Η σφαγή το πρωινό της 7ης Οκτωβρίου τα άλλαξε όλα. Η διείσδυση των τρομοκρατών της Χαμάς μέσα στο έδαφος του Ισραήλ κατέστρεψε τις βεβαιότητες που υπήρχαν ως τότε και επιτάχυνε το ρολόι της Ιστορίας.
Μια βασική επιδίωξη των τρομοκρατών, ήταν να κλονίσουν το φρόνημα των Ισραηλινών. Ότι δεν θα μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι και να απολαμβάνουν μια ξέγνοιαστη ζωή στη γη - που όπως ισχυρίζονται - δεν τους ανήκει. Ότι η αγάπη για τη ζωή και την πρόοδο που χαρακτηρίζει τους Εβραίους, δεν μπορεί να υπερνικήσει τη λατρεία θανάτου και το παραλήρημα μίσους που διαλαλούν οι ιεροκήρυκες της φρίκης. Ότι οι θεσμοί που εμπιστεύονται με κλειστά μάτια, δεν μπορούν πια να τους προστατέψουν.
Οι απανωτές νίκες από τους πολέμους που προηγήθηκαν και τις συρράξεις που ακολούθησαν, είχαν προσδώσει στο Ισραήλ μια αίσθηση υπεροχής. Όπως υπογράμμισε ο Yuval Harari σε πρόσφατο άρθρο του, η αυταρέσκεια άγγιξε το όριο της ύβρεως.
Ώσπου έφτασε το ξημέρωμα της 7ης Οκτωβρίου να τα σαρώσει όλα. Οι μυστικές υπηρεσίες των Ισραηλινών, όπου οι επιτυχίες τους, είχαν εκλάβει μυθικές διαστάσεις, δεν πήραν χαμπάρι τη μεγαλύτερη επίθεση εδώ και πενήντα χρόνια. Εξαπατήθηκαν σαν χαζοπούλια, επαναπαυμένοι στις δάφνες του παρελθόντος.
Το περίφημο τείχος που ενσωμάτωνε όλη την τεχνολογία αιχμής και τους χώριζε από το έρεβος, έπεσε σαν τραπουλόχαρτο. Αν αναλογιστούμε το κόστος, που ξεπέρασε το $1 δισεκατομμύριο, τότε μιλάμε για φιάσκο επικών διαστάσεων.
Βέβαια, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το φιάσκο των Αμερικανών στο Αφγανιστάν. Όπου δαπάνησαν $80 και πλέον δισεκατομμύρια, εκπαιδεύοντας τον Αφγανικό στρατό για να δούμε τους Ταλιμπάν να προελαύνουν πάνω στις καρότσες των αγροτικών κραδαίνοντας τα καλάσνικωφ.
Όμως η δύναμη της εικόνας εξακολουθεί να είναι αδιαμφισβήτητη. Οι τρομοκράτες το διαπέρασαν με μια μπουλντόζα και μοτοσυκλέτες. Η ισραηλινή άμυνα που κάποτε ισοπέδωσε πέντε αραβικά κράτη φάνηκε ανίκανη να αποκρούσει τους εισβολείς που εισήλθαν με μηχανοκίνητες λέμβους και αλεξίπτωτα πλαγιάς.
Είναι και ένα καμπανάκι κινδύνου για τα όρια της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης που συζητάμε πολύ ζωηρά τελευταία. Η άμυνα μιας χώρας και η εσωτερική ασφάλεια δεν μπορεί να εξασφαλιστεί αποκλειστικά από την τεχνολογία.
Αλλά το μεγαλύτερο ίσως σφάλμα της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας ήταν να πιστέψουν πως ο εμφύλιος της Παλαιστινιακής αρχής με τη Χαμάς, λειτουργεί προς όφελος τους, εφόσον απομακρύνει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Η πεποίθηση ότι το θέμα θα βαλτώνει εις το διηνεκές, καθώς δεν υφίσταται νόμιμη αρχή να διαπραγματευτεί για λογαριασμό του παλαιστινιακού λαού.
Κάπως έτσι η τρομοκρατική οργάνωση αναβαθμίστηκε στα μάτια των Παλαιστινίων και έγινε ο διαχειριστής του πακτωλού των χρημάτων της οικονομικής βοήθειας που ερχόταν για ανακούφιση των φυλακισμένων της Γάζας. Κανείς δεν αναρωτήθηκε που πηγαίνουν αυτά τα χρήματα, ούτε ζήτησε λογοδοσία για τη χρήση τους.
Κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε, γιατί τα χρήματα και οι δωρεές μετατρέπονταν σε όπλα και ρουκέτες και έκαναν πλούσιους τους ηγέτες της Χαμάς. Λες και με αυτό τον τρόπο εξαγοραζόταν η ενοχή για το συνεχιζόμενο δράμα όλων εκείνων που θα ’πρεπε να νοιαστούν. Όλων εκείνων που σε ένα ατέρμονο φαύλο κύκλο βίας μετατρέπονται σε Σαχίντ.
Το φταίξιμο βαραίνει κυρίως τα αραβικά κράτη που στέκονται μεν στο απυρόβλητο, αλλά φέρουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για το αδιέξοδο της επίλυσης των δύο κρατών. Αρχικά με την άρνηση της ύπαρξης του Ισραήλ και κατόπιν συντηρώντας την αντισημιτική πολιτική τους προς κατευνασμό της κοινής γνώμης στο εσωτερικό τους. Για αρκετά από τα αυταρχικά καθεστώτα του περσικού κόλπου, ο πόλεμος κατά των Σιωνιστών, η αντιδυτική ρητορική και ο εναγκαλισμός με το φονταμενταλισμό, αποτελούν τα λιγοστά διαπιστευτήρια νομιμοποίησης που τα διατηρεί στην εξουσία.
Το πρόβλημα και βαθιά πλάνη των Παλαιστινίων έγκειται στο ότι έχουν ορίσει πληρεξούσιους για τη δημιουργία κράτους, τα υπόλοιπα αραβικά καθεστώτα και τη διεθνή κοινότητα με όποιες συνέπειες συνεπάγεται. Κάπως έτσι το παλαιστινιακό ζήτημα κατέληξε συνώνυμο της αβελτηρίας. Εξελίχθηκε σε ένα πόλεμο δια αντιπροσώπων των περιφερειακών δυνάμεων της περιοχής, αδιαφορώντας για την ουσία που δεν ήταν άλλη, από τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
Στην πραγματικότητα, η αναβολή εξυπηρετούσε περισσότερο τα συμφέροντα τους. Διατηρώντας μια ανοιχτή πληγή, μπορούσαν να δικαιολογήσουν τις υπόγειες σχέσεις με την τρομοκρατία. Παράλληλα, απέφευγαν μια μεταξύ τους σύγκρουση, καθώς διακατέχονται από αμοιβαία καχυποψία και έλλειψη εμπιστοσύνης. Στο μεταξύ, η ίδρυση παλαιστινιακού κράτους είχε μετατραπεί σε αγκάθι, όπου όλοι ερίζουν για την ανάληψη της κηδεμονίας, αλλά κανείς δεν θέλει πραγματικά την ευθύνη. Αυτό το αντιλήφθηκαν οι Ισραηλινοί όταν κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν τις βλέψεις των απρόθυμων ηγεσιών του μουσουλμανικού κόσμου, σκληρύνοντας τη στάση τους, μέρα με τη μέρα...
Κατά κάποιο τρόπο, η ειδεχθής επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου, μπορεί να ερμηνευτεί σαν κίνηση απελπισίας. Οι συμφωνίες του Αβραάμ, έθεταν οριστικά την δημιουργία παλαιστινιακού κράτους στις καλένδες. Οι τρομοκράτες επιχείρησαν να διαταράξουν την ταλάντωση του χρόνου, επιζητώντας την οργή και τα αντίποινα των μισητών αντιπάλων τους, πάνω στις συνήθεις ανθρώπινες ασπίδες που υποτίθεται πως προστατεύουν.
Στόχος τους ήταν να παρασύρουν το Ισραήλ σε ένα μακροχρόνιο πόλεμο, όπου θα θυσιάσουν πόρους και έμψυχο υλικό και πιθανόν την νομιμοποίηση της αντεπίθεσης στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης.
Έκαναν ταυτόχρονα και το χατίρι στους χρηματοδότες τους, που επιχειρούν κόπωση των δυτικών δυνάμεων στα μέτωπα που ανοίγουν ένα- ένα σε διάφορες γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη. Προπάντων επιχείρησαν να εδραιώσουν τη θέση τους σε οποιαδήποτε εξέλιξη αφορά την περιοχή που διαφεντεύουν.
Στη μονοσήμαντη οπτική που έχουν για τον κόσμο, αδυνατούν να καταλάβουν, ότι μετά τις θηριωδίες που διέπραξαν, δεν έχουν καμία θέση σε οποιαδήποτε μελλοντική λύση. Η πιθανότερη εκδοχή είναι η πλήρης εξαφάνιση τους από την εξίσωση. Μέχρι εκείνη την ημέρα ήταν απλώς ενοχλητική. Τώρα είναι πλέον ανυπόφορη.
Η ψυχρή λογική λέει πως το Ισραήλ δεν πρόκειται να δεχτεί ίδρυση κράτους στα πλευρά του. Μια ματιά στο χάρτη και το ανάγλυφο της περιοχής, καταδεικνύει του λόγου το αληθές. Αν οι τρομοκράτες κατάφεραν να επιφέρουν τέτοιο πλήγμα σε καθεστώς πλήρους αποκλεισμού, δεν μπορώ να φανταστώ τι θα έκαναν σε μια υποτιθέμενη μελλοντική διευθέτηση, συνορεύοντας με 3-4 αραβικά κράτη, με εχθρικές βλέψεις απέναντι στο Ισραήλ. Θα χρειαστούν μεγάλες αμοιβαίες υποχωρήσεις και εγγυήσεις για να έχει τύχη οποιαδήποτε πρόταση.
Οι Ισραηλινοί έχουν ξεκινήσει τη χερσαία επιχείρηση μέσα στη σφηκοφωλιά της Γάζας. Πρόκειται για εγχείρημα υψηλού ρίσκου με απρόβλεπτες συνέπειες. Το γεγονός ότι καθυστερούν, ίσως αποτελεί ένδειξη ότι έπαψαν να αγνοούν τις μυστικές τους υπηρεσίες και να ακούνε τους επιτελείς της στρατιωτικής ηγεσίας, αλλά και να λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν τον προβληματισμό των συμμάχων τους.
Το σκηνικό πολέμου έχει στηθεί και οι αντίπαλοι έχουν πάρει τις θέσεις τους. Ίσως κάποιος από τους μεγάλους παίκτες πιστέψει ότι μπορεί να επωφεληθεί μες στην αναμπουμπούλα. Ένα ντόμινο συγκρούσεων και ανάφλεξη σε ολόκληρη τη χερσόνησο φαντάζει πολύ πιθανή εξέλιξη.
Η αλήθεια είναι πως κάποια κράτη στην περιοχή στέκονται στην κόψη του ξυραφιού με αρκετά μέτωπα στο εσωτερικό τους. Οπότε μια συσπείρωση γύρω από τη σημαία μοιάζει με λογική επιδίωξη. Από την άλλη, και με δεδομένη την ανάμειξη των Αμερικανών, στην περίπτωση διεύρυνσης της σύγκρουσης, ίσως τελικά προτιμήσουν να παραμείνουν στο περιθώριο, περιμένοντας την ευκαιρία τους, από τη φθορά που θα υποστούν όσοι εμπλακούν.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι για μια ακόμη φορά, θα χυθεί αίμα αθώων. Μια χορογραφία θανάτου χωρίς καμία ανταπόδοση. Γιατί δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες για μια αρμονική συνύπαρξη. Γιατί δεν έχουν ξεδιψάσει ακόμα οι θεοί του πολέμου. Όπως γράφει και η Philip Stephens στους FT, οι ισραηλινοί το μόνο που δεν μπορούν να βομβαρδίσουν είναι η φιλοδοξία και επιθυμία των παλαιστινίων για τη δημιουργία κράτους. Αργά η γρήγορα ξέρουν πως θα βρεθούν μπροστά σε ένα δίλημμα που θα καθορίσει τα πάντα για τις επόμενες γενιές.
Νίκος Τσαγκανέλιας
