Συνέντευξη Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια, στην εφημερίδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ και στο Capital.gr και στον δημ/φο Σπύρο Δημητρέλη
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε υπουργέ, η άνοδος της έντασης της ρητορικής της Τουρκίας αναφορικά με τη στρατιωτικοποίηση των νησιών σάς ανησυχεί; Η Άγκυρα θέτει πλέον ευθέως θέμα αμφισβήτησης της κυριαρχίας μας στα νησιά.
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Υπάρχει όντως έξαρση της ρητορικής της τουρκικής κυβέρνησης, η οποία πλέον σε λεκτικό επίπεδο δεν τηρεί καν τα προσχήματα και θέτει υπό αμφισβήτηση κεκτημένα δεκαετιών, με εξωφρενικές αιτιάσεις, πέραν κάθε έννοιας λογικής και βεβαίως της διεθνούς νομιμότητας.
Η έγερση ανάλογων ζητημάτων, τη στιγμή μάλιστα που η εν λόγω χώρα απειλεί με πόλεμο σε περίπτωση που μια κυρίαρχη χώρα ασκήσει το αναφαίρετο δικαίωμα που της παρέχει το διεθνές δίκαιο, δεν ανταποκρίνεται στο επίπεδο σχέσεων που η Ελλάδα επιθυμεί να καλλιεργήσει με όλες τις γειτονικές της χώρες.
Για την ελληνική κυβέρνηση τα πράγματα είναι απολύτως ξεκάθαρα: η χώρα μας έχει απόλυτο δικαίωμα αυτοάμυνας. Αυτό προβλέπεται από τον Χάρτη του OHE. Η κατάσταση αυτή έγινε ακόμα πιο επιτακτική μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και, κατά συνέπεια, η αμυντική θωράκιση των νησιών αποτελεί απόλυτο και νόμιμο δικαίωμα της χώρας.
Έχουμε απορρίψει τις μονομερείς αιτιάσεις της Τουρκίας περί καθεστώτος στρατιωτικοποίησης νησιών, μέσω επιστολής της Ελληνίδας Μονίμου Αντιπροσώπου στον OHE προς τον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες. Στην επιστολή αυτή οι τουρκικές αιτιάσεις χαρακτηρίζονται παντελώς αβάσιμες, αστήρικτες, νομικά και ιστορικά λανθασμένες και ως εκ τούτου απορρίπτονται στο σύνολό τους, επί τη βάσει και προβλέψεων Διεθνών Συμφωνιών που βρίσκονται σε ισχύ και αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του Διεθνούς Δικαίου.
Είναι απόλυτα ξεκάθαρο ότι η Ελλάδα δεν αφήνει αναπάντητη οιαδήποτε πρόκληση. Επιθυμούμε τον εποικοδομητικό διάλογο και την προώθηση μιας «θετικής ατζέντας», πάντα όμως στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, και ιδιαίτερα του Διεθνούς Δικαίου της θάλασσας.
Ουδείς δικαιούται να έχει αυταπάτες ως προς τη θέληση της Ελλάδας να υπερασπισθεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η χώρα μας εργάζεται αδιάκοπα για τη δημιουργία νέων σχημάτων συνεργασίας και αναδεικνύεται σε περιφερειακό πόλο σταθερότητας, τη στιγμή που η Τουρκία, παρά τη δική μας αντίθετη επιθυμία, συμπεριφέρεται ως παράγοντας αποσταθεροποίησης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποια ρίσκα αναδεικνύονται για την ελληνική εξωτερική πολιτική λόγω της έντασης μεταξύ NATO και Ρωσίας για την Ουκρανία;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Είναι προφανές ότι η όξυνση στις σχέσεις Ρωσίας – Ουκρανίας τους τελευταίους μήνες εγκυμονεί κινδύνους ανάφλεξης στην Ευρώπη. Τα πράγματα βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο, παρά τις συνομιλίες που διεξήχθησαν την προηγούμενη εβδομάδα και που, λογικά, θα συνεχιστούν την επόμενη. Το όλο σκηνικό μπορεί να φέρει αλυσιδωτές αντιδράσεις και να κλονίσει το ευρύτερο πλαίσιο ασφαλείας στην περιοχή, σε μια περίοδο, μάλιστα, που αντιμετωπίζουμε, όλες οι χώρες, το φάσμα της ενεργειακής κρίσης, αλλά και των οικονομικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης δύο και πλέον ετών.
Πρέπει να αποκλιμακωθεί άμεσα η κατάσταση, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την ανάγκη σεβασμού της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας βάσει των θεμελιωδών αρχών του Διεθνούς Δικαίου. Αυτή είναι βασική και απαραβίαστη αρχή μας.
Ταυτόχρονα, όμως, η Ρωσία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας. Για τον λόγο αυτό έχουμε υπογραμμίσει ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας με τη χωρά αυτή πρέπει να παραμείνουν ανοικτοί.
Η Ελλάδα, βεβαίως, ως μέλος της E.E. και ίου NATO, λειτουργεί πάντα στο πλαίσιο των δεδομένων αρχών και αξιών. Ωστόσο, διατηρεί διαχρονικούς και πολυεπίπεδους ιστορικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με τη Ρωσία.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πώς αξιολογείται από την Ελλάδα το πρόσφατο σημείωμα του State Department για τον αγωγό East Med και την απόσυρση της αμερικανικής στήριξης στο project; Η Ελλάδα παραμένει δεσμευμένη στο σχέδιο αυτό;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Καταρχάς, κύριε Δημητρέλη, θα ήθελα να τονίσω ότι σήμερα η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε έναν ισχυρό διαμετακομιστικό κόμβο στον τομέα της ενέργειας. Κατέχει πλέον σημαντικό ρόλο στους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και στους στρατηγικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ.
Η χώρα μας μετέχει σε ενεργειακά projects, συνάπτοντας συνεργασίες και συμμαχίες με γειτονικές χώρες και εφαρμόζοντας στην πράξη το Διεθνές Δίκαιο. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει όλα τα σχέδια που θα μπορούσαν να είναι τεχνικά και οικονομικά βιώσιμα, βάσει πάντα των εκτιμήσεων στις οποίες προβαίνουν οι αγορές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο ίσως δεν προβλήθηκε αρκετά, ήταν η υπογραφή πριν από μερικούς μήνες του μνημονίου για την ηλεκτρική διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου στο πλαίσιο του «EuroAfrica Interconnecter». Η εν λόγω Συμφωνία, που αφορά την πρώτη διασύνδεση της Ευρώπης με την Αφρική στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, εφαρμόζει στην πράξη τη Συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο, ενώ παράλληλα εδραιώνει τη σημαίνουσα γεωπολιτική και ενεργειακή θέση της χώρας μας στην ευρύτερη περιοχή.
Παράλληλα, θα ήθελα να υπογραμμίσω την αγαστή συνεργασία με τις ΗΠΑ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ), καθώς και την αμερικανική στήριξη στη δημιουργία πλωτού τερματικού σταθμού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη, τη δημιουργία διασυνδετήριων αγωγών με τις χώρες στα βόρεια σύνορα μας, καθώς και τον «Euro-Asia Interconnecter», που προβλέπει την ηλεκτρική σύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ.
Η πολιτική βούληση των ΗΠΑ σε αυτή την κατεύθυνση είναι δεδομένη και έχει διακηρυχθεί με τον πλέον επίσημο τρόπο. Μιας και ρωτάτε για τον East Med, θα μου επιτρέψετε μια παρατήρηση: το ζήτημα δεν είναι γεωπολιτικό, αλλά καθαρά οικονομικής βιωσιμότητας και περιβαλλοντικής αντίληψης.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Είστε ικανοποιημένος από την πορεία εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών; Σας ανησυχεί η πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό της γειτονικής χωράς και ευρύτερα στην περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το μήνυμα της ελληνικής κυβέρνησης είναι ξεκάθαρο: η πλήρης, συνεπής και καλή τη πίστει εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών αποτελεί απαραίτητο θεμέλιο για την περαιτέρω ενίσχυση των διμερών μας σχέσεων, αλλά και αναγκαία προϋπόθεση για την πρόοδο στην ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών παρακολουθούν στενά αυτή τη διαδικασία. Καταγράφουμε με ικανοποίηση κάθε βήμα που γίνεται προς την κατεύθυνση της υλοποίησής της και προβαίνουμε στις δέουσες ενέργειες για τις όποιες ελλείψεις ή καθυστερήσεις διαπιστώνουμε.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, είναι αλήθεια ότι την τελευταία περίοδο έχουμε μια αναζωπύρωση κρίσεων και εντάσεων στα Δυτικά Βαλκάνια. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η κατάσταση στη Βοσνία Ερζεγοβίνη, όπου δυστυχώς μια ανάφλεξη είναι ένα δυσοίωνο σενάριο. Για τον λόγο αυτό, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για την εμπέδωση της σταθερότητας στην περιοχή και βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή με τους εταίρους μας.
Πριν από λίγες ημέρες βρισκόμουν στην Κροατία, και στο τέλος της εβδομάδας θα συνοδεύσω τον πρωθυπουργό στη Σερβία. Για εμάς, η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων είναι μονόδρομος και εργαζόμαστε αδιάλειπτα στην κατεύθυνση αυτή.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τα τελευταία χρόνια είδαμε σημαντικές ξένες επενδύσεις, ως αποτέλεσμα και της οικονομικής διπλωματίας της χωράς. Ποιος ο ρόλος της οικονομικής διπλωματίας στην προσπάθεια ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αλλά και ενίσχυσης της εθνικής μας στρατηγικής;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Πράγματι, έχει ήδη επιτευχθεί σημαντικό έργο με την προσέλκυση εμβληματικών επενδύσεων σε τομείς όπως η πράσινη οικονομία, η ενέργεια και η τεχνολογική καινοτομία. Αποτέλεσμα των εν λόγω προσπαθειών μας, τις οποίες έχει αναλάβει ο αρμόδιος υφυπουργός, Κώστας Φραγκογιάννης, και ο γενικός γραμματέας, Γιάννης Σμυρλής, και που αποτυπώνονται στην αύξηση των εξαγωγών και των επενδύσεων, είναι η θεαματική βελτίωση της εικόνας της Ελλάδας, η οποία αντιμετωπίζεται παντού πλέον ως αξιόπιστος συνομιλητής και ασφαλής επενδυτικός προορισμός.
Φυσικά, αυτές οι πολύ θετικές εξελίξεις δεν προέκυψαν τυχαία, αλλά αποτελούν τον καρπό συγκεκριμένης στρατηγικής και συστηματικής δουλειάς. Η οικονομική διπλωματία έχει αναδειχθεί σε βασική προτεραιότητα της εξωτερικής μας πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, θέσαμε ως κεντρικούς στόχους τη στήριξη της ελληνικής εξαγωγικής επιχειρηματικότητας και την περαιτέρω προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ενώ ήδη καταρτίστηκε το πρώτο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Εξωστρέφειας, όπου οι εν λόγω στόχοι εξειδικεύονται και υλοποιούνται μέσω συντονισμένων δράσεων σε διμερές και πολυμερές επίπεδο, καθώς και σε επίπεδο αναπτυξιακής συνεργασίας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποια η στόχευση και το αποτέλεσμα των πρόσφατων δυναμικών ανοιγμάτων της ελληνικής διπλωματίας στις χώρες της Αφρικής;
Ν. ΔΕΝΔΙΑΣ: Το άνοιγμα της εξωτερικής μας πολιτικής στην Υποσαχάρια Αφρική αποτελεί στρατηγική επιλογή. Όπως γνωρίζετε, επισκέφθηκα τη Ρουάντα, την Γκαμπόν και την Γκάνα τον περασμένο Νοέμβριο και πραγματοποίησα το πρώτο ταξίδι του έτους στη Νιγηρία και στην Ανγκόλα. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαίο ότι σε λίγες εβδομάδες θα μεταβώ στη Σενεγάλη για τα εγκαίνια της εκεί Πρεσβείας μας. καθώς και στην Γκάμπια και το Πράσινο Ακρωτήριο.
Να επισημάνω απλώς ότι το σύνολο των ανωτέρω κρατών δεν είχε επισκεφθεί ποτέ στο παρελθόν Έλληνας υπουργός Εξωτερικών. Ο μοναδικός Έλληνας αξιωματούχος που είχε επισκεφθεί τη Νιγηρία ήταν το 2018 ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών Τέρενς Κουίκ, ο οποίος είχε συναντήσει μέλη της ελληνικής κοινότητας και αξιωματούχους της νιγηριανής κυβέρνησης.
Οι επισκέψεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο της διεύρυνσης των διεθνών επαφών της χώρας μας, λαμβάνοντας υπόψη και την υποψηφιότητά μας για μια μη μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του OHE για την περίοδο 2025-26.
Η Αφρικανική Ήπειρος έχει τη μεγαλύτερη οικονομική, καθώς και πληθυσμιακή ανάπτυξη στον κόσμο. Δημιουργούνται νέες ευκαιρίες, ιδιαίτερα στον οικονομικό τομέα, αλλά παράλληλα αναδύονται νέες προκλήσεις, όπως για παράδειγμα στην περιοχή του Σαχέλ, όπου έχουν βρει πρόσφορο έδαφος τρομοκρατικές οργανώσεις, αλλά και παράνομοι διακινητές.
Σχεδιάζουμε να αυξήσουμε το αποτύπωμα και την επιρροή μας, βασιζόμενοι στην ισχυρή παρουσία της ελληνικής ομογένειας με ιστορικές κοινότητες αλλά και το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει αποικιακό παρελθόν. Παράλληλα, ως κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε να ενεργήσουμε ως γέφυρα με την Ευρώπη και να συμβάλουμε στην ενίσχυση των σχέσεων EE. Αφρικής.