Η Ελλάδα δεν βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε. μόνο ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την αγοραστική δύναμη. Είναι ουραγός και στον ρυθμό με τον οποίο αυξάνονται οι μισθοί, γεγονός που εξηγεί πώς άνοιξε η ψαλίδα απέναντι ακόμη και στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Το διάστημα 2018-2023 ο μέσος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης (σε όρους αγοραστικής δύναμης – PPS) ενισχύθηκε μόλις κατά 7%, έναντι 19% που ήταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος για τις 27 χώρες-μέλη.
Η επίδοση αυτή κατατάσσει τη χώρα στην 26η θέση, επιβεβαιώνοντας την αδύναμη δυναμική του εισοδήματος εργασίας στην ελληνική οικονομία. Και δεν είναι μόνον αυτό: Οι περισσότεροι εργαζόμενοι απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους η παραγωγικότητα «τρέχει» με μεγαλύτερο ρυθμό από τον αντίστοιχο μεταβολής των μισθών, διευρύνοντας το συγκεκριμένο «χάσμα».
Η έκθεση του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) για το χάσμα παραγωγικότητας – μισθών που υπογράφει ο Βλάσσης Μισσός αναδεικνύει ταυτόχρονα δύο μείζονα προβλήματα για την εγχώρια αγορά εργασίας: η υστέρηση του ρυθμού μεταβολής των μισθών έναντι της Ε.Ε. -σε όρους αγοραστικής δύναμης- σημαίνει ότι οι αποκλίσεις με την Ε.Ε. συνεχίζονται, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο το μισθολογικό χάσμα. Δηλαδή, την περίοδο που πολλά από τα κόστη συγκλίνουν (π.χ. τρόφιμα, στέγαση κ.λπ.), η ψαλίδα όσον αφορά τις απολαβές διευρύνεται.
Επίσης, το «χάσμα» παραγωγικότητας-μισθών δείχνει ότι η… θεωρία που υπαγορεύει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η παραγωγικότητα της εργασίας τόσο υψηλότεροι είναι και οι μισθοί δείχνει να μη βρίσκει εφαρμογή σε μια σειρά από κλάδους της ελληνικής οικονομίας. Βάσει των ευρημάτων της μελέτης του ΚΕΠΕ, την περίοδο 2018- 2023 παρατηρείται ότι σε αρκετούς βασικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας ο μέσος ρυθμός μεγέθυνσης της παραγωγικότητας της εργασίας υπερβαίνει την αντίστοιχη αύξηση των μισθών, γεγονός που καταδεικνύει την ύπαρξη κενών μεταξύ παραγωγικότητας και αμοιβών.
Συγκεκριμένα, αυτό ισχύει για τους κλάδους:
=Μεταποίησης,
=Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου (σ.σ.: εδώ εμφανίζεται και το μεγαλύτερο χάσμα, ύψους άνω των 4 ποσοστιαίων μονάδων)
=Χονδρικού εμπορίου,
=Κατασκευών,
=Διαχείρισης ακίνητης περιουσίας,
=Μεταφορών και αποθήκευσης,
=Δραστηριοτήτων παροχής υπηρεσιών διοίκησης και υποστήριξης, καθώς και
=Διοικητικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών.
Το εύρημα αυτό αναδεικνύει τη διάχυτη αποσύνδεση μεταξύ της παραγωγικής συνεισφοράς των εργαζομένων και των μισθολογικών ανταμοιβών τους, ιδίως σε τομείς που έχουν στρατηγική σημασία για την εγχώρια οικονομία.
Η διαχρονική κατάσταση
Σημαντικά στοιχεία αναδεικνύονται και από τη μακροχρόνια παρατήρηση της σχέσης μεταξύ παραγωγικότητας και μισθών στην ελληνική οικονομία. Την περίοδο 1995-2023, υπολογίζεται ότι 29 κλάδοι παρουσίασαν υψηλότερο μέσο ετήσιο ρυθμό μεγέθυνσης της παραγωγικότητας σε σχέση με τους αντίστοιχους ρυθμούς αύξησης των μισθών. Το αποτέλεσμα αυτού του «θετικού χάσματος» αποτυπώνεται χαρακτηριστικά στο γεγονός ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα (1995-2020) περίπου 45% των μισθωτών εργάζονταν σε κλάδους όπου η παραγωγικότητα αυξανόταν ταχύτερα από τους μισθούς.
Το ποσοστό αυτό αντανακλάται και στο μερίδιο της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) που δημιουργείται σε αυτούς τους τομείς. Αξιοσημείωτο είναι ότι από το 2021 έως το 2023 τόσο το ποσοστό των εργαζομένων όσο και το ποσοστό της ΑΠΑ σε κλάδους με θετικό χάσμα καταγράφουν σημαντική αύξηση, φανερώνοντας ότι το φαινόμενο αυτό εντείνεται τα τελευταία χρόνια, εν μέσω ευρύτερων μετασχηματισμών στην αγορά εργασίας και την κλαδική διάρθρωση της οικονομίας. Με βάση τις μετρήσεις, το ποσοστό έχει ανέβει από το 45% στο 70%.
Οι κακές επιδόσεις είναι αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων που συνυπάρχουν τα τελευταία χρόνια, απόρροια της πολυετούς οικονομικής κρίσης που πέρασε η Ελλάδα:
Το χαμηλό επίπεδο κεφαλαιακής έντασης και τεχνολογικής αναβάθμισης πολλών ελληνικών επιχειρήσεων. Το γεγονός ότι η ελληνική αγορά εργασίας κατακλύζεται από πολύ μεγάλο αριθμό μικρών εργοδοτών δεν βοηθάει στο να υπάρξει άμεση σύνδεση της παραγωγικότητας με τους μισθούς στην πράξη. Το μικρό μέγεθος εκατοντάδων χιλιάδων εργοδοτών (σ.σ.: κυρίως οικογενειακές επιχειρήσεις με 1-2 εργαζόμενους) οδηγεί στο να καθορίζονται οι μισθοί με παραμέτρους άλλους, πέραν της παραγωγικότητας. Είναι μάλιστα εντυπωσιακή η μισθολογική ψαλίδα ανάμεσα στους μικρούς και στους μεγάλους εργοδότες, κάτι που αποτυπώνεται και στα επίσημα στοιχεία του e-ΕΦΚΑ και του συστήματος «Εργάνη».
Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας ειδικά κατά τη μνημονιακή περίοδο, κατά την οποία κυριάρχησαν οι ατομικές συμβάσεις εργασίας. Ένα από τα βασικά ζητήματα που μπαίνουν πλέον επιτακτικά στο «τραπέζι» είναι να αυξηθεί το ποσοστό κάλυψης των εργαζομένων στην Ελλάδα από συλλογικές συμβάσεις, καθώς είναι το μικρότερο πανευρωπαϊκά.Η επικράτηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Το υψηλό μη μισθολογικό κόστος εργασίας (ασφαλιστικές εισφορές και φορολογικά βάρη), που περιορίζει τις καθαρές απολαβές των εργαζομένων. Παρά τις μειώσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, το πρόβλημα στην Ελλάδα παραμένει οξύ, ειδικά για τους εργαζόμενους με παιδιά.
Προτάσεις μέτρων
Για τη σταδιακή αποκατάσταση της σχέσης μεταξύ παραγωγικότητας και αμοιβών έχουν πέσει κατά καιρούς διάφορες προτάσεις στο τραπέζι, οι οποίες τώρα επανέρχονται. Η ταχύτερη αύξηση των μισθών συνδέεται ως «ανάγκη» με την επίλυση και του προβλήματος της ακρίβειας αλλά και του στεγαστικού, ζητημάτων που κατατάσσονται αυτή τη στιγμή πολύ ψηλά στη σχετική λίστα με τα κρίσιμα ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα νοικοκυριά.
Μεταξύ άλλων, έχει προταθεί:
Η ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων και η θεσμική σύνδεση της αμοιβής με την παραγωγικότητα,
Η περαιτέρω μείωση του μη μισθολογικού κόστους, προκειμένου να αυξηθούν οι καθαρές αποδοχές χωρίς να επιβαρύνεται δυσανάλογα το κόστος για τις επιχειρήσεις,
Οι επενδύσεις στην τεχνολογική αναβάθμιση των ΜμΕ και
Η ενίσχυση των προγραμμάτων κατάρτισης για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.Τέλος, προτείνεται η θεσμοθέτηση μηχανισμού παρακολούθησης και αξιολόγησης της σχέσης μισθών – παραγωγικότητας σε κλαδικό επίπεδο, ώστε να τεκμηριώνονται και να υποστηρίζονται οι μισθολογικές εξελίξεις
https://www.naftemporiki.gr/finance/economy/1984068/oyragos-tis-eyropis-i-ellada-kai-stis-ayxiseis-misthon/
