Ενώ οι δημοσκοπήσεις από τα μέσα του 2021 έδειχναν ότι το δίδυμο Ερντογάν – Μπαχτσελί έχει απωλέσει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Τουρκία, ήλθε και η συναλλαγματική κρίση για να δώσει ένα απρόσμενο δώρο στην αντιπολίτευση και να «ξεκαθαρίσει» το τοπίο.
- Από τον Σάββα Καλεντερίδη
Με τη λίρα να κατρακυλά και τα μεσαία και χαμηλά στρώματα να αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, ο Ερντογάν βρίσκεται ήδη προ του φάσματος της ήττας και της «εκπαραθύρωσης» από το επιβλητικό προεδρικό μέγαρο, που έχτισε με τον ιδρώτα του δοκιμαζόμενου τουρκικού λαού.
Στην Ελλάδα έχει αρχίσει ήδη ένας κύκλος συζητήσεων για την επόμενη μέρα, με τις περισσότερες φωνές να συντάσσονται με την άποψη ότι οι επόμενοι θα είναι χειρότεροι από το δίδυμο Ερντογάν – Μπαχτσελί.
Κατ’ αρχάς να δούμε ποιοι είναι οι επόμενοι. Έξι κόμματα της αντιπολίτευσης, τα CHP, İYİ Parti, Saadet Partisi, Demokrat Parti, Gelecek Partisi και DEVA Partisi, από τις αρχές του φθινοπώρου έχουν αρχίσει τις συσκέψεις για την επόμενη ημέρα.
Το CHP είναι το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Πρόκειται για το κόμμα που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ με τους συντρόφους του, το οποίο κόμμα στη συνέχεια ίδρυσε την Τουρκική Δημοκρατία. Αυτός είναι και ο λόγος που είχε παραδοσιακά μια «ιδιοκτησιακή» σχέση με το κράτος. Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου -δεν είναι τυχαίο ότι έχει το όνομα του ιδρυτή του κόμματος- είναι Κούρδος αλεβίτης, από τη μαρτυρική περιοχή Ντερσίμ, όπου ο Μουσταφά Κεμάλ έκανε γενοκτονία εναντίον των ανυπότακτων Κούρδων αλεβιτών. Οι πρόγονοι του Κιλιτσντάρογλου ήταν παραδοσιακά με τους σφαγείς του λαού τους.
«Γκρίζοι Λύκοι»
Το İYİ Parti, το Καλό Κόμμα, με επικεφαλής τη Μεράλ Ακσενέρ, είναι ένα νέο κόμμα που προέκυψε από τη διάσπαση του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), που είναι το άντρο των «Γκρίζων Λύκων». Οσο για την επικεφαλής, αφού θήτευσε στο Κόμμα του Ορθού Δρόμου, της Τανσού Τσιλέρ, στην κυβέρνηση της οποίας χρημάτισε υπουργός Εσωτερικών, με αρκετές «ανεξιχνίαστες» δολοφονίες Κούρδων επί των ημερών της, μετατάχθηκε στο Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης και συναγελάστηκε επί έτη πολλά με τους παρακρατικούς και παραστρατιωτικούς «Γκρίζους Λύκους».
Το Saadet Partisi, με επικεφαλής τον Τεμέλ Καραμολάογλου, είναι η συνέχεια του Κόμματος της Ευημερίας, του πρώτου πρεσβευτή του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία, του Νετζμετίν Ερμπακάν. Πρόκειται για κόμμα προσκολλημένο στις αρχές του πολιτικού Ισλάμ, από τις οποίες έχει ξεφύγει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, σύμφωνα με την άποψη των στελεχών του. Είναι ένα βαθιά συντηρητικό κόμμα.
Το DEVA Partisi, το Κόμμα της Δημοκρατίας και της Προόδου, με επικεφαλής τον Αλί Μπαμπατζάν, επί χρόνια υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών των κυβερνήσεων Ερντογάν. Θεωρείται ο πολιτικός που πιστώνεται το «οικονομικό θαύμα» της Τουρκίας, με την ιδεολογία του να κυμαίνεται μεταξύ του πολιτικού Ισλάμ και του πολιτικού εκσυγχρονισμού.
Το Gelecek Partisi, Κόμμα του Μέλλοντος, με επικεφαλής τον Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι ένα προσωποπαγές κόμμα, με την ιδεολογία του να ταυτίζεται με αυτήν του ιδρυτή του, δηλαδή τον νεοοθωμανισμό.
Το Demokrat Parti, Δημοκρατικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Γκιουλτεκίν Ουισάλ, ιδρύθηκε το 2007 από τον πρώην υπουργό Εσωτερικών και Δικαιοσύνης των κυβερνήσεων της Τανσού Τσιλέρ, Μεχμέτ Αγάρ, που θεωρείται ότι ευθύνεται για τις δολοφονίες εκατοντάδων Κούρδων επιχειρηματιών και πολιτικών, και συντονιστής του εμπορίου ναρκωτικών από την Τουρκία προς την Ευρώπη. Είναι η συνέχεια του Κόμματος του Ορθού Δρόμου, του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ και της Τανσού Τσιλέρ. Ο πολιτικός του προσανατολισμός είναι η λαϊκή Δεξιά.
Αυτοί θα κυβερνήσουν την επόμενη μέρα την Τουρκία. Ενα συνονθύλευμα εθνικιστών κεμαλιστών, εθνικιστών ρατσιστών, σκληρών και λιγότερο σκληρών ισλαμιστών.
Σύμφωνα με τα σενάρια που κυκλοφορούν στα τουρκικά ΜΜΕ, έχουν συμφωνήσει στην επαναφορά της προεδρευόμενης δημοκρατίας και την επαναθέσπιση της θέσης του πρωθυπουργού, που κατάργησε ο Ερντογάν, εγκαθιδρύοντας ένα καθεστώς που είναι ενός ανδρός αρχή. Όσο για το ερώτημα αν αυτή η αλλαγή είναι καλή για την Ελλάδα, η απάντηση δεν είναι εύκολη.
Αν υπάρχει κάτι θετικό, είναι η εσωστρέφεια που αναμένεται να επικρατήσει στην Τουρκία τα επόμενα 1-2 χρόνια μετά τις εκλογές. Πρόκειται για το διάστημα που θα γίνουν οι πολιτειακές αλλαγές, το «ξήλωμα» των μηχανισμών που εγκατέστησε ο Ερντογάν στο κράτος και το οικονομικό κατεστημένο και η αντικατάστασή τους με τους μηχανισμούς του νέου καθεστώτος.
Επίσης, η εσωστρέφεια αναμένεται να επιταθεί με τις διαδικασίες που σχετίζονται με τη δικαίωση που θα απαιτήσουν εκατοντάδες χιλιάδες αξιωματούχοι που διώχθηκαν και φυλακίστηκαν από το καθεστώς Ερντογάν, κυρίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Και μιλάμε για στρατηγούς, ναυάρχους, πτεράρχους, δικαστές, εισαγγελείς, καθηγητές πανεπιστημίου, επιχειρηματίες…
Τέλος, η εσωστρέφεια θα κορυφωθεί με τη διερεύνηση των σκανδάλων του Ερντογάν και των… οικείων του. Σύμφωνα με δήλωση του Κιλιτσντάρογλου, υψηλόβαθμοι κρατικοί αξιωματούχοι συρρέουν στο κόμμα του με φακέλους που αφορούν υποθέσεις διαφθοράς της κυβέρνησης Ερντογάν. Και αυτά, καθώς και άλλες αμέτρητες υποθέσεις διαφθοράς δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων θα διερευνηθούν. Αυτά όσον αφορά την εσωτερική κατάσταση. Οσον αφορά την εξωτερική πολιτική, αυτή θα απεκδυθεί τον μανδύα του τρίπτυχου παντουρκισμός – πανισλαμισμός – νεοοθωμανισμός και αναμένεται να επανέλθει στις «ράγες» της κλασικής τουρκικής διπλωματίας, που εγκαταλείφθηκε περίπου το 2010. Να λάβουμε δε υπ’ όψιν μας ότι ενδεχόμενη ανάθεση καθηκόντων υπουργού Εξωτερικών στον Νταβούτογλου θα δώσει την προσωπική του σφραγίδα στη νέα εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Πάντως, να αποτολμήσουμε μια πρόβλεψη, εκτιμούμε ότι η νέα τουρκική εξωτερική πολιτική θα επιχειρήσει τη σταδιακή επαναπροσέγγιση με τη Δύση, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ. Αυτό προϋποθέτει ένα «φρένο» στην επεκτατικότητα και την επιθετικότητα της Τουρκίας, ενώ σημαίνει πολλά για την εξωτερική πολιτική της Κύπρου και της Ελλάδας.
Ελπίζουμε η ελληνική διπλωματία να έχει αρχίσει ήδη της σχετικές ασκήσεις επί… χάρτου, όπως λέγαμε στον στρατό.