Όπως όλα τα νέα πειράματα, η ομαδική τιμωρία της Ρωσίας είναι ένα άλμα στο άγνωστο μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Πηγή: The Atlantic – Του Ντέρεκ Τόμσον
Ήταν ζήτημα λίγων ημερών οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και άλλοι σύμμαχοί τους να αφορίσουν τη Ρωσία και να την αποκλείσουν από την παγκόσμια σκηνή, απομονώνοντας την 11η μεγαλύτερη οικονομία οικονομικά, εμπορικά και πολιτιστικά. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν παγώσει ξένα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, βλάπτοντας την ικανότητά της να σταθεροποιεί το νόμισμά της. Ιδιωτικές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Apple, Netflix, Adidas και BP, διέκοψαν τις συνδέσεις τους με τη ρωσική αγορά και οι ΗΠΑ κινήθηκαν ώστε να απαγορεύσουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου.
Αθλητικές διοργανώσεις, φεστιβάλ κινηματογράφου και άλλα πάσης φύσεως πολιτιστικά ιδρύματα έχουν εκδιώξει τους Ρώσους.
Η McDonald’s κλείνει τα ρωσικά franchise της. Πολλά από αυτά τα μέτρα είναι άνευ προηγουμένου για μια χώρα με το μέγεθος της Ρωσίας. Συλλογικά, ισοδυναμούν με ένα ριζοσπαστικό παγκόσμιο πείραμα ηθικής τιμωρίας. Εάν ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιδίωξε να επεκτείνει τη ρωσική αυτοκρατορία με σκληρή δύναμη, πέτυχε το ακριβώς αντίθετο: τη μείωση της Ρωσίας μέσω μιας άνευ προηγουμένου επίδειξης παγκόσμιας δύναμης.
Οι άμεσες συνέπειες κόβουν ήδη την ανάσα. Και στις δύο πλευρές αυτού του νέου σιδηρού παραπετάσματος, οι τιμές των εμπορευμάτων εκτοξεύονται και οι οικονομικοί δείκτες πέφτουν. Το πετρέλαιο βρίσκεται στα υψηλά όλων των εποχών και ο Nasdaq σε χειμερία νάρκη. Οι τιμές του νικελίου εκτοξεύθηκαν σε ρεκορ 14 ετίας και το ρούβλι κατέρρευσε κατά 50%. Οι τιμές χονδρικής της ενέργειας στην Ευρώπη έχουν ξεπεράσει ιστορικά ρεκόρ και η ευρωπαϊκή ύφεση φαίνεται σχεδόν βέβαιη. Χθες, ο οικονομολόγος Μάρκ Ζάντι έθεσε τις πιθανότητες ύφεσης στις ΗΠΑ φέτος σε «ένα στα τρία».
Αυτό είναι μόνο η αρχή. Όπως όλα τα νέα πειράματα, η ομαδική τιμωρία της Ρωσίας είναι ένα άλμα στο άγνωστο. Δεν πρέπει να είμαστε σίγουροι για το πόσο θα διαρκέσουν αυτά τα μέτρα ή τι είδους ανεπιθύμητες συνέπειες θα μπορούσαν να προκαλέσουν. Αλλά αφού διάβασα λίγο και μίλησα με ειδικούς έβγαλα συμπεράσματα για κάποια σημαντικά, μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Ακολουθούν τρεις τρόποι με τους οποίους το οικονομικό μπλακ άουτ της Ρωσίας θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο.
1) Η επανάσταση της πράσινης ενέργειας αρχίζει το σπρίντ
Οι τεχνολογικές επαναστάσεις στον 21ο αιώνα τείνουν να είναι πολύ γρήγορες. Χρειάστηκε περίπου μια δεκαετία για να πάει το μερίδιο των Αμερικανών με smartphone από το μηδέν στο 80%. Αλλά οι ενεργειακές επαναστάσεις είναι πιο νωχελικές υποθέσεις, και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια ιδιαίτερα καταιγιστική στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, κάτι που είναι ίσως εκπληκτικό δεδομένης της φθίνουσας τιμής της ηλιακής ενέργειας. Η Δύση απλώς αρνήθηκε να κατασκευάσει έργα πράσινης ενέργειας αρκετά γρήγορα ώστε να απανθρακοποιήσει το δίκτυο της.
Ο πόλεμος της Ρωσίας θα μπορούσε να επιταχύνει την πράσινη επανάσταση με δύο μεγάλους τρόπους. Πρώτον, θα αυξήσει την πολιτική πίεση στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης να μειώσουν την εξάρτηση από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. (Οι ΗΠΑ έχουν ήδη δηλώσει ότι θα σταματήσουν να εισάγουν ρωσική ενέργεια και η Ευρώπη εξετάζει μια παρόμοια απαγόρευση.) Βραχυπρόθεσμα, οι χώρες θα στηριχθούν περισσότερο στις εφεδρικές πηγές πετρελαίου και φυσικού αερίου για να διατηρήσουν τις τιμές χαμηλές. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, το μποϊκοτάζ της ρωσικής ενέργειας θα μπορούσε να αυξήσει την τιμή της θερμικής ενέργειας αρκετά ώστε να υποχρεώσει τις χώρες να αναπτύξουν σημαντικά περισσότερα έργα αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Για χρόνια, οι φόβοι κατά της ανάπτυξης, το αντιπυρηνικό συναίσθημα και το ρεύμα ΝΙΜΒΥ (Not in my back yard=όχι στην αυλή μου), στέκονται εμπόδιο στην κατασκευή της πράσινης ενέργειας. Ο επείγων χαρακτήρας μιας εξωτερικής απειλής θα μπορούσε να διαλύσει μερικές από αυτές τις ανησυχίες. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για επανάσταση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εάν η λήψη άδειας για την κατασκευή ενός αιολικού πάρκου διαρκεί επτά χρόνια», δήλωσε ο Kάντρι Σίμσον, ο Ευρωπαίος επίτροπος για την ενέργεια. «Είναι καιρός να αντιμετωπίσουμε αυτά τα έργα ως υπέρτατου δημόσιου συμφέροντος, γιατί είναι».
Δεύτερον, η αύξηση των τιμών της ενέργειας θα αλλάξει τις προτιμήσεις των καταναλωτών, απομακρύνοντας περισσότερους καταναλωτές από τα αυτοκίνητα που κινούνται με φυσικό αέριο. Σήμερα λιγότερο από το 5% της αγοράς αυτοκινήτου των ΗΠΑ είναι πλήρως ηλεκτρικό. Αλλά η βιομηχανία πιέζει σκληρά τα ηλεκτρικά οχήματα. Σχεδόν κάθε διαφήμιση αυτοκινήτου στο Super Bowl ήταν για ένα ηλεκτρικό όχημα. Αυτή η αλλαγή μάρκετινγκ θα μπορούσε να συνδυαστεί με μια οδυνηρή άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου με τρόπο που να κάνει περισσότερους Αμερικανούς να αγοράζουν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, κάτι που θα ενθαρρύνει περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες να επενδύσουν στην παραγωγή τους συνεπώς να μειώσει το κόστος τους και να αυξήσει τη ζήτηση.
Αυτή η πιθανή μετάβαση από τον ενεργειακό πόνο στην ενεργειακή πρόοδο έχει ιστορικό προηγούμενο. Το 1973, ο ΟΠΕΚ απέκοψε την πρόσβαση των ΗΠΑ και άλλων χωρών στο πετρέλαιο του, αυξάνοντας τις τιμές του φυσικού αερίου. Αν και οι περισσότεροι Αμερικανοί συνδέουν εκείνη την περίοδο με την οικονομική στασιμότητα, η κρίση οδήγησε τους Αμερικανούς κατασκευαστές αυτοκινήτων να γίνουν πιο ενεργειακά αποδοτικοί. Η πραγματική οικονομία καυσίμου, όπως μετρήθηκε σε μίλια ανά γαλόνι, απογειώθηκε το 1973. Πενήντα χρόνια αργότερα, βρεθήκαμε να ζούμε το ίδιο δυναμικό παιχνίδι: το σοκ του ενεργειακού πόνου που οδηγεί σε δεκαετίες προόδου.
2) Μια Νέα Κινεζική Αυτοκρατορία
Ο εμπορικός αφορισμός της Ρωσίας την άφησε να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα, η οποία παίζει το παιχνίδι της με εναλλαγές του τύπου να κατηγορεί τη Δύση για τη σύγκρουση, να αποστασιοποιείται από τη Ρωσία, να αρνείται να χαρακτηρίσει την εισβολή ως εισβολή και να εκφράζει τη θλίψη της για τις απώλειες αμάχων ενώ ζητά ειρήνη. Πέρα από τη ρητορική αναστάτωση, η Κίνα συνεχίζει τις συναλλαγές με τη Ρωσία και το Πεκίνο εξετάζει έντονα το ενδεχόμενο να πάρει μερίδιο σε ρωσικούς ενεργειακούς γίγαντες που έχουν αφεθεί στα κρύα του λουτρού από δυτικές εταιρείες.
Η Ρωσία και η Κίνα καλλιεργούσαν τη σχέση τους ακόμη και πριν από την κρίση στην Ουκρανία. Από την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014, το ρωσο-κινεζικό εμπόριο έχει αυξηθεί κατά 50%, σύμφωνα με τον Mάϊκλ Σεμπάλς, τον πρόεδρο στρατηγικής αγοράς και επενδύσεων στην J.P. Morgan Asset Management. «Η Ρωσία είναι πλέον ο μεγαλύτερος αποδέκτης και χρηματοδότησης του Πεκίνου από τον κρατικό τομέα», γράφει ο Σεμπάλς , επισημαίνοντας ότι η Κίνα και η Ρωσία άρχισαν να χρησιμοποιούν τα δικά τους νομίσματα για να διακανονίσουν το διμερές εμπόριο το 2010 και «άνοιξαν μια γραμμή ανταλλαγής νομισμάτων το 2014, μειώνοντας απότομα την εξάρτηση» από το δολάριο και τις ΗΠΑ.
Προσθέστε τα όλα και φαίνεται ότι η Κίνα θα μπορούσε να γίνει η τελευταία λύση για τη Ρωσία. Κάτι τέτοιο θα την καθιστούσε κάτι σαν μια γιγάντια Βόρεια Κορέα. Από το 2010, αυτό το αδίστακτο έθνος βασίζεται στην Κίνα για περίπου το 90 τοις εκατό του συνολικού εμπορίου του. Ένα εύλογο σενάριο, λοιπόν, μας λέει ότι η αποτυχημένη προσπάθεια του Πούτιν να επεκτείνει τη ρωσική αυτοκρατορία μεγαλώνει την κινεζική αυτοκρατορία, καθώς η Ρωσία προσκολλάται στην Κίνα για να αποφύγει την οικονομική καταστροφή.
3) Ένας παγκόσμιος αγώνας τροφίμων
Η Ουκρανία και η Ρωσία μαζί ταΐζουν όλο τον κόσμο. Αντιπροσωπεύουν περίπου το 30 τοις εκατό των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού, μαζί με το 20 τοις εκατό των παγκόσμιων εξαγωγών καλαμποκιού και το 80 τοις εκατό των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου. Αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου, της Τουρκίας, του Μπαγκλαντές, του Σουδάν και του Πακιστάν, λαμβάνουν το μισό ή περισσότερο από το σιτάρι τους από τη Ρωσία ή την Ουκρανία. Συνολικά, μία στις οκτώ θερμίδες που διακινούνται μεταξύ χωρών του κόσμου προέρχεται από την Ουκρανία και τη Ρωσία, σύμφωνα με το NPR. Και τώρα βρίσκονται σε πόλεμο. Η Ρωσία και η Λευκορωσία είναι επίσης σημαντικοί εξαγωγείς λιπασμάτων. Η αύξηση των τιμών των λιπασμάτων θα μπορούσε να διαταράξει τις καλλιέργειες πέρα από το αυξανόμενο κόστος του ψωμιού.
Όπως εξήγησε ο συνάδελφός μου Ντέιβιντ Φραμ, μια παγκόσμια διατροφική μάχη δεν θα είναι άσχημο νέο για όλους τους φτωχούς του κόσμου. Περίπου τα δύο τρίτα των υποσαχάριων Αφρικανών ζουν από τη γεωργία και καθώς οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, μπορούν να κερδίζουν περισσότερα και να πειραματίζονται με νέες καινοτομίες για να παράγουν περισσότερα. Πολλές από τις χώρες που εξαρτώνται από τη Ρωσία και την Ουκρανία για τις εισαγωγές τους σε σιτηρά έχουν προβλέψει την πιθανότητα διαταραχής του εμπορίου και έχουν αποθηκεύσει αρκετό σιτάρι και καλαμπόκι για να τα βγάλουν πέρα αρκετούς μήνες.
Ομως ο μακροπρόθεσμος κίνδυνος πολιτικής αστάθειας είναι κάτι που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αρκετές λαϊκές εξεγέρσεις του 2011 που ανέτρεψαν τις κυβερνήσεις της Τυνησίας και της Αιγύπτου κατά τη λεγόμενη Αραβική Άνοιξη προήλθαν από την άνοδο των τιμών των τροφίμων, ιδιαίτερα των σιτηρών. Ο πόλεμος μεταξύ δύο μεγάλων εθνών που παράγουν το ψωμί του κόσμου θα είναι ακόμη πιο ανατρεπτικός στις τιμές. Αν το 2011 είναι κάποια ένδειξη, θα μπορούσαμε να ζήσουμε μια Παγκόσμια Αραβική Άνοιξη, ένα κύμα παγκόσμιας πολιτικής αστάθειας. Οι τελευταίες εβδομάδες έχουν ήδη δείξει τη δύναμη ενός κοινωνικού καταρράκτη, όπου αυτό που ξεκίνησε ως οικονομική κύρωση κατά της Ρωσίας έγινε παγκόσμιο μποϊκοτάζ εναντίον της. Φανταστείτε έναν κοινωνικό καταρράκτη που τροφοδοτείται όχι μόνο από την ηθική δικαιοσύνη αλλά και από την πείνα.
Επιμέλεια – Μετάφραση: Γρηγόρης Τάτσης
ΠΗΓΉ: ertnews.gr - https://www.ertnews.gr/dimosio-vima/arthrografia/to-oikonomiko-mplakaoyt-tis-rosias-tha-allaxei-ton-kosmo/