά την υποδειγματική πατριωτική αντίδραση στον Έβρο (Μάρτιος) και τώρα στο Αιγαίο. Η διαπίστωση αυτή δεν αναιρεί τη σημασία της πρώτης.
Αναθεωρητισμός
Στόχος της Νέας Τουρκίας του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι η εξασφάλιση των όρων μίας έντιμης ειρήνης -όπως την προσδιόριζε ο Ελευθέριος Βενιζέλος- που θα διασφαλίζει τις σχέσεις καλής γειτονίας και συνεργασίας με την Ελλάδα. Στόχος του είναι η «προσαρμογή» της Ελλάδας στους όρους του παιχνιδιού της Τουρκίας. Δεν έχει βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα. Δεν υπαγορεύεται καν αποκλειστικά από τις υποθαλάσσιες πηγές πλούτου. Στοχεύει μετά τη νέα κατά δήλωσή του κατάργηση της Συνθήκης των Σεβρών, 1920, να αντικαταστήσει στην πράξη και τη Συνθήκη της Λωζάννης, 1923. Εδώ και χρόνια, η Άγκυρα συστηματικά την υπονομεύει και μονομερώς αναθεωρεί. Ο,τι σήμερα δρομολογηθεί, δεν θα είναι μία νέα προσωρινή διευθέτηση με όρους ειρήνης ή «μη πολέμου». Θα αποτελέσει για την Τουρκία την αφετηρία και τη γραπτή ή άγραφη βάση επιβολής του πλαισίου συμβίωσής μας που θα υποκαταστήσει τους όρους της Λωζάννης. Μας το υπενθυμίζει η διευρυμένη τουρκική ημερήσια διάταξη. Τη γνωρίζουμε άλλωστε στο σύνολό της από το πλαίσιο των «διερευνητικών συνομιλιών». Εδώ και δεκαετίες αναγράφεται στη σελίδα του τουρκικού ΥΠΕΞ. Τίθεται επίσημα και δημόσια από την Άγκυρα ως βάση του «διαλόγου» και πλαίσιο της «λύσης πακέτου».
Η Άγκυρα στοχεύει ταυτόχρονα στον κλονισμό της εμπιστοσύνης των Ελλήνων πολιτών στην Πολιτεία και στους πολιτικούς της. Το ζήσαμε με τον Έβρο. Έχει αναλογιστεί κανείς πώς θα ήταν η Ελλάδα και η θέση της στην Ευρωπαϊκή Ένωση αν η Τουρκία είχε πετύχει τον σκοπό της; Το ξαναζήσαμε την επομένη της τριμερούς του Βερολίνου. Συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούμε να υπολογίζουμε στη φερεγγυότητα, την αξιοπιστία και την εχεμύθεια της άλλης πλευράς. Στοιχεία απαραίτητα κάθε εμπιστευτικού διπλωματικού διαλόγου. Επιπλέον, καλό είναι να συζητούμε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ). Ας αρχίσουμε όμως από την ελλειμματική και ελλειπτική εφαρμογή από την Τουρκία των αρχικών ΜΟΕ που είχαν συμφωνηθεί το 1987 (Κάρολος Παπούλιας - Μεσούτ Γιλμάζ). Χρήσιμα τα μέτρα, χρησιμότερη η εφαρμογή τους.
Επιβάλλεται ταυτόχρονα να μη σκεφτόμαστε μόνο μέσα στο επιχειρησιακό πλαίσιο μίας «στρατιωτικής σύγκρουσης». Αν εδώ και καιρό απαντούσαμε αναλογικά στις τουρκικές προκλήσεις, δεν θα φτάναμε στο κατώφλι της σύγκρουσης. Αυτό είναι το μεγαλύτερο όφελος της στάσης μας στον Εβρο και στο Αιγαίο. Τονώθηκε η αυτοπεποίθησή μας και ενώ πολλαπλασιάστηκαν τα ερωτηματικά για την άλλη πλευρά. Στη στάση μας απέναντι στη Τουρκία η ενότητα είναι αυτοσκοπός. Ο πρόεδρος Ερντογάν κατάφερε μέσα σε λιγότερο από έξι μήνες να συσπειρώσει τους Έλληνες. Σπάνια η αυτοπεποίθηση και η αποφασιστικότητα ήταν στο σημερινό επίπεδο. Η διαχρονική πολιτική κατευνασμού που θεώρησε η Τουρκία ότι ακολουθούσε η Ελλάδα, την οδήγησε σε εσφαλμένες εκτιμήσεις. Τώρα μας προσάπτει υπερβολική αντίδραση και φιλοπόλεμες διαθέσεις. Σήμερα μόνο η σταθερή, πειστική και αξιόπιστη ενίσχυση των αποτρεπτικών μας δυνατοτήτων μπορεί να συνεισφέρει αποτελεσματικά στην αναγκαία και αναντικατάστατη διπλωματία προς ειρηνική επίλυση των διαφορών.
Δεν γνωρίζω αν προκρίνοντας ως «μέτρο πάντων την ειρήνη» κινδυνεύω να χαρακτηριστώ ως υποχωρητικός. Περί ειρήνης, λοιπόν. Ο Θουκυδίδης προειδοποιεί όμως με τα λόγια των Κορινθίων πρέσβεων πως «ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλίσει κανείς μία σταθερή ειρήνη είναι να αποφεύγει να μεταχειρίζεται τη δύναμή του για να αδικεί, αλλά και να δείχνει ότι είναι αποφασισμένος να μην ανεχθεί να τον αδικούν...» (Ιστορία Πελοποννησιακού Πολέμου Α' 70-71). Ειρήνη λοιπόν πραγμάτων πάντων μέτρο; Μία έντιμη λύση που θα εξασφαλίζει την αξιοπρεπή ειρήνη βασισμένη στην ισορροπία που διασφαλίζει μόνο το Διεθνές Δίκαιο είναι προτιμότερη των καταστροφών μίας πολεμικής αναμέτρησης. Και για τις δύο χώρες.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε την τόσο επίκαιρη προειδοποίηση των πρέσβεων των Αθηναίων προς τους Λακεδαιμονίους λίγο πριν η Σπάρτη λάβει την απόφαση να κηρύξει τον πόλεμο. Μας την παραδίδει τόσο επίκαιρα ο Θουκυδίδης:
«... Σκεφθείτε, επίσης, προτού τον αναλάβετε, πόσο απρόβλεπτες είναι οι εξελίξεις του πολέμου. Όσο γίνεται μακρύτερος, τόσο η έκβασή του καταντάει να εξαρτάται από τυχαία περιστατικά, μπροστά στα οποία και εσείς και εμείς βρισκόμαστε στην ίδια μοίρα. Είναι περιπέτεια από την οποία κανείς δεν ξέρει πώς θα βγει. Όταν οι άνθρωποι ριχτούν στον πόλεμο, αρχίζουν από εκείνο με το οποίο θα έπρεπε να τελειώσουν, δηλαδή αρχίζουν από τη δράση και μόνο άμα κακοπάθουν αρχίζουν τις διαπραγματεύσεις...».
* Ο Αλέξανδρος Μαλλιάς είναι Πρέσβης επί τιμή, συγγραφέας του βιβλίου που μόλις κυκλοφόρησε «Τα Σύνορα - Αναθεωρητισμός» (εκδόσεις Ι. Σιδέρης)
**Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Φιλελεύθερος που κυκλοφόρησε το Σάββατο 15 Αυγούστου.
Το foreignpolicy στις 18/8/20 εξηγεί ”Πώς έγινε η Ανατολική Μεσόγειος το μάτι ενός γεωπολιτικού κυκλώνα;” Επικαλείται παρατηρητές από όλο τον κόσμο που φοβούνται ότι οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια Ευρω-Μέσανατολική δίνη.
Προσδιορίζει την κόκκινη γραμμή που είναι τα ύδατα που βρίσκονται νότια της Κρήτης πλούσια σ΄ενεργειακά αποθέματα. Αναφέρει ότι τόσο το UNCLOSΗ (Δίκαιο της Θάλασσας.) άρθρο 121 όσο και ο χάρτης Σεβίλλης της ΕΕ είναι υπέρ των Ελληνικών θέσεων.
Ξεκαθαρίζει ότι Αίγυπτος και Ισραήλ όσο κι αν είναι χώρες αλληλέγγυες στην Ελλάδα ως προς τη διαμάχη δεν θα εμπλακούν ποτέ σ΄έναν πόλεμο με Τουρκία….
Στα μέσα Αυγούστου, ένα τουρκικό και ελληνικό πολεμικό πλοίο συγκρούστηκαν ( σ.σ.θερμό επεισόδιο, η επακούμβηση) στην Ανατολική Μεσόγειο, αυξάνοντας τις εντάσεις στην πιο εύφλεκτη ναυτική αναταραχή της περιοχής εδώ και 20 χρόνια. Η κρίση είχε ξεκινήσει δύο ημέρες πριν, όταν η Τουρκία ανέπτυξε ένα πλοίο εξερεύνησης ενέργειας μαζί με τη ναυτική του συνοδεία για να αναζητήσει πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε ύδατα πλησίον της ελληνικής νήσου Καστελόριζο – (τα ύδατα που η Αθήνα ισχυρίζεται ως ανήκουν στην δική της θαλάσσια επικράτεια).
Περισσότερο από ποτέ, ο τελευταίος κύκλος κλιμάκωσης κινδυνεύει να μετατραπεί σε πολυεθνική σύγκρουση. Κάνοντας μια ένδειξη ένθερμης υποστήριξης για την Ελλάδα εναντίον της Τουρκίας, η Γαλλία έστειλε πολεμικά πλοία στα αμφισβητούμενα ύδατα και υποσχέθηκε περισσότερα. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ, που πραγματοποιούν τακτικές κοινές στρατιωτικές ασκήσεις με την Ελλάδα, έχουν επίσης εκφράσει την αλληλεγγύη τους προς την Αθήνα. Με τη Γαλλία και την Αίγυπτο να βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση με την Τουρκία στη Λιβύη, παρατηρητές σε όλο τον κόσμο φοβούνται ότι οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια Ευρω-Μέσανατολική δίνη.
Πώς έγινε η Ανατολική Μεσόγειος το μάτι ενός γεωπολιτικού κυκλώνα;
Για δεκαετίες, οι διαφορές στα θαλάσσια σύνορα της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούσαν τοπική υπόθεση…Ωστόσο, τα τελευταία πέντε χρόνια, οι υπεράκτιοι πόροι φυσικού αερίου της περιοχής έχουν μετατρέψει την Ανατολική Μεσόγειο σε βασικό στρατηγικό χώρο μέσω του οποίου συγκλίνουν μεγαλύτερες γεωπολιτικές γραμμές με την ΕΕ και την περιοχή MENA. Η Ιταλία και η Γαλλία έχουν διαδραματίσει αναπόσπαστο ρόλο στην καθοδήγηση αυτής της αλλαγής, η οποία έχει θέσει την ήδη περίπλοκη σχέση ΕΕ και Τουρκίας σε πιο αντίπαλους όρους.
Η αλλαγή παιχνιδιού ήταν η ανακάλυψη του μαζικού πεδίου φυσικού αερίου Zohr τον Αύγουστο του 2015 στην θαλάσσια επικράτεια της Αιγύπτου από την ιταλική ενεργειακή εταιρεία Eni. Το μεγαλύτερο εύρημα φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου μέχρι σήμερα. Η ανακάλυψη του Zohr σήμαινε ότι η περιοχή είχε ξαφνικά συλλογικά εμπορεύσιμους όγκους φυσικού αερίου. Η Eni, η οποία είναι επίσης ο κύριος φορέας στην ανάπτυξη φυσικού αερίου της Κύπρου, άρχισε να προωθεί ένα σχέδιο συγκέντρωσης του κυπριακού, του αιγυπτιακού και του ισραηλινού αερίου και να χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις υγροποίησης της Αιγύπτου για την οικονομικά αποδοτική αγορά του φυσικού αερίου της περιοχής στην Ευρώπη ως υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ). Η ιταλική εταιρεία τυγχαίνει επίσης να είναι ο κύριος μέτοχος σε ένα από τα δύο εργοστάσια ΥΦΑ της Αιγύπτου.
Ατύχησαν λέει εν ολίγοις τα σχέδια της Άγκυρας που βρίσκονται σε εξέλιξη για να γίνει περιφερειακός ενεργειακός κόμβος. Το 2018, ο γαλλικός ενεργειακός γίγαντας Total, η τρίτη μεγαλύτερη εταιρεία της ΕΕ σε έσοδα, επέφερε ένα ακόμη πλήγμα στην Τουρκία, συνεργαζόμενη με την Eni σε όλες τις επιχειρήσεις ανάπτυξης φυσικού αερίου της ιταλικής εταιρείας στην Κύπρο, τοποθετώντας τη Γαλλία στο επίκεντρο του ενεργειακού της ανατολικής Μεσογείου. Την ίδια στιγμή, η Κύπρος συμφώνησε επίσημα να προμηθεύσει τα εργοστάσια ΥΦΑ της Αιγύπτου για εξαγωγή. Αφού η Κύπρος υπέγραψε αυτή τη συμφωνία, το Ισραήλ, το οποίο στο παρελθόν είχε σκεφτεί να κατασκευάσει έναν υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου Ισραήλ-Τουρκίας, ακολούθησε το παράδειγμά του και συμφώνησε να πουλήσει το αέριο του στην Αίγυπτο επίσης.
Η Τουρκία εξέφρασε τη δυσαρέσκειά της για αυτές τις εξελίξεις συμμετέχοντας σε μια σειρά ασκήσεων πίεσης διπλωματίας με πλοία, στέλνοντας τα για εξερεύνηση και ασκήσεις σε κυπριακά ύδατα, καθένα με ναυτική συνοδεία. Η χώρα εξακολουθεί να αρνείται να αναγνωρίσει τα θαλάσσια σύνορα της Κύπρου…… Με αυτόν τον τρόπο, ισχυρίζεται ότι υπερασπίζεται τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων στο βόρειο μισό του διχοτομημένου νησιού, που δεν επωφελούνται από τα υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου της Κύπρου παρά το γεγονός ότι είναι οι νόμιμοι συνιδιοκτήτες των φυσικών πόρων της Κύπρου.
Σε κάθε τουρκική δράση, το μέτωπο Αίγυπτος-Ισραήλ-Κύπρος-Ελλάδα κέρδισε όλο και περισσότερο στρατιωτική υποστήριξη από τη Γαλλία, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθεμία από τις οποίες έχει σημαντικές οικονομικές επενδύσεις στο φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Για την Τουρκία, η υποστήριξη των συμμάχων της από το ΝΑΤΟ σε αυτήν την ομάδα είναι προδοσία …την οποία δεν μπορεί να ανεχθεί.
Η ανοιχτή παρέμβαση της Άγκυρας στη σύγκρουση κατά το πρώτο εξάμηνο του 2020 γύρισε την παλίρροια του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη. Η ανοιχτή παρέμβαση της Άγκυρας στη σύγκρουση το πρώτο μισό του 2020 γύρισε την παλίρροια του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη. Έχοντας καταφέρει να διατηρήσει το GNA, η μεγάλη στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη παρέχει τώρα στην Άγκυρα μια πλατφόρμα από την οποία θα προκαλέσει την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Ελλάδα πάνω στα θαλάσσια σύνορα της Ανατολικής Μεσογείου. Εκμεταλλευόμενη την πρόσφατα ενισχυμένη περιφερειακή της θέση, η Τουρκία προσπάθησε ν’ ασκήσει τις αξιώσεις της εναντίον της Ελλάδας στέλνοντας το σεισμικό πλοίο έρευνας Oruç Reis, συνοδευόμενο από μια ομάδα πέντε ναυτικών πλοίων, στα αμφισβητούμενα ύδατα (απ΄αυτήν) κοντά στο Καστελόριζο.
Η διαμάχη έχει να κάνει με τον λεγόμενο χάρτη της Σεβίλλης που οριοθετεί τα κοινά αποδεκτά θαλάσσια σύνορα της περιοχής. Αυτή η μελέτη χάρτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Σεβίλλης στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αποφάσισε να καθορίσει τα μέγιστα όρια για την Ελλάδα και την Κύπρο χρησιμοποιώντας την ακτή κάθε κατοικημένου ελληνικού νησιού ως σημείο εκκίνησης ανεξάρτητα από το πόσο μικρό και ανεξάρτητα από το πόσο κοντά στις ακτές της Τουρκίας είναι. Η Τουρκία έχει την άποψη ότι οι οριοθετήσεις είναι άδικες.
Σύμφωνα με την αρχή της δικαιοσύνης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS) και τη διεθνή νομολογία που βασίζεται σε αυτήν,η Τουρκία είναι πιθανό να έχει μεγαλύτερη θαλάσσια ζώνη από ό,τι έχει λάβει λόγω αυτής της εκτεταμένης ακτογραμμής. Ωστόσο,η Τουρκία αρνείται να υπογράψει την UNCLOS, κλείνοντας τον δρόμο της νομικής προσφυγής.
Αντ ‘αυτού, η Τουρκία βρήκε έναν συνεργάτη με τον οποίο δημιούργησε τον δικό της χάρτη. Η συμφωνία δημιουργεί τμήμα ορίου 18,6 ναυτικών μιλίων μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης και όλα τα νησιά της Ελλάδας αγνοούνται αποτελεσματικά.
Η μέθοδος της Τουρκίας για την κατάρτιση του χάρτη της Άγκυρας-Τρίπολης είναι περίεργη.Το πιο τρομερό είναι ότι ο χάρτης αγνοεί την παρουσία της Κρήτης, η οποία είναι 3.219 τετραγωνικά μίλια και μεταξύ αυτών των ακτών.Το άρθρο 121 UNCLOS, ένα άρθρο που ασχολείται με το νομικό καθεστώς των νησιών, επιβεβαιώνει ότι οι ακτογραμμές των νησιών δημιουργούν υφαλοκρηπίδες και ΑΟΖ όπως και κάθε παράκτιο σχηματισμό γης, εκτός από εκείνα που «δεν μπορούν να διατηρήσουν τη δική τους ανθρώπινη κατοικία ή οικονομική ζωή». Η Κρήτη, με πληθυσμό περίπου 650.000 , θα δημιουργούσε αναμφισβήτητα ΑΟΖ.
Στις 6 Αυγούστου φέτος, η Ελλάδα αποφάσισε να απαντήσει στην Τουρκία υπογράφοντας παρόμοια συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με την Αίγυπτο. Κάποιες μέρες αργότερα, το ερευνητικό πλοίο Oruç Reis και η ναυτική του συνοδεία εισέβαλαν σε ύδατα εντός των θαλάσσιων συνόρων της Ελλάδας.
Τι έπεται;
Υπάρχουν ισχυρά κίνητρα για τα περισσότερα από τα μέρη στην περιοχή και την Ευρωπαϊκή Ένωση να περιορίσουν την τρέχουσα κλιμάκωση και να βρουν μια έξοδο για την κρίση.Παρά την υποστήριξη της Ελλάδας, ούτε η Αίγυπτος ούτε το Ισραήλ μπορούν να εμπλακούν σε πόλεμο με την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ΕΕ έχει εκφράσει τη σαφή υποστήριξή της στα μέλη της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά το μπλοκ διαιρείται σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της τρέχουσας κρίσης. Οι έξι χώρες της ΕΕ της Μεσογείου χωρίζονται ομοιόμορφαΗ Ελλάδα, η Κύπρος και η Γαλλία υποστηρίζουν την έντονη δράση εναντίον της Τουρκίας, ενώ η Ιταλία, η Μάλτα και η Ισπανία – που όλοι έχουν σημαντικά εμπορικά συμφέροντα με την Τουρκία στην Κεντρική και Δυτική Μεσόγειο – απέφυγαν.
Η Γερμανία, που ασκεί την προεδρία της ΕΕ από τον Ιούλιο, θα μπορούσε να σπάσει το αδιέξοδο.
Αν και το Βερολίνο συνήθως αντιστέκεται στο Παρίσι για τη μεσογειακή πολιτική, είναι πρόθυμο να διατηρήσει την Άγκυρα όσο το δυνατόν πιο κοντά στην ΕΕ. Εάν η Τουρκία προχωρήσει πολύ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα στραφούν πλήρως προς την πλευρά της Ελλάδας. Η κόκκινη γραμμή που δεν μπορεί να διασχίσει η Τουρκία είναι η Κρήτη, της οποίας τα νότια νερά θεωρείται ότι περιέχουν σημαντικούς όγκους πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Αν και αναγνωρίζονται διεθνώς ως ελληνικά χωρικά ύδατα, ο χάρτης της Άγκυρας-Τρίπολης εκχωρεί την περιοχή στη Λιβύη. Εάν η Τουρκία στείλει το πλοίο εξερεύνησης ενέργειας κοντά στις νότιες ακτές της Κρήτης, τότε όλα …μπορούν να συμβούν.
Μέχρι στιγμής, η Τουρκία δεν έχει ξεπεράσει αυτό το όριο. Η Άγκυρα μπορεί να πραγματοποιεί εξερεύνηση στα νερά της Κρήτης ως διαπραγματευτική κάρτα.Οποιαδήποτε σοβαρή διαδικασία αποκλιμάκωσης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας απαιτεί τρίτο μέρος με επαρκή επιρροή για να ωθήσει την Άγκυρα και την Αθήνα σε σοβαρές συνομιλίες. Από αυτή την άποψη, ίσως το πιο ελπιδοφόρο σημάδι για την περιοχή είναι οι πρόσφατες εποικοδομητικές προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών για επίτευξη εκεχειρίας και προστατευτικής ζώνης στη Λιβύη. Η αποσύνδεση των διαφόρων περιφερειακών συγκρούσεων δημιουργεί ένα άνοιγμα για έναν πραγματιστικό διάλογο για τα θαλάσσια σύνορα της Μεσογείου. Υπάρχει ένα παράθυρο … Αυτή η ευκαιρία θα απαιτήσει από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ίσως σε συνεργασία με τη Γερμανία, να ενεργήσουν με διπλωματική ικανότητα και δέσμευση.
Την αλλαγή πλεύσης της ελληνικής κυβέρνησης όσον αφορά τις δραστηριότητες του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας σηματοδοτεί η σημερινή (18/8) ομολογία του Αλέξανδρου Διακόπουλου, συμβούλου για θέματα εθνικής ασφάλειας του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι το τουρκικό ερευνητικό «έχει κάνει έρευνες»!
Η μέχρι σήμερα κυβερνητική θέση ήταν ότι το Oruc Reis δεν μπορεί να κάνει σεισμικές έρευνες στην περιοχή της παράνομης NAVTEX, εξαιτίας του θορύβου από τα πολεμικά σκάφη (ελληνικά και τουρκικά) που βρίσκονται γύρω του. Ωστόσο, ο Αλ. Διακόπουλος μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του OPEN TV παραδέχθηκε ότι το ερευνητικό πλοίο της Τουρκίας «έχει κάνει έρευνες»-«για να μην κοροϊδεύμαστε» όπως χαρακτηριστικά είπε- αμφισβητώντας εμπράκτως κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας (δείτε εδώ το βίντεο). Ξεκαθάρισε μάλιστα, χωρίς περιστροφές:«Δεν υπάρχει ολίγον έγκυος. Εφόσον έχει μπει και έχει κάνει έρευνα έστω και μισής ώρας, έχει κάνει την έμπρακτη αμφισβήτηση».
Ο αντιναύαρχος ε.α σημείωσε ότι οι ερευνητικές δραστηριότητες του Oruc Reis έχουν διαπιστωθεί από τα υδροφωνικά συστήματα των ελληνικών πολεμικών, πρόσθεσε ότι το τουρκικό σκάφος έχει απλώσει ένα καλώδιο και όχι δύο και ανέφερε ότι «μαρκάρει την περιοχή του, όποιος έχει βγάλει βόλτα τον σκύλο του καταλαβαίνει τι εννοώ».
Βεβαίως, έπειτα και από την επίσημη ομολογία των ερευνητικών δραστηριοτήτων του Oruc Reis εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, πέρα από το πολιτικό ζήτημα της στροφής 180 μοιρών τίθεται το ερώτημα γιατί η ελληνική πλευρά τις ανέχθηκε, επιτρέποντας τη δημιουργία τετελεσμένων.
Σημειώνεται, ότι συνεχίζοντας τις διαδρομές του το Oruc Reis εισήλθε χθες (17/8) ξανά εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, προερχόμενο από την Κυπριακή ΑΟΖ και κινείται δυτικά και εντός της παρανόμου εκδοθείσας τουρκικής NAVTEX.
Το «Oruc Reis» συνοδεύεται από βοηθητικά σκάφη και μονάδες του τουρκικού Ναυτικού οι κινήσεις των οποίων παρακολουθούνται από μονάδες και μέσα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Η Διευκρινιστική δήλωση του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, Α. Διακόπουλου
Διευκρινιστική δήλωση έκανε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού, αντιναύαρχος ε.α. Αλέξανδρος Διακόπουλος, μετά τις έντονες αντιδράσεις που προκάλεσαν σημερινές δηλώσεις του για το Oruc Reis ακόμα και στο Μέγαρο Μαξίμου.
Συγκεκριμένα, ο Α. Διακόπουλος μιλώντας σε τηλεοπτική εκπομπή υποστήριξε ότι το Oruc Reis έχει κάνει έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και δεν θα πρέπει να κοροϊδευόμαστε. Στη διευκρινιστική του δήλωση ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού υποστηρίζει ότι η αναφορά του αφορούσε «προσπάθεια» ερευνών, σύμφωνα και με τους τουρκικούς ισχυρισμούς, όχι όμως, «πραγματοποίηση», με προφανή στόχο την επίδειξη σημαίας στην περιοχή της παράνομης τουρκικής NAVTEX.
Αναλυτικά η διευκρινιστική δήλωση του Αλέξανδρου Διακόπουλου:
«Για να μην δημιουργούνται παρεξηγήσεις θα ήθελα να διευκρινίσω τα εξής, αναφορικά με τις πρωινές μου δηλώσεις στον τηλεοπτικό σταθμό OPEN. Καταρχάς, σημείωσα ότι δεν θα αναφερθώ στην τακτική κατάσταση και ότι αυτή δεν είναι η αρμοδιότητά μου.
Ως εκ τούτου, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι η αναφορά μου αφορούσε «προσπάθεια» ερευνών, σύμφωνα και με τους τουρκικούς ισχυρισμούς, όχι όμως, «πραγματοποίηση», με προφανή στόχο την επίδειξη σημαίας στην περιοχή της παράνομης τουρκικής NAVTEX.
Διευκρίνισα επίσης πως επιχείρησε να διεξάγει έρευνες και διέκοψε, εφόσον εξαρχής ο πραγματικός στόχος της Τουρκίας δεν ήταν η πραγματοποίηση σεισμικών ερευνών. Η Ελλάδα έχει τη στρατηγική και διπλωματική πρωτοβουλία και διαμορφώνει τις εξελίξεις με τις κινήσεις της».
O Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος επικοινώνησε σήμερα, Τρίτη 18 Αυγούστου 2020, με την Υπουργό Άμυνας της Γερμανίας κ. Αννεγκρέτ Κράμπ – Καρενμπάουερ (AnnegretKramp – Karrenbauer), με την οποία συζήτησαν την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, μετά την παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας.
Ο Υπουργός ενημέρωσε αναλυτικά τη Γερμανίδα ομόλογό του για τις εξελίξεις και υπογράμμισε τη σημασία του ρόλου, τόσο της Ε.Ε., όσο και της Γερμανικής Προεδρίας, προκειμένου να αποκατασταθεί το περιβάλλον ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.
Ο κ. Παναγιωτόπουλος τόνισε επίσης ότι έχουμε την ετοιμότητα να συζητήσουμε με γείτονές μας στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, υπό την προϋπόθεση να αποσυρθούν άμεσα τα τουρκικά πολεμικά πλοία και το ερευνητικό σκάφος από την περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Η κ. Κράμπ - Καρενμπάουερ συμμερίσθηκε την εκτίμηση του Έλληνα Υπουργού ότι η παρούσα κατάσταση προκαλεί συνθήκες ατυχήματος και, συνεπώς, πρέπει να διασφαλισθεί ότι θα αποφευχθεί οποιαδήποτε ενέργεια περαιτέρω κλιμάκωσης και θα υπάρξει εκτόνωση ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για διάλογο.
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας ανέφερε, επίσης, ότι θα ενημερώσει τους ομολόγους του στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τις εξελίξεις, στο άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Άμυνας που θα πραγματοποιηθεί στο Βερολίνο, στις 26 Αυγούστου 2020.
Ημερήσια έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης λοίμωξης από το νέο κορωνοϊό (COVID-19) Δεδομένα έως 18 Αυγούστου 2020, ώρα 15:00
Σήμερα ανακοινώνουμε 269 κρούσματα του νέου ιού στη χώρα, εκ των οποίων τα 39 εντοπίστηκαν κατόπιν ελέγχων στις πύλες εισόδου της χώρας. Ο συνολικός αριθμός των κρουσμάτων είναι 7472, εκ των οποίων το 55.3% αφορά άνδρες.
1742 (23.3%) θεωρούνται σχετιζόμενα με ταξίδι από το εξωτερικό και 3516 (47.1%) είναι σχετιζόμενα με ήδη γνωστό κρούσμα.
25 συμπολίτες μας νοσηλεύονται διασωληνωμένοι. Η διάμεση ηλικία τους είναι 67 ετών. 7 (28.0%) είναι γυναίκες και οι υπόλοιποι άνδρες. To 52.0% έχει υποκείμενο νόσημα ή είναι ηλικιωμένοι 70 ετών και άνω. 137 ασθενείς έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ.
Τέλος, έχουμε 2 ακόμα καταγεγραμμένους θανάτους και 232 θανάτους συνολικά στη χώρα. 82 (35.3%) γυναίκες και οι υπόλοιποι άνδρες. Η διάμεση ηλικία των θανόντων συμπολιτών μας ήταν τα 77 έτη και το 95.3% είχε κάποιο υποκείμενο νόσημα ή/και ηλικία 70 ετών και άνω.
Ο Εμανουέλ Μακρόν επιχείρησε τον περασμένο Νοέμβριο με τη συνέντευξή του στον Economist να προκαλέσει ένα ηλεκτροσόκ στη διεθνή κοινότητα χαρακτηρίζοντας το ΝΑΤΟ «εγκεφαλικά νεκρό», ωστόσο τίποτα δεν άλλαξε. Αμέτοχη η Βορειοατλαντική Συμμαχία παρακολουθεί την Αγκυρα να προχωρεί στην αμφισβήτηση των διεθνών συνθηκών με ένα ερώτημα να πλανάται στα κράτη-μέλη: «Ποιο είναι το μέλλον του άρθρου 5 που προβλέπει στρατιωτική συνδρομή μεταξύ των χωρών που την απαρτίζουν, εάν ένας από τους συμμάχους δεχθεί επίθεση». Η ενεργοποίησή του είναι σίγουρα προβληματική, όταν οι δύο εμπλεκόμενοι είναι μέλη, όπως συμβαίνει στην περίπτωση Ελλάδας - Τουρκίας.
Ο Γενς Στόλτενμπεργκ ως επικεφαλής ενός πολιτικοστρατιωτικού οργανισμού ασφάλειας είτε ψάχνει να βρει τον ρόλο του στα νέα γεωπολιτικά δεδομένα είτε, όπως μαρτυρά η στάση του τους τελευταίους μήνες, έχει αποφασίσει να προχωρήσει πιο πέρα και από το δόγμα του Γιόζεφ Λουνς. Ο πρώην γραμματέας (1971-1984) διατύπωσε τη θέση ότι δεν είναι προς το συμφέρον του ΝΑΤΟ να εμπλέκεται στις διμερείς διαφορές μεταξύ των συμμάχων. Στην πράξη, το «δόγμα Λουνς» εξηγεί ότι το ΝΑΤΟ δεν θα περιλαμβάνει στις ασκήσεις του περιοχές για τις οποίες υπήρχε διαφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για το εάν είναι αποστρατιωτικοποιημένες.
Έκτοτε, η Λήμνος έχει εξαιρεθεί παρά την ύπαρξη γνωμοδότησης της νομικής υπηρεσίας του ΝΑΤΟ που ανέφερε ότι δεν είναι στρατιωτικοποιημένη. Την τακτική των ίσων αποστάσεων ακολούθησε και ο πρώην γ.γ. της Συμμαχίας Αντερς Ράσμουσεν, όμως τώρα οι απειλές του Ερντογάν για τη
«Γαλάζια Πατρίδα» κάνουν το μείγμα ακόμα πιο εκρηκτικό.
Δύο είναι τα ενδεχόμενα: Ο Γενς Στόλτενμπεργκ να τηρεί την παράδοση των τελευταίων περίπου 44 ετών ή, όπως δείχνουν τα πρόσφατα γεγονότα, να κάνει τα στραβά μάτια σε σχέση με την επιθετικότητα της Τουρκίας βάσει στρατηγικής. Στην κρίση στον Εβρο τον περασμένο Μάρτιο είχε προειδοποιήσει την Ευρώπη πως πρέπει να βρει έναν τρόπο να συνεργαστεί με τη «σημαντική σύμμαχο» που είναι η Τουρκία. Την ώρα που ο Ταγίπ Ερντογάν ωθούσε απελπισμένους ανθρώπους στα ελληνικά σύνορα, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ το μόνο που είχε να ζητήσει με δήλωσή του στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων AFP ήταν μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση στο θέμα, τονίζοντας πως η Ε.Ε. θα πρέπει να βρει έναν τρόπο συνεργασίας με την Aγκυρα.
Έντονη δυσαρέσκεια καταγράφηκε στην Αθήνα στα μέσα Μαΐου με τη δήλωσή του στη La Repubblica ότι η Συμμαχία είναι έτοιμη να στηρίξει την κυβέρνηση Σαράζ. H αντιπροσωπεία της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ είχε προχωρήσει στις απαραίτητες κινήσεις και –σύμφωνα με το υπουργείο Εξωτερικών– έλαβε διαβεβαιώσεις ότι οι συγκεκριμένες δηλώσεις του κ. Στόλτενμπεργκ δεν αποδόθηκαν σωστά. Σε μια κρίσιμη στιγμή του εμφυλίου στην Τρίπολη με την Αγκυρα να παίζει έναν σκοτεινό ρόλο και την ελληνική κυβέρνηση να επιχειρεί να κάνει σαφές πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο δεν έχει καμία ισχύ, η αναφορά του είχε θεωρηθεί πως αποτελεί «λευκή επιταγή» στον Ταγίπ Ερντογάν.
Στη δήλωσή του φέρεται να είχε αναφέρει πως «στη Λιβύη υπάρχει εμπάργκο όπλων που πρέπει να τηρείται από όλες τις πλευρές, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να βάζουμε στο ίδιο επίπεδο τις δυνάμεις με επικεφαλής τον Χαλίφα Χαφτάρ και την κυβέρνηση του Σαράζ που είναι η μόνη που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ». Στις 19 Μαΐου σε δημοσίευμα του TRT World ο γενικός γραμματέας φέρεται να επιβεβαίωσε την ετοιμότητα της στρατιωτικής συμμαχίας στην υποστήριξη της Λιβύης σε επίπεδο ασφάλειας και άμυνας ύστερα από τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Σαράζ. Σε επικοινωνία του και με τον Ταγίπ Ερντογάν είχε συζητήσει την πιθανότητα αποστολής ανάπτυξης επιχειρησιακών δυνατοτήτων στην Τρίπολη.
Ηχηρό καμπανάκι
Σφυρίζει αδιάφορα ο Γενς Στόλτενμπεργκ ή έχει διαλέξει στρατόπεδο; Αν παλαιότερα η πολιτική ίσων αποστάσεων που εφάρμοζε περνούσε σχεδόν απαρατήρητη, το σοβαρό ναυτικό επεισόδιο μεταξύ Τουρκίας και Γαλλίας στα ανοιχτά των λιβυκών ακτών χτύπησε ένα ηχηρό καμπανάκι για τον ρόλο του ισχυρού άνδρα της Συμμαχίας. Σίγουρα ο πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, όπως και όλοι οι Σκανδιναβοί, αντιμετωπίζει, λόγω της μεγάλης γεωγραφικής απόστασης μεταξύ Βορρά-Νότου, πολύ ψυχρά τα ελληνοτουρκικά ζητήματα. Δεν είναι, όμως μόνο αυτός ο λόγος που γέρνει τη ζυγαριά υπέρ του Ταγίπ Ερντογάν. Δείχνει να προτάσσει το ζήτημα της Συρίας και των αμερικανικών συμφερόντων όπου οι Τούρκοι είναι πολλαπλώς χρήσιμοι.
Έμπειροι διεθνολόγοι εκτιμούν, μιλώντας στην «Κ», πως ο κ. Στόλτενμπεργκ είναι της άποψης ότι η Άγκυρα δεν πρέπει να αποξενωθεί περαιτέρω, αφού ο ρόλος της είναι εξαιρετικά σημαντικός τόσο σε σχέση με τη Ρωσία όσο και με το Ιράν. Η Τουρκία είναι επίσης χώρα-κλειδί για τις επιχειρήσεις της Συμμαχίας στη Μαύρη Θάλασσα και στον Καύκασο (απέναντι στη Ρωσία). Οσον αφορά τη μεγάλη δύναμη της Ε.Ε., τη Γερμανία, οι εμπορικές και επενδυτικές σχέσεις που έχει με την Τουρκία είναι αποτρεπτικές στο να επιτρέψει έτσι απλά ο Ερντογάν να πέσει σε δυσμένεια.
«Δεν έχει πείσει»
Διπλωματικοί κύκλοι δείχνουν να κρατούν αποστάσεις από το έργο που έχει επιδείξει έως τώρα ο Γενς Στόλτενμπεργκ, επισημαίνοντας πως «δεν έχει πείσει» και την ίδια ώρα δεν εμφανίζονται αισιόδοξοι πως έχει τη δύναμη να αλλάξει πολιτική. Αυτό σημαίνει πως η ελληνική πλευρά δεν πρέπει να προσδοκά στη στήριξη του επικεφαλής του ΝΑΤΟ στη νέα περιπέτεια με το «Oruc Reis». Ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ Λουκάς Τσούκαλης δήλωσε στην «Κ»: «Ο πρώτος γ.γ. του ΝΑΤΟ είχε πει ότι ο ρόλος της Ατλαντικής Συμμαχίας ήταν να κρατήσει τους Σοβιετικούς εκτός, τους Αμερικανούς εντός και τους Γερμανούς κάτω. Αλλαξαν από τότε ριζικά τα δεδομένα.
Τα μέλη δεν συμφωνούν πάντα ως προς τη μορφή και το μέγεθος της εξωτερικής απειλής, η Αμερική του προέδρου Τραμπ κατηγορεί τους Ευρωπαίους συμμάχους ότι δεν συμμετέχουν ισότιμα στις αμυντικές δαπάνες και θεωρεί αυτονόητο ότι οι υπόλοιποι θα την ακολουθούν σε ό,τι αποφασίσει, ενώ ο Γάλλος πρόεδρος (σαν τον τρελό του χωριού που έλεγε την αλήθεια;) φωνάζει ότι η Συμμαχία είναι κλινικά νεκρή. Όσο για εμάς, τη χρειαζόμαστε ακόμη, αλλά δεν πρέπει να περιμένουμε ότι θα λύσει όλα μας τα προβλήματα».
