Αντώνης Σρόιτερ: Κύριε Πρόεδρε, κατ’ αρχάς ευχαριστώ γι’ αυτή τη συζήτηση.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ.
Αντώνης Σρόιτερ: Αν δεν κάνω λάθος, είναι και η τελευταία σας μέρα στο Μέγαρο Μαξίμου;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι σωστό αυτό, κ. Σρόιτερ, διότι από αύριο το απόγευμα στο γραφείο αυτό θα κάθεται ο νέος υπηρεσιακός Πρωθυπουργός, ο οποίος και θα αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας μέχρι την κάλπη της 25ης Ιουνίου, και προσδοκώ, ελπίζω, εύχομαι να επιστρέψω σε αυτό το γραφείο.
Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει η Νέα Δημοκρατία και πάλι να κερδίσει τις εκλογές, με μία ισχυρή πλειοψηφία, και ο ελληνικός λαός να κάνει το επόμενο βήμα μετά την κάλπη της 21ης Μαΐου. Διότι τελικά η επόμενη κάλπη είναι αυτή η οποία θα κρίνει ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα για την επόμενη τετραετία.
Όπως έχω πει πολλές φορές, σε κάθε εκλογή η κάλπη είναι άδεια. Πρέπει να ξαναγεμίσει με πολλά ψηφοδέλτια της Νέας Δημοκρατίας εφόσον οι πολίτες επιθυμούν να επανεπιβεβαιώσουν την απόφαση που ουσιαστικά πήραν στις προηγούμενες εκλογές.
Αντώνης Σρόιτερ: Λοιπόν, να ξεκινήσουμε από την κάλπη που γέμισε, την κάλπη των πρώτων εκλογών. Πετύχατε μια πολύ μεγάλη νίκη και θέλω ειλικρινά να μου πείτε αν περιμένατε κι εσείς ο ίδιος αυτό το αποτέλεσμα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κύριε Σρόιτερ, ήξερα ότι πηγαίναμε πολύ καλά, και το ήξερα όχι διότι έβλεπα τις δημοσκοπήσεις, αλλά διότι αισθανόμουν την ανταπόκριση των πολιτών στον πολιτικό μας λόγο, στο μήνυμα της αισιοδοξίας για την επόμενη μέρα, το ενδιαφέρον το οποίο έδειχναν ουσιαστικά για το ποιος μπορεί να βελτιώσει και να αντιμετωπίσει τα καθημερινά τους προβλήματα.
Κατά συνέπεια, ήμουν σίγουρος ότι θα πετυχαίναμε μεγάλη νίκη. Αν με ρωτάτε, με το χέρι στην καρδιά, αν περίμενα αυτήν την έκταση της διαφοράς μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ, θα σας πω ευθαρσώς «όχι».
Κανείς δεν νομίζω ότι μπορούσε να εκτιμήσει, να προβλέψει, ότι η Νέα Δημοκρατία θα είχε υπερδιπλάσιο ποσοστό του δεύτερου κόμματος και ότι θα αύξανε τελικά όχι μόνο το ποσοστό της, αλλά και τον απόλυτο αριθμό των ψήφων της.
Ήταν σίγουρα μία ευχάριστη έκπληξη. Μία έκπληξη, όμως, που πέραν της αρχικής ικανοποίησης, πρέπει να σας πω ότι με γεμίζει με πολύ περισσότερη ευθύνη για την επόμενη μέρα, καθώς συναισθάνομαι το βάρος της εμπιστοσύνης των πολιτών, οι οποίοι πιστεύουν και επιλέγουν αυτή τη φορά θετικά -και όχι καταψηφίζοντας τον αντίπαλό μας- ποιος πρέπει να κυβερνήσει τη χώρα την επόμενη τετραετία.
Αντώνης Σρόιτερ: Θα πάμε στην επόμενη μέρα. Θα μου επιτρέψετε να σταθούμε λίγο, να κάνουμε μια αποτίμηση αυτού του εκλογικού αποτελέσματος. Να το πω απλά: κερδίσατε εσείς ή έχασε ο ΣΥΡΙΖΑ;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Σίγουρα κερδίσαμε εμείς, σίγουρα έχασε και ο ΣΥΡΙΖΑ. Και τα δύο ισχύουν, διότι οι εκλογές από τη φύση τους είναι μία συγκριτική διαδικασία.
Κέρδισε όμως συνολικά και η κοινωνία, σε ωριμότητα. Πιστεύω ότι καταφέραμε να αλλάξουμε, ουσιαστικά, το υπόδειγμα της πολιτικής συμπεριφοράς. Νομίζω κέρδισε ο πολιτικός διάλογος, διότι αν κάτι νικήθηκε σε αυτή την κάλπη ήταν η τοξικότητα, η χυδαιότητα.
Τώρα μπορώ να το πω, μιας και έχει περάσει η πρώτη εκλογική αναμέτρηση: δεν νομίζω ότι υπήρξε Πρωθυπουργός στη Μεταπολίτευση ο οποίος να λοιδορήθηκε, να συκοφαντήθηκε, να υβρίστηκε περισσότερο από εμένα. Μου φάνηκε, κ. Σρόιτερ, ότι η πραγματική κοινωνία είναι αλλού από τον τοξικό μικρόκοσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Άρα, στον βαθμό αυτό θα σας έλεγα ότι νικήτρια είναι και η ίδια η χώρα, διότι σε επίπεδο του τρόπου με τον οποίο διεξάγεται ο πολιτικός διάλογος νομίζω ότι πετύχαμε σημαντική πρόοδο. Νομίζω ότι έκλεισε κι ένας μεγάλος κύκλος, ο οποίος άνοιξε από το 2010, ένας κύκλος θυμού, οργής.
Πιστεύω ότι έχουμε κάθε λόγο να είμαστε πιο αισιόδοξοι για το μέλλον, αναγνωρίζοντας ότι έχουμε ακόμα μεγάλα προβλήματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Από αυτή την πλευρά θα σας έλεγα ότι η εκλογή αυτή συνιστά μία συνολική κατάκτηση του πολιτικού συστήματος. Εύχομαι και ελπίζω και οι αντίπαλοί μας να πήραν τα μαθήματά τους, αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο προφανώς δεν θα το κρίνω εγώ, εναπόκειται στους ίδιους να κάνουν την αυτοκριτική τους.
Αντώνης Σρόιτερ: Μια και αναφέρεστε σε εκείνους, υπάρχει μία αλληλοκατηγορία αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη. Το ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, λέει ότι φτάσατε σε αυτά τα ποσοστά γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο «καλύτερος χορηγός» σας στην προεκλογική περίοδο.
Κυριάκος Μητσοτάκης Δεν με αφορά αυτή η συζήτηση. Θέλω να τονίσω και πάλι ότι σε αυτές τις εκλογές που έρχονται θα ψηφίσουμε το ποιος θα είναι κυβέρνηση. Δεν νομίζω ότι οι πολίτες ψηφίζουν για το ποιος θα είναι αντιπολίτευση.
Το βασικό ζητούμενο είναι πώς θα κυβερνηθεί ο τόπος. Το λέω αυτό διότι έχω πλήρη συναίσθηση των υψηλών ποσοστών που πέτυχε η Νέα Δημοκρατία και της ανάγκης οι πολίτες να προσέλθουν και πάλι στην κάλπη, της 25ης Ιουνίου, και να επανεπιβεβαιώσουν την επιλογή την οποία ήδη έχουν κάνει.
Από εκεί και πέρα, το τι συμβαίνει στην αντιπολίτευση αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ. Εγώ να εκφράσω και πάλι την ευχή μου σε αυτή την προεκλογική περίοδο να μπορέσουμε να μιλήσουμε πιο ουσιαστικά, πιο προγραμματικά, για τα μεγάλα προβλήματα της χώρας.
Ξέρετε ότι εγώ το έκανα συστηματικά και στην προηγούμενη προεκλογική περίοδο. Αυτό θα συνεχίσω να κάνω. Πιστεύω ότι έχουμε να πούμε πολλά πράγματα στους πολίτες για τα πραγματικά τους προβλήματα. Όπως σας είπα, οι πολίτες έχουν έγνοιες, έχουν δυσκολίες και ουσιαστικά ο κάθε πολίτης ο οποίος ψηφίζει τη Νέα Δημοκρατία υπογράφει εκείνη τη στιγμή ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης -έτσι το αισθάνομαι- μαζί μου προσωπικά.
Στην κάλπη και στην ψήφο του προβάλλει τις δικές του προσδοκίες, τις δικές του ανησυχίες. Αυτές οι ανησυχίες και οι προσδοκίες πρέπει να μας καθοδηγήσουν την επόμενη μέρα. Κι επειδή ακούω και πολλά ως προς το ύφος και την πιθανή αλαζονεία που μια νίκη αυτού του εύρους μπορεί να προκαλέσει, πρέπει να σας πω ότι όσο πιο μεγάλο το εύρος της νίκης, τόσο πιο σεμνός επιβάλλω εγώ ο ίδιος στον εαυτό μου να είμαι, διότι τιμώ την εντολή του ελληνικού λαού. Έτσι έχω πορευτεί σε όλη μου την πολιτική διαδρομή, δεν θα αλλάξω τώρα.
Αντώνης Σρόιτερ: Πάντως, κ. Πρόεδρε, φαντάζομαι συμφωνείτε ότι σε μία δημοκρατία, όσο σημαντική είναι η κυβέρνηση, έχει τη δική της σημασία και είναι σημαντική και η αντιπολίτευση.
Στη διάρκεια της προεκλογικής μάχης που περάσαμε είχατε θέσει ένα δίλημμα, το θέσατε πολλές φορές: «Τσίπρας ή Μητσοτάκης». Αν μου επιτρέπετε, να σας θέσω εγώ ένα δίλημμα. Αντιπολίτευση: Τσίπρας ή Ανδρουλάκης.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτό το κρίνουν οι πολίτες. Έχετε απόλυτο δίκιο να λέτε ότι η αντιπολίτευση είναι σημαντική και πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση απέτυχε. Όπως είχε αποτύχει ως κυβέρνηση απέτυχε και ως αντιπολίτευση.
Απέτυχε διότι δεν συντάχθηκε με πολύ σημαντικές εθνικές επιλογές, είτε μιλάμε για θέματα εξωτερικής πολιτικής είτε μιλάμε για θέματα άμυνας. Απέτυχε γιατί έβλεπε μία Ελλάδα που υπήρχε μόνο στον δικό τους -αναφέρομαι στα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ- φαντασιακό κόσμο. Μία Ελλάδα «κατάμαυρη», μία Ελλάδα στην οποία όλα καταστρέφονται, όπου η δημοκρατία υπονομεύεται. Απεδείχθη ότι αυτή η Ελλάδα πολύ απλά δεν υπήρχε.
Και σίγουρα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν συμμετείχε, σε καμία περίπτωση, στην προσπάθεια να διαμορφώσουμε κάποιες ευρύτερες συναινέσεις, να αντιπαρατεθούμε προγραμματικά έτσι ώστε να μας βοηθήσει και εμάς να γίνουμε καλύτεροι.
Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να παίξει αυτό τον ρόλο; Δεν το ξέρω. Γιατί πρέπει να σας πω ότι και από αυτά τα οποία άκουσα από τον κ. Ανδρουλάκη, άκουσα απίστευτες γενικότητες, καμία εξειδίκευση, έναν πολύ επιδερμικό λόγο.
Όπως έχω πει πολλές φορές, η εντύπωση που εξακολουθεί να μου δίνει το ΠΑΣΟΚ του κ. Ανδρουλάκη είναι ότι θέλει να γυρίσει πίσω στις μεγάλες «δόξες» της δεκαετίας του ’80, του ΠΑΣΟΚ του ’80. Μόνο που είμαστε στο 2023 και νομίζω αυτού του είδους ο πολιτικός λόγος δεν έχει σημαντική αντανάκλαση στην κοινωνία.
Να σας πω και κάτι ακόμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε 12 μονάδες, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε δύο. Καταλαβαίνω γιατί μπορεί να υπάρχει μία ικανοποίηση για το διψήφιο ποσοστό. Ε, δεν το λες και θρίαμβο.
Αντώνης Σρόιτερ: Δεν θα σας ζητήσω να υποδείξετε σε κανέναν τι θα κάνει, αλλά θα ρωτήσω: εσείς προσωπικά τι θα κάνατε αν σε αυτές τις εκλογές που πέρασαν είχατε υποστεί εσείς μία μεγάλη ήττα, μία συντριπτική ήττα; Θα μένατε στην θέση σας, κ. Πρόεδρε, ή θα αποφασίζατε να αποχωρήσετε, να παραιτηθείτε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εμείς έχουμε μία παράδοση στη Νέα Δημοκρατία, την οποία την έχουν τηρήσει όλοι οι αρχηγοί και γνωρίζετε ακριβώς ποια είναι.
Από εκεί και πέρα, το πώς τα υπόλοιπα κόμματα λειτουργούν είναι ένα ζήτημα το οποίο αφορά τις δικές τους συλλογικές διαδικασίες. Από εκεί και πέρα προφανώς έχουμε σε τέσσερις εβδομάδες εκλογές, φαντάζομαι ότι αυτές οι συζητήσεις παραπέμπονται για μετά τις επόμενες εκλογές.
Αλλά για εμένα το πιο σημαντικό είναι να αντιληφθούμε όλοι ότι ένα ολόκληρο υπόδειγμα πολιτικής, το οποίο στηρίχθηκε σε fake news, σε τοξικότητα, σε προσωπικές επιθέσεις, σε αυτή τη λογική ότι «οι αντίπαλοί μας είναι οι εχθροί μας» και ότι «πρέπει να τους εξαφανίσουμε, να τους εξουδετερώσουμε, να τους θάψουμε τρία μέτρα κάτω από τη γη», αυτό το υπόδειγμα ηττήθηκε.
Θα είναι μία πολύ μεγάλη κατάκτηση και για τον ΣΥΡΙΖΑ, εάν το αντιληφθεί. Μέχρι στιγμής, από αυτά που έχω ακούσει, δεν φαίνεται να το αντιλαμβάνεται. Χθες ο κ. Τσίπρας, πάλι, περίπου τα φόρτωσε στην κοινωνία και είπε ότι αν επιβεβαιωθεί η επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας αυτό δεν θα είναι καλό για την ελληνική κοινωνία.
Δεν φαίνεται να το έχουν αντιληφθεί. Εύχομαι και ελπίζω κάποια στιγμή να το καταλάβουν, διότι δεν χρειαζόμαστε άλλη τοξικότητα, κ. Σρόιτερ. Ένα πράγμα το οποίο μου έκανε εντύπωση στην προεκλογική περίοδο ήταν ότι όταν κανείς μιλάει -ας πούμε στις ομιλίες που κάνει- εγώ αναφερόμουν κατά κόρον σε αυτά τα οποία πετύχαμε, αλλά πρωτίστως τι θέλουμε να κάνουμε. Είχα πάντα και κάποιες λίγες αναφορές στην αντιπολίτευση, ο κόσμος δεν ενδιαφερόταν καθόλου να ακούσει τη δική μου κριτική στην αντιπολίτευση. Ίσως γιατί γνώριζε πολύ καλά ποιος είναι ο κ. Τσίπρας και ποιος είναι ο ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά πιστεύω ότι υπάρχει και κάτι πιο ουσιαστικό. Επαναλαμβάνω: η κοινωνία σήμερα περιμένει από τους πολιτικούς να λύνουν προβλήματα και το υπόδειγμα μιας πολιτικής δύναμης η οποία έσκυψε με προσοχή πάνω στα προβλήματα των πολιτών, προσπάθησε, εργάστηκε πάρα πολύ σκληρά, έκανε λάθη και τα αναγνώρισε. Εγώ ο ίδιος «τσαλακώθηκα» πολλές φορές -τώρα μπορώ να το πω με μεγαλύτερη άνεση- με την έννοια ότι βγήκα μπροστά στις κάμερες και ανέλαβα την ευθύνη απέναντι στον ελληνικό λαό όταν τα πράγματα πήγαν λάθος.
Αυτό είναι το υπόδειγμα ηγεσίας το οποίο πρεσβεύω, αυτό απαιτώ και από τα στελέχη μου να υιοθετούν. Και τελικά αυτή η πολιτική, η οποία είναι μία πολιτική της βελτίωσης της καθημερινότητας των πολιτών, πιστεύω ότι επιβραβεύτηκε. Και, ναι, πιστεύω τελικά ότι το «παιχνίδι» σε μεγάλο βαθμό κρίθηκε και στην οικονομία. Οι πολίτες καταλαβαίνουν ότι, παρά τις δυσκολίες, τα πράγματα πηγαίνουν καλύτερα και θα σας έλεγα ότι αυτό φάνηκε ιδιαίτερα στις αναλύσεις που κάναμε για τα επιμέρους αποτελέσματα. Αν με ρωτήσετε, έχω εδώ τα αποτελέσματα…
Αντώνης Σρόιτερ: Θα πάμε σε αυτά, αλλά μέσα σε αυτά θα είναι η αποτίμηση. Και είναι πραγματικά ενδιαφέροντα κάποια στοιχεία, ίσως σχετίζονται και με δηλώσεις των τελευταίων ημερών. Στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου είχατε θέσει έναν κίνδυνο, την «κυβέρνηση των ηττημένων». Εσείς το λέγατε κίνδυνο, εγώ θα πω «μπαμπούλας», γιατί στην ουσία δεν προέκυπτε και πολύ εύκολα από τα δεδομένα, τα προεκλογικά τουλάχιστον, με βάση τις δημοσκοπήσεις. Λειτούργησε αυτό, όπως φαίνεται, μιας και αναφέρεστε και στα δεδομένα τού πώς ψήφισε ο κόσμος, ειδικά στους κεντρώους ψηφοφόρους, ένα πολύ μεγάλο κομμάτι τους στήριξε τη Νέα Δημοκρατία.
Ο «μπαμπούλας» μιας «κυβέρνησης ηττημένων» θεωρητικά δεν υπάρχει πλέον. Είναι ένα απίθανο σενάριο. Θέλω να ρωτήσω. Φοβάστε ότι ένα κομμάτι αυτών των ψηφοφόρων που σας στήριξαν για να μην υπάρξει μία «κυβέρνηση ηττημένων» ίσως τώρα -έχοντας και το κίνητρο του ποιος θα είναι αξιωματική αντιπολίτευση- φύγει από τη Νέα Δημοκρατία;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι εύλογο το ερώτημά σας και θα απαντήσω ευθέως ότι αυτές οι εκλογές είναι δύσκολες εκλογές και για εμάς, τη Νέα Δημοκρατία. Θέλω να επαναλάβω ότι η αριθμητική της κάλπης και της ενισχυμένης αναλογικής -ειδικά στην πολύ πιθανή περίπτωση που έχουμε παραπάνω κόμματα στη Βουλή- λειτουργεί ώστε να ανεβαίνει ο πήχης της αυτοδυναμίας και να πλησιάζει ουσιαστικά το ποσοστό το οποίο πήραμε στις εκλογές αυτές αν έχουμε εφτά ή μπορεί και οκτώ κόμματα στη Βουλή.
Άρα, θα έλεγα στους πολίτες αυτούς ότι αν το βασικό τους ζητούμενο είναι να επανεπιβεβαιώσουν την αυτοδύναμη κυβέρνηση, γιατί γι’ αυτό ψήφισαν ουσιαστικά, πρέπει να έρθουν και να ξαναψηφίσουν τη Νέα Δημοκρατία, να μην ασχοληθούν τόσο με το τι γίνεται στην αντιπολίτευση.
Γιατί προφανώς είναι πολύ πιο σημαντικό να υπάρχει αυτοδυναμία την επόμενη μέρα, από το να μπλέκουμε ξανά σε περιπέτειες που θα μπορούσαν να προκύψουν αν η Νέα Δημοκρατία δεν είναι αυτοδύναμη. Από τη στιγμή που και σήμερα ακόμα ο κ. Ανδρουλάκης λέει ευθέως ότι δεν θέλει εμένα για Πρωθυπουργό, το λέει ακόμα και σήμερα, δεν έχει αλλάξει τη θέση του.
Άρα, θα σας έλεγα ότι η αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας, η οποία θα προέκυπτε από αυτήν την κάλπη, πρέπει να επανεπιβεβαιωθεί, αλλά σε συνθήκες όπου ο πήχης της αυτοδυναμίας είναι πολύ πιθανόν, λόγω του γεγονότος ότι μπορεί να έχουμε περισσότερα κόμματα στη Βουλή, να ανέβει.
Άρα, θα τους ζητούσα πολύ απλά να κάνουν την ίδια επιλογή την οποία έκαναν στην προηγούμενη κάλπη.
Επαναλαμβάνω: δεν πιστεύω ότι οι πολίτες φοβήθηκαν τελικά τόσο πολύ. Νομίζω ότι και τα ποιοτικά στοιχεία από τα exit polls δείχνουν ότι περισσότερο θετικά ψήφισαν, ως μία επιβράβευση της δουλειάς που έγινε, ως μία έμπρακτη απόδειξη μιας σχέσης εμπιστοσύνης για την οποία έχω αγωνιστεί πάρα πολύ σκληρά, για να μπορέσω να την οικοδομήσω.
Αλλά κυρίως επειδή πίστεψαν ότι αυτά τα οποία έχουμε να τους πούμε για το δικό τους μέλλον, για τις δουλειές τους, για τους μισθούς τους, για τη δημόσια υγεία, έρχονται πιο κοντά στις δικές τους αναζητήσεις και στις δικές τους απόψεις για το πώς πρέπει να κυβερνηθεί η χώρα.
Αντώνης Σρόιτερ Υπάρχουν κάποια «καμπανάκια» από τα αποτελέσματα, παρά το καλό αποτέλεσμα συνολικά που είχατε, κ. Πρόεδρε, δεν ξέρω αν συμφωνείτε. Εγώ θα επισημάνω ένα: υψηλά ποσοστά κομμάτων δεξιότερα της Νέας Δημοκρατίας, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα. Και μιλάω και για την «Ελληνική Λύση» και για το κόμμα «Νίκη», πολύ υψηλά ποσοστά, και δεν ξέρω αν κάτι πήγε λάθος στο κομμάτι της Βόρειας Ελλάδας, αν είναι κάτι το οποίο θα το δείτε σε αυτές τις εκλογές με μεγαλύτερη προσοχή και πώς εκτιμάτε αυτό το οποίο συνέβη.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, πριν πάμε στα «καμπανάκια» να σας πω μία άποψη για το τι πήγε καλά και πού εγώ αισθάνθηκα πολύ μεγάλη ικανοποίηση όταν είδα τα εκλογικά αποτελέσματα.
Μία γεωγραφική ικανοποίηση σίγουρα είναι η Κρήτη. Ήταν ένα προσωπικό μου στοίχημα. Η Κρήτη είναι γαλάζια, γαλάζια με μεγάλη διαφορά από τον δεύτερο, κι αυτό σίγουρα είναι κάτι που για εμένα, και σε προσωπικό επίπεδο, σημαίνει πολλά.
Εξίσου πολλά σημαίνει και η μεγάλη επιτυχία της Νέας Δημοκρατίας στις πιο «λαϊκές» συνοικίες της Αθήνας. Έβλεπα, ας πούμε, τα ποσοστά στο Πέραμα. Στο Πέραμα πήραμε 38% και ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε 18%. Όταν είχα πάει στο Πέραμα, είδα τα ναυπηγεία του Περάματος να δουλεύουν και είδα ανθρώπους χαμογελαστούς γιατί είχαν δουλειές. Οι άνθρωποι αυτοί, που είναι άνθρωποι του κόπου και του μόχθου, ψήφισαν για τις δουλειές τους, ψήφισαν για τις οικογένειές τους, για τα εισοδήματά τους. Δεν κοίταξαν με κομματικές παρωπίδες, δεν επηρεάστηκαν από ιδεολογικά στερεότυπα μιας άλλης εποχής.
Το γεγονός ότι εμείς αυξήσαμε στη Δυτική Αθήνα -όπου ήμουν και υποψήφιος- τα ποσοστά μας κατά επτά μονάδες, λέει πάρα πολλά για το κοινωνικό αποτύπωμα της πολιτικής μας. Γιατί όταν λέγαμε ότι εμείς στοχεύουμε σε μία κοινωνία με λιγότερες ανισότητες, αυτό το άκουσαν οι πολίτες και το είδαν. Και είδαν ότι τελικά -και στις δύσκολες εποχές της πανδημίας αλλά και της ενεργειακής κρίσης- στρέψαμε την προσοχή μας στους πιο αδύναμους.
Αν με ρωτάτε αυτή τη στιγμή -και θα απαντήσω στο ερώτημά σας για τη Βόρεια Ελλάδα, δεν το ξεχνώ- ποιος είναι ο κεντρικός μου στόχος για τη δεύτερη τετραετία, θα σας έλεγα: ανάπτυξη με λιγότερες ανισότητες. Κάναμε κάποια πρώτα βήματα και είναι πολύ ενθαρρυντικό ότι αυτό οι πολίτες το αναγνώρισαν.
Βόρεια Ελλάδα τώρα. Ξέρετε, είμαι ο ίδιος υποψήφιος βουλευτής στην Α’ Θεσσαλονίκης και αναγνωρίζω ότι πολλές φορές η Θεσσαλονίκη αλλά και η Βόρεια Ελλάδα έχει μια αίσθηση ότι είναι παραμελημένη από το πολιτικό κέντρο των Αθηνών, σε έναν βαθμό θα έλεγα δικαιολογημένη. Και ίσως δεν έχουμε κάνει ακόμα αρκετά βήματα να εξηγήσουμε και στους πολίτες στη Βόρεια Ελλάδα ότι η ανάπτυξη, όπως την αντιλαμβανόμαστε, έχει και τοπικό και περιφερειακό αποτύπωμα.
Δεν βάφτηκε τυχαία ο χάρτης γαλάζιος. Βάφτηκε γαλάζιος σε ένα βαθμό γιατί πήγαμε σε όλες τις Περιφέρειες και τους είπαμε τι θα κάνουμε για τις Περιφέρειές τους.
Τώρα, στη Βόρεια Ελλάδα σίγουρα έχουμε ευκαιρίες -δεν θα έλεγα προκλήσεις- να βελτιώσουμε τα ποσοστά μας. Σίγουρα υπάρχει ένα κομμάτι πολιτών που τοποθετούνται σε κόμματα εκ δεξιών της Νέας Δημοκρατίας. Το μόνο που θα έλεγα σε αυτούς τους πολίτες είναι, αν έχουν πραγματικές πατριωτικές ευαισθησίες, να δουν ποιοι είναι οι πατριώτες στην πράξη και ποιοι είναι οι πατριώτες της θεωρίας και στα λόγια. Διότι πιστεύω ότι στο κομμάτι των θεμάτων που απασχολούν συχνά αυτούς τους ψηφοφόρους -θέματα εξωτερικής πολιτικής, θέματα άμυνας, θέματα προστασίας των συνόρων- τα καταφέραμε μια χαρά.
Και να αναλογιστούν αν αξίζει πραγματικά να δώσουν την ψήφο τους σε κόμματα τα οποία μπορεί να μην έχουν δοκιμαστεί, κόμματα διαμαρτυρίας που ουσιαστικά δεν έχουν να εισφέρουν πολλά στη διακυβέρνηση της χώρας, ή αν θέλουν να συνταχθούν με ένα μεγάλο πατριωτικό προοδευτικό μέτωπο, το οποίο έχει αποδείξει στην πράξη πώς αντιλαμβάνεται τον υπεύθυνο πατριωτισμό.
Αντώνης Σρόιτερ: Καταλαβαίνω ότι θα το δείτε πιο προσεκτικά το θέμα της Βόρειας Ελλάδας.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Υπάρχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα, ξέρετε, όταν έχουν διεξαχθεί εκλογές: ότι μπορούμε να ξέρουμε, στην κυριολεξία τμήμα-τμήμα, πού έχουμε πάει καλά και πού δεν έχουμε πάει καλά. Προφανώς, επειδή είμαστε αρκετά μεθοδικοί στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε, έχουμε τη δυνατότητα να στοχεύσουμε και σε περιοχές όπου δεν πήγαμε τόσο καλά όσο θα θέλαμε. Προφανώς αυτό είναι κάτι το οποίο και εγώ λαμβάνω υπόψη μου.
Εγώ θα ξαναρχίσω να γυρνάω την Ελλάδα, δεν πρόκειται να καθίσω με σταυρωμένα χέρια. Αυτή είναι και η απαίτηση, κ. Σρόιτερ, θέλω να το τονίσω αυτό, που έχω από όλα τα στελέχη μας.
Αν νομίζουν κάποια στελέχη μας ότι έβγαλαν την υποχρέωση απέναντι στον εαυτό τους εκλεγόμενοι πολύ καλά με σταυρό και τώρα μπορούν να κάτσουν να απολαύσουν την εκλογική τους νίκη και να μην συνταχθούν με το συλλογικό αγώνα, θα τους περιμένει μια πολύ μεγάλη απογοήτευση μετά τις εκλογές, εφόσον μας εμπιστευτούν οι Έλληνες πολίτες.
Θα αξιολογήσω πάρα πολύ προσεκτικά τη δουλειά που θα κάνουν όλα τα στελέχη και έχω την απαίτηση να τρέξουν εξίσου πολύ για το κόμμα, όπως έτρεξαν για τους εαυτούς τους. Κάποιοι έχουν και το πρόσθετο κίνητρο ότι μπορεί να εκλεγούν βουλευτές τώρα, με την ενισχυμένη αναλογική.
Αλλά πολλοί που ήδη έχουν εκλεγεί βουλευτές πρέπει να γνωρίζουν ότι θα υπάρχει ένας πολύ αυστηρός μηχανισμός παρακολούθησης της πολιτικής τους δραστηριότητας στη διάρκεια αυτής της προεκλογικής περιόδου.
Αντώνης Σρόιτερ: Το ερμηνεύω εγώ λίγο πιο απλά και αν θέλετε είτε με επιβεβαιώνετε είτε όχι: όταν θα έρθει η ώρα -αν είστε ο επόμενος Πρωθυπουργός και πάλι- να αποφασίσετε για τις θέσεις των Υπουργών και το Υπουργικό Συμβούλιο, θα λάβετε σοβαρά υπόψη σας και την προεκλογική δραστηριότητα του καθενός.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Θα σας το πω ακόμα πιο απλά: πιο πολύ θα μετρήσει το τι έκαναν σε αυτές τις εκλογές από το τι σειρά εκλογής είχαν στις προηγούμενες.
Αντώνης Σρόιτερ: Άρα, αξιολογούνται και για την προεκλογική τους δράση.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Φυσικά. Γιατί είναι μία συλλογική προσπάθεια. Γιατί καταλαβαίνω απόλυτα ότι είχαμε πολύ καλά ψηφοδέλτια και η κινητοποίηση του σταυρού προσθέτει στο κόμμα, ο υποψήφιος ή η υποψήφια διεκδικεί και την ατομική του, την ατομική της εκλογή. Ξέρω επίσης ότι υπάρχουν και υποψήφιοι που δεν τα κατάφεραν και υπάρχει και η απογοήτευση της ήττας. Αλλά εδώ είμαστε μαζί, είμαστε μία ομάδα και όλοι πρέπει να συνταχθούμε με αυτή τη συλλογική προσπάθεια.
Αντώνης Σρόιτερ: Πώς θα παρακολουθείται αυτή η προεκλογική δράση; Και το λέω γιατί εσείς δεν έχετε την δυνατότητα προφανώς να ξέρετε πού βρίσκεται ο κάθε υποψήφιος και σε ποια χωριά μιλάει και τα λοιπά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Αυτά είναι εύκολα για εμάς. Νομίζω ότι όση κούραση και να υπάρχει -γιατί ξέρετε, όταν τα έχει κανείς δώσει όλα, το να πει κανείς «ωπ, πρέπει να ξεκινήσω και πάλι»… Αλλά τουλάχιστον ξεκινάμε από μία καλή θέση.
Να πω και κάτι; Μέχρι και η επικοινωνία με τους πολίτες -και αυτό δεν αφορά μόνο εμένα αλλά αφορά και τους υποψήφιους-, να τους ευχαριστήσουμε, να τους πουμε: «σας ευχαριστούμε για την ψήφο σας, για τη στήριξη, ξανακάνετε τον κόπο να κάνετε πάλι το βήμα αυτό, γιατί δυστυχώς δεν επιλέξαμε εμείς την απλή αναλογική».
Η απλή αναλογική κάηκε, θα έλεγα αυτοαναφλέχθηκε, με εντυπωσιακό τρόπο. Δεν την επιλέξαμε εμείς, πρέπει δυστυχώς να ξαναψηφίσουμε. Κάντε το βήμα να ξαναψηφίσετε αυτούς που ψηφίσατε την προηγούμενη φορά.
Αντώνης Σρόιτερ: Μιας και πήγαμε στην επόμενη μέρα, το αφήγημα της προηγούμενης ημέρας, των προηγούμενων εκλογών το συζητήσαμε, το αφήγημα της επόμενης ημέρας ποιο θα είναι, κ. Πρόεδρε; Το δίλημμα, αν θέλετε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, το πρώτο δίλημμα είναι η αυτοδυναμία, είναι ξεκάθαρο. Γι’ αυτό, σας είπα, η αυτοδυναμία δεν μπορεί να επιτρέψει κανέναν απολύτως εφησυχασμό.
Το έχω πει πολλές φορές, ότι οι ισχυρές και σταθερές κυβερνήσεις είναι αυτές που μπορούν να κάνουν τις μεγάλες αλλαγές. Άρα, για εμένα το ζητούμενο του τι θα κάνουμε τη δεύτερη τετραετία δεν έχει μεταβληθεί ουσιαστικά, απλά αισθάνομαι ακόμα μεγαλύτερο το βάρος της ευθύνης, με μεγάλη νομιμοποίηση, να τρέξω ακόμα πιο γρήγορα.
Δεν υπάρχουν δικαιολογίες αυτή τη στιγμή. Στο μυαλό μου δεν υπάρχουν δικαιολογίες, με την έννοια ότι εφόσον επιβεβαιωθεί το αποτέλεσμα θα έχουμε λάβει μία πολύ ισχυρή εντολή να προχωρήσουμε και να υλοποιήσουμε το πρόγραμμά μας.
Άρα, η έμφαση θα δοθεί προφανώς πρώτα και πάνω από όλα στην οικονομία. Εκεί παίζεται το παιχνίδι. Πρέπει να βελτιώσουμε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και αυτό μπορεί να γίνει μόνο, όπως έχω εξηγήσει πολλές φορές, με μείωση της ανεργίας, περισσότερες επενδύσεις οι οποίες τελικά θα οδηγήσουν σε καλύτερους μισθούς, με στοχευμένη μείωση της φορολογίας, με καλύτερη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, τα οποία είναι πολλά, τα οποία θα κληθούμε να διαχειριστούμε τα επόμενα χρόνια.
Και, φυσικά, με έμφαση σε όλα τα υπόλοιπα πεδία πολιτικής: υγεία, παιδεία, κοινωνικό κράτος, Δικαιοσύνη.
Έχουμε πολύ πλούσια μεταρρυθμιστική ατζέντα για την επόμενη μέρα, πολύ πυκνή. Ένα κομμάτι της δουλειάς είναι η ολοκλήρωση αλλαγών που έγιναν την προηγούμενη τετραετία και ένα δεύτερο είναι η δρομολόγηση πολλών καινούριων αλλαγών και μεταρρυθμίσεων, που πραγματικά μπορούν να μας επιτρέψουν να «τρέξουμε» πολύ πιο γρήγορα από την Ευρώπη, ελπίζω αυτή τη φορά σε λίγο καλύτερες συνθήκες, χωρίς τόσες εξωγενείς κρίσεις. Να αλλάξουμε πραγματικά την Ελλάδα, δραστικά.
Αντώνης Σρόιτερ: Τώρα, ένα πρώτο αφήγημα της αντιπολίτευσης ενόψει της δεύτερης κάλπης είναι ότι πρέπει «όλοι να έχουμε στο μυαλό μας ότι πρέπει να περιορίσουμε τα ποσοστά της Νέας Δημοκρατίας», για να μην έχουμε μία «αλαζονική παντοδύναμη κυβέρνηση». Μιλήσατε για «αλαζονεία» στην αρχή. Υπάρχει μια λογική πίσω από αυτό, που λέει ότι όταν κάποιος εκλεγεί με ένα πάρα πολύ υψηλό ποσοστό και έχει πάρα πολλές έδρες στη Βουλή, στην ουσία αισθάνεται παντοδύναμος, δεν ακούει την αντιπολίτευση, κάνει αυτό που θέλει, όπως το θέλει.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς, να ξεκαθαρίσουμε ότι είμαστε μία ώριμη φιλελεύθερη δημοκρατία και η εκτελεστική εξουσία ελέγχεται, σύμφωνα με τις προβλέψεις του Συντάγματος. Η χώρα έχει κατ’ εξοχήν κυβερνηθεί, όλα αυτά τα χρόνια, από αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Δεν άκουγα το ίδιο επιχείρημα στο παρελθόν.
Αλλά θα σας έλεγα ότι πρώτα και πάνω απ’ όλα αυτό αφορά το ήθος και το ύφος της εξουσίας. Εμείς ποτέ δεν σταματήσαμε -και στη διάρκεια της τετραετίας- να αναζητούμε ευρύτερες συναινέσεις. Πρέπει να σας πω ότι, αν δείτε και το αποτύπωμα του πώς ψήφισαν τα κόμματα στη διάρκεια της τετραετίας, πολλές φορές άλλα κόμματα υποστήριξαν δικές μας νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Δεύτερον, έχω αποδείξει ότι η αυτοδύναμη Νέα Δημοκρατία μπορεί να ανοίγεται σε στελεχικό δυναμικό από άλλους χώρους. Πολλοί από τους νέους βουλευτές οι οποίοι εξελέγησαν ήταν στελέχη τα οποία ήρθαν στη Νέα Δημοκρατία, έγιναν Νέα Δημοκρατία, επί δικών μου ημερών. Άρα αυτή η προσπάθεια της συνεχούς διεύρυνσης δεν υπάρχει κανείς λόγος να μην συνεχιστεί.
Τρίτον, και σημαντικότερο, αυτό αφορά εμένα -όπως σας είπα και πριν- και τον τρόπο με τον οποίο εγώ αντιλαμβάνομαι την εξουσία.
Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό, τόσο μεγαλύτερο το βάρος, τόσο μεγαλύτερη ευθύνη να είμαι ακόμα πιο προσεκτικός σε θέματα που αφορούν την συμπεριφορά μου και να μην επιτρέψω στον εαυτό μου ούτε ψήγμα αλαζονείας ή αυταρέσκειας. Το ίδιο, προφανώς, αφορά και όλα τα υπόλοιπα στελέχη. Κι επειδή μία μεγάλη κουβέντα έγινε και για τα ζητήματα της συνταγματικής αναθεώρησης και αν θα φτάσουμε σε 180 έδρες…
Αντώνης Σρόιτερ: Θα σας πάω σε αυτό.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μπορώ να σας το απαντήσω.
Αντώνης Σρόιτερ: Πριν πάμε σε αυτό, άκουσα και δηλώσεις οι οποίες πάνε και ένα βήμα παρακάτω από αυτό που συζητάμε, να σταματήσουμε το «καθεστώς Μητσοτάκη», μια λέξη που την ακούγατε και στην προηγούμενη προεκλογική περίοδο. Άκουσα τον κ. Βαρουφάκη για παράδειγμα να λέει ότι κέρδισε ο «ερντογανισμός» και ο «ορμπανισμός» σε αυτές τις εκλογές. Και καταλαβαίνω ότι θα υπάρχει ένα θέμα συζήτησης, πως ένας Πρωθυπουργός ο οποίος έχει μια πολύ μεγάλη πλειοψηφία μπορεί να μπει στον πειρασμό να δημιουργήσει αυτό το οποίο -λέει, για παράδειγμα, ο κ. Βαρουφάκης- είναι ένα πολύ σκληρό κυβερνητικό αφήγημα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ο κ. Βαρουφάκης θα πρέπει να αναλογιστεί πρώτα και πάνω απ’ όλα γιατί δεν μπήκε ο ίδιος στη Βουλή. Καταλαβαίνω την πικρία του και τη στενοχώρια του, αλλά είναι δικό του θέμα αυτό, δεν είναι δικό μου.
Εγώ θα επαναλάβω ότι οι αυτοδύναμες κυβερνήσεις δεν είναι ανεξέλεγκτες κυβερνήσεις και κατά κανόνα αυτή ήταν η ιστορία των κυβερνήσεων στον τόπο μας. Από εκεί και πέρα, το ζήτημα του τρόπου με τον οποίο ασκείται η εξουσία σίγουρα είναι κάτι το οποίο αφορά τους πολίτες, σίγουρα εγώ έχω αναγνωρίσει τα λάθη μου στον τομέα αυτό και πιστεύω ότι έχω δείξει έμπρακτα ότι μπορώ να τα διορθώσω.
Αλλά εναπόκειται, θα σας έλεγα, και στην αντιπολίτευση να δει αν έχει οποιαδήποτε διάθεση, σε κάποια ζητήματα τουλάχιστον, να μπορούμε να διερευνούμε ευρύτερες συγκλίσεις και συναινέσεις. Η συνταγματική αναθεώρηση θα το απαιτήσει αυτό, άλλωστε.
Αντώνης Σρόιτερ: Πάμε σε αυτό, λοιπόν. Τη βραδιά των εκλογών, κ. Πρόεδρε, στα προεκλογικά και μετεκλογικά πάνελ, κάποιοι διέγνωσαν ήδη αλαζονεία σε κάποια στελέχη σας. Άκουσα κι εγώ δηλώσεις, «θα πάρουμε 180 βουλευτές στις δεύτερες εκλογές, ήδη έχουμε 170-τόσους στις πρώτες, αν είχαμε ενισχυμένη αναλογική, και δεν θέλουμε κανέναν θα αλλάξουμε το Σύνταγμα μόνοι μας».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ήταν λάθος αυτές οι δηλώσεις. Νομίζω ότι διορθώθηκαν στην πορεία και δεν αποτυπώνουν σε καμία περίπτωση τη δική μου φιλοσοφία. Είναι πρακτικά αδύνατον η Νέα Δημοκρατία να πάρει 180 έδρες στις επόμενες εκλογές, ειδικά αν μπουν περισσότερα κόμματα στη Βουλή.
Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι το Σύνταγμα, κ. Σρόιτερ, προβλέπει τους 180 βουλευτές, είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη Βουλή, ακριβώς γιατί απαιτεί από εμάς να αναζητήσουμε ευρύτερες συναινέσεις για να αλλάξουμε τον καταστατικό χάρτη της χώρας και αυτό θα το επιδιώξω σε κάθε περίπτωση.
Αν θέλουμε να κάνουμε μία γενναία συνταγματική αναθεώρηση πρέπει να βρούμε συγκλίσεις, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Άρα, μακριά από μένα οποιαδήποτε λογική ότι «θέλω να αλλάξω το Σύνταγμα μόνος μου, σε μία κατεύθυνση που ικανοποιεί μόνο εμένα». Ούτε είναι στις προθέσεις μου, ούτε αριθμητικά θα είναι εφικτό, ούτε η φιλοσοφία του Συντάγματος είναι τελικά αυτή.
Αλλά μου κάνει πολλή εντύπωση ότι -για να επανέλθω σε αυτό που λέγαμε πριν- κάποιοι εξακολουθούν να μη μαθαίνουν από τα λάθη τους. Και σήμερα ακόμα ο ΣΥΡΙΖΑ διακινεί fake news, ότι η πρόθεσή μου είναι και πάλι «να ιδιωτικοποιήσω το νερό, να ιδιωτικοποιήσω δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο». Όλα αυτά τα επιχειρήματα τα οποία…
Αντώνης Σρόιτερ: Διάβασα για σκέψεις απολύσεων…
Κυριάκος Μητσοτάκης: Απολύσεων δημοσίων υπαλλήλων. Δηλαδή αστεία πράγματα. Δεν μαθαίνουν τίποτα. Συγνώμη που θα το πω έτσι, έχασαν με 20 μονάδες, τα ίδια έλεγαν και τα ίδια λένε και τώρα. Έχουν ακόμα τέσσερις εβδομάδες να αλλάξουν πορεία. Δεν νομίζω ότι τους πιστεύει κανείς, γιατί σε αυτή την κάλπη μετρήθηκε στο κάτω-κάτω της γραφής και η αξιοπιστία μας, έτσι δεν είναι; Ποιος λέει την αλήθεια και ποιος λέει ψέματα.
Αντώνης Σρόιτερ: Είναι εντυπωσιακό ότι θέλετε να μας καθησυχάσετε ότι δεν θα φτάσετε τους 180 βουλευτές. Δηλαδή, συνήθως οι πολιτικοί αρχηγοί ελπίζουν στο περισσότερο, εσείς λέτε «παιδιά αυτή η συζήτηση δεν υπάρχει, δεν θα φτάσουμε τους 180».
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μα είμαι ρεαλιστής. Εγώ θέλω μια άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η απόσταση μεταξύ της άνετης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας και των 180 βουλευτών, σε ένα περιβάλλον όπου θα μπουν κατά πάσα πιθανότητα και άλλα κόμματα στη Βουλή, είναι πολύ μεγάλη.
Αλλά, επαναλαμβάνω, οι 180 βουλευτές υπάρχουν γιατί ακριβώς το Σύνταγμα επιτάσσει διευρυμένες πλειοψηφίες. Να σας δώσω ένα παράδειγμα που χρειάζονται 200 βουλευτές; Η αλλαγή του νόμου που αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα ψηφίζουν οι Έλληνες οι οποίοι κατοικούν μόνιμα στο εξωτερικό. Θα φέρω αμέσως τροποποίηση του υφιστάμενου πλαισίου. Εκεί χρειαζόμαστε 200 βουλευτές. Δεν φαντάζομαι να λέει κανείς ότι θα πάρω 200 βουλευτές για να το αλλάξω μόνος μου, άρα θα χρειαστούν ευρύτερες συναινέσεις.
Αντώνης Σρόιτερ: Ήταν φιάσκο αυτή η ρύθμιση τελικά;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, φιάσκο δεν ήταν, γιατί ψήφισαν…
Αντώνης Σρόιτερ: Ελάχιστη συμμετοχή, Πρόεδρε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Ψήφισαν 20.000, θα σας έλεγα λίγο λιγότερο από 20.000. Δεν μπορούσαν να ψηφίσουν περισσότεροι, διότι όλοι έσπευσαν να βάλουν εμπόδια στον τρόπο με τον οποίο γράφεται κανείς στους εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού, ενώ θα έπρεπε να είναι πάρα πολύ απλό: είσαι εγγεγραμμένος στον εκλογικό κατάλογο, το βεβαιώνεις και ψηφίζεις από όπου θέλεις.
Αυτή θα είναι η πρόταση την οποία θα κάνω στην επόμενη Βουλή, εφόσον μας εμπιστευθεί ο ελληνικός λαός. Εύχομαι και ελπίζω ότι θα βρούμε τους 200 βουλευτές. Να ένα παράδειγμα, λοιπόν, του πώς αντιλαμβάνομαι την ανάγκη για ευρύτερες συναινέσεις, τις οποίες το ίδιο το Σύνταγμα τις επιβάλει.
Αντώνης Σρόιτερ: Αυτή η συζήτηση θα ανοίξει στην επόμενη Βουλή ή θα ανοίξει τώρα και στην προεκλογική περίοδο; Ρωτάω δηλαδή, αν θα καλέσετε τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ και όλους τους υπόλοιπους, να πάρουν θέση απέναντι σε συγκεκριμένα θέματα που αφορά η Συνταγματική Αναθεώρηση.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Μα τα έχουμε ήδη καλέσει, ήδη για το άρθρο 16.
Αντώνης Σρόιτερ: Θα είναι θέμα της προεκλογικής ατζέντας, λοιπόν, αυτό;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Είναι ήδη. Ήταν θέμα και της προηγούμενης προεκλογικής περιόδου, και για το ζήτημα των αλλαγών στον τρόπο με τον οποίο ψηφίζουν οι Έλληνες εκτός εξωτερικού. Ανοίγω και το θέμα και από τη δική σας φιλόξενη συχνότητα σήμερα. Είναι ένα ζήτημα στο οποίο πρέπει να τοποθετηθούν όλοι: αν θέλουμε πραγματικά να απλοποιήσουμε τη διαδικασία ή αν θέλουμε να εξακολουθούμε να ταλαιπωρούμε τους Έλληνες στο εξωτερικό, δίνοντάς τους ουσιαστικά ελάχιστες, λίγες, δυνατότητες να ψηφίσουν ή υποχρεώνοντάς τους να πληρώσουν πολλά χρήματα για να έρθουν να ψηφίσουν στην Ελλάδα.
Αντώνης Σρόιτερ: Ποιο άλλο θέμα ανοίγετε στο κομμάτι της Συνταγματικής Αναθεώρησης; Το άρθρο 16 για τα πανεπιστήμια το έχετε ήδη πει.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Υπάρχουν, νομίζω, αρκετά ζητήματα τα οποία πρέπει να δούμε αν θέλουμε μία φιλόδοξη Συνταγματική Αναθεώρηση. Θέλω να θυμίσω ότι αυτή η συζήτηση δεν μπορεί να ανοίξει πριν το 2025, γιατί αυτό προβλέπει το ίδιο το Σύνταγμα. Άρα έχουμε χρόνο ακόμα μπροστά μας.
Η Νέα Δημοκρατία θα καταθέσει μία φιλόδοξη πρόταση, θα τη συζητήσει, θα τη διαβουλευτεί. Έχω συμμετάσχει προσωπικά σε συζητήσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Εύχομαι και ελπίζω το κλίμα που θα πρυτανεύσει στην επόμενη Βουλή να είναι ένα κλίμα συναίνεσης για να καταλήξουμε, τελικά, στις διευρυμένες πλειοψηφίες, που το ίδιο το Σύνταγμα επιβάλει.
Αντώνης Σρόιτερ: Είπατε τώρα ότι για την επόμενη κυβέρνηση θα αξιολογηθεί μεταξύ άλλων και η προεκλογική δραστηριότητα όλων των στελεχών σας. Πέραν αυτού του κριτηρίου, τι άλλο θα λειτουργήσει, αν είστε εσείς κυβέρνηση και ο επόμενος Πρωθυπουργός. Τι κυβέρνηση θα σχηματίσετε; Με ποιους θα κυβερνήσετε;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Με τους καλύτερους δυνατούς ή τις καλύτερες δυνατές, ανάλογα με την αρμοδιότητα που επιθυμώ, βάσει του Συντάγματος, γιατί είναι αποκλειστικό προνόμιο του Πρωθυπουργού ο σχηματισμός της κυβέρνησης.
Αντώνης Σρόιτερ: Άκουσα πάλι κάποιους, για αυτό σας ρωτώ, σε λογική του τύπου «ομάδα που κερδίζει δεν αλλάζει», κοστούμια ράβονται, πράγματα από Υπουργεία δεν μαζεύονται. Έχω την αίσθηση ότι κάποιοι θεωρούν ότι εκεί που τους αφήσαμε εκεί θα τους ξαναβρούμε.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Έχω πληροφορίες, οφείλω να έχω πολύ καλές επαφές με όλους τους ράφτες της Αθήνας για να γνωρίζω ποιος κάνει τέτοιες κινήσεις.
Αντώνης Σρόιτερ: Έχουν ραφτεί νωρίτερα αυτά.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, τι έχω πει για την επόμενη κυβέρνηση: θα έχει πολλές περισσότερες γυναίκες, αυτό είναι δεδομένο. Δεύτερον, θα υπάρξει σημαντικότατο -να χρησιμοποιήσω μπασκετική έκφραση- rotation. Μπορεί να το εκλάβει κανείς όπως θέλει. Η πιθανότητα συνέχισης σε ένα Υπουργείο είναι περιορισμένη. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να αναλάβει ένα άλλο Υπουργείο.
Αντώνης Σρόιτερ: Στο rotation ακριβώς αυτό, υπάρχουν εκείνοι που έρχονται από τον πάγκο και μπαίνουν στην ομάδα και υπάρχουν και εκείνοι που αλλάζουν θέσεις μέσα την πεντάδα.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Συ είπας.
Αντώνης Σρόιτερ: Θα συμβούν και τα δύο;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Λογικό δεν είναι; Κατ’ αρχάς, αυτή η συζήτηση πρέπει να σας πω ότι δεν μου αρέσει, διότι από τη φύση της εκπέμπει μια προεξόφληση του αποτελέσματος. Θα σας ξαναπώ, όμως, αυτό το οποίο είπα και προεκλογικά, για να είμαι συνεπής: εγώ δεν έκανα δομικό ανασχηματισμό στη διάρκεια της τετραετίας. Έκανα αλλαγές πιο σημειακές. Αυτή τη φορά, προφανώς, θα μιλάμε για μία άλλη κυβέρνηση από αυτή την οποία είχαμε την προηγούμενη τετραετία, εφόσον μας εμπιστευτεί ο ελληνικός λαός.
Αντώνης Σρόιτερ: Ποια ήταν η πιο δύσκολη περίοδος, η πιο δύσκολη στιγμή, αν θέλετε, στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου; Αλλά και στους μήνες που προηγήθηκαν, πριν τις εκλογές.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κατ’ αρχάς όλη αυτή η τετραετία περνάει τώρα μπροστά μου, ξέρετε, γιατί όπως είπαμε στην αρχή εγώ θα φύγω από αυτό το γραφείο και τίποτα δεν μου εγγυάται ότι θα ξαναγυρίσω. Αυτό εναπόκειται στον ελληνικό λαό και πρέπει να το γνωρίζει αυτό ο ελληνικός λαός, ότι αν επιθυμεί να είμαι ξανά εγώ σε αυτή τη θέση πρέπει να έρθει να με ψηφίσει, δεν θα γίνει με κάποιον μαγικό, αυτόματο τρόπο.
Ήταν πάρα πολλές οι δυσκολίες που περάσαμε όλη την τετραετία, από τις πολύ δύσκολες αποφάσεις να κλείσουμε τη χώρα στην πανδημία, τη μεγάλη κρίση με την Τουρκία και στον Έβρο αλλά και το καλοκαίρι του 2020, το άγχος της πανδημίας στη διάρκεια της εξέλιξής της.
Φυσικά, δεν κρύβομαι, τα Τέμπη ήταν ίσως η πιο δύσκολη στιγμή σε όλη την τετραετία, και σε πολιτικό αλλά κυρίως σε προσωπικό επίπεδο. Αλλά οι δυσκολίες είναι μέσα στις υποχρεώσεις της διακυβέρνησης.
Και, όπως σας είπα, προσπάθησα ποτέ να μην κρύβομαι και πάντα να βλέπω τον εαυτό μου με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ειλικρίνεια στον καθρέφτη. Να βλέπω τι έκανα λάθος να ακούω την κριτική που μου γίνεται -είναι πολύ σημαντικό αυτό στη δική μου τη θέση- και να προχωρώ μπροστά κοιτάζοντας να διορθώσω αυτά που μπορούμε να διορθώσουμε.
Αντώνης Σρόιτερ: Μιας και αναφερθήκατε στα Τέμπη. Είχατε πάρει την απόφαση να είναι υποψήφιος ο Κώστας Καραμανλής. Είπατε ότι θα τον κρίνει ο λαός των Σερρών, οι ψηφοφόροι, ως προς το αν έφταιξε, σε τι βαθμό έφταιξε και πάει λέγοντας. Εξελέγη ο κ. Καραμανλής και θέλω να ρωτήσω αν αυτό το ερμηνεύετε εσείς ως μια απόφαση ότι δεν έχει ευθύνες.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όπως σας είπα, οι πολιτικές ευθύνες ανελήφθησαν με την παραίτηση. Κοιτάξτε να δείτε, εγώ δεν θα πω για εμένα, κ. Σρόιτερ, ότι τα Τέμπη «τελείωσαν» επειδή κερδίσαμε τις εκλογές. Δεν μπορώ να το πω. Κανείς δεν μπορεί να το πει αυτό το πράγμα. Άρα, δεν ξεχνιούνται τα Τέμπη επειδή κερδίσαμε τις εκλογές και αυτό αφορά όλους, πρώτα και πάνω απ’ όλα μένα, γιατί επί δικών μου ημερών έγινε αυτή η τραγωδία. Αυτό προφανώς ισχύει για όλους.
Αντώνης Σρόιτερ: Τα ίδια θα λέγατε για το θέμα των υποκλοπών; Ότι αυτό θα ξεχαστεί;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Δεν νομίζω ότι είναι ζήτημα να ξεχαστεί οτιδήποτε, απλώς στο ζήτημα των υποκλοπών υπάρχει μία ειδοποιός διαφορά: ότι ήδη έγινε μία σειρά από σημαντικές διορθωτικές κινήσεις, οι οποίες έχουν δείξει ότι έχουν ουσιαστικά αποδώσει. Όπως είπα, εγώ δεν ξεχνώ τίποτα το οποίο πήγε λάθος. Ούτε θεωρώ ότι ο εκλογές είναι μια εξ ορισμού «κολυμβήθρα» στην οποία ξεπλενόμαστε για ό,τι μπορεί να έχει γίνει λάθος.
Αυτό θα ήταν ένδειξη αλαζονείας, ότι πήραμε μία νωπή εντολή, «σφουγγάρι», τα σβήσαμε όλα. Όχι. Ό,τι έγινε λάθος, μπήκε στη ζυγαριά, το ζύγισαν οι πολίτες αλλά τα λάθη είναι αυτά που μας κάνουν συνέχεια καλύτερους. Και στην επόμενη τετραετία θα γίνουν, εφόσον είμαστε πάλι εδώ. Πάλι θα γίνουν λάθη, ουδείς αλάθητος. Το θέμα είναι να μη γίνονται τα ίδια λάθη και φυσικά να μπορούμε να μαθαίνουμε από αυτά και να είναι όσο το δυνατόν μικρότερα, με όσο το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις.
Αντώνης Σρόιτερ: Τώρα, ένα-δύο διαδικαστικά. Πριν τις εκλογές, μεγάλη συζήτηση -το είχε σηκώσει ψηλά και η αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ- για το αν θα έπρεπε να είχε γίνει ένα debate μεταξύ των δύο πολιτικών αρχηγών, εσάς και του κ. Τσίπρα. Εσείς το είχατε αφήσει ανοιχτό ως ενδεχόμενο. Νομίζω όχι απλά το είχατε αφήσει ανοιχτό, είχατε πει ότι θα γίνει αυτό στις δεύτερες εκλογές, γιατί εκεί ο κόσμος θα αποφασίσει για Πρωθυπουργό. Θέλω να ρωτήσω αν με τις νέες συνθήκες επιμένετε σε αυτό; Θα το δούμε αυτό το debate ή έχει αλλάξει κάτι;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Νομίζω ότι αυτό το debate δεν έχει λόγο να γίνει, διότι πολύ απλά δεν νομίζω ότι υπάρχει ζήτημα για το ποιος θα είναι πρώτος. Άρα νομίζω ότι σε αυτό το ερώτημα, είμαι πολύ ειλικρινής, απάντησε η ίδια η ζωή, απάντησε η κάλπη μάλλον, δεν απάντησε η ζωή.
Αντώνης Σρόιτερ: Εμείς ψηφίζουμε στις 25 Ιουνίου -φαντάζομαι θα τα προλάβουμε όλα, έτσι όπως τρέχουν οι διαδικασίες-, οι Τούρκοι ψηφίζουν την ερχόμενη Κυριακή. Η Τουρκία θα έχει μία κυβέρνηση όπως όλα δείχνουν, κ. Πρόεδρε, την Κυριακή, εμείς θα έχουμε μία υπηρεσιακή κυβέρνηση.
Σε επίπεδο ρητορικής οι τόνοι είναι πιο χαμηλοί, σε επίπεδο πραγματικών διεκδικήσεων -φαντάζομαι συμφωνείτε- δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα και σε κάθε ευκαιρία βγαίνει αυτό, έχουμε και πιο δεξιά ατζέντα τις τελευταίες ημέρες και από τα δύο κόμματα. Ανησυχείτε γι’ αυτό το μεσοδιάστημα;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Όχι, δεν ανησυχώ. Διότι κρατώ το γεγονός ότι συνολικά οι τόνοι ήταν χαμηλότεροι και οι παραβιάσεις ήταν λιγότερες όλους αυτούς τους μήνες και φαντάζομαι ότι και η νέα τουρκική κυβέρνηση θα περιμένει ποιος θα εκλεγεί στην Ελλάδα για να μπορέσει να δει και αυτή, από τη δική της την πλευρά, αν υπάρχει περιθώριο να καθίσουμε και να συζητήσουμε.
Αλλά, από εκεί και πέρα, έχει μεγάλη σημασία πιστεύω και για εμάς το τι γίνεται στην Τουρκία. Εγώ θα επαναλάβω ότι όσο καλύτερο και αν είναι το κλίμα -και είναι επιθυμία μου πάντα να είναι καλό το κλίμα- οι βασικές τουρκικές διεκδικήσεις δεν φαίνεται να αλλάζουν. Λογικό είναι, δεν αλλάζει η εξωτερική πολιτική μίας χώρας όπως η Τουρκία από τη μία στιγμή στην άλλη.
Η «Γαλάζια Πατρίδα» είναι μία απειλή για την κυριαρχία μας και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Κατά συνέπεια, απαιτεί μία πολύ συγκροτημένη απάντηση, όπως την έχουμε δρομολογήσει εδώ και τέσσερα χρόνια. Κατά συνέπεια, έχει και πολύ μεγάλη σημασία το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα και για τα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής.
Είμαστε καταδικασμένοι να ζούμε σε μόνιμη ένταση με την Τουρκία; Επαναλαμβάνω: όχι. Έχουμε περάσει πολλές περιόδους χωρίς ένταση, χωρίς ταυτόχρονα να έχουμε επιλύσει το βασικό μας ζήτημα, που είναι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, δηλαδή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Δεν σημαίνει ότι επειδή δεν μπορούμε να λύσουμε το ζήτημά μας αυτό, από τη μία στιγμή στην άλλη -δεν το έχουμε λύσει 40-τόσα χρόνια- ότι πρέπει ντε και καλά να είμαστε στα πρόθυρα ενός θερμού επεισοδίου. Υπάρχει και ένας μέσος δρόμος.
Αντώνης Σρόιτερ: Οι αναλυτές λένε ότι αν υπάρχει μία ευκαιρία να βρεθεί, όχι μία λύση απαραίτητα αλλά να γίνουν κάποια βήματα συμφωνίας με τους Τούρκους, είναι το διάστημα που θα ακολουθήσει. Θα έχει μία κυβέρνηση με φρέσκια εντολή η Τουρκία, θα έχει μία κυβέρνηση με φρέσκια εντολή η χώρα μας. Οι εκτιμήσεις είναι ότι θα είναι δύο ισχυρές κυβερνήσεις, υπάρχει ένα θεωρητικά καλύτερο κλίμα, υπάρχει μία ύφεση.
Ο διεθνής παράγοντας -τα ξέρετε καλύτερα από μένα- θα ήθελε να υπάρχει μία λύση, θα πάμε να προσπαθήσετε κι εσείς από την πλευρά σας να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι με τους Τούρκους, να κάνουμε εμείς υποχωρήσεις αν πρέπει να κάνουμε, να κάνουν εκείνοι υποχωρήσεις αν πρέπει να κάνουν και να καταλήξουμε κάπου;
Κυριάκος Μητσοτάκης: Κοιτάξτε, το θέμα είναι ποιο είναι το εύρος των συζητήσεών μας. Επαναλαμβάνω ότι στη συζήτηση αυτή, που προφανώς έχουμε διάφορα ζητήματα και σε πολλά επίπεδα, αλλά ως προς τη γεωπολιτική διάσταση έχουμε ένα ζήτημα.
Κανένας Έλληνας Πρωθυπουργός, και σίγουρα εγώ, δεν πρόκειται να συζητήσουμε για θέματα αποστρατικοποίησης, πόσω μάλλον για θέματα κυριαρχίας των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Αυτά είναι θέματα τα οποία είναι έξω από τη συζήτηση, δεν μπορούν καν να συζητηθούν, δεν μπορούν καν να αποτελέσουν μέρος της ατζέντας και δεν ήταν μέρος της ατζέντας των διερευνητικών επαφών εδώ και πολλά χρόνια.
Άρα πρέπει να επανέλθουμε σε αυτή τη λογική. Μπορώ να σας πω ήδη από τώρα ότι εφόσον είμαι Πρωθυπουργός, έχουμε Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στα μέσα Ιουλίου στη Λιθουανία, θα ήταν πολύ πιθανόν -εγώ προσωπικά θα το επιδιώξω- να έχω πάλι μια συνάντηση με τον Πρόεδρο Erdoğan, εφόσον και αυτός επανεκλεγεί.
Θα μου φαινόταν τελείως λογικό -όπως έχω πει πολλές φορές, δεν φέρνει αντίρρηση όταν συναντιόμαστε- να δούμε λίγο που βρισκόμαστε. Ελπίζω ότι κι αυτός έχει ξεχάσει αυτά τα οποία έλεγε για εμένα, ότι δεν θέλει να με συναντήσει. Να εκτιμήσει το γεγονός ότι πράγματι οι λαοί μας ήρθαν πιο κοντά, πολύ πιο κοντά, ως αποτέλεσμα των καταστροφικών σεισμών. Δεν χρειάζεται να συμφωνούμε σε όλα. Mπορούμε να διαφωνούμε έντονα, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συζητούμε, ότι δεν πρέπει να υπάρχουν ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας.
Αντώνης Σρόιτερ: Στόχος είναι ένα restart, λοιπόν.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Πάντα ο στόχος είναι ένα restart, αλλά αυτό δεν εξαρτάται μόνο από εμάς.
Αντώνης Σρόιτερ: Κύριε Πρόεδρε, να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ, σε αυτή την τελευταία μέρα, ενόψει εκλογών και υπηρεσιακής κυβέρνησης, στο Μέγαρο Μαξίμου.
Κυριάκος Μητσοτάκης: Εγώ σας ευχαριστώ.