Τα μεγάλα παιχνίδια στο χρηματιστήριο της ενέργειας, που μπορεί να «απογειώσουν» την τιμή χονδρικής ακόμη και στα 1000 EUR/MWh αποκαλύπτει νέα έκθεση του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών αρχών Ενέργειας της Ευρώπης (ACER), όπου τονίζεται, μεταξύ άλλων, και η ανάγκη να διερευνηθεί πιθανή καταχρηστική συμπεριφορά από παρόχους με δεσπόζουσα θέση.
Στην έκθεσή του για την πρόοδο στην ενοποίηση των ευρωπαϊκών αγορών ενέργειας, ο ACER αφιερώνει ειδική ανάλυση στην περίπτωση της Ελλάδας και στέκεται στο ακραίο επεισόδιο του καλοκαιριού του 2024, όταν σειρά παραγόντων είχαν προκαλέσει μεγάλες στρεβλώσεις στις ενεργειακές αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τις τιμές να εκτινάσσονται ακόμη και στα 1.000 EUR/MWh, ιδιαίτερα κατά τις βραδινές ώρες
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 2024, η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αντιμετώπισε πολλές περιπτώσεις εξαιρετικά υψηλών τιμών στην αγορά της επόμενης ημέρας (day-ahead prices), όπως σημειώνει ο ACER. Υπήρξαν αρκετοί παράγοντες που συνέβαλαν στις υψηλές τιμές.
= Έλλειψη προσφοράς και ευελιξίας: Προκλήθηκε από εκτός λειτουργίας μονάδες φυσικού αερίου και χαμηλά επίπεδα στους υδροηλεκτρικούς ταμιευτήρες.
= Περιορισμένες διασυνοριακές ανταλλαγές: Οφειλόταν σε προγραμματισμένες διακοπές σε δίκτυα μεταφοράς.
Άδραξαν την ευκαιρία...
Σε αυτές τις ακραίες συνθήκες, οι ισχυροί παράγοντες της ελληνικής ενεργειακής αγοράς άδραξαν την ευκαιρία για να αποκομίσουν πρόσθετα κέρδη. Η ανάλυση των μέσων συγκεντρωτικών καμπυλών προσφοράς και ζήτησης της Ελλάδας, όπως σημειώνει ο ACER, έδειξε ότι η συμπεριφορά υποβολής προσφορών αλλάζει όταν η αγορά γίνεται πιο «σφιχτή».
ιδικότερα, σε καταστάσεις «πίεσης» (stressed) και «κρίσιμες» (critical), δηλαδή όταν παρατηρούνται σοβαρές ανισορροπίες προσφοράς και ζήτησης, η καμπύλη προσφοράς μετατρέπεται από κοίλη σε κυρτή γύρω από το σημείο εκκαθάρισης της αγοράς (market clearing point), με αισθητό άλμα της τιμής. Από την άλλη, η καμπύλη ζήτησης έδειξε σαφή προθυμία για αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε υψηλότερη τιμή.
Στο «κρίσιμο» σενάριο, παρατηρήθηκε κατακόρυφο άλμα τιμής πριν από το σημείο εκκαθάρισης, με σχεδόν καθόλου εντολές πώλησης στην περιοχή τιμών 200−900 EUR/MWh. Κάπως έτσι, οι τιμές ξέφυγαν ακόμη και στα 1.000 ευρώ. «Η αλλαγή στη συμπεριφορά υποβολής προσφορών συνέβαλε στις υψηλές τιμές», όπως υπογραμμίζει ο ACER.
Όταν η αγορά είναι «σφιχτή» λόγω περιορισμών, η άσκηση δεσπόζουσας θέσης γίνεται σημαντικά πιο κερδοφόρα, τονίζει ο ACER, κάτι που επιβεβαιώθηκε με την ανάλυση ενός υποθετικού, αντίθετου παραδείγματος. Σε ένα σενάριο όπου θα προσφερόταν επιπλέον δυναμικότητα 650 MWh, η τιμή θα μειωνόταν κατά 100 ευρώ στο βασικό σενάριο, κατά 420 στο σενάριο πίεσης και κατά 630 ευρώ στο ακραίο.
Ο ACER συνιστά στις ελληνικές αρχές να επιδιώξουν την περαιτέρω ενσωμάτωση της αγοράς στην ευρωπαϊκή (π.χ. εφαρμογή 70% διαθέσιμης διασυνοριακής δυναμικότητας, επέκταση flow-based allocation) και ενίσχυση της διαφάνειας. Οι ρυθμιστικές αρχές καλούνται να εξετάσουν το ενδεχόμενο κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, για παράδειγμα με την απόκρυψη παραγωγικής δυναμικότητας.
Ρηχή αγορά
Ο ACER υπογραμμίζει, εξάλλου, ότι η ελληνική αγορά ρεύματος είναι πολύ ρηχή -συνήθως σε τέτοιες συνθήκες είναι πολύ πιο εύκολο να στηθούν κερδοσκοπικά παιχνίδια. Η έκθεση αναλύει τον συντελεστή Churn, ο οποίος μετρά τη ρευστότητα της ενδοημερήσιας αγοράς (Intraday Market). Ο συντελεστής αυτός είναι ο λόγος του όγκου των συναλλαγών προς τον όγκο της φυσικής παράδοσης ενέργειας. Ένας υψηλός συντελεστής υποδηλώνει μεγαλύτερη ρευστότητα και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση του κινδύνου.
Ο συντελεστής για την Ελλάδα είναι από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, δηλαδή είναι πολύ χαμηλό το ποσοστό των συναλλαγών που γίνονται στο χρηματιστήριο σε σχέση με τις φυσικές παραδόσεις της επόμενης ημέρας. Το χαμηλό αυτό επίπεδο υποδηλώνει ότι οι συμμετέχοντες στην ελληνική αγορά δεν αξιοποιούν στον ίδιο βαθμό την ενδοημερήσια αγορά για να προσαρμόσουν τις θέσεις τους ή να διαχειριστούν τον κίνδυνο σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει γενικότερα η αγορά της Ελλάδας, ο ACER σημειώνει τις πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης για νέα έργα ΑΠΕ και την έλλειψη μηχανισμών συγκέντρωσης καταναλωτών (demand pooling), ώστε να συνάπτονται συμφωνίες PPAs. Αναφέρει, πάντως, ότι η νέα πλατφόρμα PPA του Χρηματιστηρίου Ενέργειας αναμένεται να αυξήσει τη διαφάνεια της αγοράς και να διευκολύνει την υπογραφή νέων PPAs.
https://www.sofokleousin.gr/epixeiriseis/energeia/to-megalo-paixnidi-me-to-reyma-pos-efthase-i-timi-sta-1000-eyro