Ένα συλλογικό πείραμα 20 ετών που βασιζόταν στην «εξαγωγή δυτικών αξιών» έχει καταλήξει σε χάος.
Η αποστολή του παγκόσμιου αστυνόμου για τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ απέτυχε
Η παγκόσμια αστυνόμευση είναι κατά κάποιο τρόπο ενσωματωμένη στο πολιτικό DNA της Βρετανίας και είχε διατυπωθεί – κομψά – από τον τότε πρωθυπουργό, Τόνι Μπλερ σε σειρά διαλέξεων που είχε δώσει στις ΗΠΑ: «Ηθελε η Δύση να εισβάλει σε χώρες σε όλο τον κόσμο όχι για αυτοάμυνα, αλλά για να σώσει τους ανθρώπους παντού από την καταπίεση» θυμάται ο Σάιμον Τζένκινς στο άρθρο του στον Guardian.
Ηταν μια αναδιατύπωση της βικτοριανής αντίληψης του ηθικού ιμπεριαλισμού του Αλφρεντ Μίλνερ. Οι Βρετανοί πολιτικοί τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς ένιωθαν εδώ και καιρό άβολα για την εγκατάλειψη του Milnerism ως το αποδεκτό πρόσωπο της Αυτοκρατορίας.
Από την άλλη, για τις ΗΠΑ, η «διπλωματία των κανονιοφόρων» άνοιξε τον δρόμο – και την όρεξη – για μια νέα τάξη πραγμάτων δομημένη πάνω σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Ολα καλά ως εδώ-σχολιάζει ο Τζένκινς- όμως και για τις δύο δυνάμεις, από τη στιγμή που πάτησαν το πόδι τους στην Καμπούλ, άρχισε η συζήτηση περί… αναχώρησης. Η μισοθυμία ήταν πάντα τo βασικό αμάρτημα του φιλελεύθερου παρεμβατισμού. Η λαχτάρα για παρέμβαση ακολουθείται πάντα από την επιθυμία της απόσυρσης. Οι παραδοσιακές αυτοκρατορίες τουλάχιστον προσποιούνταν ότι δεν θα έφευγαν ποτέ.
Ευθύνες
Όσο παγιώνεται η αντίληψη ότι το παιχνίδι στο Αφγανιστάν χάθηκε οριστικά τόσο δυναμώνουν οι κραυγές για την απόδοση ευθυνών. Και στη Βρετανία αυτό εκφράστηκε βιαστικά, από την πρώτη στιγμή ακόμα, από μεγάλο μέρος των μελών του Κοινοβουλίου.
«Αμεσοι στόχοι τους ήταν ο Τζο Μπάιντεν και ο Μπόρις Τζόνσον», λέει ο Τζένκινς, «πολιτικοί που έτυχε να έχουν βάρδια τη στιγμή που κατέρρευσε ο χάρτινος πύργος της Καμπούλ». Ωστόσο επισημαίνει ότι «αυτό που τους ενδιέφερε πραγματικά ήταν ότι ένα συλλογικό πείραμα 20 ετών που βασιζόταν στην “εξαγωγή δυτικών αξιών” στο Αφγανιστάν είχε καταλήξει σε χάος. Οι βουλευτές ήθελαν να κατηγορηθεί κάποιος άλλος εκτός από τους ίδιους. Ενας πολιτικός δεν είναι ποτέ τόσο θυμωμένος όσο όταν αποδεικνύεται ότι έχει κάνει λάθος».
Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, οι βρετανοί βουλευτές, όπως και οι συνάδελφοί τους στο αμερικανικό Κογκρέσο, χιλιάδες μίλια μακριά από την Καμπούλ, την Κανταχάρ και τη Τζαλαλαμπάντ, φαντάζονταν ότι η αφγανική περιπέτεια θα ολοκληρωνόταν κάποια στιγμή με τρόπο παρόμοιο με την παραχώρηση του Χονγκ Κονγκ από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Κίνα. Μια εκδήλωση με σημαίες και ομιλίες.
Αποδείχτηκε ότι οι ίδιοι οι Αφγανοί δεν ενστερνίζονταν αυτή τους την βεβαιότητα. «Εχοντας ζήσει επί δύο δεκαετίες κάτω από την ασπίδα του ΝΑΤΟ», σημειώνει, «η πλειοψηφία του πληθυσμού είχε πιστέψει ότι η Δύση δεν θα έφευγε ποτέ, και πάντως όχι τόσο ξαφνικά. Θα είχε φροντίσει, τουλάχιστον, να τους προστατεύσει από τα αντίποινα των Ταλιμπάν». «Το 2006», θυμάται, «είχα σταθεί το σούρουπο σε έναν τοίχο κάστρου με θέα στην Καμπούλ με έναν νεαρό αξιωματούχο του ΟΗΕ. Μόλις είχε ακούσει ότι ο δρόμος προς την Κανταχάρ δεν ήταν πλέον ασφαλής. “Γιατί”, αναστέναξε, “δεν μπορεί το Αφγανιστάν να μοιάζει περισσότερο με τη Σουηδία;”. Προσπάθησα να δω αν χαμογελούσε, αλλά ήταν σκυθρωπός».
Από εκείνο το δειλινό πέρασαν άλλα 15 χρόνια…
«Ορδές δυτικών στρατιωτικών και πολιτών έριχναν ασύλληπτα χρηματικά ποσά στη χώρα. Δημιούργησαν μια άγρια διεφθαρμένη δυτική εξάρτηση, η οποία για περίπου 50.000 Αφγανούς, είναι πλέον θανατηφόρα.
Οσο για το “εκπαιδευμένο από τη Δύση” στράτευμα, ένας από τους ίδιους τους εκπαιδευτές μού είχε εκμυστηρευτεί» γράφει ο Τζένκινς «ότι ήταν κυρίως για επίδειξη. Μια κατοχική δύναμη όπως το ΝΑΤΟ δεν θα μπορούσε ενδεχομένως να παρακινήσει τους ντόπιους νέους να σκοτώσουν τους συμπατριώτες τους, που αργά ή γρήγορα θα τους κυβερνούσαν. Ορθώς είχε προβλέψει: “Απλώς θα πάνε με τα πόδια στο σπίτι τους”».
Επιστρέφοντας στο σήμερα και στα απόνερα που προκάλεσαν οι εξελίξεις στο Αφγανιστάν, ο βρετανός αναλυτής επισημαίνει μια ψυχολογική κρίση ταυτότητας στον δυτικό κόσμο που θρηνεί για την κατάρρευση της ηθικής εξουσίας των ΗΠΑ. Θεωρίες που σύμφωνα με τον ίδιο απέχουν πολύ από την πραγματικότητα: «Η πεποίθηση ότι οι ηθικές μας αξίες είναι κατά κάποιο τρόπο χωρίς νόημα, εκτός εάν επιβληθούν σε εκείνους που δεν τις συμμερίζονται, είναι ιμπεριαλιστικός φανατισμός. »
Οδηγεί, μάλιστα, σε παράλογες προκαταλήψεις. Το Ιράκ θεωρείται τώρα ως “κακός παρεμβατισμός”, σε αντίθεση με την “καλή” εκδοχή του Αφγανιστάν. »
Η αρετή της τελευταίας εισβολής οδήγησε τον Ομπάμα, το 2009, να ευλογήσει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν με μια εκτόξευση του αριθμού των απεσταλμένων στρατιωτών, που ανέβασε το σύνολο των αμερικανικών δυνάμεων στη χώρα, σε 110.000 στελέχη. Ολοι τους πιθανοί στόχοι εξάσκησης για τους Ταλιμπάν».
Ο ρόλος του ΟΗΕ
Η έννοια της παγκόσμιας αστυνομικής δύναμης, που αναφέρεται τόσο συχνά, απαιτεί κάποιο πλαίσιο παγκόσμιας συναίνεσης, θυμίζει ο Τζένκινς και παραπέμπει στο πρώτο κεφάλαιο του καταστατικού του ΟΗΕ το οποίο αφορά, αυτή ακριβώς την συγκατάθεση: όλα τα μέλη «απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας ενός άλλου κράτους» αναφέρεται ρητώς…
«Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και η υποτιθέμενη υπεροχή των φιλελεύθερων δυτικών αξιών ενθάρρυναν τις ΗΠΑ και τη Βρετανία να δηλώσουν “προστάτες” όλων εκείνων που καταπιέζονται από τις κυβερνήσεις τους. Η εξουσία του χάρτη του ΟΗΕ -με ρίζες στην εθνική κυριαρχία- κατέρρευσε και ο ίδιος ο Οργανισμός εκχώρησε τις αρμοδιότητές του στις ΗΠΑ» σημειώνει χαρακτηριστικά.
«Δεν υπάρχει παγκόσμιος αστυνομικός. Τα μεμονωμένα έθνη εξυπηρετούν καλύτερα την ανθρωπότητα με παράδειγμα ή φιλανθρωπία, όχι με πόλεμο. Η στρατιωτική επέμβαση σπάνια είναι, αν μη τι άλλο, ανθρώπινη. Τα δυτικά καθεστώτα έχουν αρκετά δεινά να αντιμετωπίσουν στις χώρες τους. Εάν επιθυμούν ηθική προσέγγιση, θα πρέπει να είναι μέσω του ιμπεριαλισμού των ιδεών, των δεκτικών μυαλών και των ανοιχτών θυρών, όχι των όπλων και των βομβών» τονίζει ο Τζένκινς.
Πηγή: Protagon.gr