Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, στον ραδιοφωνικό σταθμό του Πειραιά «Κανάλι Ένα 90,4 FM»
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Καλημέρα σας κύριε Παυλίδη σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καταρχήν πώς αισθάνεστε ως Ολυμπιακός σήμερα;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Σήμερα είναι ημέρα μεγάλης χαράς και για την ομάδα και για την πόλη. Συνεχίζουμε να στοχεύουμε ψηλά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Νομίζω ότι είναι μεγάλη επιτυχία του Ολυμπιακού αυτή χθες και δημιουργεί και ένα ευχάριστο κλίμα στην κουβέντα μας.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ Εν μέσω δυστυχώς πολλών προβλημάτων, τα οποία είναι πολύ πιο σημαντικά και σπουδαία για εμάς.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ Πάμε λοιπόν, κύριε Υπουργέ, εν τάχει να τα συζητήσουμε αυτά. Έχει πολύ ενδιαφέρον κατ’ αρχήν να πούμε χθες για το κείμενο συμπερασμάτων που αφορά και τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Υπήρξε και αντίδραση από την Άγκυρα. Πιστεύετε ότι αυτό το κλίμα θα επηρεάσει την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στις 13 Μαΐου;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ Κύριε Παυλίδη θέλω να σας πω το εξής. Η προσέγγιση η οποία επιχειρείται μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας είναι κατά την άποψή μου μια ιστορική αναγκαιότητα. Οι δύο χώρες είναι γειτονικές, είναι ταγμένες από τη γεωγραφία να ζήσουν μαζί. Και θα πρέπει όσοι βρισκόμαστε στην υπηρεσία της πατρίδας να προσπαθούμε να έχουμε μια ειρηνική γειτονιά.
Αυτό δεν σημαίνει βεβαίως ότι θα έχουμε μια διαρκώς γραμμική πορεία προς τα εμπρός. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και στιγμές όπου θα έχουμε και κάποιες υπαναχωρήσεις σε σχέση με τη σχέση που αναπτύσσεται. Θα υπάρχουν ζητήματα τα οποία θα μας δημιουργούν και ένταση. Εξάλλου, η βασική δική μας τοποθέτηση εξαρχής ήταν ότι οι θέσεις των δύο μερών δεν πρόκειται να αλλάξουν. Εκείνο το οποίο θα επιχειρήσουμε, θα είναι να δίδουμε έμφαση στα σημεία εκείνα τα οποία είναι αμοιβαίως επωφελή και μπορούν να μας βοηθήσουν στο να προχωρήσουμε λίγο καλύτερα στη σχέση μας. Να είμαστε σε μία κατάσταση η οποία, πρώτον, θα μας επιτρέπει να είμαστε σε μια σχετική ηρεμία και, δεύτερον, όταν παρουσιάζονται οι εντάσεις, αυτές να μην οδηγούν σε μείζονες κρίσεις.
Εκείνο το οποίο οφείλουμε να έχουμε πάντοτε στο μυαλό μας είναι ότι μία κρίση μπορεί να προέλθει ασύμμετρα από ένα ατύχημα, από μία εσφαλμένη εκτίμηση, από μία λάθος αναφορά. Άρα, καλό είναι όταν θα γίνονται αυτά, γιατί θα γίνονται αυτά, να έχουμε τις δικλείδες εκείνες να μπορέσουμε να αποσυμπιέσουμε τις κρίσεις.
Σε ό,τι αφορά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού, θα γίνει, όπως ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ανέφερε, στις 13 Μαΐου. Έχουμε θέματα τα οποία θα πρέπει να συζητήσουμε. Θα πρέπει να δοθούν και περαιτέρω κατευθύνσεις από τους δύο ηγέτες. Η οργάνωση του ταξιδιού εξελίσσεται κανονικά, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα και ελπίζω ότι θα έχουμε μία καλή και παραγωγική συνάντηση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, διαβάζοντας το κείμενο συμπερασμάτων - και το επεσήμανε ο Πρωθυπουργός - είναι σαφές ότι η πρόοδος των ευρωτουρκικών σχέσεων επηρεάζεται και από τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Υπάρχει αυτή η σχετική παράγραφος, την οποία επεσήμανε και ο Πρωθυπουργός. Το κείμενο τώρα, έτσι όπως εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και χαιρετίστηκε και από την ελληνική και από την κυπριακή πλευρά, προκαλεί αντιδράσεις στην Άγκυρα. Εσείς πιστεύετε ότι, πέραν αυτού που είπε ο Πρωθυπουργός, θεωρεί δηλαδή ότι είναι κάπως ανεξήγητες και εν πολλοίς αν θέλετε υπερβολικές οι αντιδράσεις, αυτό το γεγονός δεν θα επηρεάσει;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Κοιτάξτε, αυτή τη στιγμή το κρίσιμο που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Τουρκία βρίσκονται σε μία φάση συζήτησης, έτσι ώστε να μπορέσει να υπάρξει μία παραγωγική συνεργασία. Είναι προς όφελος τόσο της Ευρώπης όσο και της Τουρκίας, νομίζω, το να έχει ένα δυτικόστροφο προσανατολισμό. Αυτό νομίζω θα έχει θετικές συνέπειες και σε σχέση με τα διμερή μας, δηλαδή την Ελλάδα έναντι της Τουρκίας, αλλά και σε σχέση με το Κυπριακό.
Είναι αυτονόητο κύριε Παυλίδη, ότι όταν ομιλούμε για έναν υπερεθνικό οργανισμό, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, στον οποίο ήδη συμμετέχουν η Ελλάδα και η Κύπρος, τα κράτη μέλη είναι εκείνα τα οποία ορίζουν εν πολλοίς και την ατζέντα. Άρα, η σύνδεση η οποία γίνεται μεταξύ των ευρωτουρκικών σχέσεων και της προόδου στο Κυπριακό, είναι, κατά την άποψή μου, απολύτως λογική. Η Τουρκία οφείλει να σεβαστεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο, το οποίο περιλαμβάνει πλήρως και τη συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι σημαντικό το ότι περιλήφθηκαν δύο παράγραφοι που αφορούν τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Είναι νομίζω αυτονόητο ότι η πρόοδος των ευρωτουρκικών θα πρέπει να σημαίνει πλήρη σεβασμό στην κυριαρχία και τα δικαιώματα του κράτους μέλους, δηλαδή της Κυπριακής Δημοκρατίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κάποιοι λένε κύριε Γεραπετρίτη, γιατί η Ελλάδα - και μάλιστα υπάρχει και σε πρωτοσέλιδο εφημερίδας σήμερα - δεν καταγγέλλει την παραβίαση της Διακήρυξης των Αθηνών;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Με κάθε σεβασμό, θα μου επιτρέψετε να πω ότι η Διακήρυξη των Αθηνών - επειδή την δουλέψαμε πάρα πολύ και τη δούλεψα κι εγώ προσωπικά - είναι σαφές ότι διαλαμβάνει σαφή αναφορά στο ότι οι θέσεις των δύο χωρών δεν μεταβάλλονται. Πρέπει να υπάρχει αποδοχή εκ μέρους των μερών για τις νομικές θέσεις των δύο χωρών, υπό την έννοια ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν οι βασικές τους θέσεις. Η νομική θέση και της Ελλάδας και της Τουρκίας παραμένει.
Εκείνο το οποίο αλλάζει με τη Διακήρυξη των Αθηνών είναι ότι έχουμε συμφωνήσει έτσι ώστε να υπάρχει μια απόπειρα φιλικής διευθέτησης των διαφορών αυτών. Άρα η Διακήρυξη των Αθηνών, όπως και κάθε διεθνής συμφωνία, δεν σημαίνει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη παραιτούνται από τις βασικές τους νομικές θέσεις.
Η Ελλάδα έχει τις βασικές θέσεις που στηρίζονται στο Διεθνές Δίκαιο και ιδίως το Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν πρόκειται ποτέ να αποδεχθεί οποιαδήποτε συζήτηση σε ό,τι αφορά θέματα που ανάγονται στην κυριαρχία της. Δεν θα συζητήσουμε ποτέ ούτε για την αποστρατικοποίηση, τη φερόμενη εκ μέρους της Τουρκίας, ούτε για ζητήματα γκρίζων ζωνών, ούτε για την θρησκευτική μειονότητα της Θράκης. Εφόσον η Τουρκία έχει ως βασική θέση ορισμένα από τα ζητήματα αυτά, μπορεί να τη διατηρεί. Δεν παραιτείται προφανώς. Από την άλλη πλευρά, αντιλαμβανόμαστε ότι θα πρέπει οι θέσεις αυτές να εκφράζονται εντός ορισμένου πλαισίου και να επιχειρείται πάντοτε να αποσυμπιέζεται η ένταση που παράγεται.
Δεν θα μπορούσε καμία ελληνική κυβέρνηση να έρθει και να συμφωνήσει για παραίτηση από οποιοδήποτε τέτοιο δικαίωμά της. Το ίδιο ισχύει και για την Τουρκία. Άρα, θα μου επιτρέψετε να πω ότι είναι εντελώς εσφαλμένη η ανάγνωση, η οποία αναφέρει ότι η Διακήρυξη των Αθηνών σημαίνει και παραίτηση των μερών από τις βασικές τους θέσεις.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είστε σαφής. Πάμε τώρα σε ένα θέμα, για το οποίο γίνεται πάρα πολύ μεγάλη κουβέντα και προκαλεί και την ένταση. Σήμερα ο Πρωθυπουργός θα βρίσκεται στη Μυτιλήνη. Στις 8 Απριλίου, αν δεν κάνω λάθος, ανακοινώθηκε από το Υπουργείο σας ότι θα γίνουν δύο μεγάλα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο και το Ιόνιο Πέλαγος. Υπήρξε η αντίδραση της Τουρκίας, η οποία μιλάει για μονομερή τετελεσμένα και από την άλλη για επιφυλακή. Αυτό τώρα πώς το εξηγείτε, κύριε Υπουργέ; Γιατί τέτοια αντίδραση; Ειδικά για το Ιόνιο;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Νομίζω ότι υπήρξε μία υπεραντίδραση στο ζήτημα αυτό. Τα δεδομένα είναι πάρα πολύ συγκεκριμένα. Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της 9ης Διάσκεψης για τους Ωκεανούς που έγινε στην Αθήνα με πολύ μεγάλη συμμετοχή, περισσότερες από 120 διεθνείς αντιπροσωπείες και στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία - και σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές δεσμεύσεις που ανέλαβαν τα μέρη - ανέλαβε η χώρα μας τη δέσμευση να δημιουργήσει δύο μεγάλα θαλάσσια πάρκα, ένα στο Ιόνιο και ένα στο Αιγαίο.
Τα πάρκα αυτά, τα οποία εντάσσονται στο πλαίσιο της άσκησης της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας, δεν έχουν ακόμα χωροθετηθεί. Θα χωροθετηθούν στο πλαίσιο περιβαλλοντικών κριτηρίων που έχουν να κάνουν με την προστασία των θαλασσίων ειδών και γενικότερα την προστασία των νερών. Δεν ασκεί καμία απολύτως επιρροή στα υποκείμενα κυριαρχικά μας δικαιώματα και ούτε θα μπορούσε ποτέ η Ελλάδα να παραιτηθεί από οποιαδήποτε από τα δικαιώματά της αυτά. Νομίζω κατά τούτο ότι ήταν μάλλον υπερβολική η αντίδραση, η οποία αποτυπώθηκε από την Τουρκία. Δεν έχω την αίσθηση ότι αυτό θα ασκήσει ουσιώδη επιρροή στη δική μας συνεργασία. Και σε κάθε περίπτωση δεν πρόκειται να σταματήσει εμάς από το να κάνουμε τη χωροθέτηση αυτή, όπως θα καθοριστεί με βάση, όπως σας είπα, αμιγώς περιβαλλοντικά κριτήρια.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Νομίζω ότι είστε απολύτως σαφής. Πάμε τώρα σε ένα θέμα το οποίο, κύριε Υπουργέ, πιστεύω ότι θα πάρει, μάλλον, μεγάλες διαστάσεις. Είναι αυτή η οριστική απόφαση που αναμένουμε στις 16 Μαΐου από το Συμβούλιο Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, για την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου - το αίτημα μάλλον που έχει κάνει για ένταξη στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Να πούμε εδώ για τους ακροατές μας ότι το σχετικό αίτημα υπερψηφίστηκε με 131 ψήφους υπέρ, 29 κατά και 11 αποχές. Και είχαμε έγκριση του πορίσματος, το οποίο εισηγήθηκε η κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, το οποίο αναφέρει ότι το Κόσοβο πληροί τους όρους για την ένταξη στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Υπήρξε αντίδραση από τη Σερβία. Υπάρχει, αν θέλετε, στη Λευκωσία μια αντίδραση στο θέμα αυτό. Ποια είναι η θέση η δική μας, της ελληνικής κυβέρνησης;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Καταρχάς μόνο για τη διευκόλυνση της ακρόασης. Να επισημάνω ότι εδώ έχουμε τρία επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο είναι η μη δεσμευτική γνώμη της αρμόδιας επιτροπής της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης, η οποία ήταν θετική για την είσοδο του Κοσόβου. Το δεύτερο επίπεδο είναι η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η οποία αποτελείται από μέλη από όλες τις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπου υπήρξε επίσης θετική εισήγηση. Και οι δύο αυτές όμως απόψεις, όπως εκφράστηκαν, είναι μη δεσμευτικές. Το κρίσιμο όργανο, το αποφασιστικό όργανο για την περίπτωση της ένταξης του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης είναι το Συμβούλιο Υπουργών, το οποίο, όπως σωστά είπατε, θα συνεδριάσει στις 16 Μαΐου και θα αποφασίσει.
Εκείνο το οποίο θέλω να τονίσω είναι ότι, ανεξαρτήτως της θέσης που έχει εκφραστεί τόσο στο επίπεδο της έκθεσης της Επιτροπής, όσο και της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης - που επαναλαμβάνω αποτελείται από μέλη κοινοβουλευτικά, δεν είναι κυβερνήσεις των κρατών μελών - η θέση της Ελλάδας παραμένει σταθερή και αναλλοίωτη.
Όπως πράξαμε και στο παρελθόν σε αντίστοιχες περιπτώσεις, η Ελλάδα θα απέχει από την ψηφοφορία αυτή. Δεν θα υποστηρίξει δηλαδή το αίτημα για ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης για λόγους πολιτικούς.
Επιπλέον, θέλω να επισημάνω ότι μολονότι ένα από τα θεμελιώδη ζητήματα που είχαν τεθεί σε σχέση με την ένταξη του Κοσόβου ως προϋπόθεση, που ήταν η απόδοση περιουσίας σερβικού Μοναστηρίου, εκπληρώθηκε. Δεν έχουν ακόμη ικανοποιηθεί κάποια από τα θεμελιώδη ζητήματα και κατ’ εξοχήν η δημιουργία Ένωσης Σερβικών Δήμων στο Κόσοβο και κατά τούτο δεν έχει αλλάξει η ουσιώδης πολιτική μας.
Η Ελλάδα, κύριε Παυλίδη, παραμένει στην εξωτερική πολιτική αρχών. Δεν αλλάζουμε άποψη ει μη μόνον αν αλλάζουν τα πραγματικά περιστατικά επί τη βάσει των οποίων λαμβάνονται οι αποφάσεις. Θα συνεχίσουμε σε αυτή τη λογική των αρχών. Εμείς ενθαρρύνουμε τη συζήτηση μεταξύ Πρίστινας και Βελιγραδίου. Έχουν εξάλλου υπάρξει αποφάσεις προς την κατεύθυνση αυτή στην Αχρίδα. Θέλουμε την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Βεβαίως, αυτό εξαρτάται από τη βούληση των μερών να συνταχθούν με τα συμφωνημένα και με το Διεθνές Δίκαιο. Κατά τούτο, στην παρούσα φάση η ελληνική κυβέρνηση θα απέχει από την ψηφοφορία αυτή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Λοιπόν, κύριε Υπουργέ, επειδή ξέρω ότι ο χρόνος σας είναι πολύτιμος, ο φόρτος εργασίας τεράστιος, να κλείσω με μία ερώτηση γιατί και εδώ χρειάζεται να αποσαφηνιστεί το θέμα. Έχουμε την υποψηφιότητα του κυρίου Μπελέρη, του εκλεγμένου Δημάρχου Χιμάρας με το ευρωψηφοδέλτιο της Νέας Δημοκρατίας. Γράφτηκε από μερίδα του τύπου ότι το Υπουργείο Εξωτερικών, εσείς προσωπικά και η κυρία Παπαδοπούλου, είχατε επιφυλάξεις όσον αφορά την υποψηφιότητα αυτή. Ισχύει αυτή η πληροφορία;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Η απάντηση είναι πάρα πολύ σαφής, κύριε Παυλίδη. Αυτό δεν είναι ένα ζήτημα, το οποίο αφορά πρωτίστως το Υπουργείο Εξωτερικών. Είναι ένα ζήτημα που αφορά το κόμμα και την παράταξη της Νέας Δημοκρατίας. Εκείνο το οποίο θέλω να τονίσω, κατά λόγο αρμοδιότητας, είναι ότι η Ελλάδα προφανώς και στηρίζει την Εθνική μειονότητα στην Αλβανία.
Είναι γνωστά τα γεγονότα τα οποία οδήγησαν στην κατάσταση την οποία γνωρίζουμε, σε σχέση με τον Φρέντι Μπελέρη. Ετέθησαν σημαντικά ζητήματα που αφορούν την πιστή εφαρμογή των αρχών του κράτους δικαίου, το οποίο αποτελεί ευρωπαϊκό ζητούμενο. Δεν είναι ένα διμερές ζήτημα, αλλά είναι ένα ζήτημα αμιγώς ευρωπαϊκό. Η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να έχει ουσιαστικό λόγο στο ζήτημα της προενταξιακής διαδικασίας της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα παρακολουθούμε στενά. Για εμάς είναι εξαιρετικά σημαντικό να τηρούνται απαρέγκλιτα όλοι οι όροι, οι οποίοι τίθενται σε επίπεδο δημοκρατίας και κράτους δικαίου. Και αυτή θα είναι η πάγια στάση μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, ευχαριστώ πάρα πολύ για την κουβέντα. Εύχομαι καλό Σαββατοκύριακο.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Και κυρίως ένα ήρεμο Σαββατοκύριακο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Δεν το σχολιάσαμε αυτό. Είχαμε την επίθεση στις 5 το πρωί στο Ισφαχάν.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Θα πρέπει να επικρατήσει η αυτοσυγκράτηση από όλα τα μέρη. Βρισκόμαστε σε ένα εξαιρετικά κομβικό σημείο. Εξελίσσονται επίσης οι διαπραγματεύσεις σε σχέση με την ειρήνη στη Μέση Ανατολή, με τη διακοπή των εχθροπραξιών, έτσι ώστε να μπορέσουμε να συζητήσουμε για περισσότερες ανθρωπιστικές διόδους και επιπλέον να μπορέσουμε να έχουμε μία βιώσιμη λύση στο Παλαιστινιακό. Νομίζω ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε με επιμονή προς την κατεύθυνση της επίλυσης του Παλαιστινιακού. Και βεβαίως όλα τα μέρη, όχι μόνο το Ιράν και το Ισραήλ, αλλά και όλος ο αραβικός κόσμος και τα εμπλεκόμενα μέρη θα πρέπει να προσφέρουν καλές υπηρεσίες, έτσι ώστε να αποτραπεί μία περαιτέρω διάχυση της κρίσης που θα έχει το δίχως άλλο καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για την περιοχή αλλά και για τον κόσμο ολόκληρο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Γεραπετρίτη, ευχαριστούμε πάρα πολύ. Καλή σας ημέρα.
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Μεγάλη μου χαρά. Καλημέρα σας κύριε Παυλίδη.
«Δέν ἔχουν χωροθετηθεῖ, δέν συνδέονται μέ ἄσκηση κυριαρχίας-κυριαρχικῶν δικαιωμάτων, εἶναι… περιβαλλοντικό ζήτημα» – Ἀπόπειρα κατευνασμοῦ τοῦ Προέδρου Ἐρντογάν ἐν ὄψει τῆς ἐπισκέψεως τοῦ Πρωθυπουργοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη στήν Ἄγκυρα – Ἄτακτος ὑποχώρησις στό Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης – Θά ἀπόσχει ἡ Ἑλλάς, μετά τίς σφοδρές ἀντιδράσεις τῆς Σερβίας
ΥΠΑΝΑΧΩΡΕΙ ὡς πρός τήν ἄσκηση κυριαρχίας σχετικῶς πρός τά θαλάσσια πάρκα στό Αἰγαῖο, γιά τά ὁποῖα ἐδημιουργήθη θόρυβος τίς τελευταῖες ἡμέρες, ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν κ. Γεραπετρίτης, προσπαθῶντας νά ὑποβαθμίσει τό ζήτημα σέ καθαρῶς περιβαλλοντικό καί νά τό ἀποσυνδέσει ἀπό τήν κυριαρχία καί τά κυριαρχικά δικαιώματα τῆς Ἑλλάδος στό Ἀρχιπέλαγος. Δεδομένων τῶν ἐντόνων ἀντιδράσεων τῆς Τουρκίας, οἱ δηλώσεις τοῦ κ. Γεραπετρίτη ἑρμηνεύονται ὡς ἀπόπειρα κατευνασμοῦ τοῦ Προέδρου Ἐρντογάν, καθώς, ὅπως ὁ ἴδιος διαβεβαιώνει, τό προγραμματισμένο ταξίδι τοῦ Κυριάκου Μητσοτάκη στήν Ἄγκυρα τόν ἐρχόμενο μῆνα Μάιο θά γίνει. Ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ὁμίλησε γιά «ὑπεραντίδραση» καί διεβεβαίωσε ὅτι τά πάρκα αὐτά δέν ἔχουν ἀκόμη χωροθετηθεῖ, ἀφήνοντας ἀνοικτό τό ἐνδεχόμενο νά διαφοροποιηθοῦν τά σχέδια τῆς ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως καί νά ἀλλάξει ἡ ὁριοθέτησίς των. Ἡ ὑπαναχώρησις αὐτή δημιουργεῖ ἐρωτήματα ὡς πρός τήν σταθερότητα τῶν ἑλληνικῶν θέσεων.
Εἰδικώτερα, μιλῶντας πρός τόν ραδιοφωνικό σταθμό Κανάλι 1 τοῦ Πειραιῶς καί τόν δημοσιογράφο Χάρη Παυλίδη, ὁ κ. Γεραπετρίτης ἀνέφερε:
«Νομίζω ὅτι ὑπῆρξε μία ὑπεραντίδραση στό ζήτημα αὐτό. Τά δεδομένα εἶναι πάρα πολύ συγκεκριμένα. Τά πάρκα αὐτά, τά ὁποῖα ἐντάσσονται στό πλαίσιο τῆς ἄσκησης τῆς κυριαρχίας καί τῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων τῆς χώρας μας, δέν ἔχουν ἀκόμα χωροθετηθεῖ.
Θά χωροθετηθοῦν στό πλαίσιο περιβαλλοντικῶν κριτηρίων πού ἔχουν νά κάνουν μέ τήν προστασία τῶν θαλασσίων εἰδῶν καί γενικότερα τήν προστασία τῶν νερῶν. Δέν ἀσκεῖ καμμία ἀπολύτως ἐπιρροή στά ὑποκείμενα κυριαρχικά μας δικαιώματα καί οὔτε θά μποροῦσε ποτέ ἡ Ἑλλάδα νά παραιτηθεῖ ἀπό ὁποιοδήποτε ἀπό τά δικαιώματά της αὐτά. Νομίζω κατά τοῦτο ὅτι ἦταν μᾶλλον ὑπερβολική ἡ ἀντίδραση, ἡ ὁποία ἀποτυπώθηκε ἀπό τήν Τουρκία. Δέν ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι αὐτό θά ἀσκήσει οὐσιώδη ἐπιρροή στή δική μας συνεργασία. Καί σέ κάθε περίπτωση δέν πρόκειται νά σταματήσει ἐμᾶς ἀπό τό νά κάνουμε τή χωροθέτηση αὐτή, ὅπως θά καθοριστεῖ μέ βάση, ὅπως σᾶς εἶπα, ἀμιγῶς περιβαλλοντικά κριτήρια».
Πέρα ἀπό αὐτήν τήν συγκεκριμένη ἀναφορά, ὅμως, ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν ἀπέρριψε τήν ἰδέα τῆς καταγγελίας τῆς Διακηρύξεως τῶν Ἀθηνῶν, ζήτημα τό ὁποῖο εἶχε θέσει μέ πρωτοσέλιδό της ἡ «Ἑστία». Ὁ σχετικός διάλογος ἦταν ὁ ἀκόλουθος:
«ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κάποιοι λένε, κύριε Γεραπετρίτη, γιατί ἡ Ἑλλάδα –καί μάλιστα ὑπάρχει καί σέ πρωτοσέλιδο ἐφημερίδας σήμερα– δέν καταγγέλλει τήν παραβίαση τῆς Διακήρυξης τῶν Ἀθηνῶν;
Γ. ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗΣ: Μέ κάθε σεβασμό, θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά πῶ ὅτι ἡ Διακήρυξη τῶν Ἀθηνῶν –ἐπειδή τήν δουλέψαμε πάρα πολύ καί τή δούλεψα κι ἐγώ προσωπικά– εἶναι σαφές ὅτι διαλαμβάνει σαφῆ ἀναφορά στό ὅτι οἱ θέσεις τῶν δύο χωρῶν δέν μεταβάλλονται. Πρέπει νά ὑπάρχει ἀποδοχή ἐκ μέρους τῶν μερῶν γιά τίς νομικές θέσεις τῶν δύο χωρῶν, ὑπό τήν ἔννοια ὅτι δέν πρόκειται νά ἀλλάξουν οἱ βασικές τους θέσεις. Ἡ νομική θέση καί τῆς Ἑλλάδας καί τῆς Τουρκίας παραμένει. Ἐκεῖνο τό ὁποῖο ἀλλάζει μέ τή Διακήρυξη τῶν Ἀθηνῶν εἶναι ὅτι ἔχουμε συμφωνήσει ἔτσι ὥστε νά ὑπάρχει μιά ἀπόπειρα φιλικῆς διευθέτησης τῶν διαφορῶν αὐτῶν. Ἄρα ἡ Διακήρυξη τῶν Ἀθηνῶν, ὅπως καί κάθε διεθνής συμφωνία, δέν σημαίνει ὅτι τά συμβαλλόμενα μέρη παραιτοῦνται ἀπό τίς βασικές τους νομικές θέσεις.
Ἡ Ἑλλάδα ἔχει τίς βασικές θέσεις πού στηρίζονται στό Διεθνές Δίκαιο καί ἰδίως τό Δίκαιο τῆς Θάλασσας. Δέν πρόκειται ποτέ νά ἀποδεχθεῖ ὁποιαδήποτε συζήτηση σέ ὅ,τι ἀφορᾶ θέματα πού ἀνάγονται στήν κυριαρχία της. Δέν θά συζητήσουμε ποτέ οὔτε γιά τήν ἀποστρατικοποίηση, τή φερόμενη ἐκ μέρους τῆς Τουρκίας, οὔτε γιά ζητήματα γκρίζων ζωνῶν, οὔτε γιά τήν θρησκευτική μειονότητα τῆς Θράκης. Ἐφ’ ὅσον ἡ Τουρκία ἔχει ὡς βασική θέση ὁρισμένα ἀπό τά ζητήματα αὐτά, μπορεῖ νά τή διατηρεῖ. Δέν παραιτεῖται προφανῶς.
Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι θά πρέπει οἱ θέσεις αὐτές νά ἐκφράζονται ἐντός ὁρισμένου πλαισίου καί νά ἐπιχειρεῖται πάντοτε νά ἀποσυμπιέζεται ἡ ἔνταση πού παράγεται. Δέν θά μποροῦσε καμμία ἑλληνική κυβέρνηση νά ἔρθει καί νά συμφωνήσει γιά παραίτηση ἀπό ὁποιοδήποτε τέτοιο δικαίωμά της. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν Τουρκία. Ἄρα, θά μοῦ ἐπιτρέψετε νά πῶ ὅτι εἶναι ἐντελῶς ἐσφαλμένη ἡ ἀνάγνωση, ἡ ὁποία ἀναφέρει ὅτι ἡ Διακήρυξη τῶν Ἀθηνῶν σημαίνει καί παραίτηση τῶν μερῶν ἀπό τίς βασικές τους θέσεις».
Ἄτακτο ὑποχώρηση ὅμως τῆς ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως συνιστοῦν καί τά ὅσα ὑπεστήριξε ὁ κ. Γεραπετρίτης γιά τήν εἰσδοχή τοῦ Κοσσυφοπεδίου στό Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης. Ὁ ὑπουργός Ἐξωτερικῶν «ἄδειασε» τήν Ντόρα Μπακογιάννη, πού προήδρευε τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Κοινοβουλευτικῆς Συνελεύσεως πού εἶχε προβεῖ σέ θετική εἰσήγηση. Εἶναι προφανές ὅτι καί αὐτή ἡ ἀλλαγή πλεύσεως ὑπῆρξε ἀποτέλεσμα ἀντιδράσεων. Σέ αὐτήν τήν περίπτωση τῶν σφοδρῶν ἐπικρίσεων τοῦ Βελιγραδίου, πού προφανῶς προβλημάτισαν τήν Ἀθήνα. Ὁ κ. Γεραπετρίτης κατέστησε σαφές ὅτι τόσο ἡ ἔκθεσις τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς κ. Μπακογιάννη ὅσο καί ἡ ἀπόφασις τῆς Κοινοβουλευτικῆς Συνελεύσεως τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης (καί αὐτή θετική γιά τήν εἰσδοχή τοῦ Κοσσυφοπεδίου) εἶναι μή δεσμευτικές. Δεσμευτική θά εἶναι ἡ ἀπόφασις τοῦ Συμβουλίου Ὑπουργῶν, τό ὁποῖο θά συγκληθεῖ στίς 16 Μαΐου κατά τήν ὁποία ἡ Ἑλλάς θά ἀπόσχει. Εἶπε συγκεκριμένως:
«Ἐκεῖνο τό ὁποῖο θέλω νά τονίσω εἶναι ὅτι, ἀνεξαρτήτως τῆς θέσης πού ἔχει ἐκφραστεῖ τόσο στό ἐπίπεδο τῆς ἔκθεσης τῆς Ἐπιτροπῆς ὅσο καί τῆς Κοινοβουλευτικῆς Συνέλευσης –πού ἐπαναλαμβάνω ἀποτελεῖται ἀπό μέλη κοινοβουλευτικά, δέν εἶναι κυβερνήσεις τῶν κρατῶν μελῶν– ἡ θέση τῆς Ἑλλάδας παραμένει σταθερή καί ἀναλλοίωτη. Ὅπως πράξαμε καί στό παρελθόν σέ ἀντίστοιχες περιπτώσεις, ἡ Ἑλλάδα θά ἀπέχει ἀπό τήν ψηφοφορία αὐτή. Δέν θά ὑποστηρίξει δηλαδή τό αἴτημα γιά ἔνταξη τοῦ Κοσόβου στό Συμβούλιο τῆς Εὐρώπης γιά λόγους πολιτικούς».
Καί συνέχισε: «Ἡ Ἑλλάδα παραμένει στήν ἐξωτερική πολιτική ἀρχῶν. Δέν ἀλλάζουμε ἄποψη, εἰ μή μόνον ἄν ἀλλάζουν τά πραγματικά περιστατικά ἐπί τῇ βάσει τῶν ὁποίων λαμβάνονται οἱ ἀποφάσεις. Θά συνεχίσουμε σέ αὐτή τή λογική τῶν ἀρχῶν. Ἐμεῖς ἐνθαρρύνουμε τή συζήτηση μεταξύ Πρίστινας καί Βελιγραδίου. Ἔχουν ἐξ ἄλλου ὑπάρξει ἀποφάσεις πρός τήν κατεύθυνση αὐτή στήν Ἀχρίδα. Θέλουμε τήν εἰρηνική ἐπίλυση τῶν διαφορῶν. Βεβαίως, αὐτό ἐξαρτᾶται ἀπό τή βούληση τῶν μερῶν νά συνταχθοῦν μέ τά συμφωνημένα καί μέ τό Διεθνές Δίκαιο. Κατά τοῦτο, στήν παροῦσα φάση ἡ ἑλληνική κυβέρνηση θά ἀπέχει ἀπό τήν ψηφοφορία αὐτή».