Σήμερα, είναι πραγματικά μία ξεχωριστή μέρα για τη Δυτική Μακεδονία, που αποκτά το πρώτο μεγάλο έργο-ορόσημο για τον οικονομικό αλλά και για τον ενεργειακό μετασχηματισμό της. Είναι, όμως, και μια μέρα-ορόσημο για τη χώρα συνολικά, καθώς το έργο το οποίο σήμερα εγκαινιάζουμε συμβολίζει μια συνολική αλλαγή στο ενεργειακό και στο παραγωγικό υπόδειγμα της χώρας.
Γιατί, εδώ, σε αυτό το φωτοβολταϊκό πάρκο της Κοζάνης αποτυπώνονται οι εθνικοί μας στόχοι για φθηνή και καθαρή ενέργεια από τον ήλιο, από τους ανέμους μας, από τα νερά μας, από τη γεωθερμία μας. Ένα μέλλον το οποίο δημιουργεί νέες δουλειές, αλλά τροφοδοτεί όχι απλά με πιο καθαρή αλλά με φθηνότερη ενέργεια τα νοικοκυριά μας, τις επιχειρήσεις μας, τον πρωτογενή μας τομέα, τη μεταποίησή μας, κάνοντας πιο ανταγωνιστική, πιο εξωστρεφή συνολικά την οικονομία μας.
Και βέβαια μιλάμε για ένα έργο το οποίο συμβολίζει την πράσινη μετάβαση εντός αλλά και εκτός συνόρων. Είναι το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη συνολικά. Παράγει ενέργεια -όπως ειπώθηκε και από τους προλαλήσαντες- που καλύπτει τις ανάγκες 75.000 νοικοκυριών. Απαλλάσσει τον πλανήτη από 300.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Ενώ θέλω να χαιρετίσω και το γεγονός ότι τελικά η εταιρία κατάφερε και αξιοποίησε καλύτερα τη μισθωμένη έκταση έτσι ώστε, κύριε Περιφερειάρχα, να μπορέσει να αποδώσει πίσω στην περιοχή και στους κτηνοτρόφους της 1.500 στρέμματα τα οποία, τελικά, δεν χρειάστηκαν προκειμένου να αναπτυχθεί το έργο αυτό.
Και επειδή εμείς είμαστε μια κυβέρνηση που ό,τι λέμε θέλουμε και να το κάνουμε, έχω ζητήσει από τον αρμόδιο Αναπληρωτή Υπουργό, τον κ. Παπαθανάση, ο οποίος έχει και τη συνολική εποπτεία του Σχεδίου Δίκαιης Μετάβασης, τη μέγιστη δυνατή επιτάχυνση όλων των διαδικασιών ώστε τα πολύ φιλόδοξα σχέδια τα οποία έχουμε αυτή τη στιγμή αποτυπωμένα στο χαρτί να μπορούν να υλοποιηθούν και στην πράξη.
Νομίζω ότι ξέρετε πολύ καλύτερα από εμένα ότι η απολιγνιτοποίηση είναι μία διαδικασία η οποία έχει δρομολογηθεί εδώ και μία δεκαετία. Ξεκίνησε ουσιαστικά το 2010 με μία σταδιακή απόσυρση παλιών λιγνιτικών μονάδων. Και βέβαια η αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία μας ασκεί σήμερα κριτική, θα πρέπει να της θυμίσουμε ότι όσα χρόνια κυβερνούσε η παραγωγή ρεύματος από λιγνίτη μειώθηκε κατά 50%. Επαναλαμβάνω, κατά 50%. Από 19,5 τεραβατώρες ετησίως σε 10 τεραβατώρες ετησίως.
Είναι, λοιπόν, τουλάχιστον προκλητικό να χύνουν κάποιοι κροκοδείλια δάκρυα. Κάποιοι κλαίνε για τον λιγνίτη όταν δεν έκαναν ουσιαστικά τίποτα για να προετοιμάσουν την περιοχή για τη μέρα μετά το λιγνίτη. Διότι αυτό το οποίο γίνεται σήμερα στη Δυτική Μακεδονία ήταν μία διαδικασία προδιαγεγραμμένη, διότι η απόφαση της σταδιακής μείωσης της συμμετοχής του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή ήταν σωστή, παραμένει σωστή και επιβεβλημένη. Όχι μόνο για περιβαλλοντικούς λόγους, αλλά και για οικονομικούς λόγους.
Ο λιγνίτης είναι ακριβός και ρυπογόνος. Υπό κανονικές συνθήκες πολύ ακριβότερος από το φυσικό αέριο. Πάντα ακριβότερος από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας λόγω των πολύ υψηλών δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Και έπρεπε να συμβεί ένας πόλεμος αυτού του μεγέθους που οδήγησε το φυσικό αέριο σχεδόν σε δεκαπλάσια τιμή για να γίνει προσωρινά -το τονίζω- προσωρινά πιο φθηνή η παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη.
Αποτελεί, λοιπόν, ο λιγνίτης μια λύση ανάγκης σε δεδομένη χρονική στιγμή, η οποία έρχεται να υποκαταστήσει το συγκυριακά ακριβότερο και όχι εν αφθονία πλέον -λόγω του αποκλεισμού της ρωσικής οικονομίας- φυσικό αέριο. Και το πρόβλημα αυτό είναι κοινό για όλη την Ευρώπη, όχι μόνο για την Ελλάδα.
Γι’ αυτό και όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες προχωρούν σε κάποιες μικρές τροποποιήσεις των σχεδίων που έχουν δρομολογήσει για την ενεργειακή τους μετάβαση, με σκοπό να βρουν ενδιάμεσες -το τονίζω- ενδιάμεσες εναλλακτικές πηγές παραγωγής ενέργειας, να καλύψουν τις ανάγκες τους και να εξασφαλιστούν και για τα πιθανά χειρότερα σενάρια ως προς την ασφάλεια της τροφοδοσίας τους.
Σε μία αχαρτογράφητη, λοιπόν, συγκυρία η πολιτική μας οφείλει να είναι ευέλικτη. Να προσαρμόζεται δηλαδή στις πρόσκαιρες απαιτήσεις, χωρίς όμως σε καμία περίπτωση να χάνει τον κεντρικό της προσανατολισμό. Και οι όποιες μικρές, διορθωτικές παρεμβάσεις γίνουν στο Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος, αγαπητέ μου Υπουργέ, σε καμία περίπτωση -θα το τονίσω αυτό- δεν θα θέσουν σε αμφισβήτηση τους φιλόδοξους στόχους που έχουμε θέσει για τη μείωση των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 και βέβαια την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.
Ναι, για την επόμενη διετία σίγουρα είναι λογικό να αυξήσουμε την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη, μεγιστοποιώντας, αυξάνοντας κατά 50% την εξόρυξή του ώστε να μειώσουμε βραχυπρόθεσμα την εξάρτησή μας από το φυσικό αέριο.
Αυτό είναι ένα προσωρινό μέτρο και σε αυτό το νέο περιβάλλον, είναι επίσης βέβαιο ότι η νέα μονάδα την οποία κατασκευάζει η ΔΕΗ, Πτολεμαΐδα 5, θα λειτουργήσει ως λιγνιτική μονάδα για τα επόμενα χρόνια. Εκτιμώ, το πιο πιθανό, ως το 2028. Και αν χρειάζεται να παραμείνουν σε λειτουργία κάποιες από τις πιο σύγχρονες παλιές μονάδες της ΔΕΗ, όπως η Μελίτη, ο Άγιος Δημήτριος 5, αυτό είναι κάτι το οποίο θα αξιολογηθεί ανάλογα με τις ανάγκες της στιγμής, αλλά και ανάλογα φυσικά με τη διαμόρφωση των τιμών και τη διαθεσιμότητα του φυσικού αερίου.
Είναι, όμως, επίσης φανερό ότι καμία παγκόσμια πυρκαγιά αυτής της έκτασης δεν μπορεί να σβήσει, κυρίες και κύριοι, μόνο με εθνικά μέσα. Γι’ αυτό και η Ελλάδα πρωτοστατεί στη διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής πολιτικής, αφενός για την ενιαία προμήθεια και αποθήκευση φυσικού αερίου, αλλά και από την άλλη για τον καθορισμό μιας ανώτατης τιμής στη χονδρεμπορική αγορά του φυσικού αερίου.
Καθώς -όπως ξέρετε καλά- το μεγαλύτερο πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι η σύνδεση της πολύ υψηλής τιμής του φυσικού αερίου με τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η σύνδεση είναι που συμπαρασύρει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας προς τα πάνω και δυστυχώς οδηγεί στην επιβάρυνση λογαριασμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε όλη την Ευρώπη. Όλη η Ευρώπη αντιμετωπίζει σήμερα τα ίδια προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας.
Όμως εμείς έχουμε χαράξει τις δικές μας εθνικές γραμμές άμυνας. Γνωρίζετε ότι κάθε μήνα επιδοτούμε λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και θα εξακολουθούμε να το κάνουμε για να μειώσουμε, όσο είναι δυνατόν και όσο μας το επιτρέπουν τα δημοσιονομικά μας περιθώρια, τη σημαντική αυτή επίπτωση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μας. Ταυτόχρονα, βέβαια, φροντίζουμε και για την επόμενη και τη μεθεπόμενη μέρα. Ανοιγόμαστε σε άλλες πηγές υγροποιημένου αερίου, μελετάμε και είμαστε έτοιμοι -εφόσον χρειαστεί- να προσθέσουμε μία νέα πλωτή δεξαμενή αποθήκευσης φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα.
Και ταυτόχρονα -και αυτή είναι, ίσως, η πιο σημαντική πτυχή της πολιτικής μας, για να επιστρέψω από εκεί που ξεκίνησα- επιταχύνουμε όσο μπορούμε περισσότερο την αδειοδότηση και την εγκατάσταση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα μας.
Έχουμε αυτή τη στιγμή υποδεχθεί πολλά περισσότερα σχέδια ισχύος ΑΠΕ από αυτά που έχουμε ανάγκη ως χώρα. Αυτό το οποίο οφείλουμε να κάνουμε αυτή τη στιγμή -και αυτή είναι η κατεύθυνση που έχω δώσει στο Υπουργείο- είναι ταχύτατα να προχωρήσουμε σε νομοθετικές παρεμβάσεις που να αφορούν την αδειοδοτική επιτάχυνση, αλλά και τη χωροταξική τακτοποίηση όλων αυτών των σχεδίων ώστε να προχωρήσουν με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα.
Θα το ξαναπώ ακόμα μια φορά: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε μιλάμε για την αιολική ενέργεια, είτε μιλάμε πρωτίστως για την ηλιακή ενέργεια, είναι σήμερα η φτηνότερη και η ασφαλέστερη μορφή ενέργειας την οποία μπορούμε να παράγουμε. Ο Θεός μας τη χάρισε χωρίς να τσιγκουνεύεται. Το διαπιστώνουμε εξάλλου και σήμερα. Και η Ελλάδα θα γίνει πρωταγωνίστρια στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θα υιοθετήσει νέες καινοτόμες τεχνολογίες, όπως τα αιολικά στη θάλασσα. Είμαστε έτοιμοι να καταθέσουμε το σχετικό νομικό πλαίσιο που θα προσδιορίζουμε τον τρόπο αδειοδότησης και υλοποίησης έργων μεγάλης κλίμακας ως προς τα αιολικά στη θάλασσα.
Ταυτόχρονα, όμως, θα εξασφαλίσουμε ότι τα έργα αυτά ΑΠΕ θα γίνουν σε περιοχές όπου δεν θα έχουμε έντονες συγκρούσεις με τοπικές κοινωνίες, γιατί τα έργα αυτά δεν μπορούν να ανταγωνίζονται άλλες χρήσεις γης ή να παρεμβαίνουν με τρόπο υπερβολικό στο φυσικό μας τοπίο. Αυτή είναι η άσκηση, αυτή είναι η εξίσωση την οποία καλούμαστε να λύσουμε και είμαστε σε θέση να το κάνουμε.
Και, βέβαια, όταν θα σκεφτούμε την μεθεπόμενη μέρα θα αντιληφθούμε ότι χρειαζόμαστε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και για να παράγουμε πράσινο υδρογόνο. Εδώ θέλω πραγματικά να συγχαρώ τον Περιφερειάρχη, τον Γιώργο Κασαπίδη, ο οποίος από την πρώτη στιγμή αναγνώρισε τη μεγάλη σημασία της οικονομίας του υδρογόνου και έχει ένα πολύ φιλόδοξο σχέδιο για τη Δυτική Μακεδονία: το ονομάζουμε «Λευκό Δράκο», «White Dragon», που κινητοποιεί πολλές εταιρείες ώστε να γίνει η Δυτική Μακεδονία κέντρο παραγωγής και διανομής πράσινου υδρογόνου αλλά και κέντρο ανάπτυξης τεχνογνωσίας γύρω από το πράσινο υδρογόνο. Θέλω να ξέρεις, Γιώργο, ότι αυτή την πρωτοβουλία θα τη στηρίξω προσωπικά σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ότι υπάρχει πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον σήμερα από την Ευρώπη για τέτοια μεγάλα εμβληματικά έργα τα οποία αφορούν το πράσινο υδρογόνο.
Ταυτόχρονα, για να κλείσω αυτή τη σύντομη θεώρηση του πώς διαμορφώνεται η νέα μας ενεργειακή πολιτική, έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία να μπορούμε να διασυνδέουμε τις αγορές ενέργειας με τους γείτονές μας. Να μην είμαστε δηλαδή μια αδύναμη ενεργειακή νησίδα. Και προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται και οι συμφωνίες με τους γείτονές μας αλλά και η προοπτική διασύνδεσης του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας με την Αίγυπτο.
Όπως ξέρετε, μελετάμε και θα υλοποιήσουμε ένα καλώδιο μεγάλης χωρητικότητας το οποίο θα έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει ενέργεια από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα ή από την Ελλάδα προς την Αίγυπτο. Ένα σχέδιο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος το οποίο και αυτό πιστεύω ότι θα έχει την αμέριστη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Όμως, η ενεργειακή μας θωράκιση -και να κλείσω με αυτό- πρέπει να είναι εξασφαλισμένη και σίγουρη σε μόνιμη βάση. Kαι αυτό -θα το ξαναπώ- μας το προσφέρουν ο αέρας, ο ήλιος, τα νερά μας, η γεωθερμία μας, σε συνδυασμό με νέα έξυπνα συστήματα αποθήκευσης και με έξυπνο λογισμικό διαχείρισης των αναγκών του δικτύου, θα μπορέσουν να μας κάνουν πραγματικά ανεξάρτητους.
Και άκουσα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ότι τα Ελληνικά Πετρέλαια προτίθενται να συμπληρώσουν αυτή την εντυπωσιακή επένδυση με μία νέα εγκατάσταση αποθήκευσης ενέργειας, μπαταρίες δηλαδή, μεγάλες μπαταρίες, οι οποίες θα μπορούν για τουλάχιστον τρεις ώρες να προσθέτουν ενέργεια στο δίκτυο όταν πια ο ήλιος θα δύει και το φωτοβολταϊκό δεν θα μπορεί να παράγει ενέργεια. Προσέξτε, γιατί αυτό έχει ξεχωριστή σημασία διότι τις μέρες το καλοκαίρι που δεν φυσάει, η μεγάλη πίεση στο σύστημά μας είναι συνήθως από τις 20:00 έως τις 23:00 το βράδυ, όταν υπάρχουν δηλαδή ανάγκες στα νοικοκυριά αλλά τα φωτοβολταϊκά δεν μπορούν να λειτουργήσουν. Άρα το να μπορούμε να καλύπτουμε αυτά τα κενά στην ημερήσια κατανομή της ζήτησης της ηλεκτρικής ενέργειας, αυτό έχει μία ξεχωριστή σημασία.
Και βέβαια η κυβέρνηση θα καταθέσει και η χώρα θα έχει σύντομα τον πρώτο της κλιματικό νόμο, στον οποίο θα θέσουμε δεσμευτικούς όρους για το πώς θα πετύχουμε τους στόχους μας για το 2030, για το 2040, για το 2050. Και πιστεύω ότι θα είμαστε έτοιμοι και τον επόμενο μήνα, σε συνεργασία με εξαιρετικούς συμβούλους τους οποίους χρησιμοποιούμε, να εξαγγείλουμε και να παρουσιάσουμε πώς αντιλαμβανόμαστε αυτή την πορεία της μείωσης των εκπομπών μας, όχι μόνο μέχρι το 2030 αλλά και μετά. Και, κυρίως, ποιες είναι οι ευκαιρίες οι οποίες γεννιούνται από αυτή την μετάβαση.
Να κλείσω ενθυμούμενος μία επίσκεψη την οποία είχα κάνει στην περιοχή σας, στην Κοζάνη, το 2008, όταν ήμουν τότε Πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος. Είχα επισκεφτεί την Ακρινή, έχουμε μαζί μας και εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας. Ήταν πολύ φορτισμένη τότε η συζήτηση, όπου αρχίζαμε να βλέπουμε από τότε ότι ο λιγνίτης δεν μπορεί να μας πάει πάρα πολύ μακριά. Αλλά δεν ήμασταν καθόλου σίγουροι τότε, δεν γνωρίζαμε αρκετά για το πώς θα μπορέσουμε να κάνουμε τη μετάβαση.