*Κωνσταντίνος Φίλης
Παρά τα χθεσινά χαμόγελα, ακόμη αναζητείται η (καλή) χημεία του Ερντογάν με τον Μπάιντεν. Προφανώς δεν είναι αυτός ο μοναδικός ή ο κύριος λόγος για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν Ουάσιγκτον – Αγκυρα.
Η κλίση της τελευταίας προς την Ανατολή, η εδραίωση στρατηγικής κατανόησης με τη Ρωσία, οι αντιφάσεις στην εξωτερική πολιτική, που ναι μεν της προσδίδουν σε κάποιες περιστάσεις κύρος και μιαν αίσθηση ανεξαρτησίας αλλά παγιώνουν την εικόνα του ασυνεπούς εταίρου, στον οποίο δεν μπορείς πάντα να υπολογίζεις, προσμετρώνται από τον αμερικανικό παράγοντα, χωρίς βέβαια να αγνοείται η σημασία της Τουρκίας σε σειρά ζητημάτων.
Αν και ο τρόπος που συχνά πολιτεύεται ο Ερντογάν επιβεβαιώνει τον αναξιόπιστο –για τα δυτικά μέτρα– χαρακτήρα του, με την καθυστέρηση στην ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας, καταλήγει να χρησιμοποιεί το κάθε χαρτί που έχει στη διάθεσή του για να πιέσει ή και να το ανταλλάξει με κάτι άλλο. Στο Ουκρανικό, υπάρχει μεν ενόχληση για την ουδετερότητα της Άγκυρας αλλά και κατανόηση για τη θέση της, όπως και ενθάρρυνση στις πρωτοβουλίες της για τη διευθέτηση ζητημάτων, όπως η επισιτιστική κρίση.
Η φιλοξενία της συνάντησης των διευθυντών της CIA και της FSB δείχνει εκατέρωθεν εμπιστοσύνη προς την τουρκική πλευρά και επιστεγάζει τον ρυθμιστικό ρόλο που επιζητεί ο Ερντογάν, όμως εφόσον επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες για επίθεση της Ρωσίας σε πολωνικό έδαφος, έστω και από ατύχημα, θα απαιτηθεί η νατοϊκή αλληλεγγύη.
Πάντως, ο Τούρκος πρόεδρος δεν καταφέρνει να διευρύνει το πεδίο ανοχής του Μπάιντεν για ενέργειες που θα διατάρασσαν τις υφιστάμενες ισορροπίες σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Και ενώ ενοχλείται από τη στροφή των Αμερικανών προς την Ελλάδα, αντιλαμβάνεται ότι η αντιαμερικανική ρητορική τον ευνοεί στο εσωτερικό, κατά τα άλλα όμως η σύγκρουση με την Ουάσιγκτον δεν συνιστά σώφρονα επιλογή.
Αύριο, επί παραδείγματι, τα τουρκικά μέσα μπορεί να παρουσιάσουν τη σύντομη επαφή των δύο προέδρων ως υποχώρηση του Λευκού Οίκου στην άρνηση Σοϊλού να δεχθεί τα συλλυπητήρια των ΗΠΑ. Εντούτοις, ο Ερντογάν έχει προφανώς την ευκαιρία στην Ινδονησία να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τη σοβαρή απομόνωση της Ρωσίας, ενώ η μετατόπιση της Γερμανίας έναντι της Τουρκίας προς μια στάση (περισσότερο) αρχών αντί του συναλλακτικού κατευνασμού της περιόδου Μέρκελ δεν μπορεί παρά να τον έχει προβληματίσει. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αναζητεί –εδώ και καιρό– την εξεύρεση κοινού τόπου με τη Γαλλία.
Αυτή τη στιγμή, η τουρκική ηγεσία βρίσκεται σε μεγάλη, εφ’ όλης της ύλης διαπραγμάτευση με τις ΗΠΑ, μέρος της οποίας είναι και τα ελληνοτουρκικά. Και επιχειρεί να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος (ενδεικτικά: αντιπαράθεση με Ισραήλ και Αίγυπτο, εξαγορά S-400) προκειμένου να κερδίσει την έξωθεν καλή μαρτυρία, να μαλακώσει τους Αμερικανούς, ιδίως το Κογκρέσο, και έτσι να αποκτήσει μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών.
Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις επιτυχίες του στην Ουκρανία και σε άλλα πεδία, ο Ερντογάν έχει εγκλωβιστεί μετά την απώλεια των F-35 στην ανάγκη εκσυγχρονισμού και εξαγοράς των F-16, ενώ η περιφρόνηση δικαίου και συμφερόντων συμμαχικών δυνάμεων σε μέτωπα, όπως αυτό της Λιβύης, συρρικνώνει τις επιλογές του. Ακόμη και αν δεν τεθούν όροι για τα F-16, ο χρόνος παράδοσης ενδέχεται να συνδεθεί με τις τουρκικές εκλογές.
Και δεν είναι απαραίτητο ο Μπάιντεν να βιάζεται κόντρα σε όσα εξέλαβε ο Ερντογάν στο χθεσινό τετ α τετ. Άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος είναι αν η Άγκυρα θα προσπαθήσει να ενεργοποιήσει τη συμφωνία για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων με τη Λιβύη μέχρι τις εκλογές. Εδώ θα κριθούν η προσβασιμότητα και η αποτελεσματικότητα της αμερικανικής ηγεσίας προς τον Τούρκο πρόεδρο, από τον οποίο έχει ζητηθεί –όπως εξάλλου και από Μακρόν και Σολτς– να απέχει από ενέργειες κλιμάκωσης με την Ελλάδα.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης, είναι διευθυντής Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Κυκλοφορεί σε επιμέλειά τουτο βιβλίο «Το μέλλον της Ιστορίας» (εκδόσεις Παπαδόπουλος).
πηγή: https://www.kathimerini.gr/politics/562138954/arthro-toy-k-fili-stin-k-se-dokimasia-oi-scheseis-ipa-toyrkias/