Είναι γνωστό πως οι κυβερνήσεις ασκούσαν και συνεχίζουν να ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στους καθ΄ ύλην αρμόδιους του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αφενός μεν να μην εκδίδουν αποφάσεις που να δικαιώνουν τους συνταξιούχους, αφετέρου στην περίπτωση που αυτό δεν καθίσταται δυνατόν να καθυστερούν χαρακτηριστικά, στην εκδίκαση και έκδοση των αγωγών
Πως η Ε.Α.Α.Σ/ Παράρτημα Άρτας ανάγκασε την κυβέρνηση να υποταχθεί
Η άτακτη υποχώρηση της κυβέρνησης, ξεκίνησε όταν το Ελεγκτικό Συνέδριο την ενημέρωσε ότι το Κράτος έχει "τιμωρηθεί" με αναστολή, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, μετά από την νίκη που πέτυχαν με την υπ, αριθμ. 57275/12-2-2019 απόφαση του ΕΔΑΔ οι απόστρατοι των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, μετά από προσφυγή που κατέθεσαν μετά από πρωτοβουλία του Τοπικού Συμβουλίου της Ε.Α.Α.Σ/Παρ. Άρτας.
Η πρόταση του Ελεγκτικού Συνεδρίου προς την κυβέρνηση ήταν ότι επειδή δεν μπορούσαν να αγνοήσουν την απόφαση, θα έπρεπε η κυβέρνηση να προβεί τουλάχιστον στην μερική ικανοποίηση των διεκδικούμενων αναδρομικών, με την δικαιολογία ότι η κράτηση της Εισφοράς Αλληλεγγύης χρησιμοποιείτε αποκλειστικά για τον ΑΚΑΓΕ.
Για το σκοπό αυτό η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την υπ΄αριθμ. 1477/2021, απόφασή της στην οποία τονίζει εμφαντικά την απόφαση του ΕΔΑΔ και την υποχρέωση του κράτους να καταβάλει τα οφειλόμενα έκρινε:
>. Παράνομη και αντισυνταγματική την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων ΜΟΝΟ για το χρονικό διάστημα από 07 Φεβρουαρίου 2017 μέχρι και την 31-12-2018.
>. Νόμιμη και συνταγματική από 01 Ιανουαρίου 2019 και εφεξής καθόσον, τα παρακρατούμενα ποσά θα διατίθενται για την ενίσχυση του ΑΚΑΓΕ, (Αποθεματικό Εθνικής Σύνταξης) που έχει συσταθεί για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος
>. Την υποχρεωτική εφαρμογή της απόφασης στο IV τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου μόνο για όσους συνταξιούχους έχουν υποβάλει αγωγές
Με την παραπάνω απόφαση το Ελεγκτικό Συνέδριο διατάσσει, την κυβέρνηση να καταβάλει αναδρομικά 23 μηνών, ΜΟΝΟ σε όσους συνταξιούχους έκαναν αγωγές
Από την παραπάνω απόφαση ωφελούνται και όσοι συνταξιούχοι του δημοσίου έχουν υποβάλει αγωγές
Δείτε τα επίμαχα σημεία της απόφασης
78.14. Στο πλαίσιο αυτό, με την από 12.2.2019 απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση Κ. Φραντζεσκάκη και λοιποί κατά Ελληνικού Δημοσίου (αρ. προσφ. no 57275/17), κρίθηκε ότι η Ολομέλεια με τη 244/217 απόφασή της, μεταθέτοντας τις συνέπειες τις αντισυνταγματικότητας σε χρόνο μεταγενέστερο της δημοσίευσης της απόφασης όσον αφορά τις υποθέσεις οι οποίες δεν είχαν ακόμη εισαχθεί ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων, δεν παραβίασε τις διατάξεις των άρθρων 6 παρ. 1 και 14 της ΕΣΔΑ.
Αποδίδοντας δε βαρύνουσα σημασία στο γεγονός ότι πάντως οι ενώπιόν του προσφυγόντες μπορούσαν στο εξής να προσφύγουν στην δικαιοσύνη για να επιτύχουν την επιστροφή των κρατήσεων που έγιναν στις συντάξεις τους μετά την δημοσίευση της 244/2017 (σκέψη 41 αυτής), και αφού επεσήμανε το από .../2018 έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη με το οποίο διαπιστώνεται ότι το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους δεν έχει ακόμη συμμορφωθεί προς την απόφαση 244/2017 και συνέχιζε να παρακρατεί ένα μέρος των συντάξεων γήρατος από το σύνολο των συνταξιούχων που αφορούσε το μέτρο αυτό (σκέψη 10 αυτής), το Δικαστήριο κατέληξε ότι η σχετική κρίση της Ολομέλειας που αφορούσε αποκλειστικά σε όσους δεν είχαν προσφύγει στο Ελεγκτικό Συνέδριο μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσής της, δεν είχαν δηλαδή κινηθεί εγκαίρως για την ικανοποίηση των απαιτήσεών τους (σκέψη 44), ήταν συμβατή με τις ανωτέρω διατάξεις της Σύμβασης.
78.16. Τόσο όμως η κρίση της Ολομέλειας επί του τεθέντος ενώπιόν της μείζονος σπουδαιότητας ζητήματος, όσο και η κρίση της για τη χρονική μετάθεση ή μη των αποτελεσμάτων της σχετικής της απόφασης, παράγουν μία εν ευρεία εννοία νομική και πάντως, σε κάθε περίπτωση, πραγματική δέσμευση τόσο για τους κατώτερους σχηματισμούς όσο και για Απόφαση 1477/2021 59 59 τα όργανα της Πολιτείας (βλ. ΕλΣ Ολ. 244/2017 και ήδη απόφ. ΕΔΔΑ της 12.2.2019, Κ. Φραντζεσκάκη και λοιποί κατά Ελληνικού Δημοσίου, σκέψη 40), εν όψει των συνταγματικών αρχών του κράτους δικαίου, της ασφάλειας δικαίου (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 παρ. 1 εδ. α΄ του Συντάγματος, πρβλ. ΑΕΔ 14/2013, ΣτΕ Ολ. 2034/2011), της αρχής της ισότητας των πολιτών κατά την παροχή δικαστικής προστασίας, που διατρέχουν και την ΕΣΔΑ (άρθρα 4 παρ. 1 και 20 παρ. 1 του Συντάγματος, 6 και 14 της ΕΣΔΑ), αλλά και από θεσμική σκοπιά για την αποφυγή κλονισμού της αξιοπιστίας του ίδιου του Δικαστηρίου (πρβλ. πρακτ 7.12.2010 Συν/σης ΛΖ της Β΄ Συνόδου της Βουλής, σελ. 2268 για την ευρύτερη δεσμευτικότητα των αντίστοιχων διαδικασιών ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας κατά τον ν. 3900/2010, Α΄ 213, απόφ. Ειδ. Δικ. 127/2016, ΑΕΔ 14/2013, ΣτΕ 2034/2011, Ολ. και κατ’ αναλογία αποφ. ΕΔΔΑ της 2.6.2016 Παπαϊωάννου κατά Ελλάδας, σκέψη 41, της 2.11.2010 Stefanica κατά Ρουμανίας, σκέψεις 37 και 38, της 24.3.2009 Tudor Tudor κατά Ρουμανίας, σκέψη 29, της 1.12.2009 Vinčić κα λοιποί κατά Σερβίας, σκέψη 56), στον βαθμό που δεν μεταβλήθηκαν ούτε τα νομοθετικά δεδομένα επί των οποίων αυτή θεμελιώθηκε αλλά ούτε και οι συνθήκες παραγωγής της (βλ. ΕλΣ Ολ. 742/2020).
78.17. Συνεπώς, εφόσον δεν διαπιστωθεί συμμόρφωση των οργάνων της Πολιτείας προς τα κριθέντα με τη 244/2017 απόφαση, όπως με τη λήψη πρόσφορων νομοθετικών μέτρων καταβολής των σχετικών απαιτήσεων ή/και προσαρμογής της εισφοράς, προκειμένου αυτή να καταστεί συμβατή προς τις οικείες συνταγματικές διατάξεις, δεν εγείρεται ζήτημα απόκλισης από τις κρίσεις της απόφασης αυτής και ως προς τις τέσσερεις κατά τα ανωτέρω βάσεις της.
Η σύνταξη για τους δημοσίους λειτουργούς, υπαλλήλους και στρατιωτικούς εξακολουθεί να αποτελεί συνέχεια των αποδοχών, ενώ διατηρείται και η ιδιότητα του δημοσίου ως κατ’ αρχήν συνταξιοδοτικού φορέα των δημοσίων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών εν ενεργεία και συνταξιούχων και όσων έλκουν από αυτούς συνταξιοδοτικά δικαιώματα, κατ’ άρθρο 1 του Συνταξιοδοτικού Κώδικα, που εγγυάται ευθέως την καταβολή των συντάξεων στους δικαιούχους, συνιστώντας ταυτόχρονα υπόχρεο με τον ΕΦΚΑ φορέα, του τελευταίου λογιζομένου, με ερμηνεία σύμφωνη με το Σύνταγμα, ως φορέα στον οποίο έχουν μεταβιβασθεί οι σχετικές συνταξιοδοτικές αρμοδιότητες απονομής της σύνταξης και έχει αναδεχθεί το βάρος πληρωμής των συντάξεων του Δημοσίου.
78.20. Εξ άλλου, από την επισκόπηση του οικείου νομοθετικού πλαισίου διαπιστώνεται ότι μετά την από 8.2.2017 δημοσίευση της 244/2017 απόφασης της Ολομέλειας του Δικαστηρίου, με την οποία κρίθηκε, κατά τα ανωτέρω, αντισυνταγματική η επιβληθείσα με τις διατάξεις των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010 Απόφαση 1477/2021 61 61 εισφορά αλληλεγγύης (ΕΑΣ) για τους συνταξιούχους του δημοσίου, δεν έχουν ληφθεί νομοθετικά ή διοικητικά μέτρα συμμόρφωσης προς αυτήν, όπως επιτάσσουν η αρχή του κράτους δικαίου, τα άρθρα 20 παρ. 1 και 95 παρ. 5 του Συντάγματος και το άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ, από τα οποία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 26 και 98 παρ. 1 περ. στ΄ του Συντάγματος, συνάγεται η υποχρέωση συμμόρφωσης των οργάνων της Πολιτείας προς τις δικαστικές αποφάσεις, μεταξύ των οποίων και προς τις αποφάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ώστε η παρεχόμενη δικαστική προστασία να είναι αποτελεσματική (βλ. συναφώς το …/18.4.2018 Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη προς τον Υπουργό Οικονομικών, απόφ. ΕΔΔΑ της 12.2.2019, Κ. Φραντζεσκάκη και λοιποί κατά Ελλάδος, σκέψη 10, αποφ. 1-4 Ειδ. Δικ. αρ. 88 παρ. 2 του Συντάγματος και πρβλ. απόφ. 127/2016 του ίδιου Δικαστηρίου). Αντίθετα, όπως προκύπτει από τις διατάξεις των άρθρων 13 παρ. 1 του ν. 4387/2016 και 27 του ν. 4585/2018 (Α΄ 216), όχι μόνον δεν ικανοποιήθηκαν οι ήδη γεγενημένες απαιτήσεις των συνταξιούχων του Δημοσίου, αλλά η εισφορά αυτή συνέχισε να παρακρατείται από τις συντάξεις της κατηγορίας αυτής, προσαρμοσμένη στο νέο σύστημα υπολογισμού των συντάξεων του ΕΦΚΑ.
78.23. Εξ άλλου, από τις συνοδευτικές εκθέσεις του ν. 4387/2016 δεν προκύπτει ότι η παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης από τις συντάξεις των πρώην λειτουργών και υπαλλήλων του δημοσίου και στρατιωτικών, μετά την υπαγωγή τους, από 1.1.2017, στον ΕΦΚΑ και έως τις 31.12.2018 (μετά την 1.1.2019 τα ποσά της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων διατίθενται υπέρ του Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών, σύμφωνα με το άρθρο 29 παρ. 3 του ν. 4325/2015), ενσωματώνεται με συνέπεια και συνεκτικότητα στη ριζική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος που επήλθε με τον ν. 4387/2016, προοριζόμενη πλέον για την κάλυψη τυχόν ελλειμμάτων του εν λόγω φορέα. Επιπρόσθετα, δεν τεκμηριώνεται, σε συνάρτηση με την ως άνω μεταρρύθμιση, η αναγκαιότητα διατήρησης της εισφοράς αυτής, εν όψει και του σκοπού για τον οποίο θεσμοθετήθηκε, ήτοι την κάλυψη ελλειμμάτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, σε βάρος των συνταξιούχων του δημοσίου, οι οποίοι και μετά την ένταξη του συστήματός τους στο οργανωτικό σχήμα του ΕΦΚΑ αποτελούν αυτοτελή και όλως διακριτή κατηγορία από τους λοιπούς ασφαλισμένους που εντάσσονται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, η οποία δεν συνδέεται με τα υφιστάμενα, κατά την ένταξη του συστήματός τους στον ΕΦΚΑ, ελλείμματα των φορέων αυτών. Επομένως, όπως έχει κριθεί και με τη 244/2017 απόφαση της Ολομέλειας υπό το προϊσχύσαν νομικό καθεστώς, εξακολουθεί η εισφορά αυτή, και μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4387/2016, να αντίκειται στο Σύνταγμα.
78.24. Ειδικότερα, η επιβολή και παρακράτηση από τη σύνταξη της κατηγορίας αυτής συνταξιούχων της εισφοράς αλληλεγγύης, για το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018, που η εισφορά αυτή προοριζόταν να χρηματοδοτήσει την αποκατάσταση των ελλειμμάτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης (άρθρο 38 παρ. 1 του ν.3863/2010, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 29 παρ. 2 και 3 του ν. 4325/2015), αντιβαίνει στις ως άνω συνταγματικές αρχές της ισότητας ενώπιον του νόμου και της ισότητας στα δημόσια βάρη, κατ’ άρθρο 4 παρ. 1 και 5 του Συντάγματος. Και τούτο, διότι δεν επιτρέπεται η ομοιόμορφη επιβάρυνση των συνταξιούχων του δημοσίου με μόνο κριτήριο την ένταξή τους στον νέο συνταξιοδοτικό φορέα, με την υποχρέωση κάλυψης των ελλειμμάτων απορροφώμενων φορέων κοινωνικής ασφάλισης, έστω και αν αυτά μετά την ενοποίηση περιήλθαν στο παθητικό του προερχόμενου από την ενοποίηση φορέα, δεδομένου ότι με τον τρόπο αυτό εξομοιώνονται κατά τούτο κατηγορίες συνταξιούχων που τελούν υπό διαφορετικές σαφώς συνθήκες, στον βαθμό που η εν λόγω κατηγορία συνταξιούχων, αφού κατά το Σύνταγμα δεν δύναται να εντάσσεται σε σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, δεν είναι νοητή ούτε η επιβάρυνσή της με τα ελλείμματα του συστήματος αυτού ούτε η άντληση άμεσης ασφαλιστικής ωφέλειας από αυτό, όπως συμβαίνει με τους απασχολούμενους που εντάσσονται στο κατ’ άρθρο 22 παρ. 5 του Συντάγματος κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.
79. Εν όψει των ανωτέρω, η Ολομέλεια αποφαίνεται, επί του δεύτερου σκέλους του προδικαστικού ερωτήματος, ότι η παρακράτηση της ΕΑΣ από τις συντάξεις των δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, για την ενίσχυση του ΑΚΑΓΕ, ήτοι Αποθεματικού Εθνικής Σύνταξης που έχει συσταθεί για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, κατά το χρονικό διάστημα από την 1.1.2019 και εφεξής, δεν αντίκειται, ως εκ της εντεύθεν μεταβολής του προορισμού της Εισφοράς, προς τα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και τις από αυτά απορρέουσες αρχές.
Για τους λόγους αυτούς
Εξετάζει το παραπεμφθέν από το Τμήμα ενώπιον της Ολομέλειας του Δικαστηρίου προδικαστικά ερωτήματα.
Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 69, υπέρ της αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 προς τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018.
Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 79, υπέρ της μη αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 προς τις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5, 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος 70 και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα από την 1.1.2019 και εφεξής Παραπέμπει, κατά τα λοιπά, την αγωγή στο ΙΙ (και ήδη Τέταρτο) Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Κρίθηκε και αποφασίστηκε στην Αθήνα, στις 17 Ιουνίου 2020.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΡΜΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΦΕΝΤΑΚΗΣ
Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΕΛΕΝΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΓΛΟΥ
Δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση, στις 6 Οκτωβρίου 2021.
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΑΡΜΑΣ ΕΛΕΝΗ ΑΥΓΟΥΣΤΟΓΛΟΥ