Δύο «ελέφαντες στο δωμάτιο» εξαντλούν το μεγαλύτερο μέρος των περιθωρίων αύξησης των δαπανών που επιτρέπει το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας: η άμυνα και οι συντάξεις. Το διαπιστώνει με στοιχεία πλέον το οικονομικό επιτελείο, καθώς ετοιμάζει το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Διαρθρωτικό Πρόγραμμα 2025-2028, που προβλέπουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες.
Πρόσθετες δαπάνες
Περίπου 1 δισ. ευρώ πρόσθετες δαπάνες υπολογίζουν στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ότι θα χρειαστεί το 2025 για την αύξηση των συντάξεων των ήδη συνταξιούχων (400 εκατ. ευρώ), αλλά και για την απονομή νέων συντάξεων (περίπου 600 εκατ. ευρώ). Σημειώνεται ότι και φέτος έχει ανεβεί ο λογαριασμός για τις συντάξεις πέραν των εκτιμήσεων του προϋπολογισμού κατά 400 εκατ. ευρώ, λόγω απρόσμενης αύξησης όσων έσπευσαν να βγουν στη σύνταξη. Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι θα απονεμηθούν περίπου 30.000 περισσότερες συντάξεις από τις αναμενόμενες, με τη βοήθεια και του νόμου που επιτρέπει στους εργαζόμενους συνταξιούχους να λαμβάνουν κανονικά τη σύνταξή τους. Το ίδιο φαινόμενο υπολογίζεται ότι θα παρατηρηθεί και το 2025. Οπως σημειώνουν στο οικονομικό επιτελείο, από 100.000-150.000 τον χρόνο που έβγαιναν στη σύνταξη παλαιότερα, τώρα ο αριθμός έχει αυξηθεί στις 200.000-220.000.
«Ελέφαντες στο δωμάτιο»
Αλλο 1 δισ. περίπου υπολογίζεται ότι θα αυξηθούν οι δαπάνες για την άμυνα το 2025. Τα επόμενα χρόνια το ποσό μπορεί να φτάσει τα 2 δισ., καθώς θα εξελίσσεται το πρόγραμμα αμυντικού εξοπλισμού της χώρας. «Εχουμε δύο “ελέφαντες στο δωμάτιο”, την άμυνα και τις συντάξεις», σχολιάζει πηγή του οικονομικού επιτελείου, εξηγώντας τα περιορισμένα περιθώρια που απομένουν για παροχές. Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που έχει δώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Ελλάδα, το όριο αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών της τα επόμενα χρόνια είναι περίπου 3 δισ. ευρώ ετησίως (3%-3,2% ετησίως την τετραετία 2025-2028). Στα 2 δισ. ευρώ των συντάξεων και των αμυντικών δαπανών του 2025 πρέπει να προστεθούν μέτρα που έχουν ήδη εξαγγελθεί και φυσικά θα εφαρμοστούν, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 0,5% (215 εκατ. ευρώ), η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος (120 εκατ. ευρώ), η μόνιμη επιστροφή του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο στους αγρότες (100 εκατ. ευρώ), η αναστολή του ΦΠΑ στις οικοδομές (20 εκατ. ευρώ) και η αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος (15 εκατ. ευρώ).
Διαπραγμάτευση με Ε.Ε.
Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα διαπραγματευθεί, βεβαίως, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για μεγαλύτερα περιθώρια αύξησης των πρωτογενών δαπανών. Η διαπραγμάτευση θα γίνει στο πλαίσιο της προετοιμασίας του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Διαρθρωτικού Σχεδίου και αναμένεται να κλείσει τον Σεπτέμβριο. Δεν προβλέπεται, όμως, να υπάρξει μεγάλη διαφοροποίηση ως προς τις δαπάνες. Αλλωστε το όριο του 3%-3,2% ετησίως που πρότεινε η Κομισιόν είναι συμβατό με τον στόχο που είχε θέσει η ίδια η κυβέρνηση στο Πρόγραμμα Σταθερότητας τον Απρίλιο για πρωτογενή πλεονάσματα 2,1% το 2024 και το 2025. Οι επιδόσεις αυτές είναι προϋπόθεση για την αποκλιμάκωση του χρέους με ρυθμό 1% του ΑΕΠ ετησίως, όπως απαιτεί το νέο σύμφωνο για χώρες με χρέος πάνω από 60% του ΑΕΠ.
Το υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι θα απονεμηθούν περίπου 30.000 περισσότερες συντάξεις από τις αναμενόμενες.
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας Κωστής Χατζηδάκης έχει υποστηρίξει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να διακινδυνεύσει τη δημοσιονομική σταθερότητα, ενώ σχολιάζοντας τους νέους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας έχει επισημάνει ότι «αν θέλουμε να δώσουμε κάπου, από κάπου πρέπει να κόψουμε». Γενικώς η φιλοσοφία του είναι ότι το σημαντικότερο είναι να διατυπώσει η κυβέρνηση ένα ξεκάθαρο αφήγημα για το πού θέλει να οδηγήσει τη χώρα και να το υπηρετήσει με τις πολιτικές της. Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζει ότι πρέπει να δοθεί έμφαση σε θέματα όπως η προστασία από την κλιματική αλλαγή, το στεγαστικό και το δημογραφικό.
Οσον αφορά το δημογραφικό, οι πληροφορίες αναφέρουν πως ετοιμάζεται πακέτο με μέτρα για βρεφονηπιακούς σταθμούς, σχολεία κ.λπ., που αποσκοπούν στην εναρμόνιση της προσωπικής με την επαγγελματική ζωή. Επίσης, μέτρα θα εξαγγελθούν και για το στεγαστικό, μεταξύ άλλων για το νέο καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων, τύπου Airbnb.
Πάντως, το πρόγραμμα περιλαμβάνει ούτως ή άλλως τη χορήγηση επιδόματος τα Χριστούγεννα στους συνταξιούχους που εξακολουθούν να έχουν προσωπική διαφορά και σε ευάλωτες ομάδες. Το επίδομα αυτό θα πληρωθεί από την έκτακτη εισφορά στα υπερκέρδη των διυλιστηρίων.
Αναζητούνται 400 εκατ.
Εν τω μεταξύ, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εξακολουθεί να αναζητάει άλλα 400 εκατ. ευρώ φέτος για να καλύψει τις πρόσθετες ανάγκες, λόγω αυξημένου αριθμού συνταξιούχων και έργων αποκατάστασης των ζημιών από τις πλημμύρες στη Θεσσαλία. Παρά την υπεραπόδοση των εσόδων κατά 600 εκατ. ευρώ, οι πρόσθετες ανάγκες είναι 1 δισ. ευρώ. Εκτιμάται πάντως ότι αυτό το ποσό σύντομα θα εξασφαλισθεί.