Νίκος Ευαγγελάτος: Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα και χρόνια πολλά για τη Νέα Δημοκρατία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σας ευχαριστώ, κ. Ευαγγελάτε.
Νίκος Ευαγγελάτος: Λοιπόν, 50 χρόνια είναι πραγματικά μισός αιώνας, ένα μεγάλο διάστημα, πολυκύμαντο για την Ελλάδα. Τι έκανε τη Νέα Δημοκρατία να αντέξει αυτά τα 50 χρόνια και να είναι εξουσία, να είναι στη διακυβέρνηση σήμερα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς πρέπει να σας πω ότι χαίρομαι ιδιαίτερα που κάνουμε αυτή τη συνέντευξη, όχι στο Μέγαρο Μαξίμου, αλλά στα γραφεία της Νέας Δημοκρατίας, σηματοδοτώντας με αυτόν τον τρόπο αυτή την πολύ ιδιαίτερη επέτειο.
Πράγματι, 50 χρόνια από την ημέρα που ιδρύθηκε, η Νέα Δημοκρατία παραμένει η μεγαλύτερη, η πιο σταθερή παράταξη στη χώρα. Και νομίζω ότι αξίζει τον κόπο να αναρωτηθεί κανείς γιατί ενώ άλλα κόμματα πέρασαν από πολύ μεγαλύτερες διακυμάνσεις και είδαν τα ποσοστά τους να κατακρημνίζονται -ενδεχομένως να έχουν τη δυνατότητα να ανακάμψουν στο μέλλον-, το μόνο κόμμα το οποίο τελικά κράτησε, άντεξε και ενισχύθηκε είναι η Νέα Δημοκρατία.
Και θα σας έλεγα ότι ίσως η καλύτερη απάντηση έχει να κάνει με το γεγονός ότι μείναμε πιστοί στις αξίες του ιδρυτή μας, αλλά ταυτόχρονα είχαμε και τη δυνατότητα να προσαρμοστούμε σε καιρούς οι οποίοι αλλάζουν. Διότι αν κάτι μας δίδαξε ο ιδρυτής μας, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, είναι ότι η Νέα Δημοκρατία είναι η παράταξή του ρεαλισμού και του πραγματισμού, είναι η παράταξη η οποία βρίσκεται διαχρονικά απέναντι στον λαϊκισμό.
Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ένας πολιτικός ο οποίος δίδαξε την υπευθυνότητα και τον ρεαλισμό και ήταν, ταυτόχρονα, ένας πολιτικός ο οποίος δεν δίστασε να ξεφύγει από ιδεολογικές αγκυλώσεις του παρελθόντος και να μιλήσει για το μέλλον.
Σε μία πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη, η οποία δημοσιεύθηκε πριν από λίγο, ήταν αδημοσίευτη, είπε κάτι το οποίο είναι εντυπωσιακό: «εγώ δεν είμαι ούτε δεξιός, ούτε κεντρώος, ούτε αριστερός, είμαι κατά βάση προοδευτικός. Διαλέγω εκείνες τις λύσεις οι οποίες υπηρετούν καλύτερα τα συμφέροντα των Ελλήνων και του έθνους σε κάθε χρονική συγκυρία».
Αυτή την προσαρμοστικότητα της Νέας Δημοκρατίας και αυτή τη δυνατότητα να είμαστε μία μεγάλη ευρύχωρη παράταξη, πιστεύω ότι τιμούμε σήμερα.
Νίκος Ευαγγελάτος: Ας μείνουμε λίγο στα ιστορικά και θα μπούμε μετά στα πολιτικά. Αν σας ρωτούσα ποια είναι τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της Νέας Δημοκρατίας αυτά τα 50 χρόνια, ποια θεωρείτε ότι είναι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς, θα πρέπει να ανατρέξουμε στη «ληξιαρχική πράξη γέννησης» της Νέας Δημοκρατίας, η οποία συμπίπτει ουσιαστικά με τη «ληξιαρχική πράξη γέννησης» της Ελληνικής Δημοκρατίας της Μεταπολίτευσης.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και η παράταξή μας πιστώνονται την ομαλή μετάβαση στη δημοκρατία, τη νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, ένα εξαιρετικά προχωρημένο για την εποχή του Σύνταγμα, τη μεγάλη επιλογή να ενταχθούμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια, όταν θυμάστε πολύ καλά ότι μια τέτοια επιλογή συναντούσε μεγάλες αντιδράσεις από την κοινή γνώμη.
Πιστεύω ότι η Νέα Δημοκρατία σε όλη τη διαδρομή της, όταν βρέθηκε στην εξουσία, όταν είχε την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας, υπηρέτησε αυτές τις αρχές με μεγάλη συνέπεια και αναλαμβάνοντας, όποτε χρειαζόταν, το πολιτικό κόστος για τις επιλογές της.
Εγώ δύσκολα μπορώ να μιλήσω για τους προκατόχους μου, αλλά πιστεύω ότι τα χρόνια που έχω την τιμή να ηγούμαι της Νέας Δημοκρατίας υλοποίησα τις δεσμεύσεις μου για τις οποίες οι πολίτες με εξέλεξαν Πρόεδρο της Νέας Δημοκρατίας: να ανοίξω το κόμμα στην κοινωνία, να διευρύνω την παράταξη, να φέρω μέσα νέα στελέχη.
Ανοίγω μια παρένθεση: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής -το θυμάστε καλά γιατί έχετε και εσείς μελετήσει πολλή ιστορία- υπήρξε κατ’ εξοχήν ο πολιτικός ο οποίος προσπαθούσε να προσελκύσει στην πολιτική τα καλύτερα στελέχη, ανεξαρτήτως ιδεολογικών αφετηριών. Το ίδιο προσπάθησα και εγώ να κάνω.
Δεσμεύτηκα ότι θα κάνω τη Νέα Δημοκρατία πάλι κυρίαρχη πολιτική δύναμη και το έκανα σε δύο εκλογές. Και τώρα βρισκόμαστε στην αρχή της δεύτερης θητείας μας, με μία ξεκάθαρη εντολή: να φέρουμε την Ελλάδα πιο κοντά στην Ευρώπη, να καλύψουμε το χαμένο έδαφος και να γιατρέψουμε τις αιτίες των παθογενειών μας, αυτών που μας οδήγησαν στην κρίση.
Οπότε πιστεύω ότι έχουμε κάθε λόγο σήμερα να γιορτάσουμε αυτή την ημέρα, να κάνουμε μια ωραία μικρή εκδήλωση έξω από τα ιστορικά μας γραφεία στη Ρηγίλλης. Δεν έχω πρόθεση να μιλήσω πολύ, διότι αυτή η ημέρα, σήμερα, κατ’ εξοχήν ανήκει στους Νεοδημοκράτες, δηλαδή στους οπαδούς μας, στους φίλους μας, στους παλιούς αγωνιστές, στους νέους συναγωνιστές μας οι οποίοι συντάχθηκαν και συμπορεύτηκαν μαζί μας τα τελευταία χρόνια. Έτσι ακριβώς αντιλαμβάνομαι αυτή την ημέρα.
Νίκος Ευαγγελάτος: Βλέπω στα ρεπορτάζ που κυκλοφορούν ότι τελικά οι δύο πρώην Πρωθυπουργοί δεν θα παραστούν σήμερα. Ξέρουμε, επίσης, από το ρεπορτάζ ότι τηλεφωνήσατε προσωπικά και στους δύο. Πώς το σχολιάζετε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, εγώ έκανα το καθήκον μου, τους κάλεσα προσωπικά. Από εκεί και πέρα, θα επαναλάβω ότι η σημερινή μέρα είναι αφιερωμένη όχι στους αρχηγούς, όχι στους διατελέσαντες Πρωθυπουργούς, αλλά στον απλό Νεοδημοκράτη. Και νομίζω ότι μια μέρα γιορτής και χαράς είναι μια μέρα ενότητας για την παράταξη και πιστεύω ότι έτσι θα τη θυμόμαστε.
Νίκος Ευαγγελάτος: Και θα έπρεπε να είναι όλοι σε αυτή τη γιορτή;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι ο τελευταίος ο οποίος θα το κρίνει. Εγώ, όπως σας είπα, το καθήκον μου το έκανα.
Νίκος Ευαγγελάτος: Να έρθουμε στη Νέα Δημοκρατία, λοιπόν, του Κυριάκου Μητσοτάκη. Συμπληρώσατε, ήδη, τα πρώτα χρόνια της δεύτερης διακυβέρνησής σας. Ποια θα είναι η Νέα Δημοκρατία από εδώ και πέρα; Πώς θα την οδηγήσετε στις επόμενες εκλογές; Γιατί θυμάμαι την απάντηση που δώσατε και στη ΔΕΘ, την ερμηνεύσαμε όλοι ως συνέχεια της παρουσίας. Τι θα δούμε από τη Νέα Δημοκρατία τα επόμενα τρία χρόνια;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Την υλοποίηση του κυβερνητικού μας προγράμματος, την τήρηση των προεκλογικών μας δεσμεύσεων, τη συνέχιση ενός προγράμματος τολμηρών μεταρρυθμίσεων που θα φέρει τη χώρα σταθερά πιο κοντά στην Ευρώπη, τη συνέχιση μιας πολιτικής που θα δίνει έμφαση στην ανάπτυξη και στη βελτίωση των μισθών, τη συνέχιση μιας πολιτικής η οποία θα κάνει πράξη αυτή την έννοια της «νομιμότητας παντού», την οποία ήδη υπηρετούμε, πιστεύω με πολύ μεγάλη συνέπεια.
Όπως σας είπα, είμαστε εδώ για να κάνουμε τις μεγάλες αλλαγές, όχι για να κάνουμε μικρές διευθετήσεις. Αυτή την πολιτική αισθάνομαι ότι υπηρετώ και αυτή την πολιτική θα υπηρετήσει και η Νέα Δημοκρατία για την επόμενη τριετία.
Νίκος Ευαγγελάτος: Οι μέρες των γενεθλίων είναι πάντα και μέρες αυτοκριτικής. Αν, λοιπόν, ζητούσα να μου πείτε ποια θεωρείτε ότι είναι τα λάθη που έγιναν αυτό το διάστημα, ποια θα βάζατε στο τραπέζι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν είναι μέρα σήμερα, κ. Ευαγγελάτε, για να κάνουμε αυτοκριτική. Την έχω κάνει, εξάλλου, πολλές φορές. Σήμερα είναι μια μέρα χαράς και μια μέρα γιορτής. Η Νέα Δημοκρατία έχει κριθεί από τους πολίτες. Έχει αποδείξει ότι μπορεί να δέχεται και τις νίκες και τις ήττες με αξιοπρέπεια και αυτοπεποίθηση. Έχει μάθει ότι μπορεί να παίρνει δύναμη από τις ήττες της και να μπορεί να παίρνει ορμή από τις νίκες της. Οπότε επιτρέψτε μου αυτή την ερώτηση, ειδικά σήμερα, να μην την απαντήσω.
Νίκος Ευαγγελάτος: Προχωρώ παρακάτω. Μου βάλατε το πολιτικό πλαίσιο της Νέας Δημοκρατίας για το επόμενο διάστημα, μέχρι τις επόμενες εκλογές, που φαντάζομαι θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, έτσι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βεβαίως.
Νίκος Ευαγγελάτος: Έχουμε κουραστεί να το ρωτάμε οι δημοσιογράφοι, την ίδια απάντηση παίρνουμε πάντα. Η Νέα Δημοκρατία θα κινηθεί περισσότερο προς το κέντρο; Θα κινηθεί περισσότερο δεξιά; Σήμερα είμαστε στην Πειραιώς, το βράδυ θα πάτε στη Ρηγίλλης, σηματοδοτείτε με κάποιο τρόπο πράγματα με αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριε Ευαγγελάτε, αυτή η συζήτηση είναι μια συζήτηση ξεπερασμένη. Να επανέλθω στον ιδρυτή μας: ταμπέλες οι οποίες κινούνται στον χώρο των ιδεολογικών αναφορών του παρελθόντος δεν νομίζω ότι έχουν τόσο θέση στη σημερινή Νέα Δημοκρατία.
Είμαστε μια κεντροδεξιά παράταξη, μια φιλελεύθερη, προοδευτική παράταξη. Οι πολιτικές μας υπηρετούν τις πολιτικές των πολλών και πιστεύω ότι γι’ αυτό ακριβώς μπορέσαμε να συνενώσουμε στη Νέα Δημοκρατία συμπολίτες μας οι οποίοι δεν μας είχαν ψηφίσει στο παρελθόν και οι οποίοι ήρθαν και συντάχθηκαν με τη Νέα Δημοκρατία με έναν τρόπο ο οποίος μας επέτρεψε να φτάσουμε σε ποσοστά τα οποία, για τα δεδομένα τουλάχιστον των ευρωπαϊκών κομμάτων, είναι πρωτοφανή.
Άρα, θα έλεγα ότι αυτή η ερώτηση είναι μια ερώτηση που ενδεχομένως να είχε νόημα πριν από κάποια χρόνια, πριν από κάποιες δεκαετίες.
Είμαστε κεντροδεξιό κόμμα. Ξέρετε, στη Νέα Δημοκρατία δεν είναι υποχρεωτικό να συμφωνούμε όλοι σε όλα, αλλά πρέπει οι πολλοί να συμφωνούν σε πολλά. Και νομίζω ότι αυτή τη μεγάλη σύνθεση, αυτή τη μεγάλη ευρυχωρία, αυτή την, θα έλεγα, κοινή πορεία σε επιλογές οι οποίες είναι αξιακές για τη χώρα, την έχουμε βρει στη Νέα Δημοκρατία.
Νίκος Ευαγγελάτος: Από την άλλη μεριά, υπάρχει μία τάση σε όλη την Ευρώπη προς τα πολύ δεξιά ή ακροδεξιά κόμματα και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ένα ποσοστό κοντά στο 20% αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα να πηγαίνει προς τα εκεί.
Θα κινηθείτε προς αυτή την κατεύθυνση; Θα διευρυνθείτε προς αυτή την κατεύθυνση ή θα μείνετε προς το κέντρο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μα, ξέρετε, όντως στα δεξιά μας υπάρχουν τρία κόμματα και ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοστό. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο, βέβαια, για το ελληνικό πολιτικό σύστημα, είναι μία πραγματικότητα η οποία υπάρχει εδώ και τουλάχιστον μία δεκαετία.
Η Νέα Δημοκρατία έχει ανοιχτές τις πόρτες της σε οποιονδήποτε πολίτη ο οποίος δυνητικά μπορεί να την επιλέξει. Και, ξέρετε, πολλές φορές αναρωτιέμαι, αυτοί οι συμπολίτες μας οι οποίοι βρίσκονται σε κόμματα τα οποία προσδιορίζονται ως πιο «πατριωτικά» ή κινούνται πιο δεξιά της Νέας Δημοκρατίας, αν μας πιστώνουν το γεγονός ότι, παραδείγματος χάρη, η Ελλάδα είναι σήμερα πολύ πιο ισχυρή απ’ ό,τι ήταν πριν από πέντε χρόνια, ότι η Ελλάδα έχει πολύ πιο καλά θωρακισμένες Ένοπλες Δυνάμεις απ’ ό,τι είχε πριν από πέντε χρόνια, ότι η Ελλάδα σήμερα προστατεύει τα σύνορά της πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ ό,τι πριν από πέντε χρόνια.
Χθες βρέθηκα στον Έβρο, σε μια πολύ ωραία τετράωρη εκδήλωση με πάρα πολλά στελέχη της τοπικής κοινωνίας, Δημάρχους, εκπροσώπους φορέων και πρέπει να σας πω ότι διαμορφώσαμε ένα σχέδιο στήριξης του Έβρου, το οποίο έχει αναπτυξιακά και εθνικά χαρακτηριστικά, διότι ο Έβρος έχει μια πολύ μεγάλη ιδιαιτερότητα: είναι τα ανατολικά σύνορα της Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα και τα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι υπηρετούμε μία πολιτική που είναι η πολιτική του υπεύθυνου πατριωτισμού και αυτή την πολιτική πιστεύω ότι θα μας την πιστώσουν και οι συμπολίτες μας οι οποίοι μπορεί να μην μας ψηφίζουν, αλλά οι οποίοι βρίσκονται στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας ή σε κόμματα τα οποία είναι στα δεξιά της Νέας Δημοκρατίας.
Νίκος Ευαγγελάτος: Βρισκόμενοι στη δεύτερη τετραετία, ζούμε ένα παράδοξο. Συνήθως, στη δεύτερη τετραετία, κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης αρχίζει να ξεχωρίζει. Εδώ δεν το καταγράφουμε, ακόμα τουλάχιστον. Έτσι μοιάζει να υπάρχει -ή τουλάχιστον να ερμηνεύεται με αυτόν τον τρόπο- μια εσωκομματική αντιπολίτευση βουλευτών. Είδαμε δύο ερωτήσεις, τρεις θα έλεγα, αυτό το τελευταίο διάστημα. Τι λέτε γι’ αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα απαντήσω στο ερώτημά σας αφού σας πω ότι ενδεχομένως αυτή η πολύ μεγάλη απόσταση που η Νέα Δημοκρατία έχει από το δεύτερο και από το τρίτο κόμμα να οφείλεται σε έναν βαθμό και στις πολιτικές τις οποίες εφάρμοσε η Νέα Δημοκρατία.
*Ενδεχομένως να μπορέσαμε με τις πολιτικές αυτές να στερήσουμε ζωτικό χώρο από άλλα κόμματα, γιατί η Νέα Δημοκρατία υπηρέτησε και υπηρετεί με συνέπεια μια πολιτική η οποία προτάσσει τη δημοσιονομική σταθερότητα και την ανάπτυξη, δίνοντας έμφαση στην ελεύθερη οικονομία. Πρεσβεύει μια πολιτική του υπεύθυνου πατριωτισμού, με ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, ισχυρές συμμαχίες και στήριξη της χώρας στο εξωτερικό. Αλλά είναι μια πολιτική, ταυτόχρονα, η οποία είναι και κοινωνικά προοδευτική, η οποία δίνει μεγάλη έμφαση στις ανισότητες και η οποία στηρίζει, με το υστέρημα των εσόδων μας, πρωτίστως τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας.
Αυτή η πολιτική, λοιπόν, απεδείχθη εν τοις πράγμασι ότι μπορεί να καλύψει τις ανάγκες και τις προσδοκίες μιας μεγάλης μερίδας των Ελλήνων πολιτών.* Άρα, ενδεχομένως η κατάσταση που επικρατεί στην αντιπολίτευση σε έναν βαθμό να σχετίζεται και με τις δικές μας πολιτικές.
Έρχομαι τώρα ευθέως στο ερώτημά σας. Κοιτάξτε, όταν κυβερνάς για δεύτερη τετραετία, ήδη μπαίνω στον έκτο χρόνο των πρωθυπουργικών μου καθηκόντων, είναι λογικό, θα έλεγα, να υπάρχουν αυξημένες προσδοκίες -εμείς οι ίδιοι σηκώσαμε τον πήχη των προσδοκιών ψηλά- και, βέβαια, σε ένα περιβάλλον όπου δεν υπάρχει ισχυρή αντιπολίτευση η κυβέρνηση ως αλεξικέραυνο να απορροφά όλους τους κραδασμούς.
Όμως, όσοι φαντάζονται ότι η Νέα Δημοκρατία έχει θέματα συνοχής ή ενότητας, νομίζω ότι είναι βαθιά γελασμένοι.
Αναφερθήκατε στις ερωτήσεις των βουλευτών. Θέλω να σας θυμίσω ότι από τότε που γίναμε κυβέρνηση, οι βουλευτές μας, είτε κατά μόνας είτε σε διάφορους συνδυασμούς, έχουν καταθέσει πάνω από 6.000 ερωτήσεις -επαναλαμβάνω, 6.000 ερωτήσεις.
Δεν είδα τις ερωτήσεις να γίνονται θέμα. Κρίμα, διότι κάποιες από αυτές είναι ερωτήσεις οι οποίες πράγματι αντιμετωπίζουν και αναδεικνύουν ζητήματα τα οποία πρέπει να υποπέσουν στην προσοχή των Υπουργών και με αυτόν τον τρόπο οι Υπουργοί να απαντούν αλλά και να βελτιώνεται το κυβερνητικό έργο.
Αυτή είναι η δουλειά των βουλευτών. Ένα σημαντικό κομμάτι της δουλειάς τους είναι το κοινοβουλευτικό έργο. Το δικό μου επιτελείο μελετά πάντα με προσοχή τις ερωτήσεις οι οποίες κατατίθενται και πρέπει να σας πω ότι υπάρχουν και περιπτώσεις όπου εμείς οι ίδιοι έχουμε πάρει ερέθισμα από ερωτήσεις βουλευτών -μπορεί αυτά να μην βλέπουν ποτέ τα φώτα της δημοσιότητας- και να ζητάμε από Υπουργούς εξηγήσεις γιατί το ζήτημα το οποίο ανέδειξε ένας κυβερνητικός βουλευτής είναι πραγματικό και πρέπει να απαντηθεί.
Άρα, μην φαντάζεστε περισσότερα πράγματα από αυτά που κάποιοι ενδεχομένως θέλουν να βλέπουν σε μια διαδικασία η οποία είναι, θα σας έλεγα, η τρέχουσα κοινοβουλευτική διαδικασία.
Νίκος Ευαγγελάτος: Βάζουν θέματα καθημερινότητας, βέβαια. Δηλαδή, είδαμε το ζήτημα της φαρμακευτικής δαπάνης, που είναι το πιο πρόσφατο, ή νωρίτερα το ζήτημα με τα «κόκκινα» δάνεια.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να πάμε να τα δούμε. Καταρχάς όλα τα θέματα είναι θέματα καθημερινότητας και όλα τα θέματα πολιτικής είναι σοβαρά. Δεν υποτιμώ κανένα ζήτημα, γιατί είμαστε εδώ για να λύνουμε πολλά και σύνθετα προβλήματα και τελικά να κάνουμε καλύτερη τη ζωή των Ελλήνων πολιτών.
Έγιναν δύο ερωτήσεις, η μία αφορούσε τα «κόκκινα» δάνεια. Πολλά από τα ερωτήματα των βουλευτών είναι πολιτικές τις οποίες ήδη η κυβέρνησή μας έχει εφαρμόσει. Πρέπει να σας πω ότι για τα ζητήματα των «κόκκινων» δανείων έχουμε ένα πλαίσιο διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους το οποίο πράγματι προστατεύει και τους ευάλωτους συμπολίτες μας, αλλά τους δίνει και μια δυνατότητα να μπορούν να ρυθμίσουν τα χρέη τους με έναν τέτοιο τρόπο που να μπορούν να βλέπουν πάλι το μέλλον με αισιοδοξία.
Το έχετε αναδείξει και εσείς στην εκπομπή σας: παραπάνω από 20.000 περιπτώσεις ρυθμίσεων που έχουν γίνει από το σύστημα εξωδικαστικού συμβιβασμού, που έδωσαν μια ανακούφιση και μια ανάσα στα νοικοκυριά μας.
Πάρτε, για παράδειγμα, το ζήτημα των «κόκκινων» δανείων των αγροτικών συνεταιρισμών, για το οποίο μίλησα στη Θεσσαλονίκη. Ένας βραχνάς ο οποίος έρχεται από το παρελθόν, με θάρρος η κυβέρνηση έρχεται να λύσει αυτόν τον γόρδιο δεσμό.
Το ζήτημα το οποίο έθεσαν οι βουλευτές με τη φαρμακευτική δαπάνη των πιο ευάλωτων συνταξιούχων συμπολιτών μας είναι ένα εύλογο ζήτημα. Δεν είμαι έτοιμος να σας πω αν θα κάνουμε δεκτή την πρόταση τους. Θα σας πω, όμως, ότι το μελετάμε.
Έχω ζητήσει ήδη από τα αρμόδια Υπουργεία να κοστολογήσουν την πρόταση αυτή, διότι ένα πράγμα δεν μπορεί να γίνει με τίποτα και το αντιλαμβάνονται όλοι: δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το πλαίσιο των δαπανών, όπως έχει πια προσδιοριστεί από το τετραετές μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και όπως θα παρουσιαστεί από τον Προϋπολογισμό. Όμως, οι βουλευτές έθεσαν…
Νίκος Ευαγγελάτος: Πραγματικά προβλήματα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …υπόψη της κυβέρνησης ένα πρόβλημα. Και γιατί είναι κακό αυτό; Καλό είναι. Και θα σας έλεγα ότι ήταν ο κανόνας, άσχετα αν μερικές φορές δεν του δίναμε σημασία, και θα συνεχίσει να είναι ο κανόνας, διότι αυτό σημαίνει σοβαρός κοινοβουλευτικός έλεγχος.
Νίκος Ευαγγελάτος: Θα τους βλέπετε πιο συχνά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Τους βουλευτές;
Νίκος Ευαγγελάτος: Ναι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μα συνέχεια βλέπω βουλευτές. Επειδή έχω υπάρξει και βουλευτής, πρέπει να σας πω ότι ενδεχομένως οι Πρόεδροι και οι Πρωθυπουργοί ήταν αρκετά ακριβοθώρητοι στο παρελθόν.
Μπορείτε να κάνετε το ρεπορτάζ σας. Εγώ βλέπω κάθε εβδομάδα τουλάχιστον πέντε με έξι βουλευτές. Ζητούν οι βουλευτές να με δουν. Θα τους δω, και πολλές φορές, ξέρετε, μία επίσκεψη ενός βουλευτή είναι και μία ευκαιρία ανάδειξης ειδικών τοπικών ζητημάτων.
Να αναφέρω και πάλι το παράδειγμα του Έβρου, χθες. Οι τρεις βουλευτές μας είχαν ενεργό συμμετοχή στη διαμόρφωση αυτού του σχεδίου για την επόμενη ημέρα του Έβρου. Ας πούμε, η ιδέα αυτή να δώσουμε ένα πριμ εγκατάστασης -το οποίο το κάνουμε-, 10.000 ευρώ για τους μικρούς Δήμους στον βόρειο Έβρο, Σουφλί, Διδυμότειχο, Ορεστιάδα, για τους μικρούς οικισμούς, είναι καινοτόμος πολιτική για να αντιστρέψουμε το δημογραφικό πρόβλημα.
Πολλές, λοιπόν, από τις ιδέες οι οποίες τελικά γίνονται πολιτική, είναι αποτέλεσμα διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες και αρκετές είναι και εισηγήσεις των βουλευτών μας, διότι, ξέρετε, υπάρχει μερικές φορές αυτή η αίσθηση ότι εμείς είμαστε «κλειδωμένοι» στο Μέγαρο Μαξίμου, κάνουμε την πολιτική μας, δεν συνομιλούμε με την κοινωνία.
Δεν είναι ακριβές αυτό. Εγώ έκατσα τέσσερις ώρες χθες στον Έβρο να ακούσω. Έκατσα τέσσερις ώρες και μίλησα δέκα λεπτά, για να ακούσω πρωτίστως. Μίλησα τελευταίος. Άκουσα όλους τους ομιλητές και τους Υπουργούς μας, αλλά και τους εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών και τους Δημάρχους.
Αυτό σημαίνει πολιτική σήμερα, η οποία γίνεται όχι μόνο από πάνω προς τα κάτω, γίνεται από κάτω προς τα πάνω. Και οι βουλευτές σε αυτό έχουν έναν κρίσιμο ρόλο να παίξουν.
Νίκος Ευαγγελάτος: Θα επιστρέψω στα πολιτικά σε λίγο. Να πιάσουμε λίγο τα γεωστρατηγικά και τα του πολέμου, πρώτα απ’ όλα. Βλέπουμε μία κλιμάκωση συνεχώς στο μέτωπο της Μέσης Ανατολής. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την επόμενη μέρα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η Ελλάδα είναι σήμερα, καταρχάς, ένας παράγων σταθερότητας σε μία περιοχή η οποία είναι ιδιαιτέρως ασταθής. Είναι ταυτόχρονα μία χώρα η οποία συνομιλεί με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και συνομιλεί με συνθήκες αξιοπιστίας, διότι δεν βαρύνεται από κανένα, θα έλεγα, αμάρτημα του ιστορικού παρελθόντος που μπορεί να βαραίνει άλλες χώρες οι οποίες είχαν ανάμειξη στην περιοχή.
Αυτό το οποίο δεν πρέπει να γίνει, σε καμία περίπτωση, είναι να υπάρξει μία περαιτέρω, ακόμα μεγαλύτερη, κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
Νίκος Ευαγγελάτος: Φοβάστε ότι μπορεί να γίνει αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Φοβάμαι ότι μπορεί να γίνει, βέβαια. Κοιτάξτε, το Ισραήλ, για να είμαστε πολύ συγκεκριμένοι, δέχθηκε μία επίθεση με 200 βαλλιστικούς πυραύλους. Μάλιστα, όχι στην επίθεση αυτή καθαυτή, αλλά σε μία τρομοκρατική επίθεση που συνδεόταν με την επίθεση του Ιράν σκοτώθηκε ένας Έλληνας. Μην το ξεχνάμε αυτό. Δολοφονήθηκε εν ψυχρώ. Ένα παιδί 26 χρονών που πήγε να κάνει την πτυχιακή εργασία του για το πανεπιστήμιο.
Προφανώς το Ισραήλ έχει δικαίωμα να αμυνθεί, αλλά πιστεύω ότι η έκκληση την οποία κάνουμε όλοι είναι αυτή η αντίδραση, η οποία είναι αναμενόμενη και σε έναν βαθμό, θα έλεγα, μπορεί και δικαιολογημένη, να μην είναι τέτοια που να οδηγήσει σε μία περαιτέρω κλιμάκωση.
Προφανώς όλοι έχουμε έγνοιες για περιφερειακή ανάφλεξη, μας ενδιαφέρει το τι θα γίνει με τις τιμές του πετρελαίου, είχαμε μία σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών, η οποία αντανακλάται και στις τιμές της βενζίνης και του ντίζελ.
Νίκος Ευαγγελάτος: Και ανησυχία τώρα που έχει μια αύξηση περίπου 10%.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Η ελληνική ναυτιλία, ως πρωταγωνίστρια στο παγκόσμιο εμπόριο, ανησυχεί πάρα πολύ, και δικαιολογημένα, για το τι γίνεται στην Ερυθρά Θάλασσα. Η Ελλάδα έχει φρεγάτα στην Ερυθρά Θάλασσα για να προστατεύει εμπορικά πλοία τα οποία διέρχονται από εκεί και τελικά από το Σουέζ.
Και έχει μία πολύ ξεκάθαρη θέση αρχής για τα ζητήματα της Μέσης Ανατολής, η οποία υποστηρίζει διαχρονικά ότι δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη και μόνιμη ειρήνη στη Μέση Ανατολή εάν δεν υπάρξει μία λύση στη λογική των δύο κρατών, που να επιτρέψει σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους να ζήσουν μαζί, ειρηνικά, στην ίδια γεωγραφικά περιορισμένη περιοχή αλλά με δύο κράτη.
Νίκος Ευαγγελάτος: Εκτιμάτε ότι μπορεί να το δούμε να γίνεται πράξη; Γιατί αυτή τη στιγμή δεν μοιάζει ορατό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όσο και αν φαίνεται αυτό δύσκολο στην παρούσα συγκυρία, θεωρώ ότι η πίεση να επανέλθουν με κάποιο τρόπο σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για μία λύση δύο κρατών, ολοένα και θα εντείνεται.
Διότι νομίζω ότι όλοι έχουν αντιληφθεί ότι αυτή η λύση τελικά -αυτή είναι προσωπική μου άποψη, δεν είμαι ο μόνος που τη συμμερίζεται, πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί και στο Ισραήλ που τη συμμερίζονται-, μόνο αυτή η λύση μπορεί να εξασφαλίσει τα μακροχρόνια στρατηγικά συμφέροντα ασφαλείας και του ίδιου του κράτους του Ισραήλ.
Νίκος Ευαγγελάτος: Τουρκία και ελληνοτουρκικά. Είδατε τον Πρόεδρο Erdoğan πριν από μερικές μέρες στη Νέα Υόρκη. Ήταν, νομίζω, η έκτη συνάντησή σας μέσα σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Θα πάμε ένα βήμα παρακάτω; Θα δούμε Χάγη; Θα δούμε κάποια εξέλιξη στις σχέσεις ή θα μείνουμε σε αυτό το, πώς να το πω, την επικοινωνία απλά για να κρατούνται οι δίαυλοι ανοιχτοί;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς δεν είναι μόνο μία επικοινωνία για να κρατούνται οι δίαυλοι ανοιχτοί. Διότι η επικοινωνία, όταν έχει στοιχεία εντιμότητας και ειλικρίνειας, είναι αυτή η οποία μας επιτρέπει και να εκτονώνουμε δυνητικές κρίσεις και να μπορούμε να συνομιλούμε ανοιχτά και για τα θέματα στα οποία διαφωνούμε.
Άμα με ρωτάτε αν η Χάγη είναι κοντά, όχι, δεν είναι κοντά, ποτέ δεν ήταν κοντά. Άμα με ρωτάτε εάν θέλουμε να διερευνήσουμε τις παραμέτρους εκείνες ώστε να μπορούμε να μπούμε στην ουσιαστική συζήτηση για τη μία και σημαντική διαφορά την οποία εμείς αναγνωρίζουμε με την Τουρκία, την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, ναι, έχουμε τη διάθεση να κάνουμε αυτή την προσπάθεια.
Αν με ρωτάτε αν αυτή η προσπάθεια μπορούσε να γίνει όσο ήμασταν σε συνθήκες μεγάλης έντασης με την Τουρκία -να θυμίσω λίγο τι έγινε το 2019, το 2020, τον φράχτη, τι έγινε τον Αύγουστο του 2020-, προφανώς και δεν μπορούσε να γίνει αυτή η συζήτηση σε συνθήκες μεγάλης έντασης.
Άρα, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να μπούμε, θα έλεγα, στην ουσία της συζήτησης. Όμως, είναι ένα πρόβλημα, να το θυμίσουμε και στους τηλεθεατές μας, το οποίο καμία Ελληνική Κυβέρνηση δεν έχει μπορέσει να λύσει εδώ και 40 χρόνια.
Αν μπορούσαμε να το λύσουμε, θα ήταν ένα μεγάλο στρατηγικό όφελος για τη χώρα; Αν το αποτέλεσμα ήταν αποτέλεσμα μιας σωστής και δίκαιης διαπραγμάτευσης, πιστεύω ότι μια τέτοια λύση τελικά θα ήταν μακροπρόθεσμα πάρα πολύ ωφέλιμη για την πατρίδα μας.
Αλλά, από εκεί και πέρα, προφανώς η Ελλάδα δεν θα δεχθεί οποιαδήποτε λύση χάριν της λύσης. Θέλω να είμαι απολύτως ξεκάθαρος σε αυτό και δεν νομίζω ότι λέω κάτι το οποίο δεν αντιλαμβάνεται ο κάθε τηλεθεατής μας.
Νίκος Ευαγγελάτος: Ορατή σημαντική εξέλιξη δεν βλέπετε πάντως, καταλαβαίνω.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Βλέπω τη διάθεση οι Υπουργοί Εξωτερικών… Όχι τη διάθεση, αυτή είναι η κατεύθυνση την οποία έχουμε δώσει στους Υπουργούς Εξωτερικών…
Νίκος Ευαγγελάτος: Ναι, γιατί έχουν ξεκινήσει μια κοινή πορεία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …να συζητήσουμε για το πώς η Διακήρυξη των Αθηνών, η οποία τι λέει; «Έλα Τουρκία να λύσουμε τα προβλήματά μας με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο».
Ο Πρόεδρος Erdoğan, στην ομιλία του στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, για τα ελληνοτουρκικά -θα έρθω στη συνέχεια στο Κυπριακό- είπε ότι θέλει μια οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο με γνώμονα το Διεθνές Δίκαιο. Είναι μια θετική προσέγγιση.
Για το Κυπριακό, βέβαια, γιατί είχα την ευκαιρία να απαντήσω στην ομιλία μου, επανέλαβε πάγιες θέσεις οι οποίες είναι παντελώς απαράδεκτες και τις οποίες όχι μόνο η Ελλάδα, η Κύπρος, η διεθνής κοινότητα, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, δεν μπορούν να κάνουν αποδεκτές.
Νίκος Ευαγγελάτος: Εκεί ακριβώς υπάρχει η αίσθηση ότι έχει ρίξει τους τόνους στα ελληνοτουρκικά ο Πρόεδρος Erdoğan και τους έχει αυξήσει στο Κυπριακό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, δεν είναι λανθασμένη αυτή η εκτίμηση. Όπως νομίζω ότι δεν μπορεί να είναι λανθασμένη εκτίμηση ότι δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει πλήρης -το τονίζω, πλήρης- εξομάλυνση των σχέσεών μας με την Τουρκία, χωρίς μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού.
Από την άλλη πλευρά, είναι άποψή μου και είναι και άποψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη, την έχει εκφράσει δημόσια, ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων βοηθάει και στην επίλυση του Κυπριακού.
Η Ελλάδα έπαιξε καθοριστικό ρόλο -είναι η πρώτη φορά που το λέω δημόσια, αλλά νομίζω τώρα μπορώ να το πω- στο γεγονός ότι τον Οκτώβριο θα βρεθούν στη Νέα Υόρκη, σε μία νέα τριμερή, ο Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, ο Tatar και ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης για να επανεκκινήσουν τη διαδικασία διαλόγου μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Αν στη συνέχεια υπάρχει ανάγκη και για κάποιο άλλο σχήμα με τη συμμετοχή της Ελλάδας, προφανώς και θα είμαστε παρόντες. Αλλά η Ελλάδα έπαιξε καθοριστικό ρόλο και πιστεύω ότι η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων βοήθησε με τον τρόπο της και στο να καθίσουν πάλι, να ξεκινήσει τουλάχιστον η συζήτηση.
Διότι δεν μπορούμε να συζητάμε για δύο κράτη σήμερα στην Κύπρο. Είναι κάτι το οποίο δεν μπορούμε ποτέ, όπως είπα, εμείς, η Ευρώπη, ο ΟΗΕ, η Κύπρος να το αποδεχτούν. Το γεγονός, όμως, ότι εδώ και σχεδόν έναν χρόνο υπήρξε Ειδική Απεσταλμένη του Γραμματέα Ηνωμένων Εθνών, όλα αυτά δεν έγιναν εν κενώ και δεν έγιναν χωρίς τη σιωπηλή ή, θα έλεγα μάλλον, όχι δημόσια αλλά ενεργή συμμετοχή της Ελλάδας. Και με τον απόλυτο συντονισμό, πάντα, με την Κυπριακή Δημοκρατία και προσωπικά δικό μου συντονισμό με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη.
Νίκος Ευαγγελάτος: Επιστρέφω στα δικά μας και επιστρέφω για ένα θέμα το οποίο έχει φουντώσει, έχει απασχολήσει την κυβέρνηση, το έχουμε δει, μιλάω για την βία των ανηλίκων, την παραβατικότητα των ανηλίκων και τις νομοθετικές πρωτοβουλίες τις οποίες σχεδιάζετε. Σε ποια κατεύθυνση θα κινηθούν; Τι έχουμε να περιμένουμε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Καταρχάς να κάνουμε ένα μικρό βήμα πίσω. Σας μίλησα και πριν, περιγράφοντας εν συντομία τις πολιτικές μας για τη δεύτερη τετραετία, γι’ αυτή την έννοια της «νομιμότητας παντού», για την οποία είχα μιλήσει αναλυτικά στην προηγούμενη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης. «Νομιμότητα παντού» τι σημαίνει; Είστε, από όσο γνωρίζω, φίλαθλος.
Νίκος Ευαγγελάτος: Πολύ.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και πηγαίνετε στο γήπεδο.
Νίκος Ευαγγελάτος: Τακτικά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πείτε μου εσείς αν η εικόνα των γηπέδων σήμερα έχει οποιαδήποτε σχέση με την εικόνα των γηπέδων πριν από έναν χρόνο.
Νίκος Ευαγγελάτος: Από την προσωπική μου εμπειρία, ναι είναι μια εικόνα πολύ καλύτερη, δεν υπάρχει αμφιβολία.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και δεν είναι μόνο το γήπεδο στο οποίο πηγαίνετε εσείς. Υπάρχει μια μεγάλη πρόοδος. Υπάρχει ηλεκτρονικό εισιτήριο, υπάρχει ταυτοποίηση, υπάρχουν αυτοματοποιημένες ποινές, δεν υπάρχει τόσο γκρίνια για τη διαιτησία.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Γήπεδα τα οποία έχουν περισσότερο κόσμο, οικογένειες που πηγαίνουν τα παιδιά τους στο γήπεδο…
Νίκος Ευαγγελάτος: Και καλύτερο θέαμα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: …και ένα πολύ καλύτερο πρωτάθλημα τελικά, γιατί το ανταγωνιστικό πρωτάθλημα αναβαθμίζει ολόκληρο το ελληνικό ποδόσφαιρο.
Πριν από έναν χρόνο είχαμε προτάξει τα ζητήματα της βίας κατά των γυναικών. Η πολιτική μας στον τομέα αυτόν έχει φέρει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Έχουν σωθεί ζωές από το panic button, πολλές, και το ξέρετε καλά.
Και αν αυτή τη στιγμή οι γυναίκες μιλούν περισσότερο και καταγγέλλουν περισσότερα περιστατικά, είναι γιατί αισθάνονται ασφαλείς και την άνεση να το κάνουν. Βία κατά των γυναικών είχαμε πάντα. Μπορεί να αυξήθηκε όντως τα τελευταία χρόνια. Ένα είναι βέβαιο, ότι οι γυναίκες σήμερα έχουν το σθένος και το θάρρος να καταγγείλουν τέτοια περιστατικά, γνωρίζοντας ότι κάποιος -το κράτος, εν προκειμένω- θα σταθεί δίπλα τους.
Ζητήματα τροχαίας παραβατικότητας. Μικρά ζητήματα μεγάλης σημασίας. Έχουμε περισσότερη Τροχαία στον δρόμο. Η επόμενη μεγάλη μάχη την οποία θα δώσουμε, με αφορμή τον νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, είναι η μάχη του κράνους.
Δεν γίνεται σήμερα, κ. Ευαγγελάτο, η χώρα να είναι πρωταθλήτρια στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις από δίκυκλα, από συμπολίτες μας που δεν φορούν κράνος. Θα είμαστε κάθετοι και πάρα πολύ αυστηροί. Και είναι σχετικά εύκολο στην επιβολή του.
Σας έδωσα μόνο μερικά παραδείγματα τα οποία νομίζω ότι αξίζει να τα θυμίσουμε. Δεν στέκομαι στα ζητήματα…
Φορολογική συμμόρφωση. Το γεγονός ότι η χώρα σήμερα έχει τους ηλεκτρονικούς μηχανισμούς να μπορεί να κάνει διασταυρώσεις, διασύνδεση POS με ταμειακές μηχανές, πράγματα τα οποία μας έλεγαν ότι δεν μπορούν να γίνουν και γίνονται.
Όλα αυτά είναι, θα έλεγα, εκφάνσεις αυτής της έννοιας, ότι όλοι πρέπει να είμαστε ίσοι απέναντι στον νόμο, δεν υπάρχουν έξυπνοι και κορόιδα. Φέρνει, όμως, και αρκετά λεφτά στον κρατικό προϋπολογισμό για να μπορούμε να κάνουμε κοινωνικές πολιτικές.
Έρχομαι τώρα στο ερώτημά σας. Υπάρχει μια έξαρση, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία. Δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, είναι παγκόσμιο το φαινόμενο αυτό και δεν είναι ένα φαινόμενο το οποίο είναι άσχετο με τα προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία αντιμετωπίζουν τα παιδιά μας και οι έφηβοί μας.
Στον ΟΗΕ μίλησα για το ζήτημα αυτό. Είναι λογικό τα ελληνικά μέσα να ασχολήθηκαν περισσότερο με την Τουρκία και με την Κύπρο. Αφιέρωσα, όμως, ένα κομμάτι της ομιλίας μου να μιλήσω για τα ζητήματα αυτά, για τον ρόλο που παίζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην ψυχική υγεία των παιδιών και για το πώς πια ο φυσικός και ψηφιακός κόσμος γίνονται ένα.
Δεν λέω ότι είναι η μόνη αιτία για το bullying, αλλά είναι μία σημαντική αιτία. Διότι μου έλεγε ένας γονιός ότι «παλιά εμείς όταν γυρνούσαμε σπίτι δεν είχαμε θέμα bullying, τουλάχιστον φεύγαμε από το περιβάλλον». Τώρα το bullying είναι διαρκές, είναι 24ωρο, είναι και ψηφιακό.
Άρα, πολλές πρωτοβουλίες σε αυτή την κατεύθυνση, και δεν αναφέρομαι μόνο στην εφαρμογή η οποία θα μπορεί να επιτρέπει στα παιδιά, εκτός σχολικού περιβάλλοντος, να ζητούν τη βοήθεια της Αστυνομίας αν αισθάνονται ότι απειλούνται. Οι πολιτικές, το «stop-bullying» στα σχολεία έχει ήδη αποδώσει. Έχουμε παραπάνω από 400 περιπτώσεις όπου έγιναν καταγγελίες και με…
Νίκος Ευαγγελάτος: Το νομοθετικό πλαίσιο, το κομμάτι που αφορά τους γονείς;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα έρθω και σε αυτό, αλλά επιτρέψτε μου μια κουβέντα ακόμα για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Μεταρρύθμιση πολύ μεγάλης σημασίας: η απαγόρευση της χρήσης των κινητών στα σχολεία. Εφαρμόζεται. Εφαρμόζεται κάθετα και στο 100%; Δεν το ξέρω, αλλά η εικόνα που έχω είναι ότι εφαρμόζεται και το 85% των πολιτών είναι σύμφωνοι.
Δεν υπάρχει γονιός ο οποίος να έχει παιδιά σήμερα στην εφηβεία και να μην ξέρει ότι η εξάρτηση του παιδιού από την οθόνη και από τους αλγόριθμους, οι οποίοι έναν σκοπό έχουν μόνο, να «σερβίρουν» διαρκώς περιεχόμενο και να κρατάνε τα παιδιά μας κολλημένα στην οθόνη, επηρεάζει την ψυχική τους υγεία. Άρα, εκεί θα δείτε πρωτοβουλίες από εμένα και από την Ελλάδα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με φέρατε στο ζήτημα των γονέων.
Νίκος Ευαγγελάτος: Ένα λεπτό, γιατί αυτό που λέτε είναι πολύ σημαντικό. Τώρα θα ζητήσω εγώ να σταθούμε εδώ. Τι είδους πρωτοβουλίες; Γιατί θυμάμαι και το θέμα με το ΑΙ που είχατε ανοίξει. Προφανώς όλοι ως πολίτες περιμένουμε κάτι παραπάνω από τις κυβερνήσεις.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Να σας δώσω ένα παράδειγμα, μία πρωτοβουλία την οποία θα αναλάβει η κυβέρνηση μας άμεσα.
Πόσοι γονείς που μας ακούνε σήμερα, οι οποίοι θα αγοράσουν στο παιδί τους το πρώτο τους κινητό, το πρώτο smartphone, γνωρίζουν ότι υπάρχουν τα λεγόμενα «parental controls», οι ρυθμίσεις των γονιών, που επιτρέπουν στον γονιό, όταν θα δώσει το πρώτο κινητό στο παιδί του, να βάλει κάποιους περιορισμούς; Ελάχιστοι. Πάμε, λοιπόν, να ενημερώσουμε πρώτα τους γονείς για το τι μπορούν να κάνουν σήμερα που μιλάμε.
Οι επόμενες παρεμβάσεις -μην έχετε καμία αμφιβολία- θα είναι κανονιστικού χαρακτήρα, ευρωπαϊκές και θα παρέμβουν στον ίδιο τον αλγόριθμο των ίδιων των εταιρειών, πώς «σερβίρουν» το περιεχόμενο, αυτό το επαναλαμβανόμενο. Το πώς σπάμε, με άλλα λόγια, τον κύκλο του εθισμού, γιατί αυτό είναι το μοντέλο με το οποίο λειτουργούν αυτοί οι αλγόριθμοι. Και αυτό απαιτεί παρεμβάσεις τις οποίες η Ελλάδα μόνη της δεν μπορεί να κάνει, η Ευρώπη, όμως, μπορεί να το κάνει αυτό.
Εγώ έχω αποφασίσει ότι αυτό είναι ένα ζήτημα τεράστιας σημασίας, στο οποίο θέλω να παίξω ρόλο και νομίζω ότι μπορώ να το κάνω αυτό, και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Χρειαζόμαστε όμως και τους γονείς μαζί μας.
Να σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα: lockers σε σχολεία. Εγώ είπα κάτι πολύ απλό, και ετοιμάζει τη σχετική πρωτοβουλία το Υπουργείο Παιδείας: αν υπάρχουν σχολεία, θα ξεκινήσουμε με γυμνάσια, που είναι η πιο προφανής ηλικία, όπου οι σύλλογοι γονέων -που τους θέλουμε συμμάχους- θα μας ζητήσουν να βάλουμε lockers, πάμε να βρούμε εκατό σχολεία, να κάνουμε ένα πιλοτικό πρόγραμμα, να δούμε αν τα lockers χρειάζονται ή αν απλά το κινητό στην τσάντα μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες.
Γιατί το λέω αυτό; Δεν κάνουμε αυτές τις πολιτικές μόνοι μας. Χρειαζόμαστε τη συμμετοχή των γονέων, των εκπαιδευτικών και των ίδιων των παιδιών, στα οποία πρέπει να δώσουμε εναλλακτικές. Η καλύτερη εναλλακτική που μπορούμε να τους δώσουμε είναι η άθληση. Ξεκινάμε, ας πούμε, ένα μεγάλο πρόγραμμα για την παιδική παχυσαρκία.
Μη νομίζετε ότι τα δύο δεν συνδέονται: εξάρτηση, άμα περνάω όλη μου την ημέρα κολλημένος σε μία οθόνη, προφανώς και δεν θα αθληθώ. Άρα, η περίπτωση να τρώω και άσχημα είναι αυξημένη.
Νίκος Ευαγγελάτος: Κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα διαταραχθεί ο ύπνος, δεν θα είμαι τόσο κοινωνικός ή κοινωνική. Είναι ένας φαύλος κύκλος, τον οποίο πρέπει να τον σπάσουμε με πολιτικές σε πολλά επίπεδα.
Οι γονείς έχουν ευθύνες. Το κράτος δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον γονιό. Ήμουν αντίθετος, και θέλω να το τονίσω αυτό, γιατί όταν συζητήσαμε το θέμα στο Υπουργικό Συμβούλιο υπήρξε μία σκέψη -γιατί τα Υπουργικά μας Συμβούλια είναι ζωντανά και κάνουμε πραγματική συζήτηση και παίρνουμε συλλογικές αποφάσεις-, υπήρξε μια συζήτηση…
Νίκος Ευαγγελάτος: Ναι, το τελευταίο μάλιστα παρατράβηξε τόσο πολύ σε χρόνο που αρχίσαμε να ανησυχούμε τι είχε συμβεί.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είδατε; Ένας από τους λόγους ήταν ότι συζητούσαμε και αυτά, να ρίξουμε το όριο από τα 15 στα 14 για την ποινική…;
Νίκος Ευαγγελάτος: Θα γίνει αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, δεν θα γίνει, γιατί δεν πιστεύω ότι η λύση είναι να πάμε να βάλουμε τα παιδιά φυλακή. Σε ακραίες περιπτώσεις, πολύ ακραίες περιπτώσεις.
Νίκος Ευαγγελάτος: Τους γονείς;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Οι γονείς έχουν πολύ μεγαλύτερη ευθύνη. Προτιμώ να καταστήσω τους γονείς υπεύθυνους για παραμέληση, γιατί δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι οι πρώτοι υπεύθυνοι, παρά να στραφώ κατά του παιδιού, το οποίο τελικά έχει ίσως, στον κύκλο αυτό, σε αυτή την αλυσίδα, τη μικρότερη ευθύνη.
Αλλά χρειαζόμαστε και την ευαισθητοποίηση των παιδιών. Στην πλατφόρμα «stop-bullying» ζητήσαμε και από τα παιδιά, στην παρουσίασή μας και στην επικοινωνία μας, να έχουν το θάρρος να καταγγείλουν τέτοια περιστατικά.
Παλιά λέγαμε εμείς στο σχολείο «θα καρφώσεις τον άλλον» και «αυτά δεν ταιριάζουν στον κώδικα και στους άγραφους κανόνες των παιδιών και των εφήβων». Όχι, δεν είναι έτσι, διότι οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές.
Νίκος Ευαγγελάτος: Να έρθω στην ακρίβεια. Περιμέναμε και περιμένουμε πιο γρήγορα βήματα. Δεν φαίνεται, δηλαδή, αυτή η αποκλιμάκωση των τιμών που όλοι θα θέλαμε. Πώς προχωράει αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι αναγνωρίζετε και εσείς ότι τουλάχιστον κινούμαστε στη σωστή κατεύθυνση. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι και ο πληθωρισμός στα τρόφιμα πια αποκλιμακώνεται και αυτό έχει πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Αλλά, προφανώς, η ακρίβεια σε μια χώρα η οποία δεν έχει ακόμα βελτιώσει όσο θα ήθελε το διαθέσιμο εισόδημα, είναι μεγάλο πρόβλημα.
Αλλά δεν υπάρχει μία ακρίβεια. Υπάρχει το σούπερ μάρκετ, υπάρχει το ρεύμα, υπάρχει η βενζίνη και το πετρέλαιο κίνησης, υπάρχει το ενοίκιο, το οποίο για τους συμπολίτες μας οι οποίοι είναι σε ενοίκιο είναι ο μεγαλύτερος ίσως βραχνάς, μεγαλύτερος και από το σούπερ μάρκετ. Και προφανώς χρειαζόμαστε πολιτικές σε όλα τα επίπεδα.
Νομίζω ότι στο σούπερ μάρκετ και στα τρόφιμα θα δούμε περαιτέρω αποκλιμάκωση. Να δώσω ένα παράδειγμα, το λάδι. Η λύση δεν είναι η μείωση του ΦΠΑ. Αν είναι να με ρωτήσετε αυτό, αυτό νομίζω ότι έχει εξαντληθεί.
Νίκος Ευαγγελάτος: Ναι, κ. Πρόεδρε, έχει εξαντληθεί, μην συζητήσουμε. Ξέρουμε όλοι ότι η τιμή του λαδιού θα πέσει λόγω της παραγωγής.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα πέσει, να σταθώ όμως λίγο στα ενοίκια.
Νίκος Ευαγγελάτος: Πριν πάμε στα ενοίκια, σίγουρα αυτό θα ωφελήσει τον πληθωρισμό. Είδαμε πόσο πολύ επιβάρυνε το λάδι και στα τελευταία στοιχεία. Από την άλλη μεριά, είναι συνολικά πολύ ακριβό το καλάθι του νοικοκυριού.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι ακριβό γιατί ακρίβυνε σημαντικά τα τελευταία τρία χρόνια. Ταυτόχρονα βελτιώθηκαν και οι μισθοί. Όσο θα θέλαμε; Όχι. Γι’ αυτό και ο κεντρικός μας στόχος είναι η μόνιμη βελτίωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Γι’ αυτό και εξακολουθούμε να μειώνουμε φόρους. Το τέλος επιτηδεύματος καταργείται τελείως, για να αναφέρω ένα παράδειγμα, το 2025. Η πολιτική μείωσης των φόρων συνεχίζεται.
Να σας πω και κάτι ακόμα, το οποίο μπορεί να ακουστεί τεχνικό αλλά θέλω να το εξηγήσω με απλά λόγια για να το καταλάβουν οι συμπολίτες μας. Καινούργιοι ευρωπαϊκοί κανόνες. Τι λένε οι καινούργιοι ευρωπαϊκοί κανόνες; Έχετε οροφές δαπανών, λίγο κάτω από το 4%. Τόσο μπορείτε να αυξάνετε τις δαπάνες σας χρόνο με τον χρόνο. Ελληνικοί κανόνες; Όχι, ευρωπαϊκοί κανόνες. Το οποίο σημαίνει ότι αν εγώ θέλω να δαπανήσω περισσότερα χρήματα σε ένα πεδίο πολιτικής, πρέπει να κόψω από κάπου αλλού. Δεν μπορώ να φέρω περισσότερα έσοδα. Αν, όμως, φέρω περισσότερα έσοδα με διαρθρωτικά μέτρα, όπως η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής…
Νίκος Ευαγγελάτος: Μεγαλώνει η πίτα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, μπορώ να κόψω φόρους.
Δηλαδή, θέλω να ξεκαθαρίσω, και το λέω αυτό για να προλάβω τις λαϊκίστικες φωνές της αντιπολίτευσης:
-«Θέλω να ξοδέψετε περισσότερα για την υγεία και για την παιδεία».
-«Πού θα τα βρείτε;»
-«Θα υπερφορολογήσω τα υπερκέρδη».
Δεν υπάρχει αυτό πια, δεν υπάρχει. Με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, πρέπει να σκεφτούν κάποιο άλλο παραμύθι να μας πουν. Διότι αυτό, πέραν του ότι δεν ήταν ποτέ εφαρμόσιμο στην πράξη, σήμερα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες δεν μπορεί να γίνει.
Άρα, όποιος εισηγείται σήμερα, και αυτό είναι πια με ευρωπαϊκή βούλα, αύξηση δαπανών στο πεδίο Α, πρέπει να έρθει να μας πει τι δαπάνες θα κόψει στο πεδίο Β.
Νίκος Ευαγγελάτος: Διέκοψα το ζήτημα στα ενοίκια. Να επανέλθω και να ζητήσω μια απάντηση στο τι θα γίνει με τα ακίνητα του Δημοσίου. Μεγάλος αριθμός, που θα μπορούσε να δώσει μια ανακούφιση.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ναι, αλλά τα ακίνητα του Δημοσίου δεν είναι τόσα όσα γράφονται. Αν νομίζετε, δηλαδή, ότι υπάρχει κάποια βάση δεδομένων με 200.000 κλειστά σπίτια, δεν υπάρχει αυτό το πράγμα.
Υπάρχουν πολλά σπίτια τα οποία είναι εγκλωβισμένα. Και πρέπει να σας πω εκεί ότι η αντιμετώπιση του ιδιωτικού χρέους, σε έναν βαθμό, έχει και αυτό το χαρακτηριστικό, ότι μπορεί να αποδεσμεύσει σπίτια και ακίνητα τα οποία αυτή τη στιγμή είναι εγκλωβισμένα.
Δεν υπάρχει, δηλαδή, κάποια μαγική συνταγή όπου το Δημόσιο θα βγάλει από ένα φασούλι 200.000 ακίνητα και θα τα ρίξει στην αγορά, γιατί πολύ απλά αυτά δεν υπάρχουν.
Όμως, το «Σπίτι μου 2», ήταν προσωπική η διαπραγμάτευση την οποία έκανα. Δύο δισεκατομμύρια, με χρήματα και από το Ταμείο Ανάκαμψης, για να ενισχύσουμε ένα πρόγραμμα το οποίο, όπως ξέρετε, είχε τεράστια επιτυχία. Εκτιμούμε ότι θα είναι 20.000 οι δικαιούχοι.
Το πρόγραμμα για την ανακαίνιση των σπιτιών, το οποίο δίνει μια δυνατότητα σε κάποιον ο οποίος είχε ένα κλειστό σπίτι να μπορεί να ξαναφτιάξει ένα διαμέρισμα 100 τετραγωνικών, με άτοκο δάνειο, να το αποπληρώσει. Τα προγράμματα, το «Εξοικονομώ» και «Ανακαινίζω-Νοικιάζω». Είναι προγράμματα τα οποία κινούνται σε αυτή την κατεύθυνση.
Ναι, θα έχουμε και κοινωνική αντιπαροχή Δημοσίου. Εδώ λίγο παρακάτω είναι το οικόπεδο της ΧΡΩΠΕΙ, ένα παλιό εργοστάσιο. Η αρχική μας ιδέα ήταν να το μετατρέψουμε σε πάρκο τεχνολογίας, δεν υπήρχε ενδιαφέρον.
Νίκος Ευαγγελάτος: Το κάνετε τώρα κατοικίες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα το κάνουμε κατοικίες. Τι σημαίνει αυτό; Απλή αντιπαροχή. Μπορούμε να φτιάξουμε 300 κατοικίες, τις 100, έναν αριθμό, να τις πάρει ο κατασκευαστής, οι υπόλοιπες να διατεθούν με χαμηλό ενοίκιο. Και αντίστοιχες πρωτοβουλίες αναπτύσσονται και σε άλλα ακίνητα του Δημοσίου.
Άρα, για ένα πρόβλημα το οποίο είναι πανευρωπαϊκό, μαγική λύση δεν υπάρχει. Όμως, η χώρα και η κυβέρνησή μας έχει μια τουλάχιστον συγκροτημένη και συνεκτική πολιτική.
Να σας πω και κάτι ακόμα: και η πολιτική του πώς οι πολίτες θα φύγουν από τα μεγάλα αστικά κέντρα και θα πάνε στην περιφέρεια, κι αυτή έχει αυτό το χαρακτηριστικό. Σίγουρα και το κόστος ζωής στην περιφέρεια, σε μια εποχή όπου πια αυτό αρχίζει να γίνεται πιο ελκυστικό. Διότι και περισσότερες δουλειές υπάρχουν στην περιφέρεια και υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να δουλεύουν ψηφιακά -έχω συναντήσει αρκετούς τέτοιους- και μπορούν να δουλεύουν στην παροχή υπηρεσιών από το σπίτι τους, δεν έχουν λόγο να είναι στην Αθήνα. Μπορούν να ζήσουν στην περιφέρεια με πολύ καλύτερες συνθήκες και με πολύ χαμηλότερο κόστος.
Άρα, θα σας έλεγα ότι και η πολιτική της αποκέντρωσης, την οποία υπηρετούμε, της περιφερειακής σύγκλισης, έχει και αυτό το χαρακτηριστικό: να μην αισθάνονται όλοι ότι πρέπει να ζήσουν στην Αθήνα.
Και να αλλάξουμε και λίγο τις συνήθειες μας. Να δώσω ένα παράδειγμα ακόμα, το οποίο πάντα μου έκανε εντύπωση ως κάποιος ο οποίος έχω σπουδάσει στο εξωτερικό. Θέλει ένα παιδί να έρθει και να μείνει σε οποιαδήποτε πόλη για να σπουδάσει. Ο κανόνας στην Ελλάδα είναι ότι θέλει να ζήσει μόνο του. Αυτό στο εξωτερικό δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει ως έννοια.
Εμείς πριμοδοτούμε τη συγκατοίκηση. Δηλαδή, μπορούν να πάνε τρία παιδιά να ζήσουν μαζί και, με 2.500 ευρώ, να πάρουν 7.500 ευρώ επίδομα ενοικίου.
Άρα, να σκεφτούμε λίγο να αλλάξουμε και λίγο τις συνήθειές μας, να μην θεωρούμε ότι κάθε παιδί το οποίο θα σπουδάσει, που μπορεί να μην είναι σε μια φοιτητική εστία -οι οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, χρειάζονται πολλή δουλειά και δρομολογούμε πέντε νέες φοιτητικές εστίες-, αλλά να μη θεωρούμε ότι το κάθε παιδί το οποίο θα πάει να ζήσει, πρέπει ντε και καλά να ζήσει μόνο του. Και να σκεφτούμε λίγο έννοιες οι οποίες είναι, θα έλεγα, ο κανόνας στην Ευρώπη, αλλά εδώ αποτελούν εξαίρεση.
Νίκος Ευαγγελάτος: Κλείνοντας, θέλω να θέσω το θέμα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Δεν θα το κάνω με τον κλασικό τρόπο. Το απαντήσατε και στη ΔΕΘ. Δεν περιμένω κάτι άλλο. Πότε θα ξεκαθαριστεί; Θα γίνει νωρίς ή αργά; Και θα σας πω το γιατί. Λένε ορισμένοι: αν είναι να μείνει η νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, προφανώς μπορεί αυτό να κλείσει νωρίς. Αν τραβάει η ιστορία, μπορεί να δούμε κάτι άλλο.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Και στη μία και στην άλλη περίπτωση θα γίνει στις αρχές του 2025, όπως επιβάλλει το Σύνταγμα. Άρα, θα γίνει στο τέλος της θητείας της κας Προέδρου. Και θα έλεγα ότι όλη αυτή η συζήτηση, το έχω πει, θα το επαναλάβω, είναι οριακά προσβλητική για τον πρώτο πολίτη της χώρας. Ας πάρουμε αυτή την απόφαση…
Νίκος Ευαγγελάτος: Είναι γενική ομολογία ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει μια εξαιρετικά επιτυχημένη θητεία και παρουσία. Από την άλλη μεριά, είναι πολιτικό το ζήτημα, κ. Πρόεδρε, το ξέρετε. Θα είναι από τη δεξιά πλευρά, θα είναι από το κέντρο, θα είναι από την αριστερά ο ή η Πρόεδρος;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αφού έχουμε πει ότι είμαστε πάνω από τις ταμπέλες της δεξιάς, του κέντρου και της αριστεράς.
Χαριτολογώ, γιατί μου κάνετε μία ερώτηση που ξέρετε ότι δεν θα απαντήσω, αλλά θα επαναλάβω, για ακόμα μια φορά, ότι είναι σημαντικό ο ή η Πρόεδρος της Δημοκρατίας πάντα να μπορεί να έχει υπερκομματικά χαρακτηριστικά.
Και θέλω να θυμίσω ότι η νυν Πρόεδρος ψηφίστηκε με πολύ μεγάλη πλειοψηφία από τη Βουλή. Άρα, κι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο είναι σημαντικό. Δεν νομίζω ότι το πνεύμα του Συντάγματος είναι να επιλεγεί ένας Πρόεδρος ο οποίος να έχει μόνο, αμιγώς κομματικά και όχι και θεσμικά χαρακτηριστικά.
Νίκος Ευαγγελάτος: Μάλιστα. Κύριε Πρόεδρε, σας ευχαριστώ πολύ. Χρόνια πολλά και πάλι.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ να σας ευχαριστήσω που μας δώσατε την ευκαιρία να μιλήσουμε λίγο και γι’ αυτή την επέτειο των 50 ετών που, όπως είπα, νομίζω ότι έχει μια ξεχωριστή αξία και νομίζω ότι σήμερα το βράδυ, σε αυτή τη λιτή αλλά ωραία εκδήλωση που θα κάνουμε στη Ρηγίλλης, θα είναι μία ευκαιρία να ξανασυναντηθούμε με παλιούς φίλους, συναγωνιστές, να θυμηθούμε καλές στιγμές, δύσκολες στιγμές.
Εγώ προσωπικά έχω πολύ δυνατές αναμνήσεις από το κτίριο στη Ρηγίλλης. Θυμάμαι όταν ήμουν 16 χρονών, που ο πατέρας μου εκλέχτηκε Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας. Θυμάμαι τις καλές στιγμές, θυμάμαι τις νίκες, θυμάμαι τις ήττες, αλλά αυτή είναι η Δημοκρατία, κανένα κόμμα δεν είναι στην εξουσία μόνιμα.
Η εναλλαγή στην εξουσία, το να ξέρεις να χάνεις με αξιοπρέπεια και να ξέρεις να κερδίζεις με περίσσευμα ψυχής, χωρίς αλαζονεία, είναι, νομίζω, αυτό το οποίο χαρακτηρίζει τη Νέα Δημοκρατία σε αυτά τα 50 χρόνια.
Νίκος Ευαγγελάτος: Σας ευχαριστώ πολύ, κ. Πρόεδρε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ.