Τρία μέτρα από το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας για τη νέα τετραετία ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη διάρκεια της θεματικής συζήτησης για την Οικονομία που είχε με πολίτες στα Ναυπηγεία Ελευσίνας.
Α) «Σήμερα είμαστε σε θέση να εξαγγείλουμε μια ακόμα παρέμβαση η οποία σχετίζεται με τον ΕΝΦΙΑ και συνδέεται με τις πολιτικές μας για την αντιμετώπιση της Κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών.
Θα μου πείτε, πώς συνδέονται αυτά τα δυο; Θα σας εξηγήσω. Οποιοδήποτε σπίτι ασφαλίζεται έναντι φυσικών καταστροφών, θα μπορεί να έχει επιπλέον έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ 10%.
Με αυτό τον τρόπο θα ενθαρρύνουμε τους συμπολίτες μας να ασφαλίσουν τα σπίτια τους, ώστε να υπάρχει και μία ιδιωτική κάλυψη απέναντι στη φυσική καταστροφή με ένα σημαντικό κίνητρο περαιτέρω μείωσης της φορολογίας» τονισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Β) «Θυμάμαι πόσο μεγάλη επιτυχία είχε στη διάρκεια της πανδημίας το «Freedom Pass» που κάναμε για τους νέους, που τους δώσαμε ουσιαστικά 150 ευρώ για να μπορούν να κινηθούν και να δαπανήσουν σε υπηρεσίες που σχετίζονται και με τον τουρισμό το καλοκαίρι. Είπαμε, λοιπόν, γιατί να μην το μονιμοποιήσουμε αυτό; Είμαστε σε θέση πια να μπορούμε να πούμε ότι θα δίνουμε ένα τέτοιο εργαλείο, 150 ευρώ σε κάθε νέο την ώρα που θα ενηλικιώνεται, στα 18 του χρόνια, ώστε να μπορεί να το δαπανήσει σε ένα ταξίδι, σε μια υπηρεσία πολιτισμού ή σε μια υπηρεσία αθλητισμού, συνεισφέροντας και με αυτό τον τρόπο τουλάχιστον να ξέρουμε ότι τα χρήματα θα πιάσουν τόπο, σε εγχώριες υπηρεσίες και με κάποιο τρόπο να μπορούν να επιστρέψουν στην ελληνική οικονομία», ανέφερε ανακοινώνοντας το δεύτερο μέτρο.
Γ) «Θα κάνουμε μια παρέμβαση και στα επιδόματα τέκνων, έτσι ώστε το επίδομα τέκνου -σήμερα για ένα παιδί είναι 50 ευρώ- θα πάει στα 70. Αλλά προσέξτε, για δύο παιδιά είναι 70. Δηλαδή έχεις ένα παιδί παίρνεις 50, έχεις δύο παιδιά παίρνεις 70. Δεν είναι πολύ λογικό, οπότε τα 70 θα γίνουν 120 και μετά για τρία παιδιά θα πάνε στα 170. Και για 4 παιδιά από τα 170 στα 220 ευρώ. Ήταν λίγο παράξενο το γεγονός ότι προσθέτεις τέκνα στην οικογένεια, αλλά κλιμακωτά το επίδομα δεν ανεβαίνει αρκετά», ανέφερε ο Πρωθυπουργός ανακοινώνοντας το τρίτο μέτρο.
Ακολουθεί το κείμενο της συζήτησης:
Να σας ευχαριστήσω που συμμετέχετε σήμερα σε αυτή τη συζήτηση σε έναν χώρο που, τολμώ να πω, είναι ίσως εμβληματικός και συμβολικός της προόδου που έχουμε πετύχει ως εθνική οικονομία αυτά τα τέσσερα χρόνια.
Εδώ, στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, σε μια επιχείρηση που αντιμετώπισε ιστορικά πάρα πολύ μεγάλες δυσκολίες. Με εργαζόμενους οι οποίοι αγωνιούσαν στην κυριολεξία για το μέλλον τους, σήμερα αντιμετωπίζουμε μια τελείως διαφορετική κατάσταση.
Έχει ξεκαθαρίσει πια το επενδυτικό τοπίο. Έχουμε, σήμερα που μιλάμε, πέντε πλοία, ταυτόχρονα, τα οποία επισκευάζονται στα ναυπηγεία. Οι εργαζόμενοι είναι πληρωμένοι και ικανοποιημένοι. Ευελπιστούμε ότι θα προσθέσουμε ακόμα, εδώ στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, εκατοντάδες άλλες καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας.
Το λέω αυτό γιατί εξ αρχής το επίκεντρο της οικονομικής μας πολιτικής ήταν και παραμένουν οι επενδύσεις. Ξένες επενδύσεις, εγχώριες, μεγάλες, μικρές, διότι μόνο μέσα από τις επενδύσεις μειώνεται η ανεργία και μπορεί τελικά να βελτιωθεί και το επίπεδο των μισθών στη χώρα μας.
Θέλω να σας θυμίσω ότι όταν ήρθαμε στα πράγματα, η ανεργία ήταν λίγο πάνω από το 17%, τώρα έχει πέσει γύρω στο 11%. Μπορεί να πέσει σε μονοψήφια νούμερα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Και θα ήθελα μέσα στην τετραετία να φτάσουμε πια, να προσεγγίσουμε τον μέσο όρο της ευρωπαϊκής ανεργίας. Αλλά να το κάνουμε αυτό ανεβάζοντας ταυτόχρονα και τα επίπεδα των μισθών.
Όσο η ανεργία συμπιέζεται, τόσο οι εργαζόμενοι αποκτούν μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη και κατά συνέπεια μπορούν να διεκδικήσουν οι ίδιοι καλύτερους μισθούς. Και, βέβαια, όσο προσελκύουμε ξένες αλλά και εγχώριες επενδύσεις, οι οποίες επενδύουν σε θέσεις εργασίας με υψηλή προστιθέμενη αξία, τόσο οι μισθοί στη χώρα μας θα ανεβαίνουν.
Μπορούμε να πετύχουμε μέσα στην επόμενη τετραετία να αυξήσουμε το μέσο επίπεδο των μισθών κατά 25% περίπου, να πάει ο μέσος μισθός στα 1.500 ευρώ, ο κατώτατος μισθός να προσεγγίσει τα 950 ευρώ. Χαίρομαι που ο Θάνος (Πετραλιάς) θύμισε ότι η δέσμευσή μας για τον κατώτατο μισθό προεκλογικά ήταν στα 720 ευρώ και τελικά ο κατώτατος μισθός κατέληξε στα 780 ευρώ.
Ήταν και αυτή μια απάντηση στην εισαγόμενη ακρίβεια, η οποία δεν χτυπά μόνο την ελληνική οικονομία. Όλες τις οικονομίες, παγκοσμίως. Κατά συνέπεια, αυτή η πολιτική την οποία μέχρι στιγμής έχουμε δρομολογήσει μπορεί να συνεχιστεί και μπορεί να επιταχυνθεί.
Από τη στιγμή που δημιουργείται ένα πρόσφορο έδαφος για επενδυτική δραστηριότητα στη χώρα μας, είμαι απολύτως σίγουρος ότι σε μια σειρά από κλάδους θα μπορέσουμε να προσελκύσουμε ακόμα σημαντικές επενδύσεις.
Επενδύσεις, οι οποίες μπορούν να δημιουργήσουν εκατοντάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, όπως έγινε όχι μόνο εδώ, αλλά και σε μια σειρά από κλάδους όπου η ελληνική οικονομία δεν είχε σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως ο κλάδος της τεχνολογίας, όπου γίνονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα τα τελευταία χρόνια και όπου καταφέρνουμε σ’ ένα βαθμό να κάνουμε τα πρώτα βήματα για να αντιστρέψουμε το brain drain της περασμένης δεκαετίας.
Να πω πριν ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας, εισαγωγικά, ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν σε ένα περιβάλλον δημοσιονομικής σταθερότητας. Οι εποχές πια όπου μπορούσαμε να δαπανούμε σημαντικούς πόρους για να αντιμετωπίσουμε μια έκτακτη κρίση, όπως η πανδημία, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Πράγματι, στη διάρκεια της πανδημίας δαπανήσαμε κοντά στα 50 δισ. ευρώ, έχοντας εξασφαλίσει εξαιρέσεις από τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Καλύψαμε, όμως, όλο το χαμένο έδαφος. Φέτος θα έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα. Πέρυσι, τελικά, είχαμε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.
Αλλά ταυτόχρονα -και θέλω να το τονίσω αυτό- καταφέραμε μέσα από την εξαιρετική δουλειά, η οποία έγινε στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών, πάντα να εξασφαλίζουμε τους απαραίτητους πόρους για να κάνουμε και μια ουσιαστική κοινωνική πολιτική.
Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο διάστημα αυτό, στηρίξαμε τη μεσαία τάξη αλλά και τα ασθενέστερα εισοδήματα και με τους λογαριασμούς του ρεύματος. Το κάναμε φυσικά και με την ακρίβεια, μέσα από το «Market Pass» και άλλα εργαλεία. Στηρίξαμε, βέβαια, και τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας με αυξημένο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και ξεκινώντας σταδιακά να αυξάνουμε τις συντάξεις για πρώτη φορά μετά από 12 χρόνια, τα αναπηρικά επιδόματα μετά από πολλά χρόνια. Άρα, μπορέσαμε και δημιουργήσαμε τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο για μια σοβαρή και αποτελεσματική κοινωνική πολιτική.
Διότι τελικά, όλες οι πολιτικές για τις οποίες μιλάμε για την επόμενη τετραετία, στηρίζονται πάνω στην οικονομία. Αν η οικονομία δεν αναπτύσσεται με 3%, εκτιμούμε, ετησίως, δηλαδή με ρυθμούς πολύ μεγαλύτερους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τότε δεν μπορούμε να παράγουμε πλούτο τον οποίο στη συνέχεια είναι δική μας η ευθύνη για το πώς θα τον διανείμουμε δίκαια.
Αν με ρωτάτε ποιος είναι ο ένας στόχος τον οποίο έχω για τη χώρα, θα σας έλεγα ότι είναι να προσεγγίσουμε με μεγάλη ταχύτητα τον μέσο όρο της Ευρώπης παντού, είτε μιλάμε για επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ, είτε μιλάμε για μισθούς, για βιοτικό επίπεδο, για κοινωνικό κράτος.
Κάπου είμαστε πιο κοντά, κάπου έχουμε να κάνουμε ακόμα περισσότερα βήματα, αλλά το κλειδί για να μπορούμε να πετύχουμε αυτό το στόχο είναι η γρήγορη ανάπτυξη, φυσικά, πάντα, σε κανόνες δημοσιονομικής σταθερότητας, για να μη ξαναζήσουμε ποτέ αυτά τα οποία ζήσαμε την περασμένη δεκαετία.
Τέλος, θα ήθελα να πω ένα ξεχωριστό ευχαριστώ σε όλα τα στελέχη του Γενικού Λογιστηρίου, αλλά και τον υπηρεσιακό τους προϊστάμενο, τον Θάνο Πετραλιά.
Ξέρετε, είναι πάρα πολύ δύσκολο -και θα το πω έτσι όπως το αισθάνομαι. Όταν σχεδιάζουμε πολιτικές πρέπει να υπάρχει πάντα μία τελική φωνή η οποία θα λέει «αυτό μπορεί να γίνει, γιατί τελικά μας το επιτρέπουν οι ανάγκες μας» ή «αυτό δεν μπορεί να γίνει, διότι θα ξεπεράσουμε τους στόχους που έχουμε θέσει». Και αυτή η φωνή ήταν πάντα ο Θάνος και βέβαια και ο πολιτικός προϊστάμενος, ο Θοδωρής Σκυλακάκης και προφανώς ο Υπουργός Οικονομικών, ο Χρήστος Σταϊκούρας. Αλλά είμαι πολύ ικανοποιημένος για το γεγονός ότι δεν ξεφύγαμε ποτέ από τους στόχους μας και όταν ξεφεύγαμε, γινόταν για το καλύτερο.
Άρα, μπορούσαμε να ερχόμαστε πάντα στο τέλος του χρόνου -θα μιλήσουμε φαντάζομαι στη συνέχεια και για τις συντάξεις- και να πούμε, πολύ ωραία, έχουμε ένα πλεόνασμα, πώς θα το διανείμουμε. Θα στηρίξουμε, παραδείγματος χάρη, τους χαμηλοσυνταξιούχους ή θα στηρίξουμε τους δικαιούχους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος. Και πάντα, βέβαια, ο κανόνας μας ήταν, όχι οριζόντια μέτρα. Αν περισσεύει κάτι από το συνολικό πλούτο τον οποίο έχουμε δημιουργήσει, ας τον κατευθύνουμε σε αυτούς που το έχουν περισσότερο ανάγκη. Οπότε, σταματώ εδώ την εισαγωγή μου, Θάνο, για να ξεκινήσουμε την κουβέντα μας.
Ποιες οι πολιτικές για την περαιτέρω μείωση της ανεργίας
Χαίρομαι πάντα όταν ακούω τις προσωπικές ιστορίες των εργαζόμενων, όχι μόνο εδώ στα ναυπηγεία Ελευσίνας, αλλά και σε όλες τις επιχειρήσεις που καταφέραμε να διασώσουμε. Διότι εδώ υπάρχει μια μεγάλη ιστορία σ’ έναν κλάδο στον οποίο η χώρα μας πρέπει να πρωταγωνιστεί. Πάντα μου έκανε εντύπωση πώς είναι δυνατόν να έχουμε τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο, να είμαστε υπερήφανοι γι’ αυτό και τελικά να στέλνουμε ας πούμε τα πλοία μας για βασικές επισκευές σε γειτονικές χώρες, στην Τουρκία. Και επιχειρήσεις με τόση ιστορία, με υποδομές που τις βλέπετε, αλλά κυρίως με εργαζόμενους οι οποίοι αγαπούν τη δουλειά τους και έχουν μία υπερηφάνεια γι’ αυτό το οποίο κάνουν, να είναι μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας και να μη γνωρίζουν αν αύριο θα έχουν ένα μισθό να ταΐσουν τις οικογένειές τους.
Και γι’ αυτό κι αυτό που έγινε εδώ είναι τόσο σημαντικό, διότι σηματοδοτεί ότι μπορούμε να μπούμε σε κλάδους από τους οποίους είχαμε βγει ουσιαστικά εδώ και δεκαετίες και να είμαστε ανταγωνιστικοί.
Γιατί στέκομαι στην έννοια της ανταγωνιστικότητος; Διότι η Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ, και δεν πρέπει ποτέ, να ανταγωνιστεί μια σειρά από γειτονικές χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης με γνώμονα το κόστος.
Δεν θα είμαστε πιο φθηνοί, θα πρέπει να είμαστε πιο καλοί στις υπηρεσίες που παρέχουμε. Κι αν εσείς καταφέρετε ένα πλοίο το οποίο έρχεται εδώ να το βγάλετε από το ναυπηγείο σε 15 μέρες, εκεί που αλλού θα χρειαζόταν ένα μήνα, αυτό από μόνο του ξεπερνά και με το παραπάνω το γεγονός ότι, ναι, εδώ θέλουμε να έχουμε πιο καλούς μισθούς. Άρα οι καλοί μισθοί συνδέονται με την παραγωγικότητα, με την τεχνολογία, με τις επενδύσεις στη βελτίωση της ίδιας της ποιότητας της εργασίας.
Οι συνθήκες εργασίας, η ασφάλιση, η τήρηση προφανώς, ο σεβασμός σε όλα τα εργασιακά δικαιώματα. Επιμένουμε πάρα πολύ σε αυτό, διότι δεν αρκεί κανείς να δουλεύει και να παίρνει έναν αξιοπρεπή μισθό. Πρέπει να γνωρίζει ότι είναι απολύτως προστατευμένος στα πλαίσια της εργατικής νομοθεσίας, ότι κανείς εργοδότης δεν μπορεί να καταχραστεί την ισχύ του εις βάρος των δικαιωμάτων των εργαζόμενων.
Εδώ θα επιμείνω πάρα πολύ σε ένα εργαλείο το οποίο έχουμε αρχίσει και υλοποιούμε. Είναι η ψηφιακή κάρτα εργασίας, που δεν είναι τίποτα άλλο από μια εφαρμογή στο κινητό. Σκανάρει ένας εργαζόμενος το κινητό του τη στιγμή που εισέρχεται στο χώρο εργασίας και το ξανά σκανάρει όταν βγαίνει. Και αυτόματα καταγράφεται ο πλήρης χρόνος εργασίας και αυτό φυσικά διασταυρώνεται και με τα συστήματα της «ΕΡΓΑΝΗΣ».
Άρα, κανείς εργοδότης δεν μπορεί να έρθει και να πει σε κάποιον «δούλεψες λιγότερο απ’ ό,τι πραγματικά δούλεψες».
Εδώ είναι ένα παράδειγμα του πώς μπορούμε να αναστήσουμε έναν κλάδο ο οποίος αντιμετώπισε πάρα πολλά προβλήματα και στον οποίο πρέπει να είμαστε πρωταγωνιστές. Διότι δεν είναι μόνο η Ελευσίνα, είναι ο Σκαραμαγκάς, είναι τα ναυπηγεία στο Πέραμα τα οποία ξαναπαίρνουν, και αυτά, ζωή.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργούμε έναν κλάδο από τον οποίο μπορούμε να έχουμε -μόνο από αυτόν τον κλάδο- δεκάδες χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Και αναφέρομαι και στα ναυπηγεία αλλά και στον όλο υποστηρικτικό κλάδο της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας. Για μένα είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα του πώς τελικά μπορούμε να δημιουργήσουμε τις θέσεις εργασίας εκείνες που θα οδηγήσουν την ανεργία σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που είναι σήμερα.
Για την ακρίβεια και τις συνθήκες εργασίας
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχει γίνει πραγματικά μια πολύ σημαντική δουλειά με πολύ περισσότερες θέσεις οι οποίες έχουν βγει τα τελευταία χρόνια σε σχέση με το παρελθόν. Με ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα για το πώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το οποίο αποκαλούμε ενεργητικές πολιτικές εργασίας για να βοηθήσουμε συμπολίτες μας να κάνουν τη μετάβαση από την ανεργία στην εργασία.
Η ανεργία είναι η μεγαλύτερη μορφή κοινωνικής αδικίας. Όταν μιλάμε για την αντιμετώπιση της φτώχειας και για κοινωνικές πολιτικές, δεν υπάρχει πιο αποτελεσματική κοινωνική πολιτική από το να βοηθήσουμε έναν άνεργο να βρει δουλειά.
Αυτό είναι κάτι στο οποίο η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης μπορεί να βοηθήσει μέσα από μια σειρά από προγράμματα επιδοτούμενης εργασίας. Διότι εάν εσύ πας σε μια επιχείρηση, η επιχείρηση έχει ένα κίνητρο να σε προσλάβει διότι καλύπτεται με διάφορα εργαλεία, είτε ένα κομμάτι του μισθού, είτε οι εργοδοτικές εισφορές. Και η επιχείρηση είναι ικανοποιημένη, δεν έχει κανένα λόγο στη συνέχεια να μην σε κρατήσει και σε ένα καθεστώς πιο μόνιμης απασχόλησης. Έχουμε μια σειρά από προγράμματα για νέους εργαζόμενους, γιατί πολλές φορές, συχνά το δύσκολο είναι να μπεις στην αγορά εργασίας.
Επιδοτούμενα προγράμματα για εργαζόμενους ως 29 ετών που δεν έχουν εργασιακή εμπειρία. Γιατί πολύ συχνά ακούμε από εργοδότες, «δεν θα σε προσλάβω γιατί δεν έχεις εμπειρία». Και μετά είναι λίγο «το αυγό και η κότα» αλλά «πως θα αποκτήσω εμπειρία αν δεν με προσλάβεις;»
Εκεί είναι που το κράτος πρέπει να παρέμβει και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο κινήτρων για να μπορούν αυτοί οι εργαζόμενοι να κάνουν το πρώτο βήμα.
Έχουμε προγράμματα όπως το Πρώτο Ένσημο, που ακριβώς αντιμετωπίζουν αυτή τη στρέβλωση της αγοράς εργασίας.
Αλλά αναφέρθηκες στην ουσία της πολιτικής μας που είναι η βελτίωση των επιπέδων των μισθών. Κατ’ αρχάς να πω ότι όταν βλέπουμε το διαθέσιμο εισόδημα συνολικά ενός πολίτη, η μια παράμετρος που κοιτάμε είναι οι μισθοί. Η δεύτερη παράμετρος που κοιτάμε είναι τελικά τι μένει μετά τους μισθούς. Δηλαδή, οι φόροι τους οποίους πληρώνει ο πολίτης και τελικά τι μένει στην τσέπη του. Άρα, πρέπει να μπορούμε να παρεμβαίνουμε και να κάνουμε πρόοδο και στο ονομαστικό επίπεδο των μισθών, αλλά και στο επίπεδο των φόρων. Αν μειώνονται οι φόροι συνολικά, αυτό σημαίνει ότι τελικά ο πολίτης έχει περισσότερα χρήματα στην τσέπη του. Ναι, υπάρχουν πολίτες, ας πούμε, οι οποίοι είναι κάτω από το αφορολόγητο, αλλά πολλοί δεν είναι σε αυτό το επίπεδο. Άρα η μείωση των φόρων έχει μια, θα έλεγα, ξεχωριστή σημασία.
Αναφέρθηκε πριν ο Θάνος Πετραλιάς, παραδείγματος χάριν, στον ΕΝΦΙΑ, ο οποίος μειώθηκε κατά 35% αθροιστικά. Ήταν μια πολύ σημαντική παρέμβαση αυτή που κάναμε, για όλους τους ιδιοκτήτες ακινήτων. Σήμερα είμαστε σε θέση να εξαγγείλουμε μια ακόμα παρέμβαση η οποία σχετίζεται με τον ΕΝΦΙΑ και συνδέεται με τις πολιτικές μας για την αντιμετώπιση της Κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών.
Θα μου πείτε, πως συνδέονται αυτά τα δυο; Θα σας εξηγήσω. Οποιοδήποτε σπίτι ασφαλίζεται έναντι φυσικών καταστροφών, θα μπορεί να έχει επιπλέον έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ 10%.
Με αυτό τον τρόπο θα ενθαρρύνουμε τους συμπολίτες μας να ασφαλίσουν τα σπίτια τους, ώστε να υπάρχει και μία ιδιωτική κάλυψη απέναντι στη φυσική καταστροφή με ένα σημαντικό κίνητρο περαιτέρω μείωσης της φορολογίας.
Η αύξηση, όμως, τελικά των μισθών, όπως έλεγα και πριν, θα έρθει μέσα από την ίδια τη μείωση της ανεργίας, τη βελτίωση της παραγωγικότητας των εργαζόμενων και φυσικά της κατάρτισής τους. Βλέπετε τι γίνεται σήμερα στην αγορά εργασίας. Πάρα πολλοί εργοδότες μας λένε, «η ανεργία είναι στο 11%, αλλά ο εργαζόμενους δεν βρίσκω».
Η συχνή μου απάντηση είναι: «Πληρώστε παραπάνω και θα τους βρείτε». Και αυτό σε ένα βαθμό γίνεται σε κλάδους όπως ο τουρισμός, οι μισθοί ανεβαίνουν, αυτό ισχύει και για τον κλάδο της βιομηχανίας. Οι εργοδότες πληρώνουν παραπάνω για να μπορέσουν να προσελκύσουν εργαζόμενους.
Αλλά, βέβαια, για να μπορεί αυτό το πράγμα να αποτυπωθεί πλήρως, πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι οι εργαζόμενοι έχουν τη σωστή κατάρτιση, τις σωστές δεξιότητες και ότι τελικά ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργαζομένων. Γι’ αυτό και έχει τόσο μεγάλη σημασία να επενδύσουμε στην κατάρτιση, στα προγράμματα εξειδίκευσης, στα προγράμματα πιστοποίησης, γιατί αν προσέλθεις σε μία δουλειά με ένα παραπάνω συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με αυτό το οποίο θα είχες, είναι πολύ πιο εύκολο να μπορέσεις να διεκδικήσεις τελικά και έναν καλύτερο μισθό.
Πάντως θεωρώ ότι ο στόχος μας για αύξηση του κατώτατου μισθού στα 950 ευρώ και αύξηση, του μέσου μισθού στα 1.500 ευρώ, βλέποντας την πορεία της ελληνικής οικονομίας, είναι απολύτως εφικτός. Και κάτι τελευταίο γιατί πολύ συχνά μου γίνεται αυτή η ερώτηση. Οι μισθοί ανεβαίνουν, αλλά ανεβαίνει και ο πληθωρισμός. Η απάντησή μου είναι ότι ο πληθωρισμός θα αρχίσει κάποια στιγμή να πέφτει, αλλά οι μισθοί θα παραμείνουν στα επίπεδα αυτά τα ονομαστικά. Και οι μειώσεις φόρων βέβαια είναι μόνιμες μειώσεις.
Εμείς έχουμε αφαιρέσει 7 δισ. ευρώ επιβάρυνση συνολικά από τους εργαζόμενους. Κάποια στιγμή ο πληθωρισμός θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται. Εμείς πιστεύουμε ότι θα ξαναγυρίσουμε εντός δύο ετών σε επίπεδα πληθωρισμού κοντά στο 2%. Αυτός είναι και ο στόχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι μισθοί όμως θα αυξάνονται. Δεν θα ξαναγυρίσουν, δεν θα ξαναπέσουν οι μισθοί. Ο πληθωρισμός, όμως, και το πιστεύω αυτό, θα βαίνει από εδώ και στο εξής μειούμενος. Θα έχουμε δηλαδή πολύ μικρότερες αυξήσεις τιμών σε σχέση με αυτές που είδαμε τον τελευταίο χρόνο.
Για τις πολιτικές στον τουριστικό κλάδο
Κυριάκος Μητσοτάκης: Χαίρομαι που έχουμε έναν εκπρόσωπο του κλάδου που συνεισφέρει τόσα πολλά στην ελληνική οικονομία, όχι μόνο σε επίπεδο εσόδων αλλά και σε επίπεδο δημιουργίας θέσεων εργασίας. Πιστεύω ότι φέτος θα έχουμε μία χρονιά ρεκόρ στον τουρισμό μας. Θα ξεπεράσουμε, πιστεύω, σημαντικά τα περσινά έσοδα και δεν υπάρχει κανείς λόγος γιατί μέχρι το τέλος της δεκαετίας να μην μπορούμε να φτάσουμε τα 30 δισεκατομμύρια έσοδα από τον τουρισμό μας.
Αυτό σημαίνει επένδυση στο τουριστικό προϊόν. Σημαίνει τουριστικές υπηρεσίες μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας, έτσι ώστε οι επισκέπτες που έρχονται στην πατρίδα μας να δαπανούν περισσότερο κατά κεφαλήν. Σημαίνει διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, σημαίνει προφανώς πολλές επενδύσεις στον τουρισμό που γίνονται σε όλη τη χώρα. Και τελικά, ναι, σημαίνει και καλύτερη ποιότητα παροχής υπηρεσιών, το οποίο σημαίνει ότι αν ο πάροχος της υπηρεσίας στον τουρισμό μπορεί να χρεώνει τον πελάτη περισσότερο, είναι απολύτως λογικό να μπορεί να πληρώνει και πρέπει να πληρώνει και τον εργαζόμενο περισσότερο.
Αν δει κανείς, ας πούμε τώρα, πόσα χρήματα βγάζουν νέα παιδιά που εργάζονται ως σεφ θα καταλάβει κανείς ότι, πράγματι, όσο ανεβαίνει η ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας θα πρέπει να ανεβαίνουν και οι μισθοί γιατί προφανώς θα ανεβαίνουν τα έσοδα.
Πρώτον, για τον επιχειρηματία το κόστος του εργαζόμενου, προφανώς, δεν είναι μόνο ο μισθός, είναι και οι εργοδοτικές εισφορές. Οι εργοδοτικές εισφορές μειώθηκαν κατά κάτι παραπάνω από 4 ποσοστιαίες μονάδες, είναι μια σημαντική ανακούφιση. Μπορούν να μειωθούν και άλλο τουλάχιστον κατά μια μονάδα ακόμα.
Το κόστος της ενέργειας, το οποίο ξέφυγε πολύ τον τελευταίο χρόνο, έχει ήδη αρχίσει και μαζεύεται και υπήρξε μια στήριξη από την Πολιτεία στις επιχειρήσεις. Οφείλω να πω εστιαστήκαμε περισσότερο στα νοικοκυριά. Βοηθήσαμε τις επιχειρήσεις στο μέτρο του εφικτού αλλά θεωρώ ότι αφήνουμε πίσω μας και την εποχή του πολύ υψηλού κόστους ενέργειας.
Πολύ σημαντικό είναι και το κόστος του χρήματος. Η αλήθεια είναι ότι βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον αυξημένων επιτοκίων. Προφανώς εμείς δεν ελέγχουμε τα επιτόκια από τη στιγμή που είμαστε στο ευρώ, τα ελέγχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Θεωρώ -εκτίμησή μου είναι- ότι βλέπουμε σιγά-σιγά και το τέλος αυτού του κύκλου της αύξησης των επιτοκίων. Θέλουμε όμως να μπορούμε να δώσουμε στις επιχειρήσεις πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό, είτε με καλύτερους όρους, είτε για επιχειρήσεις που δεν έχουν πρόσβαση σε τράπεζες. Να ανοίξουμε την πόρτα του τραπεζικού δανεισμού μέσα από καινοτόμα εργαλεία.
Μέσα από την Αναπτυξιακή Τράπεζα, πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να δώσουμε τη δυνατότητα σε παραπάνω από 60.000 επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Δεν τον είχαν μέχρι σήμερα γιατί πολύ απλά είναι σχετικά μικρές επιχειρήσεις αυτές, και οι τράπεζες δεν ασχολούνται διότι δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθείς με μια τόσο μικρή επιχείρηση αν είσαι τράπεζα και το βλέπεις από τη δική σου την πλευρά.
Η Αναπτυξιακή Τράπεζα έρχεται ακριβώς και γεφυρώνει αυτή την απόσταση, κάνοντας ουσιαστικά τη δουλειά για λογαριασμό της τράπεζας, «το credit scoring» της επιχείρησης. Πιστεύουμε ότι αυτό θα βοηθήσει πολλές επιχειρήσεις, να αποκτήσουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό.
Και βέβαια, ένα όχι ευκαταφρόνητο κομμάτι της στήριξης του τουρισμού έχει να κάνει και με τη στήριξη της ίδιας της εγχώριας ζήτησης των Ελλήνων οι οποίοι ταξιδεύουν.
Θυμάμαι πόσο μεγάλη επιτυχία είχε στη διάρκεια της πανδημίας το «Freedom Pass» που κάναμε για τους νέους, που τους δώσαμε ουσιαστικά 150 ευρώ για να μπορούν να κινηθούν και να δαπανήσουν σε υπηρεσίες που σχετίζονται και με τον τουρισμό το καλοκαίρι.
Είπαμε, λοιπόν, γιατί να μην το μονιμοποιήσουμε αυτό. Είμαστε σε θέση πια να μπορούμε να πούμε ότι θα δίνουμε ένα τέτοιο εργαλείο, 150 ευρώ σε κάθε νέο την ώρα που θα ενηλικιώνεται, στα 18 του χρόνια, ώστε να μπορεί να το δαπανήσει σε ένα ταξίδι, σε μια υπηρεσία πολιτισμού ή σε μια υπηρεσία αθλητισμού, συνεισφέροντας και με αυτό τον τρόπο τουλάχιστον να ξέρουμε ότι τα χρήματα θα πιάσουν τόπο, σε εγχώριες υπηρεσίες και με κάποιο τρόπο να μπορούν να επιστρέψουν στην ελληνική οικονομία.
Το καλό, όμως, με τον τουρισμό είναι ότι δεν αφορά μόνο τις μεγάλες επιχειρήσεις, τα ξενοδοχειακά συγκροτήματα των 500 ή των 1.000 δωματίων.
Αφορά και πολλές μικρές επιχειρήσεις οι οποίες -ξενοδοχεία μικρά ή μικρές επιχειρήσεις περί τον τουρισμό- έχουν τη δυνατότητα να βρουν τη δική τους θέση σε ένα οικοσύστημα όπου δεν χρειάζεται κατ’ ανάγκην να είσαι πολύ μεγάλος για να μπορείς να διακριθείς.
Βλέπεις τώρα πόσα μικρά ξενοδοχεία πάνε πολύ καλά. Μπορούν να έχουν 10, 15, 20 θέσεις εργασίας -αλλά σημαντικές θέσεις εργασίας- ειδικά για την περιφερειακή ανάπτυξη. Αυτό είναι ένα μοντέλο στο οποίο θα επιμείνω πάρα πολύ.
Και κάτι τελευταίο για τον τουρισμό. Δυο απαραίτητες προδιαγραφές που πρέπει να έχουν όλες οι επενδύσεις για τον τουρισμό είναι, για να μπορέσουν να διεκδικήσουν και σημαντικούς ευρωπαϊκούς πόρους, να είναι ψηφιακές και να είναι πράσινες.
Έχουμε μια σειρά από εργαλεία από το ΕΣΠΑ αλλά και από το Ταμείο Ανάκαμψης για να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να βελτιώσουν την ψηφιακή τους υποδομή και για να γίνουν πιο φιλικές προς το περιβάλλον.
Ήδη, στον τουρισμό -και σε συνεργασία με μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας- τρέξαμε προγράμματα ψηφιακής επιμόρφωσης μικρών επιχειρήσεων.
Διότι μπορείς να έχεις σήμερα ένα μικρό ξενοδοχείο, μια μικρή τουριστική επιχείρηση, αλλά πρέπει να ξέρεις πέντε βασικά πράγματα για το digital marketing. Αλλιώς έχεις εκ των πραγμάτων ένα μεγάλο μειονέκτημα.
Πολιτικές στήριξης της οικογένειας
Κυριάκος Μητσοτάκης: Το ζήτημα το οποίο θίγετε -και ευχαριστώ για τα καλά λόγια για το πρόγραμμα- θα πω δύο κουβέντες παραπάνω για το «Σπίτι μου», είναι ένα πρόγραμμα στο οποίο πιστεύουμε πάρα πολύ. Είναι απολύτως κρίσιμο το ζήτημα αυτό, διότι έρχεται και χτυπά στον πυρήνα του πώς αντιλαμβανόμαστε τη στήριξη του κράτους για νέες οικογένειες που θέλουν να προχωρήσουν στο βήμα να αποκτήσουν παιδί ή παιδιά.
Μην κοροϊδευόμαστε, το θέμα της υπογεννητικότητας σήμερα είναι το μεγαλύτερο μακροπρόθεσμο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα μας και πρέπει να σκεφτούμε ποια είναι εκείνα τα εργαλεία τα οποία θα μας επιτρέψουν να το αντιστρέψουμε σε βάθος χρόνου. Δεν είναι αυτές οι πολιτικές που αποδίδουν από τη μία στιγμή στην άλλη, που θα δώσουν, δηλαδή, με άλλα λόγια την οικονομική δυνατότητα σε νέα ζευγάρια να προχωρήσουν στο επόμενο βήμα και να κάνουν οικογένεια.
Τι βλέπαμε ως προς την αγορά των ακινήτων; Μια απότομη αύξηση των ενοικίων, αποτέλεσμα, σε ένα βαθμό, και μιας οικονομίας η οποία πηγαίνει καλά. Η άλλη όψη του νομίσματος. Αν είσαι ιδιοκτήτης είναι καλό, αν όμως είσαι ενοικιαστής αυτό είναι ένα πρόβλημα. Συνέχεια συναντούσα περιπτώσεις νέων ανθρώπων, νέων ζευγαριών, που μου έλεγαν «δεν αντέχω το ενοίκιο, δεν μπορώ να αγοράσω σπίτι, είναι τελείως απομακρυσμένο όνειρο για μένα».
Κι αν δεν έχεις ένα σπίτι να κληρονομήσεις από τους γονείς σου, καταδικασμένος να ζεις στο ενοίκιο, να δαπανάς ένα μεγάλο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός σου, χωρίς καμία προοπτική να αποκτήσεις το δικό σου σπίτι. Σε αυτό απαντάει το πρόγραμμα «Σπίτι μου». Πιστεύω ότι είναι πολύ καλοσχεδιασμένο, με την έννοια ότι δίνει ένα πραγματικό κίνητρο σε νέους και νέα ζευγάρια να βρουν σπίτια, μέσα στο πλαίσιο των προδιαγραφών του προγράμματος. Ξέρω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μία μικρή δυσχέρεια στο να βρεθούν τέτοια σπίτια, αλλά όσο τρέχει το πρόγραμμα είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν αρκετά τέτοια σπίτια, ειδικά στις μεγάλες πόλεις, μέσα στις προδιαγραφές του προγράμματος.
Και τελικά να πληρώνεις για την εξυπηρέτηση του δανείου λιγότερο απ’ όσο θα πλήρωνες για το ενοίκιο, αλλά θα ξέρεις ότι κάθε φορά που καταβάλεις τη δόση του δανείου, κάνεις ένα μικρό βήμα για να αποκτήσεις τελικά το δικό σου σπίτι. Και σ’ ένα περιβάλλον όπου ελπίζουμε ότι οι τιμές των ακινήτων θα ανεβαίνουν, έχεις κι ένα περιουσιακό στοιχείο του οποίου εκ των πραγμάτων αυξάνεται η αξία του στο βάθος του χρόνου.
Αλλά προφανώς δεν είναι αυτή η μόνη πολιτική την οποία θέλουμε να υλοποιήσουμε για να βοηθήσουμε τα νέα ζευγάρια. Έχουμε λίγο ξεχάσει ότι ήταν η δική μας κυβέρνηση που έδωσε 2.000 ευρώ για τη γέννηση κάθε παιδιού στην πατρίδα μας. Και μάλιστα αυτά δίνονται -και αυτόματα πια- με το που γεννιέται το παιδί, μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας και του gov.gr, που είναι μία πρώτη ανάσα που βοηθάει με τα πρώτα έξοδα απόκτησης ενός παιδιού.
Μετά έχουμε τα μεγάλα ζητήματα της ισορροπίας μεταξύ του χρόνου εργασίας και των οικογενειακών υποχρεώσεων. Ζητήματα όπως η άδεια πατρότητας, ζητήματα, όπως η άδεια μητρότητας, να υπάρξει απόλυτη εξίσωση μεταξύ των διαφορετικών κατηγοριών των εργαζομένων, κάτι το οποίο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε.
Με την αύξηση του κατώτατου μισθού, αυτό είναι τελικά και περισσότερα χρήματα για τη μητέρα η οποία θα επιλέξει να καθίσει με το παιδί της μέχρι και εννέα μήνες. Ζητήματα τα οποία έχουν να κάνουν με παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς. Πού θα αφήσεις το παιδί αν δεν υπάρχει μια γιαγιά και ένας παππούς; Θέλουμε να αυξήσουμε και άλλο, κατά 50.000, τις διαθέσιμες θέσεις τις οποίες έχουμε.
Μεγαλώνει το παιδί, πάει στο Δημοτικό. Μπορούμε να έχουμε ολοήμερο Δημοτικό σε κάθε ελληνικό Δημοτικό μέχρι τις 17:30, αλλά να είναι σίγουροι οι γονείς ότι το παιδί δεν θα κάτσει απλά σε μια αίθουσα και δεν θα κάνει τίποτα αλλά θα μπορεί να αξιοποιεί ποιοτικά το χρόνο του, την ώρα που η μητέρα και ο πατέρας δουλεύουν;
Προγράμματα όπως οι «Νταντάδες της γειτονιάς». Πιλοτικά προγράμματα τα οποία τρέχουμε για να μπορεί να βοηθηθεί μια οικογένεια με μικρό παιδί, με μια υποστήριξη ποιοτική.
Προγράμματα τα οποία τρέχουμε για δημιουργία παιδικών σταθμών σε μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. 120 τέτοιες επιχειρήσεις, χρηματοδοτούμενες από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα δημιουργήσουν παιδικούς σταθμούς μέσα στην ίδια την επιχείρηση. Παίρνεις το παιδί μαζί, και το αφήνεις στον παιδικό σταθμό και το παραλαμβάνεις όταν φεύγεις.
Όλα αυτά συνθέτουν ένα πλαίσιο πολιτικών στήριξης των νέων οικογενειών και αναγνωρίζουμε απόλυτα ότι δεν είναι εύκολο σήμερα να ξεκινήσεις μια οικογένεια. Ο βασικός λόγος που τελικά οι οικογένειες δεν περνούν, θα έλεγα, από το πρώτο στο δεύτερο παιδί, πόσο μάλλον από το δεύτερο στο τρίτο, είναι ακριβώς ότι δεν έχουμε δώσει τα απαραίτητα οικονομικά κίνητρα και δεν έχουμε αναγνωρίσει το κόστος του τι σημαίνει να έχεις παιδιά και να μεγαλώνεις παιδιά.
Γι’ αυτό, εξάλλου, αυξάνουμε και το αφορολόγητο κατά 1.000 ευρώ για κάθε παιδί. Και γι’ αυτό στον δημόσιο τομέα έχουμε μιλήσει ότι από την 1η Ιανουαρίου του 2024 θέλουμε να εξορθολογίσουμε το ενιαίο μισθολόγιο. Θα κάνουμε μια παρέμβαση και στα επιδόματα τέκνων, έτσι ώστε το επίδομα τέκνου -σήμερα για ένα παιδί είναι 50 ευρώ- θα πάει στα 70. Αλλά προσέξτε, για δύο παιδιά είναι 70. Δηλαδή έχεις ένα παιδί παίρνεις 50, έχεις δύο παιδιά παίρνεις 70. Δεν είναι πολύ λογικό. Οπότε, τα 70 θα γίνουν 120 και μετά για τρία παιδιά θα πάνε στα 170. Ήταν λίγο παράξενο το γεγονός ότι προσθέτεις τέκνα στην οικογένεια, αλλά κλιμακωτά το επίδομα δεν ανεβαίνει αρκετά.
Οπότε, αυτή είναι η αναμόρφωση την οποία θα κάνουμε από την 1η Ιανουαρίου του 2024 στα επιδόματα που αφορούν το Δημόσιο. Και, πιστεύω, ότι όλα αυτά συνθέτουν ένα συνεκτικό πλαίσιο μιας πολιτικής που αναγνωρίζει τι σημαίνει το να μεγαλώνεις παιδιά σήμερα, πόσο μάλλον όταν θέλουμε οι γυναίκες να δουλεύουν.
Ένα από τα βασικά θέματα τα οποία έχουμε σήμερα στην Ελλάδα, είναι ότι έχουμε χαμηλή, σχετικά με την υπόλοιπη Ευρώπη, συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Και αυτό είναι πρόβλημα. Όσο θα αναπτύσσεται η οικονομία, τόσο θα έχουμε σε λίγο το ανάποδο πρόβλημα από αυτό το οποίο είχαμε στο παρελθόν. Θα χρειαζόμαστε περισσότερους εργαζόμενους.
Δεν γίνεται μια γυναίκα να μην μπορεί να συμμετέχει στην αγορά εργασίας, ενώ θα το ήθελε, γιατί αισθάνεται ότι δεν μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο να είναι εργαζόμενη και στο να είναι μητέρα.
Και, βέβαια, κάτι τελευταίο που νομίζω ότι έχει μια αξία. Με την πανδημία διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να δουλεύει κανείς. Και η εξ αποστάσεως δουλειά, είναι κάτι το οποίο αρχίζει και μπαίνει περισσότερο στη λογική και των επιχειρήσεων. Κάτι το οποίο μπορεί να διευκολύνει νέα ζευγάρια με παιδιά.
Στα πλαίσια της αναμόρφωσης της εργατικής νομοθεσίας, μην ξεχνάμε ότι εμείς δώσαμε το δικαίωμα στην αποσύνδεση. Τι σημαίνει, αυτό; Αν δουλεύεις εξ αποστάσεως, να μπορείς να πεις, «κοιτάξτε, τώρα τελείωσα τη δουλειά μου - αποσυνδέομαι και «δεν θα με κυνηγάς εργοδότη, να μου στέλνεις mail στις 10:00 η ώρα το βράδυ και να έχεις την απαίτηση εγώ εκείνη την ώρα να πρέπει να απαντώ».
Οπότε υπάρχουν και ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εργατική νομοθεσία, για να μπορέσουμε να προστατέψουμε αυτή την πολυπόθητη ισορροπία μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, η οποία για όλους νομίζω -αλλά ειδικά για τη δική σας γενιά- αποκτά πια μια ξεχωριστή σημασία.
Η δουλειά είναι πάρα πολύ σημαντική. Αλλά το να μπορούμε να διαχειριζόμαστε τον ελεύθερο χρόνο μας όπως τον θέλουμε και κυρίως να φροντίζουμε τα παιδιά μας και την οικογένεια μας είναι εξίσου αν όχι πιο σημαντικό.
Για την ενθάρρυνση επενδύσεων στις νεοφυείς επιχειρήσεις
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς χαίρομαι πάρα πολύ για την επιτυχία της εταιρείας. Πρέπει να σας πω ότι, όταν μιλάω για startups και γενικά για το οικοσύστημα των νεοφυών επιχειρήσεων, είμαι πάντα πολύ χαρούμενος, διότι στην προηγούμενή μου επαγγελματική διαδρομή είχα ασχοληθεί με τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων.
Τότε αισθανόμουν πολύ συχνά ότι ήμουν μπροστά από την εποχή μου. Τώρα όμως, και σε ένα βαθμό και ως αποτέλεσμα της κρίσης αλλά και συγκεκριμένων πολιτικών αυτής της κυβέρνησης, έχει στραφεί ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό νέων ανθρώπων στη λογική ότι «ναι, μπορώ να φτιάξω τη δική μου επιχείρηση, μπορώ να συμμετέχω σε μία μικρή επιχείρηση η οποία εκ των πραγμάτων πρέπει να παράγει ένα καινοτόμο προϊόν ή μια καινοτόμο υπηρεσία και να οδηγηθώ στο επαγγελματικό μου μέλλον μέσα από αυτή τη διαδρομή».
Ήξερα, όμως, πολύ καλά ότι για να μπορέσει να ανθίσει αυτό το οικοσύστημα των startup επιχειρήσεων έπρεπε να κάνουμε μια σειρά από θεσμικές παρεμβάσεις, τις οποίες και κάναμε. Να εξασφαλίσουμε περισσότερα επιχειρηματικά κεφάλαια. Να δώσουμε περισσότερα φορολογικά κίνητρα σε αυτούς οι οποίοι θα είναι οι πρώτοι επενδυτές σε μία τέτοια επιχείρηση, που πολύ συχνά είναι πλούσιοι άνθρωποι, οι οποίοι αναζητούν τέτοιου είδους επιχειρηματικές ευκαιρίες και πρέπει να τους δώσεις ένα φορολογικό κίνητρο για να κάνουν μία τέτοια επένδυση.
Να απλοποιήσουμε τη δυνατότητα των επιχειρήσεων αυτών να δίνουν δικαιώματα μετοχών, stock options, στους εργαζόμενους, κάτι το οποίο ειρήσθω εν παρόδω θα ήθελα να το κάνουν περισσότερο όλες οι επιχειρήσεις. Είναι τελείως διαφορετική η προσλαμβάνουσα παράσταση της εργασίας αν αισθάνεσαι ότι είσαι μέτοχος στην εταιρία σου, έστω και μικρομέτοχος, σε σχέση με το να είσαι ένας απλός υπάλληλος. Και στη συνέχεια, να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο και μέσα από το «Elevate Greece», όπου μπορούμε μέσα από χρηματοδότηση και τεχνογνωσία να δημιουργήσουμε αυτό το οποίο ήδη έχει αρχίσει και γίνεται στη χώρα μας.
Και είναι πολύ εντυπωσιακό αυτό. Έχουμε πια πολλές επιχειρήσεις οι οποίες σηκώνουν μονίμως νέα κεφάλαια σε υψηλότερες αποτιμήσεις, προσλαμβάνουν κόσμο, πληρώνουν πολύ καλούς μισθούς.
Η Ελλάδα αρχίζει και μπαίνει στο χάρτη των παγκόσμιων startuppers, ως μια χώρα η οποία είναι σταθερή. Έχει μια κυβέρνηση που στηρίζει αυτού του είδους την επιχειρηματικότητα αλλά προσφέρει και κάτι ακόμα το οποίο ξέρετε στο σημερινό κόσμο είναι πολύ σημαντικό.
Υπάρχουν δουλειές που τις κάνεις στο μέρος που γίνεται η δουλειά. Καλή ώρα εδώ πρέπει να είσαι στα ναυπηγεία, να είναι το πλοίο εδώ και να το επισκευάσεις. Δεν αλλάζει αυτό.
Υπάρχουν πολλές άλλες δουλειές όμως, που μπορείς να τις κάνεις από οπουδήποτε. Αν, λοιπόν, στον παγκόσμιο χάρτη σκεφτείς πού θέλεις να εγκαταστήσεις την επιχείρησή σου, θα πας σε μια χώρα η οποία έχει ένα ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο, αλλά μια χώρα που προσφέρει και πολύ καλή ποιότητα ζωής.
Η Ελλάδα το προσφέρει αυτό, και όχι κατ’ ανάγκη η Αθήνα. Θα μπορούσες να δουλεύεις από οπουδήποτε και σε μια χώρα στην οποία θα μπορείς να βρεις εργαζόμενους οι οποίοι να είναι καλά καταρτισμένοι, τους οποίους θα μπορείς να προσλάβεις σχετικά εύκολα, να αναζητήσεις δηλαδή -είναι η κουβέντα που κάναμε πριν- να αναζητήσεις ταλέντο.
Η χώρα μας ευτυχώς έχει πάρα πολύ υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό, ειδικά στο κομμάτι της τεχνολογίας, με εξαιρετικούς αποφοίτους από μια σειρά από δημόσια πανεπιστήμια, με καλό εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό στο οποίο πρέπει να επενδύσουμε περισσότερο. Γιατί δεν χρειάζεται κατ’ ανάγκη να είσαι απόφοιτος πανεπιστημίου για να δουλέψεις σε μια τέτοια εταιρεία startup.
Όλα αυτά, λοιπόν, ξαφνικά έκαναν την Ελλάδα ελκυστικό προορισμό για κεφάλαια αλλά και για ανθρώπους οι οποίοι είπαν γιατί όχι, θα έρθουμε να εγκαταστήσουμε την επιχείρησή μας εδώ.
Το Ισραήλ το έκανε αυτό σε υπερθετικό βαθμό. Μπορούμε κι εμείς να κάνουμε, αν όχι κάτι αντίστοιχο, αλλά να πάρουμε πολλές ιδέες από το τι έκανε το Ισραήλ. Και δεν σου κρύβω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν επιχειρήσεις από το Ισραήλ οι οποίες σκέφτονται να έρθουν στην Ελλάδα και να μετεγκατασταθούν γιατί μπορεί να μην αισθάνονται πολύ άνετα με την πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ.
Οι ευκαιρίες είναι τεράστιες στον τομέα αυτόν, και για να προσελκύσουμε κεφάλαια και για να φέρουμε πίσω εργαζόμενους από το εξωτερικό.
Μιλήσαμε πριν για το «brain drain» και, ναι, πολλοί συμπολίτες μας έφυγαν στα χρόνια της κρίσης και αρκετοί μπορεί να επιλέξουν να μην γυρίσουν ποτέ στην πατρίδα και αυτό δεν είναι κάτι ασυνήθιστο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία.
Αλλά αν κάποιος θέλει να γυρίσει σήμερα στη χώρα και να βρει μια καλή δουλειά, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να το κάνει απ’ ό,τι πριν από τέσσερα χρόνια.
Και γι’ αυτό και σε πολλές επιχειρήσεις αυτού του τύπου βλέπουμε συμπολίτες μας που έφυγαν, νέα παιδιά που έφυγαν στο εξωτερικό, πέρασαν 5-10 χρόνια στο εξωτερικό και σου λένε «τώρα έχω καλή δουλειά για να γυρίσω».
Αν συνδυάσω, λοιπόν, την καλή δουλειά με την καλή ποιότητα ζωής, με την ανάγκη που όλοι όσοι δουλέψαμε στο εξωτερικό αισθανόμαστε, να γυρίσουμε κάποια στιγμή στον τόπο μας, να είμαστε κοντά στις οικογένειές μας, τότε ξαφνικά ανοίγεται και μια άλλη «δεξαμενή» ανθρώπινου δυναμικού που δεν είναι άλλη από τα παιδιά που έφυγαν στο εξωτερικό και που θα αναζητήσουν πολλά από αυτά ευκαιρίες να γυρίσουν πίσω.
Οπότε, νομίζω ότι είμαστε στην αρχή ακόμα του τί μπορούμε να κάνουμε στο οικοσύστημα των startups. Και, βέβαια, όσο μπαίνουν και οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, οι κολοσσοί, στην ελληνική αγορά, τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα έχει και μια startup εταιρία να εξαγοραστεί από μια τέτοια μεγάλη επιχείρηση.
Να επαναλάβω ότι δεν είναι όλες οι startup -και αυτό είναι πολύ εντυπωσιακό- στην Αθήνα. Πριν από δύο μήνες, να σας δώσω ένα παράδειγμα, μια τέτοια startup εξαγοράστηκε, με έδρα τον Βόλο.
Μια εταιρία, η οποία έχει τεχνολογία που βοηθάει στη βελτίωση της παραγωγικότητας στον γεωργικό τομέα. Και εξαγοράστηκε έναντι 120 εκατ., που σημαίνει ότι όχι μόνο οι μέτοχοι, αλλά και πολλοί εργαζόμενοι, είχαν ένα πολύ σημαντικό οικονομικό όφελος.
Όσο περισσότερες τέτοιες ιστορίες έχουμε, τόσο περισσότερο τα νέα παιδιά που αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια θα αρχίσουν να σκέφτονται περισσότερο ότι, «ναι, αξίζει τον κόπο να ψάξουμε και αυτή την εναλλακτική». Και όσο περισσότερο ενημερώνουμε και εκπαιδεύουμε και τα παιδιά μας στο σχολείο, μέσω προγραμμάτων εικονικών επιχειρήσεων, αποδαιμονοποιώντας επιτέλους την επιχειρηματικότητα στη χώρα μας. Γιατί περάσαμε πολλές δεκαετίες θεωρώντας ότι η επιχειρηματικότητα είναι κάτι κακό.
Ότι ο εργοδότης είναι «κακός», οι εργαζόμενοι είναι μόνο οι «καλοί», χωρίς να καταλαβαίνουμε ότι τελικά η εργοδοσία και οι εργαζόμενοι μπορούν και πρέπει να δουλεύουν μαζί και ότι η επιχειρηματικότητα είναι αυτή που δημιουργεί τον πλούτο. Για να έρθει μετά το κράτος να μπορέσει να σκεφτεί πώς αυτόν τον πλούτο θα τον κατανείμει.
Εγώ ενθουσιάζομαι πραγματικά όταν βλέπω, σε σχολεία, παιδιά 14-15 ετών και εκπαιδεύονται στην έννοια της εικονικής επιχείρησης και βγάζουν business plans και μαθαίνουν να συνεργάζονται και να καταλαβαίνουν τι σημαίνει κατανομή των ρόλων. Είναι μια επένδυση στο μέλλον αυτή. Οι επόμενοι επιχειρηματίες, η γενιά μετά από σένα και από μένα θα είναι τα παιδιά τα οποία για πρώτη φορά μπήκαν στην λογική της επιχειρηματικότητας από το σχολείο.
Για την απονομή συντάξεων
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είμαι πολύ υπερήφανος, γιατί καταφέραμε και βάλαμε τάξη στον εξαιρετικά προβληματικό ΕΦΚΑ.
Όταν ήρθαμε στα πράγματα και βλέπαμε τα παράπονα προς τη Δημόσια Διοίκηση, όπως τουλάχιστον τα κατέγραφε ο Συνήγορος του Πολίτη, διαπιστώναμε ότι ένα στα δύο παράπονα είχαν να κάνουν με τις συντάξεις και την έκδοσή τους, την καθυστέρηση στη χορήγηση οποιασδήποτε απάντησης, όχι σύνταξης, από τον ΕΦΚΑ.
Σκύψαμε πάνω στο πρόβλημα, το λύσαμε. Σήμερα οι συντάξεις χορηγούνται εντός δύο, μάξιμουμ τριών, μηνών. Έχουμε κάποιες μικρές εκκρεμότητες ακόμα με τις επικουρικές συντάξεις, θα τις λύσουμε κι αυτές. Άρα κάναμε το αυτονόητο. Δεν είμαι υπερήφανος που χρειάστηκε τόσα χρόνια να το κάνουμε, αλλά κάναμε το αυτονόητο. Τουλάχιστον να μπορεί ο συνταξιούχος να παίρνει τη σύνταξή του στην ώρα του. Και προφανώς αυτό είναι κάτι το οποίο πια θα κανονικοποιηθεί για όλους τους μελλοντικούς συνταξιούχους.
Να πω μία κουβέντα, όμως, για τους μελλοντικούς συνταξιούχους, που νομίζω ότι έχει μία αξία. Και έχει μία αξία κυρίως για τις νεότερες γενιές, για τις οποίες η σύνταξη είναι κάτι το εξαιρετικά απομακρυσμένο. Πολλά νέα παιδιά τα οποία συναντώ μου λένε συχνά «δεν πιστεύω ότι θα πάρω σύνταξη ή δε με ενδιαφέρει η σύνταξη». Και τους λέω, κάνετε λάθος, διότι ουσιαστικά η σύνταξη και η εργασία μέσα από τις εργοδοτικές εισφορές είναι μία μορφή υποχρεωτικής αποταμίευσης για τη μελλοντική σύνταξη την οποία θα πάρεις. Άρα, αν για οποιοδήποτε λόγο μπορεί να εργάζεσαι ανασφάλιστος, χάνεις αυτή τη δυνατότητα να συμμετέχεις και σε αυτή τη μελλοντική αποταμίευση.
Το λέω αυτό, γιατί ένα από τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι το πρόβλημα της μερικής ασφάλισης, στο οποίο θα είμαστε πάρα πολύ αυστηροί, δηλαδή εργαζόμενοι οι οποίοι δουλεύουν κανονικά, αλλά ασφαλίζονται μόνο μερικώς.
Η παρέμβαση που έχουμε κάνει στις επικουρικές συντάξεις με τον ατομικό κουμπαρά είναι πάρα πολύ σημαντική. Ένας νέος εργαζόμενος σήμερα γνωρίζει ότι για την επικουρική του σύνταξη έχει την πλήρη ιδιοκτησία των εισφορών του. Και τις βλέπει μήνα με το μήνα. Στην αρχή το ποσό αυτό είναι μικρό. Σταδιακά μεγαλώνει και παίρνει ο ίδιος την απόφαση για το πώς θα διαχειριστεί την αποταμίευσή του. Το κράτος εγγυάται το κεφάλαιο 100%, το οποίο σημαίνει ότι δεν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν ποτέ αυτές οι εισφορές οι οποίες έχουν κατατεθεί σε αυτόν τον ατομικό κουμπαρά. Και έτσι, δημιουργούμε αυτή την αίσθηση της ιδιοκτησίας των εισφορών που ο ίδιος ο εργαζόμενος καλείται να καταβάλει.
Διότι σήμερα, το σύστημά μας είναι ένα σύστημα που ουσιαστικά οι εισφορές των εργαζόμενων πληρώνουν τις συντάξεις της προηγούμενης γενιάς.
Αυτή είναι μια πρώτη παρέμβαση, η οποία ευθυγραμμίζει τις δικές μας εισφορές, τελικά, με τη δική μας σύνταξη. Τώρα, για την ουσία του ερωτήματός σας: τι μπορούν να περιμένουν οι συνταξιούχοι από εδώ και στο εξής; Ναι, δώσαμε για πρώτη φορά αύξηση κοντά στο 8% σε όλους τους συνταξιούχους. Δεν την είδαν όλοι οι συνταξιούχοι, λόγω της προσωπικής διαφοράς. Είδαν μείωση λογιστική της προσωπικής διαφοράς αλλά δεν είδαν καμία αύξηση, γι’ αυτό και κάναμε μια παρέμβαση και δώσαμε ένα έκτακτο ποσό από 200 έως 300 ευρώ και δέσμευσή μου είναι ότι θα εξακολουθούμε να στηρίζουμε -ειδικά τους χαμηλοσυνταξιούχους- που έχουν προσωπική διαφορά, με έκτακτη βοήθεια, κάθε χρόνο, έως ότου η προσωπική διαφορά, μέσω των αυξήσεων των συντάξεων, σβήσει οριστικά. Πόσο θα αυξάνονται οι συντάξεις; Όσο καλύτερα πηγαίνει η οικονομία τόσο περισσότερο θα αυξάνονται οι συντάξεις. Διότι η φόρμουλα αύξησης των συντάξεων, συνδέεται άμεσα με το ρυθμό ανάπτυξης.
Άρα ο ρυθμός ανάπτυξης δεν είναι ένα ουδέτερο μέγεθος που δεν αφορά τον συνταξιούχο. Όσο καλύτερα πηγαίνει η οικονομία, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αύξηση την οποία θα δει στο τέλος του χρόνου.
Εκτιμούμε ότι για τον επόμενο χρόνο θα δούμε πάλι μια αύξηση που θα είναι μεταξύ 3% και 4%, μακάρι να είναι κοντά στο 4%. Όσο καλύτερα θα πηγαίνει η οικονομία τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αύξηση των συντάξεων, η οποία συνυπολογίζει και τον πληθωρισμό βέβαια. Δηλαδή, αν ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υψηλός, πάλι η ονομαστική αύξηση των συντάξεων θα είναι μεγαλύτερη.
Κάτι τελευταίο που θέλω να σας πω και το οποίο νομίζω ότι έχει μια ξεχωριστή σημασία: η δική μας κυβέρνηση έκανε πιο εύκολο για τους συνταξιούχους να δουλεύουν, ουσιαστικά με το να στερούνται ένα μικρότερο κομμάτι της σύνταξής τους. Θέλω να το κάνω ακόμα πιο εύκολο, διότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν ανάγκες στην αγορά εργασίας. Πάρα πολλοί συνταξιούχοι μπορεί να αισθάνονται παραγωγικοί μετά τη σύνταξή τους και να θέλουν να δουλεύουν, αλλά αν ξέρουν ότι θα χάσουν ένα μεγάλο κομμάτι της σύνταξής τους δεν έχουν λόγο να το κάνουν.
Οπότε, θα περιμένετε και από εμάς πρωτοβουλίες για να κάνουμε πιο ελκυστική τη συμμετοχή των συνταξιούχων στην αγορά εργασίας, είτε με πλήρη απασχόληση, είτε με μερική απασχόληση. Γιατί ξέρω ότι πάρα πολλοί συνταξιούχοι από τη μια χαίρονται που βγήκαν στη σύνταξη, από την άλλη θα ήθελαν εάν μπορούσαν, και αν δεν υπήρχε κόστος σε αυτό, να είχαν ένα πρόσθετο εισόδημα. Όχι μόνο για το εισόδημα, γιατί φαντάζομαι ότι αισθάνονται ακόμα πολύ δημιουργικοί και μπορούν να συνεισφέρουν συνολικά στην αγορά εργασίας. Και δεν νομίζω ότι και αυτές οι θέσεις εργασίας είναι θέσεις που ενδεχομένως θα τις διεκδικούσε ένα νέο παιδί το οποίο μπαίνει στην αγορά εργασίας. Μιλάμε για τελείως διαφορετικές επαγγελματικές διαδρομές.
Για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχετε δίκιο κατ’ αρχάς να λέτε ότι οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων είναι παγωμένοι εδώ και πολύ καιρό. Ναι, υπήρξε μια ανακούφιση μέσα από την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης αλλά σίγουρα θέλουμε να κάνουμε κάτι περισσότερο.
Έχουμε προϋπολογίσει 500 εκατομμύρια παραπάνω σε πρώτη φάση για το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων. Μια παρέμβαση την οποία θα κάνουμε είναι αυτή για την οποία σας μίλησα πριν και αφορά τα οικογενειακά επιδόματα. Όμως πιστεύω ότι πρέπει να παρέμβουμε και σε μια σειρά από άλλους, από άλλα πεδία. Να αναφέρω ενδεικτικά, τα επιδόματα θέσης. Θεωρώ ότι είναι χαμηλά και πρέπει να τα αυξήσουμε και θα τα αυξήσουμε.
Διότι αν δείτε την ψαλίδα, τη διαφορά της ψαλίδας μεταξύ ενός νέου δημοσίου υπαλλήλου και ενός γενικού διευθυντή είναι πολύ μικρή.
Δουλεύεις 30 τόσα χρόνια, αναλαμβάνεις μια πολύ σημαντική θέση, επιλέγεσαι ως Γενικός Διευθυντής μέσα από μια αξιοκρατική διαδικασία και πρέπει, ας πούμε, το επίδομα θέσης, γενικοί διευθυντές - διευθυντές, να είναι υψηλότερο. Είμαι απολύτως ανοιχτός στο να διευρύνουμε την λογική των πριμ παραγωγικότητας. Ήδη αρχίζουμε και πειραματιζόμαστε με τέτοια εργαλεία. Το κάναμε στον ΕΦΚΑ, ας πούμε. Γιατί ένας υπάλληλος, ο οποίος βγάζει τρεις φορές παραπάνω συντάξεις από κάποιον άλλον να μην μπορεί να επιβραβευτεί με κάποιο τρόπο;
Άρα είμαι υπέρ και της βελτίωσης των πριμ παραγωγικότητας. Και, βέβαια, μην ξεχνάμε ότι αυτό το οποίο αποκαλούμε «ειδικά μισθολόγια» θα χρειαστεί να τα ξαναδούμε με μια διαφορετική ματιά, όπως και το μισθολόγιο των Ενόπλων Δυνάμεων, το μισθολόγιο των γιατρών.
Ήδη στο νοσηλευτικό προσωπικό, γενικά, κάναμε ήδη μια πρώτη παρέμβαση εκεί με αύξηση κατά 10%. Αλλά πρέπει να ξαναδούμε συνολικά το μισθολόγιο στο Δημόσιο, μέσα από το πρίσμα της βελτίωσης της παραγωγικότητας του Δημοσίου.
Και όσο, βέβαια, η τεχνολογία μπαίνει στη ζωή μας και όσο υποκαθιστούμε δουλειές οι οποίες είναι πιο, θα έλεγα, γραφειοκρατικές με την ίδια την τεχνολογία. Δείτε, παραδείγματος χάριν, τι έγινε στα ΚΕΠ.
Παλιά πήγαινες στα ΚΕΠ για κάτι το οποίο σήμερα μπορείς να το κάνεις μέσα από το gov.gr. Άρα η προστιθέμενη αξία του να κάνεις μία επίσκεψη θα είναι μεγαλύτερη. Θα πας για κάτι το οποίο είναι πιο περίπλοκο, το οποίο χρειάζεται μεγαλύτερη συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα. Είναι λογικό υπό αυτές τις συνθήκες να πρέπει να πληρώνουμε και τους δημοσίους υπαλλήλους μας καλύτερα.
Να τονίσω και κάτι τελευταίο: τη μεγάλη σημασία που αποδίδω στους πανελλαδικούς διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ. Κάναμε τον πρώτο, στις αρχές Μαρτίου, δεν είχε ξαναγίνει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Και, βέβαια, στην ανάγκη να υπάρχει αξιολόγηση, συνολική και καθολική, στο Δημόσιο, πρωτίστως για να επιβραβεύσουμε τους καλύτερους και για να διορθώσουμε αυτούς οι οποίοι δεν αποδίδουν τόσο καλά, χωρίς προφανώς να υπάρχει ποτέ ζήτημα απόλυσης. Αλλά η αξιολόγηση είναι απαραίτητο εργαλείο, ακριβώς για να μπορούμε να δίνουμε ένα πριμ παραγωγικότητας στους υπαλλήλους οι οποίοι πραγματικά αποδίδουν καλά. Και έχουμε σήμερα όλα τα εργαλεία στη διάθεσή μας να μπορούμε να μετράμε την απόδοση των υπαλλήλων, για να μπορούμε να επιβραβεύουμε τους καλύτερους όχι μόνο χρηματικά, αλλά να τους δίνουμε ενδεχομένως και μία προοπτική να προχωρήσουν πιο γρήγορα μέσα στην ίδια την ιεραρχία της Δημόσιας Διοίκησης.
Για τον θεσμό του «Προσωπικού Βοηθού»
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σε ευχαριστώ, Ειρήνη, που είσαι μαζί μας και μοιράστηκες την προσωπική σου ιστορία. Είχα πάντα μία ιδιαίτερη ευαισθησία για τα άτομα με αναπηρία εξαιτίας της εμπειρίας που είχα με τη μητέρα μου. Έφυγε από τη ζωή, σαν χθες, πριν 11 χρόνια. Και ήταν πάντα ένα στοίχημα για εμένα να μπορέσουμε να κάνουμε σημαντικές παρεμβάσεις, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μην αισθάνονται πολίτες δεύτερης και τρίτης κατηγορίας. Διότι μην κοροϊδευόμαστε αυτή ήταν η αλήθεια και σε ένα βαθμό παραμένει στην ελληνική κοινωνία.
Έχουμε για πρώτη φορά ένα οριζόντιο σχέδιο για τα άτομα με αναπηρία το οποίο ακουμπά σε πολλές πτυχές του κυβερνητικού μας έργου. Το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό, είναι και οικονομικό. Γι’ αυτό και η τελευταία απόφαση πριν την προκήρυξη των εκλογών ήταν η απόφαση να αυξήσουμε τα αναπηρικά επιδόματα κατά 8%, λίγο παραπάνω από ότι αυξήσαμε τις συντάξεις.
Και να υλοποιήσουμε μια σειρά από δράσεις που έχουν να κάνουν με επαγγελματική αποκατάσταση, με θέματα προσβασιμότητας αλλά και με θέματα υποστήριξης των ατόμων με αναπηρία και ειδικά των ατόμων με βαριά αναπηρία. Ο «προσωπικός βοηθός» είναι ένα πρόγραμμα στο οποίο πιστεύω πάρα πολύ. Δίνει τη δυνατότητα σε ένα άτομο με βαριά αναπηρία να έχει έναν συνοδό ο οποίος, θα τον ή θα την, διευκολύνει στην προσωπική αλλά και στην επαγγελματική του ζωή.
Και θα έλεγα ότι είναι εξίσου απαραίτητος ο προσωπικός βοηθός για το άτομο με αναπηρία όσο για την οικογένειά του. Είναι και η μητέρα σας μαζί σήμερα. Θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια ιστορία. ‘Οταν πήγα και επισκέφτηκα ένα άτομο με αναπηρία, την Άννα, στο σπίτι της και είδα τη μητέρα της, μου είπε κάτι το οποίο με ακούμπησε πάρα πολύ. Μου είπε, «ξέρεις η Άννα και η αδερφή της έφυγαν το Σαββατοκύριακο και πήγαν στο Λουτράκι μαζί με την προσωπική βοηθό. Ήταν η πρώτη φορά, μου είπε η μητέρα, που είχα χρόνο στη διάθεσή μου».
Λοιπόν, 24 ώρες το 24ωρο το ξέρετε καλύτερα, 365 μέρες το χρόνο. Άρα ο «προσωπικός βοηθός» δεν είναι μόνο για εσάς. Είναι και για τις οικογένειές σας. Για να μην επωμίζεται αυτό το βάρος μόνο η οικογένεια και κυρίως οι γονείς. Δύο χιλιάδες προσωπικοί βοηθοί σε πρώτη φάση. Το πρόγραμμα τρέχει. Θέλουμε να έχουμε και περισσότερες αιτήσεις από υποψήφιους προσωπικούς βοηθούς. Γιατί αυτή τη στιγμή υπάρχει μια μικρή δυστοκία, ίσως δεν καταλαβαίνουν ακριβώς τι πρέπει να κάνει ο «προσωπικός βοηθός». Και γι’ αυτό έχει τόσο σημασία να μοιραζόμαστε τις ιστορίες των πρώτων προσωπικών βοηθών και το πόσο ωραίες είναι αυτές οι σχέσεις που μπορείτε να οικοδομήσετε.
Αλλά είναι ένα πρόγραμμα το οποίο χρηματοδοτείται αυτή τη στιγμή από το Ταμείο Ανάκαμψης και προφανώς θα χρηματοδοτείται μόνιμα πια από τη στιγμή που θα τρέχει, όταν τελειώσουν αυτοί οι πόροι από τον τακτικό προϋπολογισμό. Μακάρι να μας δοθεί η δυνατότητα, να μπορούμε δημοσιονομικά να το επεκτείνουμε. Όπως βλέπετε έχω αποφύγει και θα το κάνω, καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης να αναφερθώ στο τι λέει η Αντιπολίτευση για όλα τα θέματα αυτά.
Εδώ θέλω να κάνω μία εξαίρεση όμως. Διότι στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχει πρόβλεψη, για 70.000 προσωπικούς βοηθούς. Εμείς λέμε 2.000.
Η Γερμανία έχει 4.000. Δηλαδή, εδώ μιλάμε για πλεονασμό σε υπερθετικό βαθμό. Ούτε αν σκέφτηκαν τι έλεγαν όταν το έγραψαν αυτό. 70.000 προσωπικοί βοηθοί με μέσο μισθό, εσείς θα μας τα πείτε, 30.000 περίπου, είναι δύο δις. Μόνο αυτό, αφήστε που δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθεί. Μόνο αυτό το πρόγραμμα, αυτό το οποίο κάποιοι έγραψαν έτσι, γιατί είπαν, τι να πούμε ρε παιδιά; Να πούμε 70.000, καλό δεν ακούγεται. Καλό ακούγεται, ας το γράψουμε λοιπόν.
Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ του να κάνεις σοβαρή πολιτική, μελετημένη, κοστολογημένη ή να λες -συγγνώμη για την έκφραση- «μπαρούφες» του αέρα. Αλλά, επειδή, είναι πολύ ευαίσθητο θέμα των Ατόμων με Αναπηρία, είμαι λίγο πιο οξύς στις φράσεις που χρησιμοποιώ. Και κάτι τελευταίο: Προσβασιμότητα.
Προσβασιμότητα σε όλα τα δημόσια κτίρια. Προσβασιμότητα στους χώρους πολιτισμού. Όταν κάναμε την παρέμβαση στην Ακρόπολη, την κάναμε για τα Άτομα με Αναπηρία. Το ασανσέρ και οι διάδρομοι. Το τι ακούσαμε δεν χρειάζεται να σας το πω. Αλλά γι’ αυτό την κάναμε. Και την κάναμε με απόλυτο σεβασμό στον Ιερό Βράχο. Ήρθε η UNESCO και επιβεβαίωσε ότι τα κάναμε όλα καλώς στην Ακρόπολη. Και κάθε φορά που βλέπω έναν συμπολίτη μας ή έναν επισκέπτη με αναπηρικό αμαξάκι στην Ακρόπολη, χαίρομαι και λέω, ναι, κάναμε κάτι σημαντικό.
Έχουμε πολλούς άλλους αρχαιολογικούς χώρους που πρέπει να κάνουμε προσβάσιμους. Έχουμε κτίρια προφανώς. Είναι η ίδια η κουλτούρα μας στους δρόμους, ότι ακόμα κάποιοι παρκάρουν στις ράμπες των αναπήρων, αλλά θα έλεγα ότι συνολικά έχουμε κάνει βήματα στο να μην βλέπουμε τους ανάπηρους συμπολίτες μας, έτσι με το στίγμα που σας αντιμετώπιζε η κοινωνία ως τώρα. Και όσο περισσότερα παραδείγματα έχουμε συμπολιτών μας που συμμετέχουν στην επαγγελματική ζωή που μιλούν για τις προσωπικές τους ιστορίες, όσο περισσότερο αυτά περνούν και στα σχολεία μας, τα νέα μας προγράμματα όπου αναγνωρίζουμε τη διαφορετικότητα ως πλούτο στην κοινωνία μας, τόσο πιστεύω ότι η επόμενη γενιά θα αντιμετωπίζει τα Άτομα με Αναπηρία με περισσότερη καλοσύνη θα έλεγα απ’ ότι ενδεχομένως η δική μας ή η προηγούμενη.
Το επίδομα αναπηρίας δεν πρέπει να συνδέεται με το εργασιακό καθεστώς. Και έχω ζητήσει και από τη Δημόσια υπηρεσία Απασχόλησης, αναφερθήκαμε πριν, να αυξήσουμε στο μέγιστο δυνατό προγράμματα απασχόλησης για συμπολίτες μας με αναπηρία.
Για τον Πρωτογενή τομέα
Κυριάκος Μητσοτάκης: Συνολικά στον πρωτογενή τομέα παρά τις δυσκολίες, έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια. Oι εξαγωγές μας πηγαίνουν από ρεκόρ σε ρεκόρ, τα ελληνικά προϊόντα είτε αγροτικά προϊόντα είτε κτηνοτροφικά προϊόντα, είναι προϊόντα τα οποία έχουν ζήτηση όχι μόνο στην εγχώρια αγορά αλλά και στις αγορές του εξωτερικού.
Ταυτόχρονα, όμως, αντιμετωπίζουμε και μια σειρά από σημαντικές προκλήσεις τις οποίες πρέπει να ξεπεράσουμε.
Πάντα πίστευα και πιστεύω ότι ο πρωτογενής τομέας πρέπει να είναι ανταγωνιστικός. Και για να είναι ανταγωνιστικός πρέπει να μειώσει το κόστος παραγωγής του, να ενσωματώσει νέες τεχνολογίες, να μπορεί να έχει τη δυνατότητα να βρίσκει εργατικό προσωπικό διότι -θα έρθω στη συνέχεια σε αυτό- είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στον πρωτογενή τομέα.
Και γι’ αυτό και δώσαμε μια σειρά από κίνητρα ειδικά για τους αγρότες μας. Σημαντική μείωση της φορολογίας για όλα τα συνεργατικά σχήματα.
Εξακολουθώ να πιστεύω ότι, είναι πολύ δύσκολο για έναν μεμονωμένο αγρότη να μπορεί σήμερα να επιβιώσει αν δεν συνεργάζεται, με κάποιον τρόπο να μειώσει το κόστος παραγωγής του, να βελτιώσει την ποιότητα των προϊόντων, να διεκδικήσει θέση σε νέες αγορές, να τυποποιήσει τα προϊόντα του.
Έχουμε πάρα πολλά παραδείγματα και στον αγροτικό τομέα αλλά και στην κτηνοτροφία μας που αυτό γίνεται πολύ επιτυχημένα. Αλλά προφανώς θέλουμε πολλά περισσότερα. Τώρα, για τις ίδιες τις επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στην λεγόμενη βιομηχανία τροφίμων που είναι πάρα πολύ σημαντική για τη χώρα μας. Ναι, δοκιμαστήκατε από το ενεργειακό κόστος. Βοηθήσαμε στο μέτρο του εφικτού. Πιστεύω ότι τα πράγματα θα πάνε όπως σας είπα, καλύτερα από εδώ και στο εξής και θα χρειάζεται μικρότερη βοήθεια από το κράτος.
Είχαμε ειδικά με τις πτηνοτροφικές μονάδες κάποια ζητήματα τακτοποίησης χρήσεων τα οποία τελευταία στιγμή τα λύσαμε, γιατί δεν υπήρχε άλλος τρόπος να αντιμετωπιστούν.
Όμως η πρόκληση είναι το μέλλον. Η χρηματοδότηση των νέων επενδύσεων, έχει μεγάλη σημασία και φυσικά αναφερθήκατε στα ζητήματα του αθέμιτου ανταγωνισμού.
Και εκεί θα ήθελα να πω ότι δεν πρόκειται να βάλω «νερό στο κρασί μου» ούτε μια σταγόνα. Τίποτα δεν με ενοχλεί περισσότερο από το να παλεύουν επιχειρήσεις αλλά και παραγωγοί στον πρωτογενή τομέα και να έρχεται ένα εισαγόμενο προϊόν, το οποίο να βαφτίζεται ελληνικό και με αυτό τον τρόπο να συμπιέζονται οι τιμές και ουσιαστικά ο παραγωγός να μην βγαίνει.
Στο γάλα καταφέραμε και κάναμε σημαντικά βήματα. Και η άλλη όψη της αύξησης των τιμών για τον καταναλωτή στο ράφι, είναι φυσικά για τα εγχώρια προϊόντα ότι είναι καλύτερες οι τιμές για τους κτηνοτρόφους μας. Υπάρχει δηλαδή και μια καλή πλευρά. Και προφανώς οι τιμές πρέπει να είναι καλύτερες αν αυξάνονται όλα, το κόστος των πρώτων υλών.
Όμως όταν έρχεται το εισαγόμενο προϊόν από μια γειτονική χώρα με χαμηλό κόστος παραγωγής και βαφτίζεται ελληνικό εκεί έχουμε καραμπινάτο αθέμιτο ανταγωνισμό τον οποίο δεν πρόκειται να ανεχτούμε.
Άρα «Άρτεμις», «Άρτεμις 2» είναι κεντρικός πυλώνας της πολιτικής μας. Θα ξέρετε ότι το ελληνικό αυγό ας πούμε θα πρέπει να πωλείται στην τιμή του ελληνικού αυγού με τις προδιαγραφές που αυτό πρέπει να έχει, είναι βιολογικό, είναι κανονικό. Ήδη θα έχετε αυξημένες υποχρεώσεις, όπως είπατε στα πλαίσια των ευρωπαϊκών οδηγιών ευζωίας, μην κάνουμε τη ζωή σας ακόμα πιο δύσκολη.
Τέλος, αυτό στο οποίο αναφερθήκατε για το εργατικό δυναμικό στον πρωτογενή τομέα, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα σήμερα, το οποίο πρέπει να σκεφτούμε πως θα το αντιμετωπίσουμε.
Εκεί σίγουρα η δυνατότητα να μπορούμε να αξιοποιήσουμε ανθρώπινο δυναμικό το οποίο θα έρθει στην Ελλάδα για να κάνει αυτές τις δουλειές, αυτή η δυνατότητα πρέπει να την αξιοποιήσουμε σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι το έχουμε κάνει μέχρι σήμερα.
Γι’ αυτό και προχωράμε σε διμερείς συμφωνίες με χώρες όπως η Αίγυπτος ή χώρες όπως το Μπαγκλαντές. Θέλουμε οι μετανάστες να έρχονται στη χώρα μας οργανωμένα. Και με τους δικούς μας όρους. Αυτό είναι στο επίκεντρο της πολιτικής μας. Φυλάμε τα σύνορα μας αυστηρά, αλλά θέλουμε να δίνουμε δυνατότητες σε ανθρώπους οι οποίοι θα έρθουν στην Ελλάδα να εργαστούν, αλλά με τους δικούς μας κανόνες.
Και, ναι, αν υπάρχουν δυνατότητες να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε ανθρώπους οι οποίοι είναι ήδη εδώ, δεν έχω καμία δυσκολία αυτό να το κάνουμε. Νομίζω ότι θα είναι μια θετική λύση τελικά για όλους.
Αυτό το οποίο δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να δεχτούμε ως χώρα, είναι να
μπαίνει ο καθένας στην Ελλάδα χωρίς να υπάρχει κανείς έλεγχος στα σύνορα, όπως συνέβαινε επί προηγούμενης κυβέρνησης.
Και, ουσιαστικά, η μεταναστευτική μας πολιτική να γίνεται χωρίς εμείς να ασκούμε οποιονδήποτε έλεγχο, οποιαδήποτε εποπτεία.
Άρα, ναι, στην υπό προϋποθέσεις οργανωμένη -θα έλεγα- πολιτική η οποία φέρνει εργαζόμενους, ειδικά στον πρωτογενή τομέα, μέσα από κανόνες, μέσα από διαδικασίες, τις οποίες, όμως, θα ορίζουμε εμείς.
Για το brain drain
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ΄ αρχάς χαίρομαι που εργάζεστε σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Κι εδώ να πω κάτι, για το πόσο σημαντική είναι η βοήθεια της Ευρώπης στη συνολική ανάταξη της ελληνικής οικονομίας. Kαι πόσα πολλά είναι τα χρήματα τα οποία καλούμαστε να απορροφήσουμε το επόμενο διάστημα και δεν αναφέρομαι μόνο στο επόμενο ΕΣΠΑ, αλλά και στους πολύ σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, από το οποίο ωφελημένο δεν είναι μόνο το Ελληνικό Κράτος, αλλά και πολλές επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν πρόσβαση σε πολύ φθηνότερο δανεισμό μέσα από τη χρηματοδότηση και τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Είναι μία πολύ σημαντική παρακαταθήκη αυτή για τη χώρα, η οποία μας υπενθυμίζει μονίμως την πολύ μεγάλη σημασία του να συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή οικογένεια, για να μπορούμε να διεκδικούμε προς όφελος της πατρίδας μας και των συμπολιτών μας τη μέγιστη δυνατή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Μου γίνεται συχνά αυτή η ερώτηση, τι θα έλεγα σε έναν νέο άνθρωπο ο οποίος είναι στο εξωτερικό και γιατί θα του έλεγα να γυρίσει στην Ελλάδα. Οι άνθρωποι οι οποίοι έφυγαν, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έφυγαν είτε γιατί δεν είχαν δουλειά στην Ελλάδα, είτε γιατί η φορολόγησή τους ήταν εξοντωτική.
Μιλάμε για ανθρώπους -ας πούμε- στον κλάδο της τεχνολογίας με μεσαία-υψηλά εισοδήματα. Mιλάμε για μία φορολόγηση η οποία ουσιαστικά έκανε το κράτος περίπου συνέταιρο με τον εργαζόμενο και αυτό για πολλούς δεν ήταν αποδεκτό, δεν ήμασταν ανταγωνιστικοί φορολογικά. Αυτό το έχουμε σε πολύ μεγάλο βαθμό διορθώσει, μειώνοντας συνολικά τη φορολογία σε όλα τα επίπεδα.
Όμως, βασικός λόγος ήταν οι ίδιες οι δουλειές. Kαι εάν σήμερα είμαστε σε θέση να μπορούμε να μιλήσουμε σε αυτή τη γενιά και να της πούμε «εξετάστε το ενδεχόμενο αν θέλετε να γυρίσετε», γιατί κάποιοι μπορεί να μη θέλουν να γυρίσουν διότι επέλεξαν να κάνουν τη ζωή τους και τη σταδιοδρομία τους στο εξωτερικό, που είναι απολύτως θεμιτό και κατανοητό.
Είναι ακριβώς γιατί έχουμε πια πολλές περισσότερες δουλειές, οι οποίες πληρώνουν καλά έως πολύ καλά και οι οποίες μπορούν να εξασφαλίσουν σε έναν συμπολίτη μας, ο οποίος έχει κάνει μία καριέρα στο εξωτερικό, μία επιστροφή στην Ελλάδα σε συνθήκες σχετικής εργασιακής ασφάλειας και καλών εισοδημάτων.
Να δώσω ένα παράδειγμα μόνο. Όταν η Pfizer έφτιαξε το καινούριο κέντρο τεχνολογίας στη Θεσσαλονίκη για ζητήματα τεχνητής νοημοσύνης και διαχείρισης μεγάλων δεδομένων, ξεκίνησε στην αρχή λέγοντας ότι θα κάνω κάτι μικρό για 200 άτομα και είναι πολύ πιθανό να φτάσει στα 1000 άτομα. Γιατί; Γιατί βρήκε εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό και στη Θεσσαλονίκη, αλλά συνολικά στη χώρα μας.
Όμως ένας στους τέσσερις από αυτούς οι οποίοι προσλαμβάνονται από τη Pfizer, είναι νέοι οι οποίοι γυρίζουν από το εξωτερικό. Γιατί έχουν μια καλή δουλειά και γιατί αν έχεις μια καλή δουλειά γιατί να μη γυρίσεις στη χώρα σου.
Τελικά όλοι θέλουμε με κάποιο τρόπο να επιστρέψουμε. Αλλά για να γυρίσεις πρέπει να υπάρχουν δύο προϋποθέσεις: Η πρώτη είναι οι καλές δουλειές και η δεύτερη είναι η πεποίθηση, ότι τελικά η χώρα είναι στο σωστό δρόμο κι ότι δεν θα χρειαστεί κάποια στιγμή να ξαναγίνει μία μεγάλη κρίση για να πρέπει να ξαναπάρεις την οικογένειά σου να ξαναφύγεις. Δεν είναι εύκολη υπόθεση, ειδικά αν έχεις οικογένεια, να πεις ότι παίρνω τη γυναίκα μου, το σύζυγό μου, τα παιδιά μου και γυρίζω πίσω.
Άρα η πίστη ότι η χώρα πια έχει τα καλύτερα μπροστά της, ότι η αναπτυξιακή αυτή δυναμική θα συνεχιστεί, ότι δε θα ξαναζήσουμε ποτέ τα δράματα της προηγούμενης δεκαετίας, νομίζω ότι έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία γι΄ αυτούς τους νέους ανθρώπους οι οποίοι έφυγαν τα χρόνια της κρίσης και τώρα σκέφτονται εάν θα γυρίσουν πίσω.
Και, ναι, μπορώ να τους διαβεβαιώσω ότι τα καλύτερα είναι μπροστά μας. Ότι αφήσαμε τα χειρότερα πίσω και εφόσον όπως το πιστεύω το αποτέλεσμα των εκλογών μας δικαιώσει και εξακολουθούμε να έχουμε την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας, πιστεύω πραγματικά ότι μπορούμε να πάμε τη χώρα πολύ πιο γρήγορα μπροστά στην κατεύθυνση την οποία είπαμε.
Να βελτιώσουμε και άλλο τους μισθούς, να φέρουμε ακόμα περισσότερες επενδύσεις και να ανοίξουμε τελικά περισσότερες θέσεις εργασίας γι’ αυτούς τους νέους οι οποίοι έφυγαν από την Ελλάδα, ώστε να τους δώσουμε τη δυνατότητα -τονίζω- αν το επιλέξουν να έχουν τουλάχιστον την επιλογή αν θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Θέλω και πάλι να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ και για τις ερωτήσεις τις οποίες κάνατε που είναι και οι ερωτήσεις που πολύ συχνά μου γίνονται, κατά τη διάρκεια αυτής της προεκλογικής περιόδου. Διότι τελικά η ατζέντα ενός κόμματος, πρέπει να εστιάζεται ακριβώς σε αυτά τα ζητήματα.
Έχουμε παρουσιάσει ένα πρόγραμμα κυβερνητικό το οποίο όπως σας είπα είναι συνεκτικό, είναι συγκεκριμένο, είναι κοστολογημένο και είναι και απολύτως εφαρμόσιμο.
Και νομίζω το καλύτερο εχέγγυο της αξιοπιστίας μας για την εφαρμογή του προγράμματος της επόμενης τετραετίας, είναι ακριβώς αυτά τα οποία έλεγα στην τελευταία μου προεκλογική ομιλία στο Θησείο, πριν από τις εκλογές του Ιουλίου του 2019.
Υλοποιήσαμε το πρόγραμμά μας, παρά τις πολύ μεγάλες δυσκολίες και τις εξωγενείς κρίσεις και δεν συμβιβαστήκαμε με τις δυσκολίες. Και εδώ θα ξαναγυρίσω στον χώρο τον οποίο βρισκόμαστε. Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες, στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε στην εξυγίανση των ναυπηγείων εδώ. Δεν τα παρατήσαμε όμως.
Και χαιρόμαστε σήμερα που δικαιωνόμαστε από το αποτέλεσμα. Δεν το βάζουμε κάτω στις δυσκολίες, αντίθετα μας πεισμώνουν. Είμαστε πιο έμπειροι και πιο δοκιμασμένοι, στη βάσανο της διαχείρισης των υποθέσεων του κράτους.
Είμαι απολύτως σίγουρος ότι το πρόγραμμά μας για την επόμενη τετραετία μπορούμε να το υλοποιήσουμε και η Ελλάδα του 2027 να είναι μια πολύ καλύτερη χώρα από την Ελλάδα του 2023. Όπως η Ελλάδα του 2023 παρά τις δυσκολίες είναι μια πολύ καλύτερη χώρα από την Ελλάδα του 2019. Και σίγουρα εσείς εδώ στα ναυπηγεία της Ελευσίνας αυτό μπορείτε να το πιστοποιήσετε.
Και πάλι σας ευχαριστώ πολύ για τη συμμετοχή σας σήμερα.