Η Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας επανεξέτασε μια σειρά μη επικυρωμένων διεθνών συμφωνιών από το προηγούμενο νομοθετικό έτος, μεταξύ των οποίων είναι και το μνημόνιο κατανόησης (MoU) που υπεγράφη στις 3 Οκτωβρίου 2022 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης σχετικά με τη συνεργασία στον τομέα των υδρογονανθράκων στη βορειοαφρικανική χώρα. Η συμφωνία αυτή είχε προηγουμένως συγκεντρώσει έντονες αντιδράσεις τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Αίγυπτο, καθώς πατούσε πάνω στο παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, που είχε υπογραφεί μεταξύ της κυβέρνησης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και της προσωρινής κυβέρνησης του Φαγέζ αλ-Σάρατζ.
Ο Ερντογάν υπέβαλε εκ νέου τη συμφωνία στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση προς ολοκλήρωση των νομοθετικών διαδικασιών και αυτή παραπέμφθηκε στην αρμόδια επιτροπή από τον πρόεδρο της Βουλής την ίδια εβδομάδα, λίγο πριν τον Ιούνιο του 2023.
Η συμφωνία αναφέρει ότι στοχεύει στην προώθηση της συνεργασίας μεταξύ κρατικών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου για την εκμετάλλευση των πόρων υδρογονανθράκων στη Λιβύη. Η τετρασέλιδη συμφωνία καλύπτει τόσο τα υπάρχοντα όσο και τα μελλοντικά πεδία υδρογονανθράκων, εγείροντας ανησυχίες λόγω της ασάφειας στην οποία είναι καλυμμένη. Όπως επισημαίνει ο Τούρκος δημοσιογράφος Λεβέντ Κενέζ, "οι επικριτές υποστήριξαν ότι η συμφωνία δημιουργεί επίσης νομικές και κυριαρχικές ανησυχίες, ιδίως όσο αφορά τη συμφωνία του 2019 μεταξύ της Τουρκίας και της πρώην Λιβυκής Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων και τον πιθανό αντίκτυπό της στην ανατολική Μεσόγειο".
Ακολουθούν οι τέσσερις σελίδες της συμφωνίας στα αγγλικά
Ενώ το πρόσφατο Μνημόνιο δεν κάνει επίκληση στο παράνομο μνημόνιο του 2019, ο προπομπός του παρέπεμπε έμμεσα σε αυτό, το οποίο η Αθήνα είχε καταγγείλει από την πρώτη στιγμή ως παράνομο. Στη νέα συμφωνία δηλώνεται πως και οι δύο χώρες γνωρίζουν τις δυνατότητες μιας τέτοιας συνεργασίας για την ενίσχυση των διμερών σχέσεων και εκφράζει την επιθυμία τους να αναπτύξουν περαιτέρω τους υπάρχοντες δεσμούς τους στον τομέα των υδρογονανθράκων.
Το μνημόνιο για τους υδρογονάνθρακες, το οποίο είχε υπογράψει η Νάιλα Μανγκούς με τον τότε Τούρκο ομόλογό της Μεβλούτ Τσαβούσογλου και το οποίο αρχικά αναμενόταν να επικυρωθεί στο τουρκικό κοινοβούλιο τον Ιανουάριο, μπήκε στο ράφι απροσδόκητα, σε μια προσπάθεια της Άγκυρας να αποφύγει την πρόκληση νέας κρίσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Τουρκία διατηρεί τα πλοία γεωτρήσεων της στα χωρικά της ύδατα από το 2020 για να αμβλύνει τις εντάσεις με την ΕΕ, ενώ τελευταία βρίσκεται σε μία εκστρατεία μείωσης εντάσεων με την Ελλάδα και προσέγγισης της Αιγύπτου.
Το Μνημόνιο αναμένεται να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη στην πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας και σύντομα θα παραπεμφθεί στο βήμα για έγκριση. Η απουσία αναφοράς στο παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο του 2019, εντός του μνημονίου του 2022 μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτρέψει την εμφάνιση μιας νέας κρίσης, αν και εφόσον γίνουν σεβαστές οι "κόκκινες γραμμές" Αθήνας και Καΐρου και η Τουρκία και η Λιβύη αποφύγουν παρόμοιες προκλήσεις όπως για παράδειγμα την αμφισβήτηση της ελληνικής ΑΟΖ.
Πέτρος Κράνιας