Μου έλεγαν να κάτσω σπίτι και να πλύνω πιάτα
Το 1974 η κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου είχε μια πρωτοτυπία. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού που διαγωνίζονταν γυναίκες. Ανάμεσα τους ήταν η Ζωζώ Χριστοδούλου, η πρώτη Ελληνίδα που έσπασε το άβατο του μαραθωνίου και έτρεξε μαζί με τους άντρες.
Γεννήθηκε το 1951 στο Κάιρο της Αιγύπτου. Η έφηβη Ζωζώ, Κύπρια στην καταγωγή, ήρθε στην Αθήνα στα 16 της και το πρώτο που έψαξε να βρει ήταν ένα στάδιο να προπονείται. «Από τότε που γεννήθηκα ήθελα να τρέχω. Ο αθλητισμός ήταν το οξυγόνο μου», δηλώνει στη «Μηχανή του Χρόνου».
Ο αθλητικός όμιλος Φιλοθέης στη νέα της γειτονιά την έκανε να νιώσει ότι «της αρέσει η Ελλάδα». Για μεγάλο χρονικό διάστημα ήταν η μόνη γυναίκα στην ομάδα. Ξεκίνησε να τρέχει στα 200 και τα 400 μέτρα. Το 1968 παρουσιάστηκε στον προπονητή του Εθνικού, Ηλία Αντζουλάτο, ο οποίος της συνέστησε να αγωνιστεί στις μεγαλύτερες αποστάσεις, καθώς ο σωματότυπός της ταίριαζε καλύτερα σε αυτές. Εξάλλου ήταν αυτό που πραγματικά ήθελε. «Να κλείνει τα μάτια και να τρέχει χιλιόμετρα».
Αγωνίστηκε στα 800 και στα 1.500 μέτρα. Άλλωστε μέχρι το 1972 αυτό ήταν το ανώτατο επιτρεπτό όριο που μπορούσε να τρέξει μία γυναίκα. Επικρατούσε η λογική ότι το γυναικείο σώμα δεν μπορεί να αντέξει την κόπωση των πολλών χιλιομέτρων, αλλά και μια ανησυχία μήπως η σκληρή προπόνηση θα το καταστρέψει και θα το μετατρέψει σε αντρικό.
Τα υποτιμητικά σχόλια
Ο Εθνικός, παρότι η Ζωζώ Χριστοδούλου δεν ήταν η μόνη γυναίκα, επέτρεπε στις γυναίκες να αθλούνται μόνο τα πρωινά για να μην βρίσκονται μαζί με τους άντρες στις προπονήσεις και τους «σκανδαλίζουν». Έως τα μέσα της δεκαετίας του ’70 οι γυναίκες μπορούσαν να αθλούνται μόνο τρεις φορές την εβδομάδα.
Η νοοτροπία ότι ο αθλητισμός δεν είναι για τις γυναίκες ήταν έντονη και στα δύο φύλλα. Η Ζωζώ Χριστοδούλου θυμάται ιδιαίτερα όταν έβγαινε στο δρόμο για προπόνηση να τη σταματούν άντρες με το αυτοκίνητο και να τη χλευάζουν. «Άντε κάτσε σπίτι σου να πλύνεις κανά πιάτο», της έλεγαν. Εκείνη όμως δεν πτοήθηκε καθόλου. Συνέχισε να τρέχει και έβαλε στόχο με τον προπονητή της να τρέξει στον μαραθώνιο του 1975. Το όνειρο της έγινε πραγματικότητα νωρίτερα.
Τρεις ημέρες μόνο πριν από τον κλασσικό μαραθώνιο του 1974 η νεαρή αθλήτρια διάβασε στις εφημερίδες ότι φτάνουν στην Ελλάδα 44 αθλήτριες από τη Δυτική Γερμανία για τον αγώνα. Έτσι, αποφάσισε να δοκιμάσει και εκείνη τις δυνάμεις της στα 42 χιλιόμετρα. «Τρίτη το διάβασα, Σάββατο έτρεξα». Η μόνη προπόνηση που πρόλαβε να κάνει ήταν να τρέξει δύο μέρες από 21 χιλιόμετρα. Μέχρι τον αγώνα δεν είχε ποτέ διανύσει τη διαδρομή του Μαραθωνίου και φυσικά τα κατάφερε.
Το πανελλήνιο ρεκόρ και η συγκίνηση του τερματισμού
Στις 19 Οκτωβρίου 1974 παρατάχθηκε στη γραμμή της εκκίνησης μαζί με 675 άντρες και 44 γυναίκες από εννιά χώρες. Η Ζωζώ Χριστοδούλου ήταν η πρώτη Ελληνίδα γυναίκα που συμμετείχε και τερμάτισε στον κλασικό Μαραθώνιο. Το γεγονός είχε γίνει γνωστό στις εφημερίδες της εποχής.
Στον αγώνα, πλήθος κόσμου σταματούσε συνεχώς την αθλήτρια με το νούμερο 606 και τη ρωτούσε αν ήταν εκείνη η Ελληνίδα. «Ο κόσμος με ενθάρρυνε σε όλη τη διαδρομή. Μάλιστα μου έλεγαν ότι είμαι Ελληνίδα και θα κερδίσω». Στόχος της ήταν να τερματίσει. Τα κατάφερε σε 5 ώρες, ένα λεπτό και 20 δευτερόλεπτα. Τερμάτισε έκτη ανάμεσα στις γυναίκες και στην 427η θέση της γενικής κατάταξης. «Τα πόδια μου άντεξαν και δεν κουράστηκαν καθόλου. Κουράστηκαν μόνο τα μάγουλα μου από το χαμόγελο».
Στο μεγάφωνο ακουγόταν ότι τερματίζει η πρώτη Ελληνίδα. Ακόμη και σήμερα το θυμάται και συγκινείται. «Είναι δέος να τερματίζεις στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο. Είναι χαρά ανάμεικτη με συγκίνηση. Δεν μπορείς να το ξαναζήσεις», περιγράφει στη «Μηχανή του Χρόνου». Κατά τη διάρκεια του αγώνα κυκλοφόρησαν φήμες, ότι «η Ελληνίδα τα παράτησε, έκανε στροφή σε κάποιο σημείο της διαδρομής και πήγε στο Ψυχικό, στο σπίτι της». Η οικογένεια και ο προπονητής της, που περίμεναν στο Καλλιμάρμαρο, της είχαν εμπιστοσύνη και δικαιώθηκαν.
Η Ζωζώ Χριστοδούλου δεν είχε καταλάβει τον συμβολισμό της πράξης της. Δεν ήθελε να αποδείξει ότι οι γυναίκες μπορούν να σταθούν δίπλα στους άντρες στο Μαραθώνιο. Έτρεξε μόνο γιατί το ήθελε. «Ο μαραθώνιος ήταν ένα όνειρο. Τα τελευταία χρόνια κατάλαβα ότι αυτό που έκανα ήταν κάτι σημαντικό».
Την επόμενη χρονιά έτρεξαν δύο Ελληνίδες, ενώ τα επόμενα χρόνια οι γυναίκες στις μεγάλες αποστάσεις ήταν όλο και περισσότερες. Το 1974 έτρεξε για πρώτη και τελευταία φορά στον Μαραθώνιο. Από τότε μικροί τραυματισμοί και η δισκοπάθεια από την οποία υπέφερε την εμπόδισαν να συνεχίσει. Η απότομη διακοπή των αγώνων της στοίχισε.
Για πολλά χρόνια σταμάτησε να παρακολουθεί στίβο. Έβλεπε τις συναθλήτριες να τρέχουν και έκλαιγε. Μέχρι που το ξεπέρασε και αποφάσισε να αλλάξει στάση, παρότι δεν είχε «χορτάσει από χιλιόμετρα». Πλέον κάθε χρονιά από κάποιο σημείο στην Αγία Παρασκευή παρακολουθεί κάθε Μαραθώνιο και εμψυχώνει τους δρομείς σε κάθε τους βήμα. Στους αγώνες μεγάλων αποστάσεων γυναίκες που τρέχουν και γνωρίζουν την ιστορία της, σταματούν και της φωνάζουν: «Να η πρωτοπόρος, η γυναίκα που μας έδωσε τη δύναμη και την ώθηση να τρέξουμε».
Της Μαριάννας Χιονά
mixanitouxronou